”نۇقىتتان تاعى ءبىراز بولسىن با؟ قىزىل بۇرىشتان كوبىرەك پە، ازىراق پا...“ 9 - ايدىڭ 6 - كۇنى تال ءتۇس كەزى، حوتان قالاسى ەلشى اۋىلى شولاق قىستاعىنىڭ كىرە بەرىسىندە، جىلجىمالى اس ماشيناسىن قىستاق تۇرعىندارى قاۋمالاي قورشاپ الىپتى، 23 جاستاعى قىستاق تۇرعىنى ۇعۇلنيازحان ابدوللا اس ماشيناسىنىڭ جانىندا قاباعات قاربالاستىقتا ءجۇر.
2018 - جىلدىڭ جىل باسىندا، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى ەسەپتەلەتىن ۇعۇلنيازحان اۋىلدىڭ جىلجىمالى اس ماشيناسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمدەلۋ نىسانىنىڭ ارقاسىندا ءبىر اس ماشيناسىنا يە بولدى. باستابىندا ول ءۇيىنىڭ الدىندا ساۋدا جۇرگىزدى، ادام از بولعانىمەن، ءبىر كۇندە 30 − 50 يۋان تاپقانىنا قاتتى قۋاناتىن. ”قازىر كۇنىنە ەڭ، از دەگەندە، 200 − 300 يۋان كىرەدى، كوپ بولعاندا 700 − 800 يۋانعا دەيىن شىعادى، بيىل كەدەيلىكتەن ارىلا الامىز.“ كىرىسىن تىلگە العاندا، جۇزىنە كۇلكى ۇيىرىلگەن ۇعۇلنيازحان قۋانا جاۋاپ قاتتى.
قازىر شولاق قىستاعىنىڭ بارلىق جەرىنەن قاربالاستىق بىلىنەدى. ارلى - بەرلى قايشالىسقان قىستاق تۇرعىندارى اسىعا باسادى، كەيبىرەۋى تەلەفوندا سويلەسىپ تەز-تەز ادىمداسا، بىرەۋلەرى ەلەكترسيكلىنە ءمىنىپ قۇستاي ۇشىپ بارادى. ”وزگەرىس وتە زور!“، - دەدى 71 جاستاعى ساقا پارتيا مۇشەسى ءيمىن ايىت تىلشىگە.
بۇل وزگەرىستەردى اۆتونوميالى رايوندىق توتەنشە جاعدايلاردى باسقارۋ مەڭگەرمەسىنىڭ ەلشى اۋىلىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت گرۋپپاسى مۇشەلەرىنىڭ قۇلشىنىسىنان بولە قاراۋعا بولمايدى. قىستاقتا تۇرعاننان بەرى، مۇشەلەر ءار كۇنى قىستاقتى ارالاپ، وتباسىلارىنا بارىپ، قىستاقتىڭ جاعدايىن، حالىقتىڭ جاعدايىن تاپتەشتەي باعامداپ، قىستاق تۇرعىندارىمەن اڭگىمەلەسىپ، سىرلاسىپ، ولارمەن كەڭىنەن دوستاستى. مۇشەلەر قىستاقتاعى كەدەي وتباسىلارىنىڭ جاعدايىنا نەگىزدەلىپ ءار وتباسىنا كەدەيلىكتەن ارىلتۋ جوسپارىن ”ءدال ولشەپ“ جاساپ، بار امالىن سالىپ ولاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا كومەكتەستى.
”قازىر قىستاقتىڭ كوشەلەرىنەن قىسىر كەڭەس سوعىپ تۇرعان ادامداردى كەزدەستىرە المايسىز، كوپشىلىك ۋاقىتى بولسا قالاي كوبىرەك اقشا تابۋدى ويلايدى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق توتەنشە جاعدايلاردى باسقارۋ مەڭگەرمەسىنىڭ ەلشى قىستاعىندا تۇرعان ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت گرۋپپاسىنىڭ باس جەتەكشىسى شي ۋىنحاي.
جۋىردا شولاق قىستاعى بۇكىل قىستاقتاعى 2019 - جىلى كەدەيلىكتەن ارىلاتىن 155 وتباسىنداعى 764 ادامعا ％100تىك وتباستارىن ارالاپ اداقتاپ تەكسەرىپ وتكىزىپ الدى. 8 - ايدىڭ 30 - كۇنى شولاق قىستاعى كەدەيلەردىڭ كەدەيلىك تىزىمدىگىنەن شەگىنىپ شىعۋ دەموكراتيالىق باعالاۋ ءماجىلىسىن اشتى، دەموكراتيالىق باعالاۋدان وتكەننەن كەيىن كەدەيلىكتەن ارىلعان قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەۋدەسىنە ۇلكەن قىزىل گۇل تاعىلىپ، جۇزدەرىنەن باقىت كۇلكىسى ەستى.
64 جاستاعى توحتى اسان تىلشىگە بىلاي دەدى: بۇرىن قىستاقتا كەدەيلەردى تىزىمدىككە كىرگىزۋدىڭ دەموكراتيالىق باعالاۋ ءماجىلىسى اشىلعاندا قىستاق تۇرعىندارى تالاسا - تارماسا كەدەي وتباسى بولعىسى كەلەتىن. ”وسى قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا كوپشىلىك كەدەيلىكتەن ارىلعان وتباسى بولۋعا تالاساتىن بولدى، بۇل نەلىكتەن؟“ توحتى ىجداعاتپەن بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: ”مۇنىڭ سەبەبى كەدەيلىك جالقاۋلىققا ۋاكىلدىك ەتەدى، قىستاقتاعىلار كوزگە ىلمەيتىن بولادى، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ وسىنشاما جاقسى كەدەيلىكتەن ارىلتۋ ساياساتى بولعاندىقتان، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سەنىمى ارتىپ، قاشاندا ويلايتىنى كەدەيلىكتەن ارىلۋ بولدى“.
شي ۋىنحاي تىلشىگە مىنالاردى ايتتى: جۋىرداعى جىلداردان بەرى، قىستاق باسقا كاسىپكە ويىستىرىپ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، كاسىپتى دامىتۋ سياقتى شارالار ارقىلى زور توپتاعى كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتتى. قازىر شولاق قىستاعى كوللەكتيۆى 2019 - جىلعى كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋ، كەدەي قىستاق تىزىمدىگىنەن شەگىندىرۋ قىزمەتى شەگىندىرۋ ولشەمىنە تولعان - تولماعاندىعىن كوللەكتيۆ باعالاپ، كوللەكتيۆ پىكىر بىرلىگىنە كەلدى، قازىر جوعارى دارەجەلى تاراۋدىڭ تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋىنا جولدانۋدا.
”سۇيەمەلدەنبەيتىن بۇقارا بولمايدى، تەك ءجونىن تاپپاعان ۇتىمسىز شارا بولادى“، - دەدى شي ۋىنحاي، تەك جەرگىلىكتى ورىننىڭ ءىس جۇزىندىگىمەن تولىق ۇشتاستىرىپ، كەدەي وتباستارىنىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىنا نەگىزدەلىپ دالمە - ءدال شارا قولدانعاندا عانا، «دارىمەن اۋرۋدى ەمدەۋدەي» تاماشا ونىمدىلىككە قول جەتكىزىپ، قۇلشىنا العا ىلگەرىلەۋدى، تاباندىلىقپەن تالاپتانۋدى كەدەيلىكتەن ارىلۋ جولىنداعى كورىكتى كورىنىسكە اينالدىرۋعا بولادى.
