اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى قورشاعان ورتا جانە بايلىقتى قورعاۋ قىزمەتى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى
باقىت امانبەك
ماركستىك تاريحي ماتەرياليستىك تۇرعىمەن شينجياڭ تاريحىنا كوز جىبەرىپ، مىنا بىرنەشە نەگىزگى كوزقاراستى دۇرىس يگەرۋىمىز جانە سەرگەكتىكپەن تانۋىمىز كەرەك: شينجياڭ − جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى؛ شينجياڭداعى ءار ۇلت − جۇڭحۋا ۇلتى شاڭىراعىنىڭ تامىرلاس مۇشەسى؛ شينجياڭداعى ءار ۇلتتىڭ مادەنيەتى − جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى؛ شينجياڭ − كوپ ءدىن قاتار ءومىر سۇرگەن ءوڭىر؛ قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋ − شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسى؛ مەملەكەتكە اپات، ەلگە زوبالاڭ سالعان «ءۇش ءتۇرلى كۇش»، «ەكىبەتكەيلەر» − شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ وتاسا المايتىن ورتاق جاۋى. تەك سەرگەك يدەيالىق تانىم جانە بەرىك ساياسي تۇرعى بولعاندا عانا، ءبىز جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتامىز جانە جۇڭحۋا كوز اياسىنا يە بولامىز، ورتاق تانىم ۇيىستىرىپ، ءبىر نيەتتە ىنتىماقتاسىپ، جاۋعا تەگىس كەكتەنىپ، جاۋدى بىرگە جەڭە الامىز، قاتە يدەيالاردىڭ تامىرىن تۇبىرىنەن قۇرتىپ، شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋ، شينجياڭدى ىنتىماقتاسا ورنىقتىرۋ، شينجياڭدى باياندى كوركەيتۋ يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىعىن جۇزەگە اسىرا الامىز.
شينجياڭ بەيبىت جولمەن ازات بولعاننان، اسىرەسە، پارتيانىڭ 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرىپ، تىنىستاس، تاعدىرلاس، تىلەكتەس بولىپ، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرىپ، گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، دامىعان اسا تاماشا جاعداي جاراتىپ، ءار ۇلت حالقى تاماشا دا باقىتتى تۇرمىس كەشىردى. الايدا، «ءۇش ءتۇرلى كۇش»، «ەكىبەتكەيلەر» وتاندى بولشەكتەۋ سۇرقيا ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن، تاريحتى بۇرمالاپ، جۇرتتى الجاستىرىپ، ۇلتتىق وشپەندىلىككە جەلىكتىرىپ، مەملەكەتتىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، ۇلتتار ىنتىماعىنا، قوعام ورنىقتىلىعىنا اۋىر حاۋىپ ءتوندىردى. ءبىز، ءسوز جوق، قاي - قاشان دا اسقاق كۇرەسكەرلىك جىگەرىمىزدى ساقتاپ، وتاننىڭ تۇتاستىعى مەن ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلجىماستان قورعاپ، ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىككە تاباندىلىقپەن قارسى تۇرۋىمىز كەرەك.
شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى بۇكىل ەلىمىزدەگى ءار ۇلت حالقىمەن بىرگە جۇڭگونىڭ كەڭ - بايتاق شەكارا ءوڭىرىن بىرگە اشىپ، كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعالانعان جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىن بىرگە كوتەردى. ءبىز جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇزاق ۋاقىت بىرگە كۇرەس جاساۋ بارىسىندا قالىپتاستىرعان تاڭداۋلى ءداستۇرىن، ءسوزسىز، قاستەرلەپ جانە اسقاقتاتىپ، «ءۇشتىڭ ءبىر - بىرىنەن ايرىلا الماۋى» يدەياسىن بەرىك ورناتىپ، «بەستى شىنايى مويىنداۋدى» كۇشەيتىپ، ىنتىماق، ورنىقتىلىق − قۇت، بولشەكتەۋشىلىك، بىلىقپالىق − جۇت ەكەنىن ەسىمىزدە بەرىك ساقتاپ، ۇلتتار ىنتىماعىن كوز قاراشىعىمىزداي قورعاپ، ومىرىمىزدەي قاستەرلەپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىندە جايقالتا شەشەك اتتىرۋىمىز كەرەك.
جۇڭحۋا مادەنيەتى باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى، جۇڭحۋا ۇلتتارى جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا جانە دامۋىنا ۇلەس قوستى. ءبىز ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اسقاقتاتۋىمىز، سونىمەن قاتار ۇلتتار ارا مادەنيەتتىڭ اۋىسۋىن جانە توعىسۋىن دا جەبەپ، ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ داۋىرمەن بىرگە العا باسۋىن، ءوزىن - ءوزى جاڭارتۋىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك.
شينجياڭ ەجەلدەن بەرى كوپ ۇلت بىرگە قونىستانعان جانە كوپ ءتۇرلى ءدىني سەنىم قاتار ءومىر سۇرگەن ءوڭىر. ەلىمىزدىڭ ءدىندى جۇڭگوشالاندىرۋ بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، ءدىندى سوتسياليستىك قوعامعا ۇيلەسۋگە بەلسەنە جەتەكتەۋىمىز كەرەك، بۇل ەلىمىزدىڭ مەملەكەت جاعدايىنىڭ قاجەتى بولىپ قالماستان، مۇنان دا ماڭىزدىسى، ءدىننىڭ اقاۋسىز دامۋىنىڭ قاجەتتى تالابى. ءدىننىڭ ساياسيعا كيلىگۋىنە بولمايتىندىعىن، ۇكىمەت ىستەرىنە كيلىگۋىنە بولمايتىندىعىن، دىننەن پايدالانىپ قالىپتى قوعامدىق تارتىپكە، قىزمەت تارتىبىنە، تۇرمىس تارتىبىنە كەدەرگىلىك جاساۋعا بولمايتىندىعىن، دىننەن پايدالانىپ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنا جانە سوتسياليستىك تۇزىمگە قارسى تۇرۋعا بولمايتىندىعىن، دىننەن پايدالانىپ ۇلتتار ىنتىماعىن جانە مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىن بۇلدىرۋگە بولمايتىندىعىن، ءسوزسىز، ايقىن تۇراقتاندىرۋىمىز كەرەك. ءبىز پارتيانىڭ ءدىن ساياساتى مەن مەملەكەتتىڭ زاڭدارىن جانە زاڭ ەرەجەلەرىن دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، بارلىق قيسىنسىز تەرىس ۋاعىزدارعا تۇبەگەيلى تويتارىس بەرىپ، توركىنىن تۇزەپ، قاينارىن الاستاپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ۋىتىن باتىل الاستاۋىمىز كەرەك.
تۇرعىدا بەرىك تۇرىپ، ايقىن تۋ ۇستاي وتىرىپ ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرىپ، وتاننىڭ تۇتاستىعى مەن قوعام ورنىقتىلىعىن بۇلجىماستان قورعاۋ − شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ورتاق جاۋاپكەرشىلىگى. بۇگىنگى شينجياڭدا جۇرت ورنىقتىلىقتى، حاۋىپسىزدىكتى، دامۋدى ارماندايدى، ءبىز ءارقانداي ادامنىڭ ءبىزدىڭ باقىتتى مەكەنىمىزدى بۇلدىرۋىنە استە جول بەرمەيمىز. مەملەكەتتىڭ ەڭ جوعارى مۇددەسى مەن شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنە ساياتىن ۇلكەن دۇرىس، ۇلكەن بۇرىس ماسەلەسىندە ءبىز باستان - اياق وي - سانامىزدى سەرگەك ۇستاپ، تۇرعىمىزدا بەرىك تۇرىپ، ايقىن تۋ ۇستاپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن، اسىرەسە، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن بۇلجىماستان دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋداعى ورنالاستىرۋلارىن بۇلجىماستان تياناقتاندىرىپ، بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسى سىندى وسى قيان - كەسكى شايقاستا باتىل جەڭىسكە جەتۋىمىز كەرەك.
مەن بىلاي دەپ ايبىندى سەرت بەرەمىن:
ساياسي تۇرعىمدا بەرىك تۇرىپ، پارتياعا شارتسىز ادال بولامىن. يدەيام مەن ارەكەتىمدى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىمەن، اسىرەسە، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىمەن شىن مانىندە بىرلىككە كەلتىرىپ، «ءتورت تانىمدى» بەرىك ورناتىپ، «ءتورت سەنىمدى» بەكەمدەپ، «ەكىنى قورعاۋدى» باتىل ورىنداپ، نازارىمدى باس نىساناعا بۇلجىماستان شوعىرلاندىرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدى بارلىعىن باسىپ تۇسەتىن ساياسي مىندەت، تايشان تاۋىنان دا سالماقتى ساياسي جاۋاپكەرشىلىك دەپ ءبىلىپ، وي - سانامدى قاي - قاشان دا سەرگەك ۇستاپ، ۇزاق ۋاقىت شايقاس جۇرگىزۋ يدەياسىن بەرىك ورناتىپ، بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىن سوڭىنا دەيىن جۇرگىزەمىن.
ىرىقتىلىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا تاباندى بولىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ بورىشىمدى تياناقتاندىرامىن. ساياسي تاباندىلىقتى ساقتاپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن تاباندىلىقپەن، باتىلدىقپەن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، اسىرەسە، يدەولوگيا سالاسىنداعى بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىندە اۋىتقىماي، سالعىرتتىققا سالىنباي، ءارى - ءسارى بولماي، ءىستى اياقسىز قالدىرماي، ىرىقتىلىقپەن الدىعا ۇمتىلىپ، بۇقاراعا ۇگىت جۇرگىزىپ، ۋىتتى الاستاپ، توركىنىن تۇزەپ، قاينارىن الاستاپ، ءالسىز بۋىندى تەكسەرىپ، ساڭلاۋدى بەكىتىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشكە»، «ەكىبەتكەيلەرگە» قارسى باتىلدىقپەن دالمە - ءدال كۇرەس جۇرگىزەمىن.
قابىلەتىمدى ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، بۇقارانى دۇرىس جاققا جەتەلەيمىن. ونەگەلىك رولىمدى بەلسەنە ساۋلەلەندىرىپ، «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى»، ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلى جانە باتىل ءۇن قاتىپ، ايقىن پوزيتسيا ءبىلدىرۋ سياقتى قيمىلدارعا باستاماشىلدىقپەن بەلسەنە قاتىناسامىن. ءوز ارتىقشىلىعىمدى بەلسەنە ساۋلەلەندىرىپ، بۇقاراعا شىن نيەتىممەن، كۇش - قۋاتىممەن، سۇيىسپەنشىلىگىممەن سۇيەنىپ، بۇقارانى جۇمىلدىرىپ، بۇقارانى ىنتىماقتاستىرىپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانى جانە ءپانىسلاميزم، پانتۇركيزم يدەياسىن باستاماشىلدىقپەن اشكەرەلەپ جانە سىن تەزىنە الىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىن قىراعىلىقتارىن ارتتىرىپ، دۇرىس پەن بۇرىستى ايقىن ايىرىپ، قارسىلىق قۋاتتارىن جوعارىلاتىپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدىڭ، ۇشقارىلىقتى تەجەۋدىڭ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ ناقتى امالياتىنا ىرىقتىلىقپەن ارالاسۋعا بەلسەنە باستاپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋعا بەلسەنە ۇلەس قوسامىن.
