جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ ليماداعى زۇڭتۇڭ سارايىندا پەرۋ زۇڭتۇڭى بولۋارتپەن كەڭەس وتكىزدى. بولۋارت زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ الدىنداعى الاڭدا شي جينپيڭگە ارناپ ايبىندى دا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى شيە حۋانچى تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى ليمادان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر ني سى ـ ي، حاۋ ۋيۋي). جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ ليماداعى زۇڭتۇڭ سارايىندا پەرۋ زۇڭتۇڭى بولۋارتپەن كەڭەس وتكىزدى.
جاز باسىنداعى ليمادا كۇن شۇلەن شۋاعىن شاشىپ، الۋان گۇلدەر جايقالىپ تۇر.
پەرۋ سيلى قوناقتاردى قارسى الۋ اتتى اترەتىنىڭ قورعاۋىندا شي جينپيڭ اۆتوكولىكپەن زۇڭتۇڭ سارايىنا جەتكەندە، بولۋارت زۇڭتۇڭ ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الدى.
بولۋارت زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ الدىنداعى الاڭدا شي جينپيڭگە ارناپ ايبىندى دا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى.
ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قارسى جاقتىڭ سەرىك بولىپ كەلگەن ادامدارىمەن جەكە ـ جەكە قول الىسىپ، قۇرمەت ٴبىلدىردى. شي جينپيڭ بولۋارتتىڭ سەرىك بولۋىندا قۇرمەت قاراۋىلىن كوزدەن كەشىردى، اسكەري وركەستر جۇڭگو، پەرۋ ەكى ەلدىڭ مەملەكەت ٴانىن ورىندادى.
قارسى الۋ سالتىنان كەيىن ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى كەڭەس وتكىزدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بۇل مەنىڭ پەرۋدە 3 ـ رەت ساپاردا بولۋىم ٴارى ٴبىر جىل ىشىندە زۇڭتۇڭ حانىممەن 3 ـ رەت ديدارلاسۋىم. كوپتەگەن پەرۋ حالىق جۇرتشىلىعى وزدىكتەرىنەن جولدىڭ ەكى جاعىندا توپتاسىپ، قول بۇلعاپ سالەم بەرىپ، قارسى الاتىندىقتارىن ٴبىلدىردى، بۇل ماعان پەرۋ حالقىنىڭ جۇڭگو حالقىنا دەگەن دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىن تەرەڭ سەزىندىردى. جۇڭگو مەن پەرۋ _ وركەنيەتتى بايىرعى ەلدەر. بايىرعى وركەنيەتتىڭ مايەكتى قورى جۇڭگو مەن پەرۋ ەكى ەلگە اقىل ـ پاراسات جانە دارقاندىق سيلاپ، ٴبىزدىڭ تاريحتىڭ العا باسۋ بەتالىسىن ايقىن كورىپ، ٴداۋىردىڭ دامۋ اۋقىمىنا ۇيلەسىپ، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساۋعا، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋگە، ٴوزارا سەنىم ارتۋعا، ٴوزارا ۇيرەنىپ، ٴوزارا ۇلگى الۋعا باستان ـ اياق تاباندى بولىپ، تۇرلىشە كولەمدەگى، تۇرلىشە تۇزىمدەگى، تۇرلىشە مادەنيەتتەگى ەلدەردىڭ ىنتىماقتاسۋىنىڭ، سەلبەستىك جاساسۋىنىڭ ۇلگىسىنە اينالۋىمىزعا مۇمكىندىك جاسادى. ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان 53 جىلدان بەرى، اسىرەسە، مەن 2016 ـ جىلى پەرۋدە تۇڭعىش رەت مەملەكەتتىك ساپاردا بولعاننان بەرى، ەكى جاقتىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا، جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ ساۋدا، قارجى قوسۋ سەلبەستىگى جىلدام ارتىپ، ەكى ەل حالقىن ناقتى پايداعا كەنەلتتى. ەكى جاق تاجىريبەلەردى قورىتىندىلاپ، ەكى ەلدىڭ ناقتى ىستەر سەلبەستىگىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، دارەجەسىن ارتتىرۋدى جەبەپ، جۇڭگو مەن پەرۋ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىن ۇزدىكسىز تىڭ ساتىعا كوتەرىپ، ەكى ەل حالقىن اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتۋى كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ەكى جاق دامۋ ستراتەگيالارىن ٴتۇيىلىستىرىپ، سەلبەستىك جاساسۋ كومەسكى كۇشىن تەرەڭ اشىپ، ناقتى ىستەر سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ارناسىن اشىپ، ساۋدا جانە قارجى قوسۋ ”قوس تەگەرشىگىن“ كۇشەيتىپ، ٴداستۇرلى كاسىپ سالاسى مەن جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىنىڭ ”قاتار قانات قاعۋىن“ جەبەپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگى مەن قامداۋ تىزبەگى سىندى ”ەكى تىزبەكتىڭ توعىسۋىن“ جەبەۋى كەرەك. جۇڭگو جاق پەرۋدىڭ ەرەكشە، ساپالى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن يمپورت ەتۋدى ۇزدىكسىز زورايتىپ، ناقتى قۋاتى بار جۇڭگو كاسىپورىندارىن پەرۋگە بارىپ قارجى قوسۋعا، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋگە شابىتتاندىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ دامۋىنا وزىندىك ۇلەس قوسۋدى قالايدى. ەكى جاق كەن ونىمدەرى، ەنەرگيا، نەگىزدىك قۇرىلعى، قاتىناس، حابارلاسۋ سياقتى ٴداستۇرلى سالالارداعى سەلبەستىكتى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، سيفرلى ەكونوميكا، جاساندى زەردە، جاسىل تەڭىز تاسىمالى، ەلەكترلى اۆتوكولىك، فوتوۆولت كاسىپ سالاسى سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتۋى كەرەك. جۇڭگو جاق جۇڭگو كاسىپورىندارىن پەرۋدىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى ”قاتتى بولشەكتەرىن تۇتاستىرۋىنا“ ات سالىسۋعا شابىتتاندىرىپ، زەردەلى كەدەن ”جۇمساق بولشەكتەرىن تۇتاستىرۋدى“ جەبەۋدى قالايدى. جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ قيىنشىلىقتى جەڭىپ چيانكاي پورتى نىسانى 1 ـ مەرزىمدىك ينجەنەرياسىن ۋاعىندا ٴبىتىرۋى جۇڭگو جاقتىڭ پەرۋ جاقپەن ۇزاق ۋاقىتتىق ستراتەگيالىق سەلبەستىك ورىستەتۋ بەكىمىن تولىق بەينەلەدى. جۇڭگو جاق پەرۋ جاقپەن بىرگە چيانكاي پورتىنىڭ وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، چيانكاي پورتىن باستاما ەتكەن جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى قۇرلىق، تەڭىز جاڭا ارناسىن تۇلعالاپ، تەڭىز بويىنان ىشكى قۇرلىققا دەيىن، پەرۋدەن لاتىن امەريكاسىنداعى وزگە ەلدەرگە دەيىن ستەرەولدى، كوپ نەگىزدى، جوعارى ٴونىمدى ٴوزارا ۇلاستىرۋ ـ تۇتاستىرۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋ جونىندە ىزدەنىس جاساپ، لاتىن امەريكاسى جانە كارايب ٴوڭىرىنىڭ تۇتاس تۇلعالىق دامۋىنا جانە ٴبىر تۇلعالاندىرۋ قۇرىلىسىنا دەم بەرۋدى قالايدى. جۇڭگو جاق سۋجوۋ قالاسىنىڭ چيانكاي قالاسىمەن دوس قالا قارىم ـ قاتىناسىن ورناتۋىنا قولداۋ كورسەتەدى، پەرۋ جاقپەن ونەركاسىپ باقشا رايونى قۇرىلىسى تاجىريبەلەرى جونىندە اۋىس ـ كۇيىس جاساسىپ، شەكارا اتتاعان قىزمەت وتەۋ ساۋداسى، ەلەكتروندى ساۋدا سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتىپ، شوعىر اسەرىن جانە بىرلەسىپ قيمىلداۋ اسەرىن ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم كوپ ناقتى جەتىستىكتەر ارقىلى جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق دوستىعىنىڭ، ٴوزارا پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگىنىڭ سەنىمىن بەكەمدەۋدى قالايدى. جۇڭگو جاق تاعى پەرۋ جاقتىڭ دامۋ قاجەتىمەن ۇشتاستىرىپ، جاقىن ماڭدا لۋبان شەبەرحاناسىن، جۇڭگو تىلىندەگى شەبەرحانا قۇرىپ، كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋ سەلبەستىگىن ورىستەتىپ، پەرۋ جاقتى جەرگىلىكتى دارىندىلارمەن جانە اقىل ـ پاراسات، تەحنيكا تىرەگىمەن قامداۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ەكى جاق ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرى جونىندەگى اۋىس ـ كۇيىستى كۇشەيتىپ، ستراتەگيالىق ٴوزارا سەنىمدىلىكتى نىعايتىپ، ٴبىر ـ ٴبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسى مەن ٴجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىندە ٴوزارا باتىل قولداۋ كورسەتىپ، شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋ، زاڭسىز بالىق اۋلاۋعا سوققى بەرۋ سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتۋى كەرەك. وركەنيەتتەردىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋىنىڭ ٴداۋىر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاپ، حالىقارالىق وركەنيەتتەر تىلدەسۋىن كۇشەيتۋدى دارىپتەپ، الەمدىك وركەنيەتتەر تىلدەسۋى سەلبەستىك تورىن قۇرۋدى تالقىلاۋ كەرەك. مادەنيەتتى، ساياسيدى ٴتۇيىلىستىرۋدى كۇشەيتىپ، مادەنيەت، كوركەمونەر، وقۋ ـ اعارتۋ، مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ سياقتى سالالارداعى اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق پەرۋگە باعىتتالعان وقۋ سيلىق قاراجاتى سانىن كوبەيتۋدى قالايدى. ەكى ەل جاستارىنىڭ، ورەندەرىنىڭ ٴوزارا تانىسىپ، ٴوزارا ەتەنە بولىپ، جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ دوستىعىن ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا ۇزبەي جالعاستىرۋىن ٴۇمىت ەتەدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ەلدەرىنىڭ ەكونوميكاسى تەرەڭ توعىسقان، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ، ٴوڭىردىڭ ورنىقتىلىعىن، گۇلدەنۋىن قورعاۋ ازيا _ تىنىق مۇحيت ۇلكەن وتباسىنىڭ جانە جەر شارى وڭتۇستىگىنىڭ ورتاق مۇددەسىنە ۇيلەسەدى. جۇڭگو مەن پەرۋ كوپ جاقتىلىقتى دارىپتەيدى، قورعامپازدىققا قارسى تۇرادى. جۇڭگو جاق پەرۋدىڭ وتاعاسىلىق قىزمەتىن بار كۇشپەن قولدايدى، ٴارقايسى جاقپەن بىرگە قۇلشىنىپ، وسى رەتكى ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلارىنىڭ بەيرەسمي ٴماجىلىسىنىڭ تابىستى بولۋىن جەبەپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدى قالايدى. جۇڭگو جاق تاعى پەرۋ جاقپەن جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى تالقى مىنبەرى اياسىنداعى بايلانىستى، سەلبەسۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىن جەبەۋگە بەلسەندى ۇلەس قوسۋدى قالايدى.
بولۋارت ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ساپارلاي كەلگەندىگىن قىزۋ قارسى الىپ، مىنالاردى ٴبىلدىردى: پەرۋ مەن جۇڭگو ەكى ۇلكەن وركەنيەتتى بايىرعى ەل، تاريحتا قىرۋار جۇڭگولىق پەرۋدىڭ مەملەكەت قۇرىلىسىنا بەلسەندى ۇلەس قوسقان، ەكى ەل حالقىنىڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگى تەرەڭ، تاتۋ باۋىرلاس جانە دوس. جۇڭگو ۇزاق ۋاقىتتان بەرى پەرۋدىڭ ەڭ ماڭىزدى ساۋدا سەرىگى بولىپ كەلەدى، اسىرەسە، ەكى جاق ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىگىن ورىستەتكەننەن بەرى ٴار سالاداعى سەلبەستىكتە سۇبەلى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى، بۇل ەكى ەلدىڭ ٴوزارا پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگىنە جانە بىرگە دامۋعا تالپىنۋداعى اينىماس ۋادەسىن تولىق بەينەلەدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ ساپاردا بولعان كەزدە ەكى جاق ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسىمى سياقتىلاردى قامتىعان كوپ ٴتۇرلى ماڭىزدى سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويىسىپ، ەكى جاقتىڭ ەكونوميكا ـ ساۋدا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جانە ٴار سالاداعى سەلبەستىگىنىڭ ونان ارى دامۋىن پارمەندى جەبەيدى. اسىرەسە، چيانكاي پورتىنىڭ اشىلۋى ”چيانكايدان شاڭحايعا دەيىندى“ جۇزەگە اسىرىپ، لاتىن امەريكاسى مەن ازيا اراسىنداعى ماڭىزدى كوپىرگە جانە پەرۋ ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنداعى ماڭىزدى قوزعالتقىشقا اينالىپ، پەرۋ مەن لاتىن امەريكاسى وڭىرىندەگى وزگە ەلدەردىڭ، سونداي ـ اق جۇڭگومەن، اۋەلى، ازيامەن اراداعى اناعۇرلىم جوعارى ٴونىمدى، قولايلى تۇتاستىرۋدى جانە ساۋدانى پارمەندى جەبەپ، ەكى ەلدىڭ جانە وڭىردەگى ەلدەردىڭ باياندى دامۋىنا دەم بەرەدى. پەرۋ جاق جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ پەرۋگە كەلىپ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعى، بايلىق، ەنەرگيا، قاتىناس سياقتى ماڭىزدى سالالارداعى سەلبەستىك نىساندارىنا ات سالىسۋىن قارسى الادى. مەن پەرۋ جاقتىڭ ٴبىر جۇڭگو ساياساتىنا تاباندىلىقپەن بويسۇناتىندىعىن قايتالاي دارىپتەگىم كەلەدى. پەرۋ جاق جۇڭگو جاقپەن وركەنيەتتەر اۋىس ـ كۇيىسىن، ٴوزارا ۇلگى الۋىن جانە گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، جاستاردىڭ جانە ادامداردىڭ بارىس ـ كەلىسىن جيىلەتۋدى قالايدى. جۇڭگو جاقتىڭ پەرۋدىڭ وسى رەتكى ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلارىنىڭ بەيرەسمي ٴماجىلىسىن ۇيىمداستىرىپ وتكىزۋىنە ماڭىزدى، قۇندى قولداۋ كورسەتكەندىگىنە العىس ايتامىن. پەرۋ جاق كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولادى، جۇڭگو جاقپەن ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى سياقتى جۇلگەلەردەگى بايلانىستى، سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن جانە دامۋىن، گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدى جەبەۋگە ۇلەس قوسۋدى ٴۇمىت ەتەدى. ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارى، ٴسوز جوق، ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنداعى ماڭىزدى بەلەسكە اينالىپ، پەرۋ مەن جۇڭگونىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جاڭا تاراۋىن اشىپ، ەكى ەل حالقىنىڭ اناعۇرلىم باياندى جانە گۇلدەنگەن بولاشاقتى بىرگە قۇرۋىنا، ودان بىرگە يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، پەرۋ مەن جۇڭگونىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋىن جەبەيدى.
كەڭەستەن كەيىن ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى مەن پەرۋ رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جونىندەگى سەلبەستىك جوباسىنا»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى مەن پەرۋ رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسىمىنە» قول قويىلۋىنا بىرگە كۋا بولدى ٴارى ەكونوميكا ـ ساۋدا، كاسىپ سالاسىنا قارجى قوسۋ، ونەركاسىپ باقشا رايونى، وقۋ ـ اعارتۋ، جاسىل دامۋ سياقتى سالالارداعى كوپ جاقتى، ەكى جاقتى سەلبەستىك حۇجاتتارىنىڭ اۋىستىرىلۋىنا كۋا بولدى.
ەكى جاق «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى مەن پەرۋ رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناستى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن» جاريالادى.
سول كۇنى كەشتە شي جينپيڭ بولۋارت زۇڭتۇڭ وتكىزگەن قارسى الۋ قوناعاسىنا قاتىناستى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.