7 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭ حالىق سارايىندا جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن شىعىس تيمور زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى. سۋرەتتە: شي جينپيڭ حورتامەن قول الىسۋدا.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى (ٴتىلشى ياڭ يجۇن). 7 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭ حالىق سارايىندا جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن شىعىس تيمور زۇڭتۇڭى حورتامەن كەڭەس وتكىزدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: زۇڭتۇڭ مىرزا _ شىعىس تيمور مەملەكەتىن قۇرعان ارداگەر جانە جۇڭگو مەن شىعىس تيمور دوستىق ىستەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، ٴسىزدىڭ ساپارىڭىز شىعىس تيمور زۇڭتۇڭىنىڭ تۇڭعىش رەت جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارى رەتىندە، ماڭىزدى تاريحي مانگە يە. جۇڭگو مەن شىعىس تيموردىڭ ٴداستۇرلى دوستىعىنىڭ تاريحى ۇزاق، جۇڭگو شىعىس تيموردىڭ تاۋەلسىزدىگىن ەڭ ەرتە مويىنداعان ٴارى شىعىس تيمورمەن ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان. ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاننان بەرى، ەكى ەل باستان ـ اياق شىن پەيىلمەن مامىلە جاساپ، ٴبىر ـ بىرىنە قارايلاسىپ كەلدى، بۇل ساياسي ٴتۇزىمى، دامۋ دەڭگەيى، تاريح، مادەنيەتى تۇرلىشە ەلدەردىڭ ٴوزارا قۇرمەت ەتىپ، بەيبىت قاتار تۇرىپ، بىرگە دامۋىنىڭ ۇلگىسى. 2 اپتانىڭ الدىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى تابىسپەن اشىلدى، جۇڭگو رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى جانە جوعارى دەڭگەيدەگى سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتەدى، بۇل دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا جانە ەكى ەل سەلبەستىگىنە تىڭ قوزعاۋشى كۇش، تىڭ وراي اكەلەدى. جۇڭگو جاق شىعىس تيمور جاقپەن بىرگە ەكى ەلدىڭ جان ـ جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ۇزدىكسىز تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن جەبەپ، ەكى ەل حالقىن ٴتىپتى دە جاقسى باقىتقا كەنەلتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاق شىعىس تيمور جاقپەن بىرگە ”ٴۇش ٴتىپتى دە جوعارى“ نىساناسىن بەتكە الىپ، ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناستىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدى قالايدى. ٴبىرىنشى، ٴوزارا باتىل قولداۋ كورسەتىپ، ٴتىپتى دە جوعارى دەڭگەيدەگى ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناستى تۇلعالاۋ كەرەك. جۇڭگو جاق شىعىس تيموردىڭ مەملەكەت تۇتاستىعىن جانە قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋ قۇلشىنىسىنا باتىل قولداۋ كورسەتەدى، شىعىس تيمورمەن ستراتەگيالىق ىستەستىكتى جانە دامۋ سەلبەستىگىن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، ەكى ەلدىڭ يەلىك ۇقىعىن جانە حاۋىپسىزدىك مۇددەسىن ويداعىداي قورعاپ، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى بىرگە قۇرۋ ۇلكەن بەتالىسىنا قاراي ارشىنداي ىلگەرىلەۋدى قالايدى. ەكىنشى، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، ٴتىپتى دە جوعارى ساپالى ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن ورىستەتۋ كەرەك. كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى، استىقپەن ٴوزىن قامداۋ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ سياقتى 4 ۇلكەن ٴتۇيىندى سالاداعى سەلبەستىكتى ارقاۋ ەتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىنا قول قويۋدى وراي ەتە وتىرىپ، دامۋ ستراتەگيالارىن ٴتۇيىلىستىرۋدى كۇشەيتىپ، سۋ يگىلىگى قۇرىلىسى، سۋ ۇنەمدەپ سۋارۋ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات شىعىنىن ازايتۋ سياقتى سالالارداعى تاجىريبەلەردى، تەحنيكالاردى ٴبولىسىپ، كۇرىش ەگۋ، باپتاۋ سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى سەلبەستىگىن ويداعىداي اتقارىپ، بالىق شارۋاشىلىعى، كەدەيلىكتى ازايتۋ سياقتى سەلبەستىكتەردى ىلگەرىلەتىپ، شىعىس تيمور ەكونوميكاسىنىڭ ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋىنە جانە كوپ نەگىزدى دامۋىنا دەم بەرەدى. ٴۇشىنشى، ”الەمنىڭ وڭتۇستىگى“ ىستەرىن بىرگە جەبەپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى كوپ جاقتى ىستەستىكتى ورىستەتىپ، بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبى رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى سياقتى كوپ جاقتى تۇعىردا ىستەستىكتى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، تەڭ، ٴتارتىپتى دۇنيە ٴجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋىن، جالپىعا ٴتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن بىرگە دارىپتەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق جۇڭگو _ پورتۋگال ٴتىلدى مەملەكەتتەر ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى تالقى مىنبەرى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى استىق ـ اۋىل شارۋاشىلىعى ۇيىمى، ت. ب اياسىندا شىعىس تيمورمەن ٴتىپتى دە كوپ ەكى جاق، ٴۇش جاق سەلبەستىگىن ورىستەتۋدى دە قالايدى.
حورتا مىنالاردى ٴبىلدىردى: 1976 ـ جىلدان بەرى مەن كوپ رەت جۇڭگوعا ساپارلاي كەلىپ، جۇڭگودا تۋىلعان وراسان زور وزگەرىستەردى ٴوز كوزىممەن كورىپ كۋا بولدىم. ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ باسشىلىعىندا، جۇڭگو مۇلدەم كەدەيلىكتى جويدى، مۇنى ادامزات كەرەمەتى دەۋگە بولادى. تەرەڭ وزگەرىسكە تولى دۇنيە ٴجۇزى جاعدايى الدىندا، جۇڭگو كوپ جاقتىلىقتى باتىل قورعاپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جانە ٴبىر قىدىرۋ ماڭىزدى الەمدىك باستامالاردى ورتاعا قويدى ٴارى ساۋد ارابياسى، يراننىڭ جانە پالەستيناداعى ٴارقايسى توپتاردىڭ تاتۋلاسۋىن جۇزەگە اسىرۋدى جەبەپ، ٴوڭىردىڭ جانە دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋ ىستەرىنە ماڭىزدى ۇلەس قوسىپ، جۇڭگونىڭ بەيبىت، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن دۇنيە جۇزىندەگى ٴىرى ەل رەتىندەگى رولى مەن ىقپالىن ايگىلەدى. جۇڭگونىڭ ۇزاق ۋاقىتتان بەرى شىعىس تيموردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋىنا جانە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتىنە توتەپ بەرۋىنە كورسەتكەن قىمباتتى قولداۋىنا العىس ايتامىن. شىعىس تيمور جۇڭگومەن جان ـ جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناستى اناعۇرلىم بەكەمدەپ، دامىتىپ، استىق حاۋىپسىزدىگى، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، شىعىس تيموردىڭ دەربەس دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىن جەبەۋدى ٴۇمىت ەتەدى. شىعىس تيمور ٴبىر جۇڭگو پرينسيبىن باتىل اتقارادى، تايۋان جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ٴبىر بولىگى دەپ قارايدى، ”تايۋاندى دەربەستەندىرۋگە“ قارسى تۇرادى، سىرتقى كۇشتەردىڭ كيلىگۋىنە قارسى تۇرادى، جۇڭگونىڭ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن جانە تەرريتوريا تۇتاستىعىن قورعاۋداعى بارلىق قۇلشىنىستارىن قولدايدى. نانحاي تەڭىزى ماسەلەسىن قاتىستى ەلدەر كەلىسسوز ارقىلى وزدەرى شەشۋگە ٴتيىس، شىعىس تيمور جۇڭگو سياقتى وڭىردەگى ٴارقايسى ەلدەرمەن بىرگە نانحاي تەڭىزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاۋدى قالايدى. مەن ٴتوراعا شي جينپيڭ ورتاعا قويعان ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇلى ۇستانىمىن ايرىقشا القايمىن، بۇل بايىرعى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اقىل ـ پاراساتىن ايگىلەدى، جۇڭگو جاقپەن كوپ جاقتى جۇلگەدە بايلانىستى، ىستەستىكتى جيىلەتۋدى قالايمىن.
كەڭەستەن كەيىن ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىنا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى، جاسىل دامۋ، سيفرلى ەكونوميكا، اۆياتسيا تاسىمالى سياقتى سالالارداعى كوپ ٴتۇرلى ەكى جاقتى سەلبەستىك حۇجاتتارىنا قول قويىلۋىنا بىرگە كۋا بولدى.
ەكى جاق «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى مەن شىعىس تيمور دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جان ـ جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناستى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن» جاريالادى.
كەڭەستەن بۇرىن شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ سولتۇستىك ۇلكەن زالىندا حورتاعا ارناپ قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى.
تيان ـ انمىن الاڭىندا 21 رەت قۇرمەت ساليۋتى اتىلدى، قۇرمەت قاراۋىلى قاتار تۇزەپ قۇرمەت ٴبىلدىردى. ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى سالتانات مىنبەسىنە شىقتى، اسكەري وركەستر جۇڭگو مەن شىعىس تيمور ەكى ەلدىڭ مەملەكەت ٴانىن ورىندادى. حورتا شي جينپيڭنىڭ سەرىك بولۋىندا جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ قۇرمەت قاراۋىلىن كوزدەن كەشىردى ٴارى قاتارعا ٴبولىنىپ پاراتتان ٴوتۋىن كوردى.
سول كۇنى تۇستە شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ جينسى زالىندا حورتاعا ارناپ قارسى الۋ قوناعاسىن وتكىزدى.
ۋاڭ ي جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.
