كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە قارجى قوسۋ سەرپىنىن ارتتىرۋدا ەگىن، مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىنە، شەكارا وڭىرلەرگە، ەرەكشە كەدەي قاۋىمعا ءتۇيىندى تۇردە بەيىمدەلىپ، كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋ قىزمەت مەحانيزمىن ورناتىپ، كەدەيلەردى ءتۇيىندى جاقتان سۇيەمەلدەۋ، ءتۇپ تامىرىنان سۇيەمەلدەۋ، وتباسىلارىنا دەيىن سۇيەمەلدەۋ كەرەك.
− شي جينپيڭ
جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدەگى ءۇش ۇلكەن قامال الۋ شايقاسىنىڭ ءبىرى رەتىندە، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ سەرپىنى اسا كۇشتى، كولەمى اسا كەڭ، ىقپالى اسا تەرەڭ بولدى. بۇكىل ەلمەن بىرگە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدا شينجياڭنىڭ قاتاردان قالۋىنا بولمايدى.
ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ماجىلىسىنەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋدىڭ، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋدىڭ نەگىزگى جالپى جوباسى بويىنشا نازاردى اۋىر كەدەي وڭىرلەر مەن ەرەكشە كەدەي قاۋىمعا شوعىرلاندىرىپ، ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“ مەن تىعىز قابىستىرىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل رايونىمىزدىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋىندا كەلەلى كەزەڭدىك تابىسقا قول جەتتى.
2014 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن، بۇكىل رايونىمىزدا جالپى 2 ميلليون 314 مىڭ 700 ادام كەدەيلىكتەن ارىلدى، 2131 قىستاق كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعارىلدى، 13 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعى الىندى، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى 2013 - جىلدىڭ سوڭىنداعى ٪19.4تەن 2018 - جىلدىڭ سوڭىندا ٪6.1كە تومەندەدى. مۇندا وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق، وبلىستا ءبىر ميلليون 889 مىڭ 500 ادام كەدەيلىكتەن ارىلدى، 1707 قىستاق كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعارىلدى، 4 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعى الىندى، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى 2013 - جىلدىڭ سوڭىنداعى ٪29.1تەن2018 - جىلدىڭ سوڭىندا ٪10.9كە تومەندەدى.
نازاردى كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋعا شوعىرلاندىرىپ، كىرىستى ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتتى
5 - ايدىڭ 27 - كۇنى حوتان ايماعى لوپ اۋدانى بۇيا اۋىلى كەنچى ارىق قىستاعىنداعى ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى مياۋ جۇن تىلشىگە قىستاقتىڭ جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي كاسىپتەردى دامىتىپ، جۇمىسقا ورنالاسۋدى جەبەپ، كەدەي وتباسىلارىن كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا پارمەندى تۇردە باستاعانىن تانىستىردى.
توحتىمامەت ءباردىنىڭ وتباسى كەدەي، بالالى - شاعاسى كوپ، جەرى از، كىرىستى ارتتىرۋ جولى جوق ەدى. بىلتىردان بەرى، كەنچى ارىق قىستاعىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋ قىزمەتىنىڭ كۇن سايىن تەرەڭدەۋىنە بايلانىستى، توحتىمامەتتىڭ وتباسىندا وتە زور وزگەرىس جارىققا شىقتى: 2 ۇلىنىڭ بىرەۋى جياڭشيگە جۇمىس ىستەۋگە كەتتى، بىرەۋى سول جەردىڭ وزىندە جۇمىسقا ورنالاستى، ال ءوزى جايلىم قورۋشى بولدى، ايەلى ۇيدە باعىمشىلىقپەن شۇعىلداندى، ونىڭ وتباسى بىلتىر جىل اياعىندا كەدەيلىكتەن ارىلدى.
بيىل جىل باسىندا قىستاقتا سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلدى، توحتىمامەت 5 مۋ جەرىن اينالىمعا سالدى دا، وزدەرى بار زەيىندەرىن جۇمىس ىستەۋگە، باعىمشىلىققا اۋدارىپ، تۇرمىستارى بارعان سايىن جاقسارا ءتۇستى.
لوپ اۋدانى ”باستاماشى كاسىپورىندار + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + كەدەي وتباسى“ سىندى كاسىپتى دامىتۋ ۇلگىسىن ۇزدىكسىز ورناتىپ، اسىل تۇقىمدى كەپتەر باعىمشىلىعى، اعاش ساڭىراۋقۇلاق ءوسىرۋ، مالدى باعۋعا بەرۋ سىندى 3 ءتۇرلى نەگىزگى ءتاسىلدى تۇراقتاندىرىپ، كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلۋعا باعىتتامالى تۇردە باستادى. 2014 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن، بۇكىل اۋدان بويىنشا 122 كەدەي قىستاق كەدەيلىك تىزىمىنەن ءوشىرىلىپ، 84 مىڭنان استام ادام كەدەيلىكتەن ارىلدى.
كوز ايانى لوپ اۋدانىنان بۇكىل شينجياڭعا دەيىن كەڭەيتتى، جەر - جەر ”جەتى ءبىر توپ“تى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، كوشىرىپ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ، ەكولوگيالىق تولەم بەرۋ سياقتى ءتۇرلى شارالار ارقىلى كەدەي وتباسىلارىن كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىستى ارتتىرۋعا جەتەكتەدى.
قاعىلىق اۋدانى دا جەرگىلىكتى ورىننىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ جولدارىن، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ شارالارىن اشالاپ، كەدەي وتباسىلارى ءۇشىن كەدەيلىكتەن ارىلۋ جوباسىن ارنايى جاسادى. 5 جىلدان بەرى بۇكىل اۋدان بويىنشا 70 كەدەي قىستاق كەدەيلىك تىزىمىنەن ءوشىرىلىپ، 112 مىڭ ادام كەدەيلىكتەن ارىلدى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ وزەگى − دالمە - دالدىك. اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستاعى اۋىر كەدەي وڭىرلەر دالمە - ءدال تامشىلاتىپ سۋارۋ، نىسانالى ەمدەۋ ءتاسىلىن قولدانىپ، ناعىز كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە، كەدەيلەردى شىنايى سۇيەمەلدەۋگە، ناعىز كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا، كەدەيلىكتەن شىنايى ارىلتۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
اۋىر كەدەيلىكتى كوزدەپ، قامال ىشىندەگى قامالداردى الدى
5 جىلدا رايونىمىزدىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋى وڭايدان قيىنداسىپ، تايازدان تەرەڭدەپ، بارعان سايىن قامال ىشىندەگى قامالدارعا قاراي شوعىرلاندى. اۆتونوميالى رايون نازاردى اۋىر كەدەي وڭىرلەر مەن ەرەكشە كەدەي قاۋىمعا ءۇرتىس شوعىرلاندىرىپ، بۇكىل رايونىمىزدىڭ كۇشىن جۇمىلدىرىپ، شوعىرلى تۇردە قامال الىپ، قيىندىقتاردى جەڭدى.
بۇكىل رايونىمىز وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستاعى 22 اۋىر كەدەي اۋدان، سونداي - اق بۇلاردىڭ قاراستىلىعىنداعى 192 اۋىر كەدەي اۋىل - قالاشىق، 1962 اۋىر كەدەي قىستاق جانە ءبىر ميلليون 627 مىڭ 500 اۋىر كەدەي جان سانىن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى ەڭ ماڭىزدى ءتۇيىن ەتىپ تۇراقتاندىردى. 2018 - جىلى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستاعى اۋىر كەدەي وڭىرلەر 486 مىڭ 200 ادامدى كەدەيلىكتەن ارىلتىپ، 444 كەدەي قىستاقتى كەدەيلىك تىزىمىنەن ءوشىردى، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى 2017 - جىلدىڭ سوڭىنداعى ٪22.28تەن ٪12.71كە تومەندەدى، اۋىر كەدەي وڭىرلەردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى العاشقى شايقاسى تابىستى اياقتادى.
اۋىر كەدەي وڭىرلەردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىندا ۋاعىندا جەڭىسكە جەتۋىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن، بۇكىل رايونىمىز جوعارىدان تومەنگە دەيىن ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكتە بولىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ قىزمەتىنىڭ ۇزدىكسىز تەرەڭدەۋىن ىلگەرىلەتتى.
2015 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن، بۇكىل رايونىمىز وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىسقا بەرۋگە ورنالاستىرعان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ قازىنالىق ارناۋلى قارجىسى بۇكىل رايونىمىز قارجىسى جالپى كولەمىنىڭ ٪80تەن استامىن، اۋىر كەدەي اۋداندارعا بەرۋگە ورنالاستىرعان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ قازىنالىق ارناۋلى قارجىسى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىس قارجىسى جالپى كولەمىنىڭ ٪85تەن استامىن يەلەدى، بۇل اۋىر كەدەي وڭىرلەردە كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا شوعىرلى ىستەتىلدى.
حوتان ايماعى اشۋ ۇلگىسىندەگى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدى نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسى ەتىپ، ”كاسىپتى يگەرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى جەبەۋ“دى كورنەكتىلەندىرىپ، ءىس جۇزىندىك جاعدايدى تياناق ەتىپ، قوي، قويان، كەپتەر، اعاش ساڭىراۋقۇلاعى سياقتى ەرەكشە باعىمشىلىق، ەگىنشىلىك ينجەنەرياسىن دامىتىپ، ”100 مىڭ، ءبىر ميلليون، 10 ميلليون، 100 ميلليون“ ينجەنەرياسىن جاراتىپ، شەكتى توپىراقتان سىرت اۋىل شارۋاشىلىق كاسىبىن دامىتۋدىڭ جاڭا جولىن اشتى.
قاشقار ايماعى ءوز جەرىنىڭ جاعدايىنا قاراي كەدەيلەردى كاسىپ ارقىلى سۇيەمەلدەۋ، كەدەيلەردى جۇمىستاندىرۋ ارقىلى سۇيەمەلدەۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى سايكەستىرۋ، كەدەيلەردى ەرىك - جىگەر جاعىنان سۇيەمەلدەۋ سياقتى 10 ءىرى ينجەنەريانى اتقارىپ، كەدەي جان سانىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى كوپ ءتۇرلى شارا ارقىلى جان - جاقتى ىلگەرىلەتتى.
...
نازاردى بىتىراتپاي، نىسانانى وزگەرتپەدى. اۋىر كەدەي سىندى وسى ەڭ قيىن تۇيىنگە مەڭزەس، بيىل اۆتونوميالى رايون نازاردى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستاعى اۋىر كەدەي وڭىرلەرگە، ەرەكشە كەدەي قاۋىمعا شوعىرلاندىرۋعا اناعۇرلىم زور كۇش سالىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتتەرىنىڭ ۋاعىندا ورىندالۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەدى.
”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“مەن تىعىز قابىستىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ ساپاسىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
بيىل 4 - ايدىڭ اياق شەنىندە، قاشقار ايماعى ماكىت اۋدانى بازار ءجامي قالاشىعىنداعى كەدەي وتباسى حايرنيسا تۇراق ناۋقاس سەبەبىنەن قالاشىق ەمحاناسىندا 10 نەشە كۇن جاتتى، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەمدەۋ بويىنشا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەگى ”ءتورت ءتۇرلى سالماقتى ناۋقاس قامسىزداندىرۋ“ ساياساتىنىڭ ارقاسىندا حايرنيسا ەمدەۋ قاراجاتى جاعىنداعى ۋايىمنان ارىلدى.
5 - ايدىڭ 22 - كۇنى بازار ءجامي قالاشىق ەمحاناسىنىڭ باستىعى كوۋ شيۋليڭ بىلاي دەدى: نەگىزگى ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ كەدەي بۇقاراعا شىنايى تيىمدىلىك جەتكىزىپ، كەدەي جان سانىنىڭ ناۋقاس سەبەبىنەن كەدەيلەسۋىنەن، ناۋقاس سەبەبىنەن قايتا كەدەيلەسۋىنەن ءونىمدى ساقتاندى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: 2020 - جىلعا دەيىن اۋىل - قىستاقتاعى كەدەيلەردى ىشەر اس، كيەر كيىمنەن تارىقتىرماۋدى، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ، نەگىزگى ەمدەۋ، تۇرعىن ءۇي حاۋىپسىزدىگى بويىنشا قامتاماسىز ەتۋدى ورنىقتى ىسكە اسىرۋ − كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ نەگىزگى تالابى جانە وزەكتى كورسەتكىشى، بۇل قامال الۋ شايقاسىنىڭ ساپاسىمەن تىكە بايلانىستى.
اۆتونوميالى رايون ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“دى كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ نەگىزگى تالابى جانە وزەكتى كورسەتكىشى ەتۋدەن باستان - اياق جازباي، ءىس جۇزىندىك جاعدايدان الشاقتاماۋمەن، ولشەمدى جوعارىلاتپاۋمەن، اراندى اشا بەرمەۋمەن بىرگە كەدەيلىكتەن جالعان ارىلتپاۋ، ولشەمدى تومەندەتپەۋ، ساپاعا ىقپال جاساماۋ ءارى اپتىقپاۋ، ادەيى كەشىكتىرمەۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىن تىڭعىلىقتى جۇرگىزدى.
5 جىلدان بەرى، بۇكىل رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى وقۋشىلاردىڭ وقۋدان قالۋىن مەڭگەرۋدى، وقۋ وقۋىنا كەپىلدىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، كەدەي وتباسىلارىنداعى وقۋشىلاردىڭ وقيتىن وقۋى بولۋىنا، مەكتەپتە وقي الۋىنا، وقۋدان قالماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، كەدەيلىكتىڭ ۇرپاقتار بويى جالعاسۋىن توقتاتتى.
5 جىلدان بەرى، بۇكىل رايونىمىزداعى نەگىزگى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىن، سالماقتى ناۋقاس قامسىزداندىرۋىن، ەمدەۋ بويىنشا قۇتقارۋ - كومەك بەرۋدى، ساۋدا سالاماتتىق قامسىزداندىرۋىن ءونىمدى ۇشتاستىردى، سالاماتتىق تەكسەرۋ بارلىق كەدەي جان سانىن قامتىدى.
5 جىلدان بەرى بۇكىل رايونىمىز تۇرعىن ءۇي حاۋىپسىزدىگى، اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى، اۋىل - قىستاقتىڭ ەلەكتر تۇتىنۋى، اۋىل - قىستاق جول قۇرىلىسى، كەڭ ارنالى ينتەرنەتپەن قامتۋ سياقتى ماسەلەلەردى كۇش سالا شەشىپ، كەدەي وڭىرلەردىڭ ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن جاقسارتتى.
بۇكىل رايونىمىز ”ءۇش سەرپىندى ارتتىرۋ“دى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى ولقىلىقتار جاعىندا كۇش شىعاردى. 2018 - جىلى بۇكىل رايونىمىز كەدەي وڭىرلەردەگى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ جاعدايى ءالسىز مەكتەپتەردىڭ نەگىزگى وقىتۋ شارت - جاعدايى سياقتىلاردى جاپپاي جاقسارتۋ نىسان قارجىسىنان 2 ميلليارد 400 ميلليون يۋان قارجىنى تياناقتاندىرىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى 1592 مەكتەپتىڭ وقىتۋ شارت - جاعدايىن جاقسارتۋدى قولدادى؛ قامسىزداندىرۋعا قاتىناسقان ءبىر ميلليون 627 مىڭ 500 كەدەي جان سانىنىڭ ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىن تولىقتاپ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ سالماقتى ناۋقاس قامسىزداندىرۋى بويىنشا كەدەي جان سانى تاپسىراتىن قامسىزداندىرۋ سوماسىنىڭ باستاپقى تولەۋ شەگىن تۇگەلدەي ٪60 تومەندەتتى؛ كەدەي قىستاقتارعا سۋ جەتكىزۋ، ەلەكتر جەتكىزۋ، راديو - تەلەۆيزيا نومىرلەرىن جەتكىزۋ، كەڭ ارنالى ينتەرنەت جەتكىزۋ سياقتىلاردى تۇگەلدەي جىلدىق جوسپار بويىنشا ورىندادى.
وتكەن 5 جىلعا قايىرىلا قاراساق، اۆتونوميالى رايون كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ قىزمەتىن تەز، ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى. جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ تاريحي بورىشىن ارقالاپ، رايونىمىزداعى ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى اسقاقتاعان جىگەرمەن، اسا قىزۋ سۇيىسپەنشىلىكپەن، تاسقىنداعان ارىنمەن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىندا ۋاعىندا جەڭىسكە قول جەتكىزەدى.
