ٴبىر ميلليون 500 مىڭ مۋدان استام جەرگە تۇقىم ٴسىڭىرىلدى
اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مەڭگەرمەسىنەن ۇعىسۋىمىزشا، اۋا رايىنىڭ بىرتىندەپ جىلىنۋىنا بايلانىستى، بۇكىل رايوندا كوكتەمگى ەگىس جۇمىسى وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە قاراي ىركەس ـ تىركەس ورىستەتىلگەن. قازىرگە دەيىن بۇكىل رايوندا ٴبىر ميلليون 500 مىڭ مۋدان استام جەرگە ەگىس داقىلدارى تۇقىمى ٴسىڭىرىلىپ، تۇقىم ٴسىڭىرۋ قارقىنى بىلتىرعى سول تۇستاعىدان تەز بولعان.
قازىر تيانشان الابىنداعى كەڭ ـ بايتاق اۋىل ـ قىستاقتاردىڭ بارلىق جەرىندە قاربالاس جاعداي جارىققا شىقتى. ماناس اۋدانىندا 12 مىڭ مۋ جەر جازدىق ٴبيداي تۇقىمىن ٴسىڭىرۋ مەزگىلىنە ٴوتتى، جەرگىلىكتى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق تاراۋلارى جەردىڭ دىمقىلدىق جاعدايىنا نەگىزدەلىپ، شارۋالاردىڭ جەردىڭ دىمقىل كەزىنەن پايدالانىپ تۇقىم سىڭىرۋىنە دەر كەزىندە جەتەكشىلىك ەتىپ، بەيدوۋ جول نۇسقاۋ تەحنولوگياسىن كەڭ كولەمدە قولدانىپ، جازدىق ٴبيدايدىڭ ٴدال، جوعارى ٴونىمدى ەگىلۋىن جۇزەگە اسىرىپ، تۇتاس جىلدا استىقتان مول ٴونىم الۋعا نەگىز قالادى؛ كورلا قالاسى قارايولعۇن قالاشىعىندا جەرگىلىكتى شارۋالار ەگىس ۋاقىتىن مىقتى يگەرىپ، زيرە تۇقىمىن ٴسىڭىرىپ، ”زيرە +“ ۇلگىسىن قولدانىپ جۇگەرى، ماقتا، وڭدەۋگە پايدالانىلاتىن قىزاناق سياقتى داقىلداردى كىرىستىرە ەگىپ، جەردىڭ ٴونىم بەرۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىستەرىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋىنا دەم بەردى.
كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسى باستالعاننان بەرى، ٴار دارەجەلى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق تاراۋلارى استىق ٴوندىرىسىنىڭ نىسانا ـ مىندەتتەرىنە قاتاڭ تۋرالانىپ، قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن قاتايتىپ، تۇقىم سىڭىرەتىن جەردى ەرتەرەك جوبالاپ، استىق ٴوندىرىسى مىندەتىن تولىق ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى. جەر ـ جەر ٴتيىمدى ورايدى مىقتى يگەرىپ، كوكتەمگى ەگىس جۇمىسىنىڭ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، كەڭ اتىزداردا تۇقىم ٴسىڭىرۋ ولشەمىنىڭ جوعارى، ساپاسىنىڭ جاقسى بولۋىنا، تۇگەلدەي ۇيلەسىمدى تۇقىم ٴسىڭىرۋ مەزگىلىندە ەگۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مەڭگەرمەسى ەگىنشىلىك ىستەرىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى تاڭ ي ـ ۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: كوكتەمگى ەگىس جۇمىسىن ويداعىداي ىستەۋمەن بىرگە، جەر ـ جەر دۇمبە ٴبيدايدىڭ قايتا كوكتەپ ٴوسۋ جاعدايىنا ٴجىتى نازار اۋدارىپ، ەرتە باستان يگەرىپ، ٴبيداي اتىزدارىن باپتاۋداعى ٴتۇرلى شەشۋشى شارانى ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ”بىتىك وسكەنىن سيرەتۋ، ٴالسىزىن قۋاتتاندىرۋ، مايسانىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز ٴوسۋىن قامتاماسىز ەتۋدى“ نىسانا ەتىپ، تۇرگە ٴبولىپ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، مايسانىڭ ٴوسۋ جاعدايىنىڭ جاقسارۋىن جەبەپ، جازعى استىقتان مول ٴونىم الۋ نەگىزىن بەكەمدەدى.
كوكتەم ماۋسىمى اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن پايدالانۋدىڭ قاۋىرت مەزگىلى، جەر ـ جەر اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن زاپاس ساقتاۋ، قامداۋ ـ قاجەتسىنۋ جاعدايى بويىنشا ورنالاستىرۋ، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ قىزمەتىن دەر كەزىندە ورىستەتىپ، تۇقىمنىڭ، حيميالىق تىڭايتقىشتىڭ، اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىن ٴوندىرۋدىڭ قامداۋ ـ قاجەتسىنۋ جاعدايىنا قاداعالاي نازار اۋدارىپ، بازاردى باقىلاۋ ـ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ارتىق ـ كەمىن رەتكە سالۋدى ويداعىداي يگەرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارى قاجەتىنىڭ ٴونىمدى قامتاماسىز ەتىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. قازىر تۇتاس رايوندا اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىنىڭ تياناقتانۋ مولشەرى %90تەن استى.
جەر ـ جەردەگى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق تاراۋلارى اۋا رايى تاراۋلارىمەن بايلانىستى، سەلبەسۋدى ىرىقتىلىقپەن كۇشەيتىپ، اۋا رايى وزگەرىسىنە قاداعالاي نازار اۋدارىپ، تۋىلۋى مۇمكىن بولعان ٴتۇرلى اپاتقا قاداعالاي نازار اۋدارىپ، جاراتىلىستىق اپاتتاردان ساقتانۋ جانە دەرت ـ دەربەزدىڭ، زياندى جاندىكتەردىڭ زيانىنان ساقتانۋ، تىزگىندەۋ دايىندىعىن ەرتەرەك ويداعىداي ىستەدى. وڭتۇستىك شينجياڭداعى تومەن تەمپەراتۋرا، بوران، قۇمدى بوران جانە سولتۇستىك شينجياڭداعى ”كوكتەمگى سوقپا اياز“، قار ەرۋدەن بولاتىن تاسقىن سياقتى اپاتتارعا ٴتۇيىندى توتەپ بەرىپ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات شىعىنىن ازايتۋ قىزمەتتەرىن ويداعىداي يگەرىپ، كوكتەمگى اۋىل شارۋاشىلىعىنا تونەتىن اپاتتىڭ زيانىن ەڭ تومەنگى شەككە ٴتۇسىردى.
