ءداۋىردىڭ جاراسىمدى قۋاتتىءۇنىن شارىقتاتايىق

日期:2019年08月16日
来源:新疆日报
【字体:

ءداۋىردىڭ جاراسىمدى قۋاتتىءۇنىن شارىقتاتايىق

 ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق ءادىليا مەكەمەسى ورگان پارتكومىنىڭ ارناۋلى مىندەتتەگى ورىنباسار شۋجيى ساۋ يانمەي

8 − 9 جاس كەزىمدە ءۇيىمىز كونە، توزىعى جەتكەن جەر ۇيدەن اكەمنىڭ مەكەمەسى جاڭادان سالعان سەميالىقتار اۋلاسىنا كوشىپ كىردىك، سول جاعىمىزدا ۇيعۇر اتاي ياسىننىڭ ءۇيى، وڭ جاعىمىزدا ءبىر قازاق اپايدىڭ ءۇيى بار ەدى.

كوشىپ كەلە سالىسىمىزبەن اكە - شەشەم كەڭ دە جارىق اۋلادان ەكى تام قالاپ شىقتى ءارى اۋلانىڭ بۇرىشىنا قورا سالدى، كەيىنىرەك جەر اۋدارىپ، تىڭايتقىش بەرىپ، گۇل، كوكونىس ەكتى. شەشەم بۇل كوپشىلىكتىڭ سالت - ساناسىنا، عۇرىپ - ادەتىنە قۇرمەت ەتۋ ءۇشىن ىستەلگەن، ءار وتباسى ءوز قوراسىندا مال باعادى، ءبىر - بىرىنە كەدەرگى جاسامايدى دەدى...

تام بيىك ەمەس، تەكشەدە تۇرساڭ ءاربىر وتباسىنىڭ اۋلاسى تۇگەل كورىنىپ تۇرادى. قازاق اپايدىڭ اۋلاسىندا ءبىر تونار بار، ءار اپتانىڭ سوڭىندا اپاي ۇلكەن كەنەپ شالعىش شالىپ، قالىڭ ماقتالى قولعاپ كيىپ، توناردىڭ شەتىندە تۇرىپ نان جابادى، توناردان جاڭا شىققان ناننىڭ حوش ءيىسى شاعىن اۋلانىڭ بارلىق جەرىنە جەتەدى. ءار جولى وسى كەزدە مەن قولقانى جاراتىن وسى يىسكە ەلىگىپ، شەشەمە ماعان دا نان جاۋىپ بەر دەپ جالىنۋشى ەدىم. شەشەم جۇمىرتقا ارالاستىرىلعان قامىردى تامنان اسىرىپ اپايعا بەرىپ، ودان كومەكتەسىپ نان جاۋىپ بەرۋدى سۇرايتىن. اپاي ناندى جەتكىزىپ بەرگەن كەزدە ۇنەمى جاڭادان ساۋىلعان سيىر ءسۇتىن قوسىپ بەرەدى. جاڭا سۇتپەن دامدەلگەن ءسۇتتى شاي مەن توناردان جاڭا شىققان ناندى قوسىپ جەگەن ءدام اۋىزدان قالاي كەتسىن. زات تاپشى سول جىلداردا، ۇيدە ءبىر ۋاق بورتتىرىلگەن كۇرىش جەۋدىڭ ءوزى استا - توكتىك بىلىنەتىن، مەن كورشىلەردىڭ ۇيىندە توي - تومالاق بولۋىن ەرەكشە اڭسايتىنمىن، ويتكەنى مەن ءۇيدىڭ ەڭ كىشكەنەسى بولعاندىقتان، توي - تومالاق وتكىزەتىن كورشىلەر قوناققا شاقىرعان كەزدە شەشەم مەنى ۇنەمى ەرتىپ بارادى، كورشى اپاي ماعان ءار جولى ىدىس تولى پالاۋ سالىپ بەرەتىن، سول ءدام مەنىڭ تۇتاس بالالىق شاعىما ءنار بەردى، وسى سەبەپتى مەن قازىرگە دەيىن پالاۋ جەۋدى جاقسى كورەمىن.

كورشى ۇيلەردەگى اپايلار ادەتتەگى كەزدە ۇيىمىزگە قىدىرا كەلۋدى ۇناتاتىن. قىستىڭ كەشىندە ولار ۇنەمى شەشەممەن بىرگە وشاقتى اينالا وتىراتىن، وشاققا قارما قارىپ قويىپ، شەشەم ءبىر جاقتا شاقاي تابانىن سىراتىن، اپايلار دا قاشاندا ءجىپ ءيىرىپ، كەستە تىگىپ وتىرادى، ولاردىڭ اڭگىمەلەرى ماڭگى ايتىپ تاۋىسقىسىز سەزىلەتىن.

شىجىعان جاز ماۋسىمى جەتىپ، وتباسىمىزدىڭ شاعىن اۋلاعا ەككەن كوكونىستەرى دە پىستى. ءار كۇنى تاڭ بوزىندا نەمەسە كەشقۇرىم كەزىندە جەر سۋارىپ، ءشوپ وتاپ جۇرەتىن اكە - شەشەم ءالى شىق جابىسىپ تۇرعان سارىمساق، جيۋساي، باكلاجان، اشتى بۇرىش سياقتىلاردى ءۇزىپ الىپ كورشىلەرگە بەرەتىن. كەيىن كەلە، كورشىلەر دە اكە - شەشەمنەن ەگىمشىلىكتى ۇيرەنە باستادى. جاز ماۋسىمى جەتىسىمەن، ءاربىر وتباسىنىڭ اۋلاسىنان الۋان ءتۇرلى گۇلدەردى، گۇلدەن - گۇلگە قونعان كوبەلەكتەردى، ىزىڭداعان ارالاردى، جەمىس - جيدەك، كوكونىستەردى كورىپ، قاتتى قىزىعۋشى ەدىم.

بالا كۇنگى ەلەسىمدە مەرەكە وتكىزۋدەن ارتىق دۋماندى كەز بولماعانداي سەزىنەمىن. ءار رەت كوكتەم مەرەكەسى قارساڭىندا، شەشەم كۇنى بۇرىن كورشىلەردى بالكۇلشە جاساۋعا، ساڭزى پىسىرۋعا كومەكتەسىپ جىبەرۋگە شاقىرۋشى ەدى. ەگىنشىلىك كالەندارى بويىنشا جاڭا جىلعا قاراعان تۇننەن ءبىر كۇن بۇرىن كورشى ۇيدەگى اپايلار مەن اپەكەلەر تۇگەلدەي كەلىپ، شەشەمە قوشقىل بۇرىشتىڭ سۋىمەن ساڭزىنىڭ قامىرىن يلەۋدى، ونان تال بۇتاعىنان جونىپ جاسالعان اعاش شوكىمەن جىڭىشكە تارتىلعان قامىردى ءىلىپ الىپ، ”8“ فورماسىنا كەلتىرىپ وراپ، قازانداعى مايعا سالىپ ارى - بەرى اۋدارىپ، پىسقاننان كەيىن ۇلكەن تاباققا رەت - رەتىمەن ءتىزىپ، كورىنىسى كوركەم، كىرتىلدەك دە ءدامدى ساڭزى جاساۋدى ۇيرەتتى. ولار تاعى شەشەمە مىنانى دا ۇيرەتتى، سىرانىڭ قاقپاعىن تەگىستەپ، ورتاسىن تەسىپ شەگە ورناتىپ، سول ارقىلى مايدا جايىلعان قامىردى گۇلدەپ كەسىپ، ماي قۇيىلعان قازانعا سالىپ جىبەرگەندە، قامىر ۇلعايىپ، كىرتىلدەپ شىعا كەلەدى، ىستىق كەزىندە شەكەر شاشىپ جىبەرگەندە، ءتىلدىڭ ءدامىن ۇيىرەتىن قيىقشا دايىن بولادى. شەشەم دە ءوز اۋىلىنىڭ جاڭا جىلدى وتكىزۋ سالت - ءداستۇرى بويىنشا ولارعا قامىردان تۇرلىشە فورماداعى حايۋانات، گۇل جاساپ، قىزىلمەن بوياپ، جىمبىلعا سالىپ بۋلاپ پىسىرۋدى ۇيرەتەتىن. ءار رەت ولاردىڭ بۋلاۋمەن، قاقتاۋمەن، قارۋىمەن جارىم تۇنگە دەيىن قاربالاستاپ جۇرگەنىن كورگەن مەن دە مۇرىندى جاراتىن سول حوش يىستەردەن مەرەكەنىڭ لەبىن سەزىنىپ، قاباعات قۋانۋشى ەدىم.

شينجياڭ سىندى وسىناۋ ىرىستى القاپتا ءار ۇلت حالقى باياعىدا - اق ەتەنە بولىپ، بىرگە ءومىر ءسۇرىپ، ايرىلماستاي بولعان، وسىناۋ وڭىرگە دەگەن ماحاببات شينجياڭنان الىستاپ شىققان كەزدە اۋىلداعى اپالاردىڭ ءسۇتتى شايىن، جاپقان ىستىق نانىن ساعىنۋداي، ويناقى بارابان داۋىسىن ەستىگەندە، بۇرالا بيگە باسۋدى ويلاعانداي تابيعي دا شىنايى ەدى.

قوس جانارىمىز قۇمدى بوراندا كولەگەيلەنبەسىن؛ ءار ۇلت اراسىنداعى شىنايى دوستىق وسەك - اياڭنىڭ زاردابىنا ۇشىراماسىن؛ ءبىز ءار ۇلت باۋىرلاستارى اراسىنداعى شىنايى سۇيىسپەنشىلىكتى قاستەرلەپ جانە قورعاپ، ءداۋىردىڭ جاراسىمدى قۋاتتى ءۇنىن شارىقتاتايىق!