كوكتەم مەرەكەسى — جۇڭحۋا مادەنيەتىنە مۇراگەرلىك ەتىپ، كوكتەمدى قارسى الاتىن سالتاناتتى سالت، سونداي ـ اق بازاردىڭ ومىرشەڭ كۇشىن تاسقىنداتىپ، تۇتىنۋدىڭ جاڭالانۋىن جەبەيتىن التىن مەزگىل. بىرنەشە كۇننەن بەرى، شينجياڭ بازارىنىڭ ومىرشەڭ كۇشى تاسقىنداپ، جىلى لەپ ەسىپ، ٴداستۇرلى تۇتىنۋدىڭ ومىرشەڭ كۇشى قاۋلاپ، جاڭادان گۇلدەنگەن تۇتىنۋدىڭ جارقىن تۇيىندەرى ىركەس ـ تىركەس جارىققا شىقتى.
كينو تۇتىنۋى وتە كۇسەت بولدى. كلاسسيكالىق IP كينو تۇتىنۋىنىڭ دۋمانىن اسىردى، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندەگى كينو ـ تەاترحانالار قاريدارعا تولىپ، ەرەكشە دۋمانعا بولەندى. كينو كورۋشىلەر ەكران سالتاناتتارىنان ”باس قوسۋ شاتتىعىنىڭ“ تاماشا ٴساتىن سەزىندى. مادەنيەت تۇتىنۋى ساپالىلانۋعا، جاڭالانۋعا بەت الىپ، قىزا ٴتۇستى.
مادەنيەت ـ ساياحات تۇتىنۋى جانداندى. كۇسان تار كوشەسى شىت جاڭا بەينەگە ەنىپ، اتىن ەستىپ كەلگەن ساياحاتشىلاردى قارسى الدى؛ ٴۇرىمجى نانشان شارۋالار شاتتىعى ساياجايىندا جاڭا، كونە دوستار باس قوسىپ شاتتىققا شومدى؛ ىلە وزەنى بويىندا شام ـ شىراقتار سامالاداي جارقىراپ، جەر ـ جەردەگى ساياحاتشىلار كەشكى تاماشا كورىنىستەن ٴلاززاتتاندى؛ تيانشان بوعدا كولىندە قار ـ مۇزدىڭ شەكسىز قىزىعى توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنداعى شاڭعى اۋەسكەرلەرىن وزىنە باۋرادى... ابزال بايلىق پەن مادەنيەت جاسامپازدىعى توعىسىپ، قاتار جاندانىپ، ٴبىر ـ بىرىنە دەم بەرىپ جاڭارىپ، شينجياڭنىڭ ٴىشى ـ سىرتىنداعى ساياحاتشىلارعا مول، ساپالى تۇتىنۋ اسەرىن، ”ارمان القابى“ ەستەتيكاسىنان ٴلاززات الا كەلدى.
تۇرمىستىق تۇتىنۋدا ”مولشىلىق“ كورنەكتىلەندى. كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە شينجياڭدا بازاردى قامداۋ جەتكىلىكتى، باعا تۇراقتى بولىپ، ”استىق“، ”كوجە ـ قاتىق“، ”جەمىس ـ جيدەك“ حالىق تۇرمىسى قاجەتىن تولىق قاناعاتتاندىردى؛ تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ كونەسىنىڭ ورنىنا جاڭاسىن اۋىستىرۋ ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، ”كونەسىنىڭ ورنىنا جاڭاسىن اۋىستىرۋ“ بۇقارا تۇرمىسىنىڭ ”جاڭارۋىنا“ دەم بەردى؛ ساۋدا الاڭى جابىلمادى، قىزمەت وتەۋى توقتامادى، دەمالىس كەزىندە بارلىق جەر ەتەنە، قولايلى بولدى. ۋاقىت ۇيلەسىمدى، جىل سايىن مول ٴونىم الىنعان كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى تۇتىنۋ بازارى شينجياڭ بازارىنىڭ جالىندى ومىرشەڭ كۇشىنە كۋا بولىپ، دەمالىس ەكونوميكاسىنىڭ كۇشتى كومەسكى كۇشىن اشىپ، باياندى دامۋدىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن توپتاۋدا.
كوكتەم مەرەكەسى _ ىشكى سۇرانىمدى جەبەيتىن، تۇتىنۋدى سەرپىلتەتىن وراي، سونداي ـ اق تۇتاس جىلداعى ەكونوميكانى باقىلايتىن تەرەزە. تۇتىنۋدىڭ ومىرشەڭ كۇشىن دامۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرۋدا تۇتىنۋدىڭ ”ورلەۋىن“ مىقتاپ يگەرىپ، تۇتىنۋ ورتاسىندا جاڭالىق اشىپ، تۇتىنۋ مەن جاڭاشا وندىرگىش كۇشتىڭ ۇتىمدى اينالىمىن جەبەپ، شينجياڭ بازارىنىڭ ”ٴساتتى باستاماسىن” “جىل بويى ٴساتتى بولۋعا“ اينالدىرۋ كەرەك.
