11 - ايدىڭ 23 - كۇنى شىعىس تيانشاننىڭ تىم - تىرىس ورمان اراسىنان قاردى سىقىرلاتا باسقان اياق داۋىسى ەستىلدى، موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى شوقپارتاس اۋىلى شوقپارتاس قىستاعىنىڭ تۇرعىنى امانباي ورمان شارلاپ جۇرگەن ەدى. «ورمان قورعاۋشىسى قىزمەتىن ىستەپ كوڭىلىم ورنىقتى، وتباسىمىزدىڭ تۇرمىسى دا قامتاماسىز ەتىلدى»، - دەدى امانباي.
قازىرگە دەيىن رايونىمىزدا امانباي سياقتى ارحيۆكە الىنعان، كارتچكا بەرىلگەن 11 مىڭ كەدەي وتباسى مۇشەسى ەكولوگيالىق ورمان قورعاۋشىلار جۇيەسىنە ەنگىزىلدى، تاعى 10 مىڭ ورمان قورعاۋشى تاڭدالۋدا. تاۋ - سۋدى تياناق ەتكەن ەكولوگيا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ارەكەتى رايونىمىزداعى كەدەيلەردىڭ ءوندىرىسىن، تۇرمىسىن ۇزبەي وزگەرتۋدە.
«ءبىز ەكولوگيالىق ورمان قورعاۋشىلاردى تاڭداعاندا ءتورت جان باسى بار وتباسىنان ءبىر ادامدى تاڭدايمىز، وسىلاي بولعاندا، 80 مىڭنان استام ادامدى قامتۋعا بولادى. ءبىر ادام تاڭدالىپ، بۇكىل وتباسىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىن ىسكە اسىرۋىمىز كەرەك»، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىق مەڭگەرمەسى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ تيانبين.
ءۇشتۇرپان اۋدانى وتباسى اۋىلى باش اقما قىستاعىندا نيجات مامەت ەكولوگيالىق ورمان قورعاۋشى بولۋدان سىرت، مەملەكەت الەۋمەتتىك ورمانىنىڭ ورمان باپتاۋ جۇمىسىن دا ىستەپ وتىر. مۇنان سىرت، ول ماڭداعى جەمىس ورمانى بازاسىندا ۋاقىتتىق جۇمىس ىستەپ، جىلدىق تازا كىرىسى 15 مىڭ يۋانعا جەتىپ، ءبىر ۇيدەگى 4 جان كەدەيلىكتەن ارىلدى.
2016 - جىلدان بەرى بۇكىل رايونىمىزداعى مەملەكەت دارەجەلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەگى، وركەندەتۋدەگى 32 ءتۇيىندى اۋداندا تەك ورمان شارۋاشىلىعىنا جيىنى 4 ميلليارد 581 ميلليون يۋان قارجى ءبولىندى. جۋىرعى جىلدان بەرى رايونىمىز ەگىستىكتەن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، شۇراتتى قورعاۋ جانە ونى قالپىنا كەلتىرۋ سياقتى كوپ تۇردەگى ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن جۇرگىزىپ، نىسان مەن قارجى ورنالاستىرۋ جاعىندا كەدەي وڭىرلەرگە اناعۇرلىم بەيىمدەلىپ، سول جەردەگى كەدەيلەر ەكولوگيانى قورعاۋ قۇرىلىسىنا ات سالىسۋ ارقىلى يگىلىككە كەنەلدى.
سونىمەن بىرگە، ءبىرسىپىرا جۇيەلى ينجەنەريالار ەكولوگيا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ ىقپال كولەمىن ۇزبەي كەڭەيتتى. مالشىلاردى وتىرىقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن كوركەيتۋ ينجەنەرياسى جانە ەڭبەككۇشتەردى باسقا سالاعا ويىستىرىپ جۇمىستاندىرۋ مالشىلاردىڭ شوپان تاياعىن تاستاپ، وتىرىقتانعان تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، جايلىمدى قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىنىڭ ءجۇرىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
«تۇنىق سۋ مەن جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق». تاۋدى، سۋدى، ورماندى، ەگىستىك جەردى، كولدى، جايلىمدى جاپپاي وڭاۋ بۇرىن بار بولعان ساياحات بايلىعىنىڭ باۋرامدىلىعىن ارتتىرىپ، ساياحات كاسىبىن دامىتۋ بارىسىندا ءوزىنىڭ تۇرمىس باعدارىن تاپقان كەدەي وتباسىلارىنىڭ قاتارى بارعان سايىن كوبەيە ءتۇستى.
التاي ايماعى قابا اۋدانى جايىلما اۋىلى اقتوبە قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ چاۋفەي 50 مۋعا جۋىق جەرگە ەككەن شۇعىنىعىنىڭ ءار مۋىنان قازىر 10 مىڭ يۋاننان استام كىرىس كىرگىزەدى. قاناس، بايشاحۋ سىندى Α5 دارەجەلى كورىنىس ءوڭىرى مەن اق قايىڭ، ۋسايتان سىندى Α4 دارەجەلى كورىنىس ءوڭىرىنىڭ ارالىعىنا ورنالاسقان اقتوبە قىستاعى سوڭعى جىلدارى شۇعىنىق ەگىمشىلىگىمەن شۇعىلدانىپ، گۇل اشقان مەزگىلدە ساياحاتشىلاردى تۇس - تۇستان باۋراپ، تۇتىنۋ جارىققا شىقتى. ال نارات كورىنىس وڭىرىندە ات مايلاۋ، شارۋالار تاعامجايى سياقتىلار دا كوپتەگەن كەدەي وتباسىلارىنىڭ قوڭىرقالتا تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
وڭتۇستىك شينجياڭدا 15 ميلليون 800 نەشە مىڭ مۋ كەلەتىن جەمىس ورمانى جەرگىلىكتى ديقاندارعا %25تەن جوعارى جان باسىندىق ورتاشا تازا كىرىس كىرگىزدى. قازىر ءجۇرىلىپ جاتقان جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ارەكەتى شينجياڭنىڭ جەمىس - جيدەگىنىڭ ساپاسىن جاپپاي جوعارىلاتتى.
ەندى عانا اياقتاعان تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو شينجياڭ ەرەكشە جەمىس - جيدەك ونىمدەرى كورمەسىندە جەر - جەر ءبىر ميلليارد 520 ميلليون يۋاندىق توقتامعا قول قويىستى، ال شينجياڭنىڭ جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعىنىڭ جىلدىق ءوندىرىس ءونىم قۇنى 90 ميلليارد يۋانعا جەتتى، مۇنىڭ ىشىندە باسىم كوپ ساندىسى وتباسىلارىنا كىردى. شينجياڭنىڭ بۇرىنعى كەدەي اۋىل - قىستاقتارى ەكولوگيا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ارەكەتىنىڭ ىشكەرىلەي ورىستەتىلۋىندە شىت جاڭا بەينەگە ەندى.
