مادەنيەتپەن جۇرەكتەردى نارلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەيمىز
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جيا چۇنشيا
اۆتونوميالى رايوندىق 10 ـ كەزەكتى پارتكومنىڭ ون ٴبىرىنشى جالپى ماجىلىسىندە مىنالار باسا دارىپتەلدى: شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدى ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، ۇلتتاردىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ يدەيالىق نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەۋ كەرەك.
شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ _ جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى باسقارۋ جالپى جوباسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى، شينجياڭنىڭ باياندى تىنىشتىعىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ۇزاق بولاشاقتىق شاراسى، نەگىزدى بەكەمدەۋ شاراسى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا زەيىن ـ زەردەنى ۇيىستىرىپ رۋحتى سومداۋ سىندى ماڭىزدى رول اتقارادى. قايتكەندە مادەنيەتتىڭ جۇرەكتەردى نارلەندىرىپ، رۋحتى سومداۋ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋ رولىن اناعۇرلىم ساۋلەلەندىرىپ، مادەنيەت ارقىلى ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى تاسقىنداتىپ، جاڭا جورىقتا ەكپىندەي ىلگەرىلەۋدىڭ رۋحاني كۇشىن ۇيىستىرۋعا بولادى؟ ٴتىلشى قاتىستى ورىندارعا جانە جاۋاپتىلارعا تىلشىلىك جاسادى.
مادەنيەت سەنىمىن تەرەڭ تامىر تارتتىرىپ، شينجياڭ حيكاياسىن ويداعىداي باياندايمىز
100 نەشە جىلدىڭ الدىندا، زو زۇڭتاڭ تابىتىن كوتەرىپ، قامالدان شىعىپ، قۇمىلعا جايعاسىپ، قالىڭ قولدى ورنالاستىرىپ، ىلەنى قايتارىپ الۋعا مەدەت بەرگەن، تاعى شينجياڭدى ولكە ەتىپ قۇرۋ جونىندە 5 رەت داتتەمە جولداپ، شينجياڭنىڭ باياندى تىنىشتىعى ٴۇشىن شارا قاراستىرىپ، كوپتەگەن باعالى زاتتىق جانە رۋحاني بايلىق قالدىردى. قازىر قۇمىلعا بارىپ سەيىلدەسەڭىز، زو زۇڭتاڭ ەككەن تالدار، زو زۇڭتاڭ قۇلپىتاسى، زو زۇڭتاڭ سالعان توعان، زو زۇڭتاڭ بالىعى، سامۇرىق تۇعىرى ەسكى جۇرتى، زو زۇڭتاڭ لاگەرى استىق قامباسى، كونە قالا قورعانى... زو زۇڭتاڭنىڭ قۇمىلداعى ىزدەرىن بار جەردەن كورۋگە بولادى.
”زو زۇڭتاڭنىڭ ىزگى ىستەرى مەن رۋحى _ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋداعى باعا جەتپەس بايلىق، ٴبىز زو زۇڭتاڭنىڭ وتباسى ـ وتان مادەنيەتىن اسقاقتاتۋدى شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى ەتىپ، قورعاۋ مەن اشۋدى قاتار جۇرگىزۋگە، ٴداستۇر مەن جاڭالىق اشۋعا تەڭ ٴمان بەرۋگە، دانەكەر مەن حيكايانى توعىستىرۋعا تاباندى بولىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىن ٴۇن ـ ٴتۇنسىز تاسىلمەن نارلەندىرىپ، ونىڭ وسى زامانعى ٴمانى مەن زامانىمىزداعى قۇنىن تولىق ايگىلەدىك“، ـ دەدى قۇمىل زو زۇڭتاڭ مادەنيەت زەرتتەۋ ورنىنىڭ ورىنباسار باستىعى حاۋ چاڭلي. قۇمىل قالاسى تۇڭعىش كەزەكتى زو زۇڭتاڭ ەككەن تال _ ”تال ەگۋ كۇنى“ قيمىلىن وتكىزۋ، سالا اتتاپ توعىسقان كولەمدى ساحنالىق تەاتر ”زو زۇڭتاڭ ەككەن تالدى“ جاساۋ، ”زو زۇڭتاڭ ەككەن تال“ يدەيا ـ ساياسي زەرتتەۋ ساباعىن ورنالاستىرۋ سياقتى دانەكەرلەر ارقىلى مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، زو زۇڭتاڭنىڭ وتباسى ـ وتان مادەنيەتىن ساعىنىشپەن، سەزىممەن، باۋىرمالدىقپەن بەينەلەدى.
شينجياڭ _ ”ٴان ـ ٴبي مەكەنى“، ادامدار ٴان ـ ٴبي ارقىلى ارالاسادى، ىشتەسەدى، سونداي ـ اق ٴان ـ ٴبي ارقىلى ٴوز حيكايالارىن بايانداۋعا دا داعدىلانعان. شينجياڭ ادەبيەت ـ كوركەمونەر ۇيىرمەسى باسىمدىققا يە بايلىقتاردى قۇلشىنا اشىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ مايەگىنە يە، ٴار ۇلتتىڭ مادەنيەت ٴنارىن تولىق قابىلداعان، وسى زامانعى وركەنيەتپەن توعىسقان ٴبىر توپ ادەبيەت ـ كوركەمونەر تۋىندىلارىن جاساپ شىعارىپ، شينجياڭ حيكاياسىن كوپ ساتىلى، جان ـ جاقتى، ستەرەولدى ويداعىداي بايانداپ، تاتىمدى تالىممەن ٴۇن ـ ٴتۇنسىز نارلەندىرۋ بارىسىندا ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ات سالىسۋ سەزىمىن، شىنايى مويىنداۋ سەزىمىن كۇشەيتتى.
ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ”شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ“ ٴتۇيىندى كوركەمونەر سارا تەاترى رەتىندە، حان داۋىرىندەگى جياڭدۋداعى ليۋ شيجۇن، پىڭچىڭداعى ليۋ جيەيوۋ سىندى ەكى حانىشانىڭ تاتۋلىق قۇدالىعى حيكاياسىن نەگىز ەتىپ جاساعان ٴان ـ ٴبي تەاترى «جيەيوۋ حانشا» جياڭسۋدىڭ كوپتەگەن قالالارىندا ارالاپ قويىلعاننان كەيىن، كەڭىنەن جاقسى باعاعا يە بولدى. ىلە وبلىستىق ٴان ـ ٴبي تەاترحاناسى پارتكومىنىڭ شۋجيى لي شياۋمەي بىلاي دەدى: «جيەيوۋ حانىشانى» ۇزدىكسىز كوركەمدەپ، «لين زىشۇي ىلەدە» اتتى ٴتول تۋىندى ٴان ـ ٴبي تەاترىن شىعارىپ، «قازانشىعا ماحاببات» سياقتى ساحنالىق تەاتردى دايىنداپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت قاجەتىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىرامىز.
”ٴبىز ادەبيەت ـ كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن جاراتۋدى كۇشەيتۋ، مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ قيمىلىن تەرەڭدەتۋ، امالياتتىق مازمۇندى بايىتۋ، مادەنيەت ماركاسىن تۇلعالاۋ سياقتى شارالار ارقىلى شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرۋ بارىسىندا ادەبيەت ـ كوركەمونەردىڭ كۇشىن ايگىلەدىك“، ـ دەدى اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، شينجياڭ كوركەمونەر تەاترحاناسى پارتكومىنىڭ شۋجيى ساي شياۋرۇڭ، ـ بيىل مۇقام وپەراسى «ۋان تۇڭشۋ»، ۇلت مۋزيكا تەاترى «سىن شىن»، كولەمدى ٴتول جاسامپازدىق بەيجيڭ تەاترى «زو زۇڭتاڭ» سياقتى حالىقتىڭ رۋحاني كۇشىن سەرپىلتەتىن ٴبىر توپ سارا تۋىندى جاساپ، جارىققا شىعارىپ، كولەمدى مۋزيكا، ٴبي، ولەڭ، سۋرەت «جەلەگىڭدى اش _ شينجياڭ جاقسى جەر» اتتى تەاتردى الاڭدا قويۋدى، شينجياڭعا كومەكتەسەتىن ولكە، قالالارعا بارىپ كونسەرت قويۋدى، شەتەلگە بارىپ كونسەرت قويۋدى وراي ەتىپ، ٴان ـ ٴبي ارقىلى شينجياڭ حيكاياسىن ويداعىداي باياندايمىز.
مادەنيەت مۇرالارىنان ويداعىداي پايدالانىپ، ٴداۋىردىڭ جاڭا ٴۇنىن ايگىلەيمىز
مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋ _ ەڭ تەرەڭ قاتپارلى شىنايى مويىنداۋ. شينجياڭنىڭ مول مادەنيەت مۇرالارىن قايتكەندە ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني نارىنە اينالدىرۋعا بولادى؟ مادەنيەت پەن ساياحاتتىڭ توعىسۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، تاريحي مادەنيەت مۇرالارى، تاريحي جۇرناقتار، تاريحي كوشەلەر، تاريحي قۇرىلىستار، مۇراجايلار، ەسكەرتكىش سارايلارى سياقتىلاردان تولىق پايدالانىپ، تاريحتى سويلەتىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ ٴۇن قاتۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ ”ٴسىڭۋ دەڭگەيى“ مەن ”نارلەندىرۋ دەڭگەيىن“ ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ قاتىستى تاراۋلار مەن مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ورتاق تانىمىنا اينالدى.
”بيىل ٴبىز تۇرپان ارحەولوگيالىق مادەني ەسكەرتكىشتەر ۇلگى قويماسىنىڭ قۇرىلىسىن باستاپ، اۆتونوميالى رايوندىق مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ ورنىمەن بىرلەسىپ گاۋچاڭ ارحەولوگيا قىزمەت پۋنكتىن قۇرىپ، ارحەولوگيا جەتىستىكتەرىنەن جاندى پايدالانۋدى جەبەدىك“. تۇرپان قالالىق مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى جاڭ يۇڭ بىلاي دەدى: ”تۇرپاننىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىنەن جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ بەلگىسىن قابىلداپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ كوزايىم وبرازىن ايگىلەۋ“ سياقتى تاقىرىپتاردى تۇتقا ەتىپ، ورتالىق اكىمياتتىڭ شينجياڭدى ٴونىمدى باسقارعاندىعى جونىندەگى قازبا حۇجاتتار مەن مول تاريحي ماتەريالداردى ىشكەرىلەي تۇسىندىردىك، دالەلدەدىك. مۇنان سىرت، ”يارعولدى تۇندە ساياحاتتاۋ“، ”سۋگۇڭ مۇناراسىنداعى كەشكى وقۋ“، ”مۇراجايدىڭ عاجايىپ كەشى“ سياقتى كوپ ٴتۇرلى مادەنيەت پەن ساياحاتتىڭ توعىسۋىن سەزىنۋ نىساندارىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، دارەجەسىن ٴوسىرىپ، جەلىلەس مادەنيەت جاسامپازدىعى ونىمدەرىن اشىپ، مادەنيەت ارقىلى حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسىنا دەم بەرەمىز.
تۋراشىلدىقتان اينىماي قاينارىن ٴبىلۋ، جاڭالىق اشىپ بولاشاقتى ايقىنداۋ كەرەك. تاريحى ۇزاق جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ ٴداۋىر شۇعىلاسىن شاشۋىنا مۇمكىندىك جاساۋدا بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ماڭىزدى كىرىسۋ تۇيىندەرىنىڭ ٴبىرى سانالادى. تارىم وزەنىنىڭ جاعاسىندا، كۇنلۇن تاۋىنىڭ باۋرايىندا ٴتۇرلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار سارايى، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار بازارى، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن سەزىنۋ ورتالىعى، ۇيرەنۋ ـ ۇيرەتۋ ورىندارى بارلىق جەردە گۇل اشتى، قۋىرشاق تەاتر، 12 مۇقام، ٴماشىراپ سياقتى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا نىساندارى كورمە، كورمەگە قويۋ، سەزىنۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى ادامداردىڭ تۇرمىسىنا اناعۇرلىم ايقىن سىڭە ٴتۇستى.
”ٴبىز ماناس مادەنيەتىن ناقتى، ٴونىمدى، اسەرلى جاندى ايگىلەۋدى تۇتقا ەتىپ، ’زەرتتەۋ ـ تالقىلاۋ، اۋىس ـ كۇيىس جاساۋ +بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن سەزىنۋ + نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمە + ۇيرەنۋ، باۋلۋ‘ سىندى كەشەندى شارا ارقىلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن ويداعىداي جالعاستىردىق“. قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ (ماناستى قورعاۋ، زەرتتەۋ) ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى زايىر جۇماش بىلاي دەدى: ٴبىز ”ماناسشىلاردى“ تاربيەلەۋ كۋرسىن مەرزىم بويىنشا اشىپ، ”ماناستى“ جىرلاۋ جارىسىن جانە بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن جالعاستىرۋشىلار كۋرسىن وتكىزىپ، «ماناستىڭ» ساباقحانالارعا، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا، كورىنىس وڭىرلەرىنە، مادەنيەت ـ كورمە الاڭ ـ سارايلارىنا كىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، «ماناستىڭ» جاي بۇقارامەن توعىسۋىنا مۇمكىندىك جاسادىق.
اقسۋ ايماقتىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو ـ تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى شين ۋانشيا بىلاي دەدى: بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن تاقىرىپ ەتكەن ساياحات كورىنىس وڭىرلەرىن بەلسەنە قۇرىپ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى بەلگىلەرىنىڭ شىڭدالۋى مەن دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىن كۇشەيتىپ، كۇشار ۇلكەن نان قالاسى، شايار اۋدانى ”اسەرلى شايار“ مادەنيەت ـ ساياحات كوشە اۋماعىنداعى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى دۇكەنى، توقسۋ اۋدانى تاڭ ٴداۋىرى انشي باسقاقتىعى مادەنيەت باقشاسى مۋزيكا اسپاپتارىن جاساۋ، كورمەگە قويۋ ورتالىعى سياقتى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ رايونى قۇرىلىسى قىزمەتىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ٴتۇرلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى مادەنيەت قيمىلدارىن ورىستەتىپ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ تىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتىپ، تىڭ تارتىمدىلىعىن ايگىلەيمىز.
”ٴبىز «جۇڭگو حالىق اۋىز ادەبيەتى جالپى جۇيەسى . شينجياڭ تومىن»، «جۇڭگو حالىقتىق تەحنولوگيا توپتاماسى . شينجياڭ تومىن» قۇراستىرىپ باسپادان شىعارۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، «جۇڭگو كيىم ـ كەشەك مادەنيەتى توپتاماسى . تاجىك ۇلتى تومىن»، «جۇڭگو كيىم ـ كەشەك مادەنيەتى توپتاماسى . قىرعىز ۇلتى تومىن» قۇراستىرىپ باسپادان شىعارۋدى ورىستەتىپ، شينجياڭنىڭ حالىقتىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرىن ويداعىداي قورعاپ، ويداعىداي جالعاستىرىپ، ويداعىداي پايدالانىپ، ويداعىداي دامىتىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ جالعاسۋ، جاڭالىق اشۋ بارىسىندا ٴتىپتى دە كەڭ ساحناعا قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتەمىز“، ـ دەدى جۇڭگو حالىقتىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرشىلەر قوعامىنىڭ القاسى، شينجياڭ حالىقتىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرشىلەر قوعامىنىڭ ٴتوراعاسى ليۋ ۋىنشي.
ونىممەن قامداۋدى ساپالىلاندىرىپ، باقىت نەگىزىن بەكەمدەيمىز
جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاۋعا بولاتىن قىزمەتتەردى ىستەۋمەن بىرگە، ”ٴۇن ـ ٴتۇنسىز نارلەندىرەتىن“ ىستەردى دە كوپ ىستەۋ كەرەك. مۇراجاي، مادەنيەت سارايى، اسەمونەر سارايى، كىتاپحانا سياقتى ورىنداردىڭ مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ قيمىلدارىن ۇدايىلاندىرىپ ورىستەتۋى حالىقتىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتۋمەن بىرگە، ادەبيەت ـ كوركەمونەردىڭ بىرتىندەپ ٴسىڭىرۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ٴار ۇلت كادر ـ بۇقاراسىن وسى زامانعى وركەنيەتپەن بەلسەنە توعىسۋعا دا جەتەكتەيدى.
وسى بىرنەشە كۇندە شينجياڭ كىتاپحاناسىنىڭ باستىعى ۋاڭ شۋگۋاڭ كۇنى بويى كىتاپحانادا قاربالاس بولدى، 4 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى ”كىتاپحانانى قايتادان بايقاۋ، وسى زامانعى وركەنيەتتى بىرگە وقۋ“ اتتى كىتاپ وقۋ مەرەيىنە شومعان تيانشان جالپى حالىقتىق كىتاپ وقۋ جينالىسى جانە جەلىلەس قيمىلدارى وسى ارادا باستالادى. سول كەزدە شينجياڭ كىتاپحاناسى بۇكىل شينجياڭداعى ٴار دارەجەلى، ٴار تۇردەگى كىتاپحانالارمەن بىرگە نەشە ٴجۇز رەت فورماسى الۋان ٴتۇرلى، مازمۇنى مول كىتاپ وقۋدى جالپىلاستىرۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، جالپى حالىق كىتاپ وقۋ سىندى قىزۋ راي قالىپتاستىرادى.
”ٴبىز اۆتونوميالى رايوندىق 10 ـ كەزەكتى پارتكوم ون ٴبىرىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، كوپ ساتىلى مادەنيەت ونىمدەرىمەن قامداۋدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، شينجياڭداعى ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتامىز“. ۋاڭ شۋگۋاڭ بىلاي دەدى: كىتاپحانامىز ەرەكشەلىگى ايقىن، شارپۋ قۋاتى كۇشتى كىتاپ وقۋدى جالپىلاستىرۋ قيمىلىن ورىستەتۋ ارقىلى كىتاپحانادا ساقتالعان حۇجات ـ شىعارمالاردىڭ مازمۇنىمەن قامداۋدى ساپالىلاندىرىپ، مادەنيەتتەگى ايگىلى ادامداردىڭ، قوعامداعى ايگىلى ادامداردىڭ، كىتاپ وقۋدى جالپىلاستىرۋشىلاردىڭ قوعامدىق ىقپال كۇشىنەن پايدالانىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىن كىتاپحانانى قىزۋ ٴسۇيىپ، كىتاپ وقۋدى قىزۋ ٴسۇيىپ، اسقاق مۇرات ورناتىپ، ارىندى جىگەردى جەتىلدىرۋگە باستايدى جانە جەتەكتەيدى.
مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋ _ ەڭ تەرەڭ قاتپارلى شىنايى مويىنداۋ، ول ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ تامىرى، ۇلتتار تاتۋلىعىنىڭ جانى، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە، ٴسوز جوق، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت سۇرانىسىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرۋدى ماڭىزدى مازمۇن ەتۋ كەرەك. شينجياڭ مادەنيەت سارايى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، ساراي باستىعى جوۋ ۋىنلياڭ بىلاي دەدى: كوپ ساتىلى مادەنيەت ونىمدەرىمەن قامداۋدى كۇشەيتىپ، ٴداستۇرلى مەرەكە ـ مەيرامداردا جانە ماڭىزدى ۋاقىت كەزەڭدەرىندە بۇقارا ۇناتاتىن، باي مازمۇندى مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ قيمىلدارىن اناعۇرلىم كوپ وتكىزىپ، حالىقتىق كوركەمونەر مەرەكەسى، شينجياڭ مادەنيەت ـ كوركەمونەر مەرەكەسى، بۇقارالىق ونەر جارىسى، ٴتورت ماۋسىم ”قىستاق بىرلەسكەن ساۋىق كەشى“ سياقتى قيمىلداردى ويداعىداي وتكىزىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن ۇزدىكسىز بايىتامىز.
اۆتونوميالى رايوندىق 10 ـ كەزەكتى پارتكومنىڭ ون ٴبىرىنشى جالپى ٴماجىلىسى مىنالاردى العا قويدى: جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، ونى ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ قىزمەت، ۇيرەنۋ، كيىم ـ كەشەك، اس ـ سۋ، ٴجۇرىس ـ تۇرىس، قوعامدىق بارىس ـ كەلىس جاقتارىنا جاندى دا جالىندى تۇردە توعىستىرۋ كەرەك.
اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى پۋ حۋايمين بىلاي دەدى: جۇڭحۋا مادەنيەتى _ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وزگەشە رۋحاني بەلگىسى، كەلەسى قادامدا مادەنيەت ـ كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن جاراتۋمەن، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن اشۋمەن ۇشتاستىرىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتى بەلگىسىن جۇيەلى رەتتەپ، قالىپتاستىرىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ەرەكشەلىگىن كورنەكتىلەندىرەتىن، شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ەرەكشەلىگىنە يە ٴبىر توپ تيپتىك ەلەمەنتتەر مەن نىشان سيپاتتى بەلگىلەردى سۇرىپتاپ شىعىپ، مۇنى ٴتۇرلى الەۋمەتتىك مادەنيەت قۇرىلعىلارىندا كەڭىنەن قولدانۋمەن بىرگە، جۇڭحۋا مادەنيەتى رۋحىنا يە ٴبىر توپ قالا مۇسىندەرىن، مادەنيەت دالىزدەرىن جانە مادەنيەت داۋالدارىن قۇرىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىن ناقتى زات، ناقتى كورىنىس، ناقتى ٴىس ارقىلى تولىق ايگىلەيمىز، جۇرت جۇرەگىنە تىكە جەتكىزەمىز.
”جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعى، اۆتونوميالى رايون قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى سياقتى ماڭىزدى ۋاقىت كەزەڭدەرىن ارقاۋ ەتىپ، ادەبيەت ـ كوركەمونەر سارا تۋىندىلارى ستراتەگياسىن اتقارىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق جاسامپازدىعى تاقىرىبى _ «ۋاڭسان كوشەسى» (2) سياقتى 10 كىتاپ جاسامپازدىعى قىزمەتىن سۇيەمەلدەيمىز، شىنجىن ’دافىن قىستاعى‘ ماي بوياۋلى سۋرەت بازاسىنىڭ شينجياڭدا ىرگە تەبۋىن ىلگەرىلەتەمىز“. اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسارٴتوراعا دىڭ شۋانبين بىلاي دەدى: ”شاتتىق سيلاۋ، نەگىزگى ساتىعا ٴتۇسۋ“، ”حالىق اراسىنا بارۋ“، ”ٴبىزدىڭ جۇڭگو ارمانىمىز“ _ مادەنيەتتى سان مىڭداعان وتباسىنا جەتكىزۋ قيمىلىن دەن قويا ۇيىمداستىرىپ، ويداعىداي ورىستەتىپ، ”شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ، تۋىسشىلاۋ ارقىلى مادەنيەت جەتكىزۋ“ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ كونسەرتىن وتكىزىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ تامىر تارتتىرامىز.
