ما شيڭرۇي، جاڭ جۇن جانە ورتا ازيا ەلدەرى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەلەرىنىڭ باستىقتارى ارناۋ ٴسوز سويلەدى، حى جۇڭيوۋ قاتىناستى
9 ـ ايدىڭ 24 ـ كۇنى جۇڭگو _ ورتا ازيا ەلدەرى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسى باستىقتارى ٴماجىلىسى ۇرىمجىدە وتكىزىلدى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى ما شيڭرۇي اشىلۋ سالتىنا قاتىناستى ٴارى ارناۋ ٴسوز سويلەدى، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ٴتوراعا سۋدياسى، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى جاڭ جۇن اشىلۋ سالتىندا ارناۋ ٴسوز جانە ارقاۋ ٴسوز سويلەدى.
□ سۋرەتتى انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى سۇي جىجيان تۇسىرگەن
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ۋاڭ شيڭرۇي 9 ـ ايدىڭ 24 ـ كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. 9 ـ ايدىڭ 24 ـ كۇنى جۇڭگو _ ورتا ازيا ەلدەرى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسى باستىقتارى ٴماجىلىسى ۇرىمجىدە وتكىزىلدى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى ما شيڭرۇي اشىلۋ سالتىنا قاتىناستى ٴارى ارناۋ ٴسوز سويلەدى، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ٴتوراعا سۋدياسى، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى جاڭ جۇن اشىلۋ سالتىندا ارناۋ ٴسوز جانە ارقاۋ ٴسوز سويلەدى.
اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، بيڭتۋاننىڭ جىڭۋيى حى جۇڭيوۋ ماجىلىسكە قاتىناستى.
ما شيڭرۇي جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق كوميتەتى، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اتىنان ٴار ەلدىڭ ماجىلىسكە قاتىناسقان سيلى قوناقتارىن قىزۋ قارسى الدى. ول مىنالاردى ٴبىلدىردى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ جانە ورتا ازيا ەلدەرى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىلىگىندە، جۇڭگو ورتا ازيا ەلدەرىمەن قول ۇستاسا جىبەك جولىنىڭ جاپپاي گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكى جاقتىڭ قارىم ـ قاتىناسى شىت جاڭا داۋىرگە قادام باستى. ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى قامتاماسىز ەتۋدى قاجەت ەتەدى، وسى رەت جۇڭگو _ ورتا ازيا ەلدەرى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسى باستىقتارى ٴماجىلىسىن وتكىزۋ ٴار ەلدىڭ ٴادىليا اۋىس ـ كۇيىسىن، سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ٴتۇرلى سىن ـ سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋدى، قىلمىسقا بىرگە سوققى بەرىپ، اناعۇرلىم جاراسىمدى، تىنىش وڭىرلىك ورتا جاراتۋدى ىلگەرىلەتەتىندىگى ٴسوزسىز. سوڭعى جىلدارى جۇڭگونىڭ شينجياڭى جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، جۇڭگو _ ورتا ازيا باسشىلار ٴماجىلىسىنىڭ جەتىستىكتەرىن مۇقيات تياناقتاندىرىپ، ورتا ازياداعى 5 ەلدىڭ جەرگىلىكتى ورىندارىمەن ٴار سالاداعى ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ازيا _ ەۆروپا التىن ارناسى مەن جۇڭگونىڭ باتىسقا ەسىك اشۋىنىڭ الدىڭعى شەبىن بەلسەنە تۇلعالادى. ٴبىز وسى رەتكى ٴماجىلىستى وراي ەتىپ، ٴار ەلدىڭ ٴادىليا سالاسىنداعى جاقسى تاجىريبەسىن، جاقسى ٴادىسىن ۇيرەنىپ جانە ودان ۇلگى الىپ، شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، زاڭ ـ ەرەجە شىعارۋ، زاڭ اتقارۋ، ٴادىليا، زاڭعا بويسۇنۋ بۋىندارىنداعى رەفورمانى سايكەسە ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭدى قۇرىپ شىعامىز. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندەگى زاڭ ىستەرى رايونى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، اناعۇرلىم ساپالى شەتەلگە ساياتىن زاڭمەن باسقارۋ قىزمەت وتەۋىن ازىرلەپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭىن تياناق ەتكەن، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولداعى“ مەملەكەتتەر مەن وڭىرلەردى شارپيتىن زاڭدىق قىزمەت وتەۋ بيىگىن تۇلعالايمىز. اناعۇرلىم تەرەڭ ٴادىليا اۋىس ـ كۇيىسىن، سەلبەستىگىن كەڭەيتىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ حالىقارالىق سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، ٴادىليا سالاسىنداعى اۋىس ـ كۇيىستى جيىلەتىپ، جوعارى ساپالى زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى جۇڭگو _ ورتا ازيا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىن قورعايمىز.
جاڭ جۇن ارناۋ سوزىندە جانە ارقاۋ سوزىندە مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگونىڭ ورتا ازيا ەلدەرىمەن قارىم ـ قاتىناسىنىڭ تەرەڭ تاريحي توركىنى، كەڭ ورتاق مۇددەسى، بەرىك حالىق رايى نەگىزى بار. 2013 ـ جىلى ٴتوراعا شي جينپيڭ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن العا قويدى، جۇڭگومەن ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىگى حالىقارالىق قوعامنىڭ الدىڭعى لەگىندە ٴجۇردى. بىلتىر 5 ـ ايدا جۇڭگو _ ورتا ازيا باسشىلارى ٴماجىلىسى تابىسپەن وتكىزىلىپ، جۇڭگونىڭ ورتا ازيا ەلدەرىمەن قارىم ـ قاتىناسى جاڭا داۋىرگە قادام باستى. زاڭمەن باسقارۋ _ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدىڭ ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىنىڭ ماڭىزدى نەگىزى جانە قامتاماسىزدىعى. جۇڭگو سوت مەكەمەسى وسى رەتكى ٴماجىلىستى وراي ەتىپ، ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ سوت مەكەمەلەرىندەگى كاسىپتەستەرمەن بىرگە ورتاق، كەشەندى، سەلبەسۋ، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىنان جازباي، ”ٴۇش ٴتۇرلى كۇشكە“، ەسىرتكى اتكەزشىلىگىنە، ەل اتتاعان ۇيىمدىق قىلمىسقا، ينتەرنەت قىلمىستارىنا بىرلەسىپ سوققى بەرۋ سياقتى جاقتارداعى ٴادىليا ىستەستىگىن، سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، ٴوڭىردىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن پارمەندى قورعايدى. بىرگە اقىلداسۋعا، بىرگە قۇرۋعا، تەڭ يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولىپ، اناعۇرلىم ساپالى زاڭمەن باسقارۋ قىزمەت وتەۋى ارقىلى مەجەنى ورنىقتىرىپ، دامۋدى جەبەپ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن قۇلشىنا قۇرادى. جاسىل دامۋ ۇستانىمىن ىشكەرىلەي امالياتتا ايگىلەپ، وڭىرلىك ەكولوگيالىق ورتانى وڭاۋدى ىلگەرىلەتىپ، ەكولوگيالىق ورتانى ٴادىليا جاقتان قورعاۋ تاجىريبەلەرى جونىندە اۋىس ـ كۇيىس جاساۋدى، ۇلگى الۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگو، ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ دامۋىنا جاسىل قوزعاۋشى قۋات ۇستەيدى. عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ جەتىستىكتەرى مەن ٴادىليالىق تەرگەۋ قىزمەتىنىڭ تەرەڭ توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، سوت مەكەمەسىنىڭ ينفورماتسيالاندىرۋ، سيفرلاندىرۋ، زەردەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ”سيفرلى جىبەك جولىن“ تۇلعالاۋعا دەم بەرەدى.
قازاقستان ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسىنىڭ باستىعى ارىستانبەك مەيىرعاليەۆ، قىرعىزستان ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسىنىڭ باستىعى زاميربەك بازاربەكوۆ، تاجىكستان ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسىنىڭ باستىعى شەرمۇحاممەد شوحيان، وزبەكستان ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسىنىڭ باستىعى باحتيار يسلاموۆ اشىلۋ سالتىندا ىلگەرىندى ـ كەيىندى ارناۋ ٴسوز سويلەدى، تۇركمەنستان ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسىنىڭ سۋدياسى شارەگۋر اتايەۆ ينتەرنەت جەلىسىندە ارناۋ ٴسوز سويلەدى. ولار مىنالاردى ٴبىلدىردى: وسى رەتكى ٴماجىلىس _ جۇڭگو مەن ورتا ازيا ەلدەرى وتكىزگەن تۇڭعىش رەتكى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسى باستىقتارى ٴماجىلىسى، ٴار جاق وسى تۇعىردان پايدالانىپ، ٴادىليا امالياتىن تەرەڭدەتۋ، حالىقارالىق ٴادىليا سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ سياقتى ماسەلەلەردى توڭىرەكتەي وتىرىپ ىشكەرىلەي اۋىس ـ كۇيىس جاساپ، تىلدەسىپ، جۇڭگو مەن ورتا ازيا ەلدەرى سوت مەكەمەلەرىنىڭ ٴادىليانى ٴادىل جۇرگىزۋىن اناعۇرلىم ىلگەرىلەتىپ، ٴادىليا سالاسىنداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتەدى.
اشىلۋ سالتىنان كەيىن ماجىلىسكە قاتىناسقان ۋاكىلدەر شەكارا اتتاعان ساۋدا ىستەرىندەگى داۋ ـ جاڭجالدى كوپ نەگىزدى شەشۋ مەحانيزمى، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىگىنە، ەسىرتكىگە، شىرىكتەسۋگە، ينتەرنەتتىك قىلمىسقا سوققى بەرۋ سياقتىلارعا ساياتىن زاڭ قولدانۋ ماسەلەلەرى جانە ەل اتتاعان ٴادىليا سەلبەستىگى، قورشاعان ورتانى، بايلىقتى ٴادىليا جاقتان قورعاۋدى كۇشەيتۋ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋعا قىزمەت وتەۋ، ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسى ارقىلى ٴادىليانىڭ ادىلدىگىنە جانە ونىمدىلىگىنە دەم بەرۋ توڭىرەگىندە ارناۋلى تاقىرىپتا زەرتتەۋ ـ تالقى جۇرگىزدى.
ٴماجىلىس «جۇڭگو _ ورتا ازيا ەلدەرى ەڭ جوعارى سوت مەكەمەسى باستىقتارى ٴماجىلىسىنىڭ ٴۇرىمجى مالىمدەمەسىن» ماقۇلدادى.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى ەڭ جوعارى حالىق سوت مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ياڭ ۋانميڭ اشىلۋ سالتىن باسقاردى. ەڭ جوعارى حالىق سوت مەكەمەسى سۋديالار القاسىنىڭ ارناۋلى مۇشەسى ۋاڭ شۋمەي جانە ەڭ جوعارى حالىق سوت مەكەمەسىندەگى قاتىستى جولداستار، شاڭحاي قالالىق جوعارى حالىق سوت مەكەمەسىنىڭ باستىعى جيا يۇي، شانشي ولكەلىك جوعارى حالىق سوت مەكەمەسىندەگى قاتىستى جاۋاپتى جولداستار؛ اۆتونوميالى رايوننىڭ باسشىلارىنان چىن ميڭگو، ٴدىلشات سايىم، دۋ حۇڭيان، اۆتونوميالى رايوننىڭ قاتىستى تاراۋلارىنداعى جاۋاپتى جولداستار، اۆتونوميالى رايوننىڭ جانە بيڭتۋاننىڭ سوت مەكەمەسى جۇيەسىندەگى قاتىستى جولداستار ماجىلىسكە قاتىناستى.
قازاقستاننىڭ، قىرعىزستاننىڭ، تاجىكستاننىڭ، وزبەكستاننىڭ ٴادىليا سالاسىنداعى قايراتكەرلەر، سونداي ـ اق جۇڭگو _ ورتا ازيا مەحانيزمى حاتشىلار باسقارماسىنىڭ جاۋاپتىسى، قاتىستى ەلدەردىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى، ت. ب ماجىلىسكە قاتىناستى.
