بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋى وتكىزىلدى
شي جينپيڭ ديدارلاسۋدى باسقاردى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى
اناعۇرلىم جان - جاقتى، ەتەنە، ناقتى، سيىسىمدى جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ساپارىن باستاۋ كەرەك
6 - ايدىڭ 23 - كۇنى كەشتە مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋىن باسقاردى ءارى «جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ساپارىن باستايىق» تاقىرىبىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن
6 - ايدىڭ 23 - كۇنى كەشتە مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋىن باسقاردى ءارى «جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ساپارىن باستايىق» تاقىرىبىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين، ءۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي قاتىناستى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي تاۋ تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 23 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى (ءتىلشى ياڭ يجۇن). مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ 6 - ايدىڭ 23 - كۇنى كەشتە بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋىن باسقاردى. وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين، ءۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي قاتىناستى.
حالىق سارايىنىڭ شىعىس زالى الۋان تۇسكە بولەنىپ، بريكس 5 ەلدىڭ مەملەكەت تۋلارى رەتتى قويىلىپ، بريكس بەلگىسىمەن ءوزارا جاراسىم تاپقان.
كەشكى ساعات 8 مولشەرىندە بريكس 5 ەل باسشىلارىنىڭ توپتىق ”بۇلتتىق سۋرەتكە تۇسۋىمەن“ ديدارلاسۋ باستالدى.
شي جينپيڭ الدىمەن قارسى الۋ ءسوزىن سويلەدى. شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: وتكەن ءبىر جىلعا قايىرىلا قاراساق، قاتاڭ دا كۇردەلى جاعداي الدىندا، بريكس ەلدەرى اشىق، سيىسىمدى بولۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ سىندى بريكس رۋحىن باستان - اياق ۇستانىپ، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، قول ۇستاسا قامال الىپ قيىندىقتى جەڭدى. بريكس مەحانيزمى سەرپىمدىلىك پەن ومىرشەڭدىكتى ايگىلەدى، بريكس سەلبەستىگى بەلسەندى ىلگەرىلەۋشىلىك پەن جەتىستىككە قول جەتكىزدى. وسى رەتكى ديدارلاسۋ ادامزات قوعامى قايدا بەت الادى دەگەن شەشۋشى كەزەڭگە تۋرا كەلىپ وتىر. بريكس ەلدەرى بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ماڭىزدى ەلدەر جانە وركەندەپ كەلە جاتقان ءىرى ەلدەر رەتىندە، جۇرەكتىلىكپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، جۇرەكتىلىكپەن ىسكەرلىك كورسەتىپ، ادىلدىك، تۋراشىلدىق ءۇنىن اسقاقتاتىپ، ىندەتتى جەڭۋ سەنىمىن بەكەمدەپ، ەكونوميكانى جانداندىرۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن توپتاپ، باياندى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە بىرگە اقىل - پاراساتىن ارناپ، دۇنيە جۇزىنە بەلسەندى، ورنىقتى، سىندارلى كۇش ۇستەۋ كەرەك.
شي جينپيڭ «جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ساپارىن باستايىق» تاقىرىبىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: كەزەكتە دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جەدەل ورشۋدە، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ءالى دە تارالۋدا، ادامزات قوعامى بۇرىن بولماعان سىن - سايىسقا ءدوپ كەلۋدە. 16 جىلدان بەرى سۇراپىل تولقىن، جاۋىن - شاشىن الدىندا بريكس سىندى وسى ۇلكەن كەمە تولقىن جارىپ، ۇدەرە العا تارتىپ، ءوزارا جىگەرلەندىرەتىن، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن دۇنيە دۇرىس جولىمەن ءجۇردى. تاريحتىڭ جول ايىرىعىندا تۇرعان بىزدەر ءارى كەلگەن جولىمىزعا قايىرىلا قاراپ، بريكس ەلدەرى نە ءۇشىن اتتاندى دەگەندى ەستە بەرىك ساقتاۋىمىز؛ ءارى بولاشاققا بىرگە بەت الىپ، اناعۇرلىم جان - جاقتى، ەتەنە، ناقتى، سيىسىمدى جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى قول ۇستاسا ورناتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ساپارىن بىرگە باستاۋىمىز كەرەك.
ءبىرىنشى، ءبىز قيىندىقتى تىزە قوسا ەڭسەرۋگە تاباندى بولىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن تىنىشتىعىن قورعاۋىمىز كەرەك. ءىشىنارا ەلدەر اسكەري وداقتاستىقتى كەڭەيتۋگە ۇرىنىپ، مۇلدەم حاۋىپسىزدىك قاراستىرىپ، وزگە ەلدەردى ءوز جاعىنا شىعۋعا ماجبۇرلەپ، توپتار قارسىلاسۋىن قالىپتاستىرىپ، وزگە ەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن ەلەمەي، بارىنشا وزىمنەن كەرەمەت ەشكىم جوق دەپ سانادى. ەگەر مۇنداي قاتەرلى بەتالىستىڭ ءورشۋىن ەركىنە جىبەرسەك، دۇنيە ءجۇزى اناعۇرلىم اۋمالى - توكپەلى، تىنىشسىز بولادى. بريكس ەلدەرى ءبىر - ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ءوزارا قولداپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، اقيقاتتى قورعاپ، زورەكەرلىككە قارسى تۇرىپ، ادىلدىكتى قورعاپ، زۇلىمدىققا قارسى تۇرىپ، ىنتىماقتى قورعاپ، بولشەكتەۋگە قارسى تۇرۋ كەرەك. جۇڭگو جاق بريكس سەرىكتەستەرىمەن بىرگە، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىنىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋىن ىلگەرىلەتىپ، ورتاق، كەشەندى، سەلبەسەتىن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، قارسىلاسپاي، قايتا كەڭەسەتىن، وداقتاسپاي، قايتا سەرىكتەسەتىن، نولدىك جيىنتىق ەمەس، قايتا بىرگە يگىلىككە كەنەلەتىن جاڭاشا حاۋىپسىزدىك جولىمەن ءجۇرىپ، دۇنيە جۇزىنە ورنىقتىلىق پەن وڭ ەنەرگيا ۇستەۋدى قالايدى.
ەكىنشى، ءبىز سەلبەسە دامۋعا تاباندى بولىپ، حاۋىپ - قاتەر مەن سىن - سايىسقا بىرگە توتەپ بەرۋىمىز كەرەك. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى مەن ۋكراينا داعدارىسى ىقپالىنىڭ قاباتتاسۋى ءار ەلدىڭ دامۋىنا كەسىرىن تيگىزىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر ەڭ الدىمەن سوققىعا ۇشىرادى. داعدارىس بىلىقپالىق اكەلەدى ءارى وزگەرىسكە مۇرىندىق بولادى، شەشۋشى ءتۇيىن قالاي توتەپ بەرۋگە بايلانىستى. بريكس ەلدەرى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ۇلاسۋىن، تۇتاسۋىن جەبەپ، كەدەيلىكتى ازايتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگيا، زات اينالىمى سياقتى سالالارداعى سىن - سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋ ءتيىس. جاڭا وركەندەتۋ بانكەسىن زورايتۋعا، كۇشەيتۋگە قولداۋ كورسەتىپ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ قورىن ورنالاستىرۋ مەحانيزمىن ىلگەرىلەتىپ، كەمەلدەندىرىپ، فينانس حاۋىپسىزدىگى تورى مەن ءورت بوگەتىن بەكەمدەۋ كەرەك. بريكس ەلدەرىنىڭ شەكارا اتتاپ تولەۋ، سەنىمدىلىك باعالاۋ سەلبەستىگىن كەڭەيتۋ، ساۋدا جاساۋعا، قارجى قوسۋعا، قارجى قۇراۋعا قولايلى بولۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق بريكس سەرىكتەستەرىمەن بىرگە الەمدىك دامۋ باستاماسىنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن ىلگەرىلەتىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن قايتا اتتانىپ، الەمدىك دامۋ ورتاق تۇلعاسىن قۇرىپ، اناعۇرلىم قۋاتتى، جاسىل، اقاۋسىز الەمدىك دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا كۇش قوسۋدى قالايدى.
ءۇشىنشى، ءبىز ءورىس اشا جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولىپ، سەلبەستىكتىڭ كومەسكى قۋاتى مەن ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋىمىز كەرەك. عىلىم - تەحنيكالىق مونوپوليالاۋ، قۇرساۋلاۋ، قامال ارقىلى وزگە ەلدەردىڭ جاڭالىق اشا دامۋىنا كەدەرگىلىك جاساۋعا، ءوزىنىڭ ۇستەمدىك ورنىن قورعاۋعا ۇرىنۋدىڭ ىسكە اسپايتىندىعى ءسوزسىز. الەمدىك عىلىم - تەحنيكانى باسقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، كەمەلدەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىنىڭ اناعۇرلىم كوپ ادامعا قول جەتىمدى بولۋىنا، اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ ودان يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. بريكس ەلدەرىنىڭ جاڭا ونەركاسىپ توڭكەرىسى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، سيفرلى ەكونوميكا سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسى جۇلگەسىن جاساسىپ، جاساۋ كاسىبىنىڭ سيفرلانۋ، تيبىن جاڭالاۋ سەلبەستىك باستاماسىن جاريالاپ، بەس ەلدىڭ كاسىپ سالاسى ساياساتتارىنىڭ ۇشتاسۋىن كۇشەيتۋگە جاڭا جول اشۋ كەرەك. سيفرلى ءداۋىر دارىندىلارى سۇرانىسىن كوزدە ۇستاپ، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ وداعىن قۇرىپ، جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋگە دارىندىلار قويماسىن قۇرۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا تاباندى بولىپ، كوللەكتيۆتىڭ اقىل - پاراساتى مەن كۇش - قۋاتىن ۇيىستىرۋىمىز كەرەك. بريكس ەلدەرى توماعا - تۇيىق كلۋب ەمەس، وزگەلەردى قاقپايلايتىن ”شاعىن شەڭبەر“ دە ەمەس، قايتا ءبىر - بىرىنە قارايلاساتىن ۇلكەن شاڭىراق، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن تاماشا سەرىكتەستەر. 5 جىلدان بەرى ءبىز ۆاكسينانى زەرتتەپ - اشۋ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىس، باياندى دامۋ سياقتى سالالاردا باي مازمۇندى ”بريكس +“ قيمىلدارىن ورىستەتىپ، قالىڭ بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە جاڭا سەلبەستىك تۇعىرىن ورناتىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ وڭتۇستىك − وڭتۇستىك سەلبەستىگىن ورىستەتەتىن، بىرلەسىپ، ءوزىن الۋەتتەندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ تيپتىك ۇلگىسىنە اينالدىق. جاڭا جاعدايدا، بريكس ەلدەرى قاقپاسىن اناعۇرلىم ايقارا اشىپ، دامۋدى كوزدەۋى، قۇشاعىن كەڭ اشىپ، سەلبەستىكتى جەبەۋى كەرەك. بريكس مۇشەلەرىن كەڭەيتۋ اياق الىسىن ىلگەرىلەتىپ، مۇراتى ۇقساس سەرىكتەستەردى بريكس ۇلكەن شاڭىراعىنا ەرتەرەك قابىلداپ، بريكس سەلبەستىگىنە جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش قوسىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ىقپال كۇشىن جوعارىلاتۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ۋاكىلى رەتىندە، ءبىزدىڭ تاريح دامۋىنىڭ شەشۋشى ساتىندە دۇرىس تالعام جاساپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن ارەكەت قولدانۋىمىز دۇنيە ءجۇزى جونىنەن اسا ماڭىزدى. ءبىز ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، كۇش ۇيىستىرىپ، ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ادامزاتتىڭ كوركەم بولاشاعىن بىرگە اشايىق!
ديدارلاسۋعا قاتىناسقان باسشىلار جۇڭگو جاقتىڭ وسى رەتكى باسشىلار ديدارلاسۋىن ۇيىمداستىرعاندىعىنا جانە بريكس سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋ جولىندا جاساعان قۇلشىنىسىنا العىس ايتىپ، كەزەكتە تۇراقسىزدىققا تولعان حالىقارالىق جاعدايدا، بريكس ەلدەرى ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، بريكس رۋحىن اسقاقتاتىپ، ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى بەكەمدەپ، ءتۇرلى سىن - سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، جاڭا دەڭگەيگە جەتكىزىپ، حالىقارالىق ىستەردە اناعۇرلىم زور رول ساۋلەلەندىرۋى كەرەك دەپ قارادى.
بەس ەلدىڭ باسشىلارى ”جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا ءداۋىرىن بىرگە جاراتايىق“ نەگىزگى تاقىرىبىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ءار سالاداعى سەلبەستىگى جانە ورتاق كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلەلەر جونىندە ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىرىپ، كوپتەگەن ماڭىزدى ورتاق تانىمعا كەلدى. ءبىر اۋىزدان بىلاي دەپ قارادى: كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، الەمدىك باسقارۋدىڭ دەموكراتيالانۋىن ىلگەرىلەتىپ، ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى قورعاپ، اۋمالى - توكپەلى حالىقارالىق جاعدايعا ورنىقتىلىق جانە وڭ ەنەرگيا ۇستەۋ كەرەك. ىندەتتەن بىرگە ساقتانىپ جانە ونى تىزگىندەپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ۆاكسينا زەرتتەۋ - اشۋ ورتالىعى سىندى مەحانيزمدەردىڭ رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ۆاكسينانى ءادىل، ۇيلەسىمدى ۇلەستىرۋدى جەبەپ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ داعدارىسىنا توتەپ بەرۋ قابىلەتىن بىرگە جوعارىلاتۋ كەرەك. ەكونوميكالىق ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن باتىل قورعاپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، سىڭار جاقتى جازالاۋ مەن ”قاراستىلىعىنان اسىپ باسقارۋعا“ قارسى تۇرىپ، سيفرلى ەكونوميكا، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، كاسىپ سالاسى تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى، استىق جانە ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋىن كۇشتى بىرىكتىرە ىلگەرىلەتۋ كەرەك. الەمدىك ورتاق دامۋدى جەبەپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ەڭ كوكەي تەستى قاجەتىن كوزدە ۇستاپ، كەدەيلىك پەن اشتىقتى جويىپ، كليمات وزگەرىسى سىن - سايىسىنا قول ۇستاسا توتەپ بەرىپ، عارىش، ۇلكەن ساندى مالىمەت سياقتى تەحنيكالاردىڭ دامۋ سالاسىندا پايدالانىلۋىن كۇشەيتىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن جەدەل تياناقتاندىرىپ، الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا ءداۋىرىن بىرگە جاراتۋعا بريكس ۇلەسىن قوسۋ كەرەك. گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى، ءوزارا ۇلگى الۋدى كۇشەيتىپ، اقىل - پاراسات قويماسى، ساياسي پارتيا، مەديا، دەنە تاربيە سياقتى سالالاردا اناعۇرلىم كوپ ايگىلى ماركا نىساندارىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. بەس ەلدىڭ باسشىلارى اناعۇرلىم كوپ دەڭگەيدە، اناعۇرلىم كەڭ سالادا، اناعۇرلىم زور اۋماقتا ”بريكس +“ سەلبەستىگىن ورىستەتىپ، بريكس مۇشەلەرىن كەڭەيتۋ اياق الىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، بريكس مەحانيزمىنىڭ داۋىرمەن بىرگە العا باسۋىن، ساپاسىن كوتەرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋگە، ناقتىلاندىرۋعا، باياندى ەتۋگە قوسىلدى.
ديدارلاسۋ «بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋى بەيجيڭ جارناماسىن» ماقۇلدادى جانە جاريالادى.
ماجىلىستە بەس ەلدىڭ باسشىلارى بريكستىڭ قاتىستى سەلبەستىك مەحانيزمى ۋاكىلدەرىنىڭ قىزمەت مالىمەتىن تىڭدادى.
ديڭ شۋەشياڭ، ۋاڭ ي، حى ليفىڭ قاتارلىلار ديدارلاسۋعا قاتىناستى.
