ىنتىماققا، ءوزارا قارايلاسۋعا قاتىستى قىرۋار حيكايالار جۇرەك تۇكپىرىنە ۇيالادى
ۋىن شيۋلان دەمالىسقا تارادى، ءبىراق ۇيىنە قايتپاي، قايتا شاعىن رايوندا بىرگە تۇراتىن ەركىن اعايدىڭ ۇيىنە بارىپ، ەركىن اعايدىڭ بالاسىنىڭ ساباعىن پىسىقتاتتى. وسى ءىسىن اۋىزعا العاندا ۋىن شيۋلان كۇلىمسىرەپ تۇرىپ: ”ەركىن اعاي بىزگە كوپ كومەكتەستى، ول ۇنەمى بىزگە اسا المايتىن اسۋ، جەڭە المايتىن قيىنشىلىق جوق دەيتىن. قازىر مەنىڭ قولىمنان كەلەتىنى اعايدىڭ بالاسىنا كومەكتەسىپ، ۇيرەنۋىن ءتىپتى دە جوعارى دەڭگەيگە كوتەرۋ“، - دەدى.
ۋىن شيۋلاننىڭ ءسوزىنىڭ ارعى جاعىندا اسەرلى حيكايا جاتىر: 2 جىلدىڭ الدىندا ۋىن شيۋلاننىڭ اكەسى سالماقتى ناۋقاسقا شالدىعىپ، ەمدەتۋگە اقشا تاپپايدى، ۇيىندە وقىپ جاتقان 2 بالاسى بار، بارلىق اۋىرتپاشىلىق شەشەسى ۋ حۋاچيۇڭنىڭ موينىنا تۇسەدى. بۇل ىستەن حابار تاپقان ەركىن حال سۇراۋ بۇيىمدارىن الىپ، ونىڭ ۇيىنە بارىپ، ءوزى اقشا شىعارىپ، ولاردىڭ وقۋ قاراجاتىن تولەۋمەن بىرگە، ۋ حۋاچيۇڭگە اسحانادان جۇمىس تاۋىپ بەرىپ، قيىنشىلىقتا قالعان وسى وتباسىنا قۋانىش سيلايدى.
ۋىن شيۋلان تۇرعان شاعىن رايون تۇرپان قالاسى حويانشان حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ بەيقۇت ءۇي شاعىن رايونى دەلىنەدى. 5 جىلدىڭ الدىندا بۇل جەر قۇبا دالا بولاتىن، بۇگىنگى كۇنى حانزۋ، حۇيزۋ، ۇيعۇر، تۋجيا، موڭعۇل، قازاق سياقتى كوپ ۇلت قونىستانعان شاعىن رايون بولدى، قاراستى اۋماقتاعى ءار ۇلت بۇقاراسى تۇرپان قالاسىنىڭ تۇرلىشە اۋىل - قالاشىقتارىنان كەلگەن.
ەركىن سياقتى الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندارىنىڭ قامقورلىق جاساپ، مەيىرىم كورسەتۋىندە جانە كومەكتەسۋىندە ۋ حۋاچيۇڭ وتباسىنىڭ تۇرمىسى بىرتىندەپ جاقسارىپ، ۋىن شيۋلان دا باسقالارعا كومەكتەسەتىن قوسىننىڭ قاتارىنا كىردى. ول بىلاي دەدى: ”ەركىن اعاي مەن الەۋمەتتىك اۋماقتاعى اعاي - اپايلار وتباسىمىزدىڭ قيىن وتكەلدەن وتۋىنە كومەكتەسكەن، ءبىز مۇنى قاي - قاشان دا ەسىمىزدەن شىعارمايمىز، سونداي - اق بىزگە ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ شىنايى ءمانىن ۇعىندىردى“.
2016 - جىلى جازدىڭ ءبىر كۇنى تۇرعىن چىن دىيۋاننىڭ شەشەسى شۇي جاۋلان جارتىلاي سالدانىپ قالعان 81 جاستاعى شالىن قاراپ جاتقان كەزىندە ابايسىزدان جىعىلىپ قالادى. ءدال سول كۇنى تۇستەن كەيىن وتباسىلارىن ارالاپ جۇرگەن الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ كادرلارى ەكى كاريانىڭ توسەكتە جاتىپ، جارتى كۇن بويى اۋىزدارىنا ءدان سالماعاندىعىن بىلەدى. الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ كادرلارى دەرەۋ ەكى كاريانى شيپاحاناعا جەتكىزەدى. شۇي جاۋلاننىڭ وڭ اياعى سىنىپ، 3 اي توسەكتەن تۇسپەي دەمالۋى قاجەت بولادى، دەسەدە، ولاردىڭ جالعىز ۇلى قارامايلىدا قىزمەت ىستەيتىندىكتەن، قايتىپ كەلىپ ەكى كاريانى قاراۋعا امالسىز قالادى.
وسى جاعدايدان حابار تاپقان الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ تۇرعىندارى وزدىكتەرىنەن مەيىر جەتكىزۋ گرۋپپاسىن قۇرىپ، ەكى كاريانىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا قارايلاسادى. الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ماڭىنداعى سايۋايشياڭ لازىجي اسحاناسىندا ىستەيتىن حۇيزۋ جىگىت ما لين وسى مەيىر جەتكىزۋ ۇتىلامالى قيمىلىنا ەرىكتى قاتىناسىپ، ەكى كاريانىڭ 3 ۋاققى تاماعىن ۇستىنە الادى. ول ءار كۇنى امالدىڭ بارىنشا ەكى كاريانىڭ تاماعىن جاقسارتىپ، ىستەگەن پالاۋ، لاڭمان، كوجە سياقتى تاعامداردى 3 ايدان استام ۋاقىت ۇيلەرىنە ۋاعىندا جەتكىزىپ تۇردى. الەۋمەتتىك اۋماق تاماق اقىسىنىڭ ەسەبىن ايىرماقشى بولعاندا، ول: ”اقشا تۋرالى ايتپاي - اق قويىڭىزدار، مۇنى رازىلىعىممەن ىستەدىم. قيىنشىلىعى بارلارعا كومەكتەسۋگە ريزامىن، مۇنان بىلاي دا وسىلاي ىستەيمىن“، - دەدى.
سوناۋ قارامايلىداعى چىن دىيۋان وسى اڭگىمەلەردى ەستىگەننەن كەيىن قاتتى اسەرلەنىپ، قارامايلىداعى جوعارى ەڭبەكاقىلى قىزمەتىن تاستاپ، ايەلى مەن بالاسىن ەرتىپ تۇرپانعا قايتىپ قونىستانىپ، بار ىقىلاسىمەن اكە - شەشەسىنە قارايلاسادى. اۋىلىنا قايتقان چىن دىيۋان الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ وسى ۇلكەن وتباسىنا قاتىناسىپ، كىمنىڭ ۇيىنەن سۋ اقسا، قاي وتباسىنىڭ شامى بۇزىلسا، كاريالار ءبىر جاققا بارۋدان قينالسا، چىن دىيۋان تۇگەلدەي ولارعا كومەكتەسەتىن بولدى. ول بىلاي دەدى: ”تۇيمەدەي جاقسىلىققا تاۋداي قارىمجى قايتار دەگەن. مەن شامامنىڭ جەتكەنىنشە شاعىن رايونداعى جۇرتشىلىققا ءىس ىستەپ بەرەمىن، ءبىز ماڭگى بولىنبەس ءبىر ءۇيلى جاندارمىز“.
الەۋمەتتىك اۋماقتا تۋىلعان ءدال وسىنداي كىشى - گىرىم ىستەردەن قۇرالعان اسەرلى حيكايالار الەۋمەتتىك اۋماقتاعى ءاربىر جاندى اسەرلەندىردى. ءار ۇلت تۇرعىندارى بىرىنەن كەيىن ءبىرى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇلى شاڭىراعىنا قاتىناسىپ، بىرگە تۇرىپ، بىرگە ۇيرەنىپ، بىرگە ىستەپ، بىرگە كوڭىل اشتى. كوپشىلىك ءبىرىن - ءبىرى قۇرمەتتەپ، ءوزارا ۇيرەنىپ، ءوزارا كومەكتەسىپ، شىن پەيىلىمەن مامىلە جاساپ، بارلىق ادام ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ وزاتى بولۋعا تالپىنعان، بارلىق وتباسى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇلگىسى بولۋعا ۇمتىلعان تاماشا راي قالىپتاستىرىپ، الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندارىنىڭ باقىت سەزىمى، تابىس سەزىمى جانە حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز ارتتى. 2016 - جىلى حويانشان الەۋمەتتىك اۋماعى ”گاۋچاڭ رايوندىق ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى ورىن“ بولىپ باعالاندى، 2017 - جىلى ”تۇرپان قالالىق ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى ورىن“ بولىپ باعالاندى، 2018 - جىلى ”شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايون دارەجەلى ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى ورىن“ بولىپ باعالاندى، 2019 - جىلى ”مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى ورىن“ داڭقتى اتاعىنا يە بولدى.
تۇرپان قالاسى كوپ جىلداردان بەرى جالپى حالىق ات سالىسىپ، كادرلار باستاماشى بولىپ، وتباسىنان باستاپ ىستەپ، بالالاردان باستاپ يگەرىپ، ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسىن مەكتەپ تاربيەسىنىڭ، وتباسى تاربيەسىنىڭ، قوعامدىق تاربيەنىڭ ءار بۋىنىمەن، ءار جاعىمەن ساباقتاستىرىپ، ءار ۇلت جاستارى مەن وسپىرىمدەرىنىڭ بىرگە ويناپ، بىرگە ۇيرەنىپ، بىرگە ەرجەتۋىنە مۇمكىندىك جاساپ كەلەدى. بۇكىل قالادا 39 مىڭ 900 ادامنان ۇيىمداسقان 4244 ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى قارايلاسۋ گرۋپپاسى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە وتكەن تاماشا رايىن قالىپتاستىردى.
