شينجياڭ نە ٴۇشىن مەملەكەت دارەجەلى توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋعا قامداندى
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى شيە حۇيبيان
”شينجياڭ ٴۇرىمجى قالاسىندا اسقىن ەسەپتەۋ، زەردەلى ەسەپتەۋ، ساندى مالىمەتتەردى ساقتاۋ قابىلەتىن قامتىعان، مەملەكەتتىك ەسەپتەۋ قابىلەتى دەڭگەيىن ازىرلەگەن توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرادى“. تاياۋدا اشىلعان شينجياڭ توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋعا دايىندالۋ جونىندەگى زەرتتەۋ ـ تالقى ماجىلىسىندە جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، شينجياڭ داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى وشۇر ٴسىلام وسى نىسانانى ورتاعا قويعان كەزدە، ماجىلىسكە قاتىناسقان ۋاكىلدەر ەرەكشە جەلپىندى.
وي جەلىسى بويىنشا، 2024 ـ جىلدىڭ سوڭىنا بارعاندا، جوعارىدا ايتىلعان ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعى جالپىلىق ەسەپتەۋ قۋاتى 500Pدان اساتىن (سەكۋندىنا 500 تريلليارد رەت جىلجىمالى نۇكتە ەسەپتەۋ قۋاتى بار ەكەندىگىن كورسەتەدى)، نەگىزدىك جۇمساق، قاتتى بولشەكتەرى مەن قولدانىلمالى قۇرالدار ورتاسى ٴوزارا سايكەسكەن سيفرلى تەحنيكالىق تۇعىرعا اينالادى.
بيىل اۆتونوميالى رايوننىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداماسىندا مىنالار العا قويىلدى: سيفرلى ەكونوميكانى زور كۇشپەن دامىتىپ، جاساندى زەردە، بيولوگيالىق ٴدارى ـ دارمەك، جاسىل ەسەپتەۋ قۋاتى، ەلەكتروندى ينفورماتسيا، قۋاتتىق باتارەيا، اۆياتسيالىق جابدىقتار جاساۋ، تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسى سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىنىڭ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قارجى تىزبەگىنىڭ، دارىندىلار تىزبەگىنىڭ تەرەڭدەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى كۇش سالا جەتىلدىرۋ كەرەك.
ەسەپتەۋ قۋاتى تورى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋعا ماڭىزدى ستراتەگيالىق تىرەك ازىرلەيدى. شينجياڭنىڭ جاسىل ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىپ سالاسىن دامىتۋىنىڭ كومەسكى كۇشى زور، مەملەكەت دارەجەلى توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋ ساندى مالىمەت فاكتورلارىندا جاڭالىق اشۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن ٴونىمدى تاسقىنداتىپ، سيفرلى كاسىپ سالالاندىرۋ مەن كاسىپ سالاسىن سيفرلاندىرۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، جاڭا تەحنيكا، جاڭا كاسىپ سالاسى، جاڭا كاسىپ كۇيى، جاڭا ۇلگى تۋىنداتىپ، شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىرەك بولادى.
ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋدىڭ ٴساتى كەلدى
4 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى ەنەرگيا ەسەپتەۋ قۋاتىن توعىستىرۋ (قۇمىل) زەرتتەۋ ورنىنىڭ زەرتتەۋشىسى ٴامدۇل ابدۇل كەڭسەگە ەرتە كەلىپ، اشىلۋ الدىندا تۇرعان ەسەپتەۋ قۋاتى تورابى قۇرىلىسى جونىندەگى زەرتتەۋ ـ تالقى ماجىلىسىنە دايىندالدى.
ٴامدۇل ابدۇل كەزىندە ەل ىشىندەگى شىعىس بولىكتەگى بەلگىلى ايگىلى كاسىپورىندا قول تەلەفون ونىمدەرىن اشۋ نىسانىن باسقارۋمەن شۇعىلدانعان، بيىل جىل باسىندا شينجياڭعا قايتىپ كەلگەن، قازىر زەرتتەۋ ورنىنداعى ەڭ جاس زەرتتەۋشىنىڭ ٴبىرى. ٴامدۇل ابدۇل شىعىس بولىكتەگى كاسىپورىنداردىڭ مول ەڭبەكاقىسىن تاستاپ شينجياڭعا قايتىپ كەلىپ، قۇمىل قالاسىنىڭ جاسىل ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىبى سالاسىن زور كۇشپەن دامىتۋداعى اسقاق جىگەرىن ايگىلەدى.
بىلتىر 4 ـ ايدا قۇمىل قالاسى حىناننىڭ جىڭجوۋ، گانسۋدىڭ چيڭياڭ قالالارىمەن بىرلەسىپ، جىڭجوۋ _ چيڭياڭ _ قۇمىل ەسەپتەۋ ٴدالىزىن قۇردى، سونداي ـ اق سول جىلى 10 ـ ايدا ەنەرگيا ەسەپتەۋ قۋاتىن توعىستىرۋ (قۇمىل) زەرتتەۋ ورنىن قۇرىپ، قۇمىل (اراتۇرىك) ەسەپتەۋ قۋاتى جاڭالىق اشۋدان ۇلگى كورسەتۋ ٴوڭىرىن جۇيەلى ورنالاستىردى.
ەنەرگيا ەسەپتەۋ قۋاتىن توعىستىرۋ (قۇمىل) زەرتتەۋ ورنىنىڭ اتقارۋشى باستىعى لي چاۋ بىلاي دەدى: قۇمىل ەسەپتەۋ قۋاتى ەكونوميكاسىندا جاڭالىق اشۋدان ۇلگى كورسەتۋ ٴوڭىرىن قۇرۋدى مىقتى يگەرىپ، ەنەرگيا بايلىعى باسىمدىعى ارقىلى جاساندى زەردە سالاسىنداعى ەنەرگيا سارىپ ەتۋ سۇرانىسى جوعارى ۇلكەن مودەل، عىلمي ەسەپتەۋ، مەتاعالام سياقتى وزىق كاسىپورىنداردى جانە جوعارى دەڭگەيلى دارىندىلاردى باۋراپ، قۇمىلدىڭ تۇتاس تۇلعا بويىنشا ”جاساندى زەردە + كاسىپ سالاسىنىڭ“ تىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.
قارامايلى قالاسى دا ەسەپتەۋ قۋاتىمەن قۋات ۇستەۋ جاعىندا بەلسەنە ىزدەنىس جاساۋ ارقىلى كاسىپ سالاسىنىڭ زەردەلىلەنۋگە قاراي بۇرىلىس جاساۋىن ىلگەرىلەتتى. بيىل 3 ـ ايدا شينجياڭ بويىنشا تۇڭعىش زەردەلى ەسەپتەۋ ورتالىعى قارامايلى قالاسى بۇلتتىق ەسەپتەۋ كاسىپ سالاسى باقشاسىندا رەسمي ىسكە قوسىلدى. مەجەمەن بيىل جىل سوڭىندا زەردەلى ەسەپتەۋ ورتالىعىنىڭ ەسەپتەۋ قۋاتى شوعىرىنىڭ كولەمى 2023Pگە جەتىپ، باتىس سولتۇستىك وڭىردەگى كولەمى ەڭ ۇلكەن زەردەلى ەسەپتەۋ ورتالىعىنا اينالادى.
قارامايلى قالاسى بۇلتتىق ەسەپتەۋ كاسىپ سالاسى باقشاسى رايونىن باسقارۋ كوميتەتى ەكونوميكالىق ـ تەحنيكالىق دامۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى گاۋ بو بىلاي دەپ تانىستىردى: زەردەلى ەسەپتەۋ ورتالىعىنىڭ ىسكە قوسىلۋى، ٴبىر جاعىنان، قارامايلى قالاسىنىڭ ”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋ“، ”شينجياڭنىڭ ساندى مالىمەتىن قارامايلىدا ەسەپتەۋ“، ”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن قارامايلىدا ساقتاۋ“ سياقتىلار ارقىلى مەملەكەتتىڭ ٴبىر تۇلعالانعان ەسەپتەۋ قۋاتى تورى قۇرىلىسىمەن بەلسەنە توعىسۋىنا دەم بەرەدى؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، قارامايلى قالاسىنىڭ بايلىق سيپاتتى قالا تيبىن وزگەرتۋىنە قۋات ۇستەيدى ٴارى شينجياڭنىڭ سيفرلى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى، زەردەلى قالا قۇرىلىسى، زەردەلى كەن اشۋ سياقتى قولدانىس كۇيلەرىن سيفرلى تىرەكپەن قامدايدى.
وسىمەن ٴبىر ۋاقىتتا، وشۇر سىلام اكادەميك باستاعان ماماندار ۇجىمى دا شينجياڭ عىلىم ـ تەحنيكا قوعامى، مەملەكەتتىك اسقىن ەسەپتەۋ تيانجين ورتالىعى سياقتى ورىندارمەن مەملەكەت دارەجەلى توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋعا قاتىستى ىستەردى اقىلداسۋدا.
قۇمىل قالاسىنان قارامايلى قالاسىنا، ونان ٴۇرىمجى قالاسىنا دەيىن، شينجياڭنىڭ كوپتەگەن ايماق، وبلىس، قالالارىنىڭ ٴبارى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعى قۇرىلىسىن جەدەل ورنالاستىرۋدا. وسى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىقتارى قۇرىلىپ ىسكە قوسىلعاننان كەيىن، تۇيىندەردى جەلىگە اينالدىرىپ، تور قالىپتاستىرىپ، شينجياڭ كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا بىرگە قۋات ۇستەيدى.
اۆتونوميالى رايوننىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداماسىندا: شينجياڭ ”10 توردى“ اتقارۋ جوباسىن جەدەل جاساپ، وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىن جەدەل قۇرۋ تالاپ ەتىلدى. جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، جوعارى ٴونىمدى ەسەپتەۋ قۋاتى تورى ٴدال ” 10 توردىڭ“ ماڭىزدى قۇرامداس ٴبولىمى.
”مەملەكەت دارەجەلى توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋ _ شينجياڭنىڭ مەملەكەتتىڭ ەسەپتەۋ قۋاتى تورىنىڭ ماڭىزدى تۇيىنىنە اينالاتىندىعىن بىلدىرەدى. بۇكىل ەلدىڭ ەسەپتەۋ قۋاتى تورىمەن توعىسىپ، ٴار سالا، ٴار كاسىپتىڭ سيفرلانۋعا قاراي تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىنا قۋات ۇستەپ، جاڭاشا ونەركاسىپتەنۋ مەن سيفرلى ەكونوميكانىڭ ىشكەرىلەي دامۋىن ىلگەرىلەتەدى“، ـ دەدى وشۇر سىلام.
شينجياڭنىڭ ەسەپتەۋ قۋاتىن دامىتۋ باسىمدىعى كورنەكتى
جاڭا كەزەكتى عىلىم ـ تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسى وزگەرىسىنىڭ ىشكەرىلەي دامۋىنا ىلەسە، ەسەپتەۋ قۋاتى ٴبىر مەملەكەتتىڭ وزەكتى وندىرگىش كۇشىنە اينالدى. قاتىستى زەرتتەۋلەردە كورسەتىلۋىنشە، ەسەپتەۋ قۋاتىنىڭ كورسەتكىشى ورتا ەسەپپەن ٴاربىر پايىز جوعارىلاعاندا، سيفرلى ەكونوميكا مەن ىشكى ٴوندىرىس جالپى ٴونىم قۇنى (GDP) جەكە ـ جەكە ‰3.3 جانە ‰1.8 ارتادى ەكەن.
2022 ـ جىلى 2 ـ ايدا مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى قاتارلى 4 تاراۋ بىرلەسىپ حابارلاندىرۋ باسىپ تاراتىپ، بەيجيڭ _ تيانجين _ حىبەي، چاڭجياڭ اتىراۋى، گۋاڭدۇڭ _ شياڭگاڭ _ اۋمىن ۇلكەن شىعاناق رايونى، چىڭدۋ ـ چۇڭچيڭ، ىشكى موڭعۇل، گۇيجوۋ، گانسۋ، نيڭشيا سىندى 8 جەردە مەملەكەتتىك ەسەپتەۋ قۋاتى تور ٴتۇيىنىن قۇرۋدى باستاۋعا قوسىلدى ٴارى 10 مەملەكەتتىك ساندى مالىمەت ورتالىعى شوعىرىن جوبالادى، ”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋ“ ينجەنەرياسى رەسمي جاپپاي باستالدى.
شينجياڭ تۇڭعىش توپتاعى مەملەكەتتىك ەسەپتەۋ قۋاتى تور تۇيىنىنە كىرە الماعانىمەن، جەر ـ جەر ٴالى دە جەدەل جوبالاپ جانە ورنالاستىرىپ، ”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋدىڭ“ ارتىندا قامتىلعان دامۋ ورايى مەن وراسان زور كومەسكى كۇشتى مىقتى يگەرۋدە.
2023 ـ جىلى 5 ـ ايدا جۇڭگو حالىقارالىق ۇلكەن ساندى مالىمەت كاسىپ سالاسى كورمەسىندە، جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى جىڭ ۋيمين مىنانى ٴبىلدىردى: ەسەپتەۋ قۋاتىنىڭ دامۋى بارىسىندا، شىعىس بولىكتەگى وڭىرلەر ەلەكتر قۋاتى مەن جەر بايلىعىنىڭ كورنەكتى شەكتەمەسىنە ۇشىرادى. ٴبىر جاعىنان، شىعىس بولىكتەگى وڭىرلەردىڭ ەلەكترمەن قامداۋ ـ قاجەتسىنۋى سالىستىرمالى تۇردە تاپشى، 100Pەسەپتەۋ قۋاتى قابىلەتىنىڭ ەلەكتر اقىسى شىعىس بولىكتە شامامەن 50 ميلليون يۋان، ەلەكتردەن پايدالانۋدىڭ وزىندىك قۇنى ٴبىرشاما جوعارى؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، شىعىس بولىكتەگى وڭىرلەردىڭ جەرمەن قامداۋى ٴبىرشاما تاپشى، ونىڭ ۇستىنە جالپى جاعداي تۇرعىسىنان قاراعاندا، ساندى مالىمەت ورتالىعى قۇرىلىسىندا دا شىعىس بولىك پەن باتىس بولىكتەگى وڭىرلەردىڭ جالپى تۇلعالىق بىركەلكى بولۋىنا بىردەي ٴمان بەرۋ كەرەك.
ەلەكتردەن پايدالانۋ جانە جەردەن پايدالانۋ ماسەلەسىندە شينجياڭ كورنەكتى باسىمدىققا يە. شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، بايلىعى مول، جەر بايلىعىمەن قامداۋ باسىمدىعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ەلەكترمەن قامداۋ باسىمدىعىنان قاراعاندا، 2023 ـ جىلى شينجياڭدا جاڭادان قوسىلعان جاڭا ەنەرگيا گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى 22 ميلليون 610 مىڭ كيلوۆاتقا جەتىپ، ارتۋ مولشەرى بۇكىل ەل بويىنشا الدىڭعى قاتاردا بولدى؛ جاڭا ەنەرگيا جالپى گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى 64 ميلليون 431 مىڭ كيلوۆاتقا جەتىپ، بۇكىل رايوننىڭ ەلەكتر قۋاتى جالپى گەنەراتور سيىمدىلىعىنىڭ %44.6ىن يەلەدى. بارعان سايىن كوبەيگەن ”جەل، كۇن نۇرى“ بايلىعىنىڭ ەلەكتر ەنەرگياسىنا اينالۋىنا ىلەسە، ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىنىڭ ەلەكترمەن قامداۋ جانە سۋىتۋ قاجەتىن تولىق قاناعاتتاندىرا الادى.
مەملەكەتتىك اسقىن ەسەپتەۋ تيانجين ورتالىعىنىڭ باس ينجەنەرى فىڭ جيڭحۋا بىلاي دەدى: شينجياڭنىڭ وزگەشە وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى، مول ەنەرگيا باسىمدىعى جانە كليمات باسىمدىعى سياقتىلار توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋدا بەلسەندى رولعا يە.
ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭ دا توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋدىڭ ماڭىزدى ساياساتتىق وراي مەزگىلىن دە قارسى الدى. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى رەتىندە، شينجياڭ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى ورايىنان پايدالانىپ، ەسەپتەۋ قۋاتىن، تەحنيكاسىن جانە قىزمەت وتەۋىن ”سىرتقا شىعارۋدى“ ىلگەرىلەتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇراتىن ەلدەردىڭ ىشىندەگى سالىستىرمالى مەشەۋ وڭىرلەردىڭ كاسىپ سالاسىن سيفرلاندىرۋىنا، زەردەلىلەندىرىپ دامىتۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، وڭىرلىك ٴبىر تۇلعالانعان ەسەپتەۋ قۋاتىنا قىزمەت وتەۋ تۇعىرىن قالىپتاستىرادى.
«جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى جالپى تۇلعالىق جوباسىندا» مىنالار العا قويىلدى: ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ شينجياڭنىڭ ەنەرگيا جانە كليمات باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ ساندى مالىمەت ورتالىعىن قۇرۋىن قولداپ، ساندى مالىمەت ورتالىعىنىڭ قاتىستى كاسىپ سالاسىنىڭ شينجياڭعا ويىسۋىن جەتەكتەپ، شينجياڭنىڭ ”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋ“ ينجەنەريا قۇرىلىسىنا بەلسەنە ات سالىسۋىن، مەملەكەتتىك ەسەپتەۋ قۋاتى تور جۇيەسىمەن توعىسۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
2023 ـ جىلى 12 ـ ايدا مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى قاتارلى تاراۋلار بىرلەسىپ باسىپ تاراتقان «”شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋ“ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، بۇكىل ەل بويىنشا ٴبىر تۇلعالانعان ەسەپتەۋ قۋاتى تورىن جەدەل قۇرۋ جونىندەگى اتقارۋ پىكىرىندە» مىنالار العا قويىلدى: جەل، كۇن نۇرى، سۋ ەلەكتر سياقتى تازا ەنەرگيا قاينارى مول، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى كورنەكتى، كاسىپ سالاسى نەگىزى ٴبىرشاما جاقسى مەملەكەتتىك توراپ تۇيىنىنە جاتپايتىن وڭىرلەرگە باعىتتاي وتىرىپ، وسى وڭىرلەردە جوعارى ٴونىمدى، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، شوعىرلى، اينالمالى جاسىل ساندى مالىمەت ورتالىعىن قۇرۋعا قولداۋ كورسەتىپ، شىعىس بولىكتەگى وڭىرلەردىڭ ورتا، جوعارى كەشەۋىلدى كاسىپتەر قاجەتىن بەلسەنە قابىلداۋ كەرەك.
”ٴبىر قىدىرۋ ساياساتتىق قولداۋلار، ونىڭ ۇستىنە شينجياڭنىڭ ٴوزىنىڭ كورنەكتى باسىمدىعى ٴبىزدىڭ ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىپ سالاسىنا قارجى قوسۋ سەنىمىمىزدى بارىنشا كۇشەيتتى“، ـ دەدى قارامايلى قالاسى بۇلتتىق ەسەپتەۋ كاسىپ سالاسى قارجى قوسۋ، اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اتقارۋشى القاسى لي چيان.
دارىندىلاردى ەنگىزۋ، جەتىلدىرۋ توتەنشە ماڭىزدى
ەسەپتەۋ قۋاتى _ ينفورماتسيا ەسەپتەۋ قۋاتى، ينتەرنەتتە جەتكىزۋ قۋاتى، ساندى مالىمەتتەردى ساقتاۋ قۋاتى ٴبىر تۇلعالانعان جاڭاشا وندىرگىش كۇش، نەگىزىنەن، ەسەپتەۋ قۋاتى نەگىزدىك قۇرىلعىلارى ارقىلى قوعامعا قىزمەت وتەيدى.
”قازىر زەردەلى ەسەپتەۋ، ەسەپتەۋ قۋاتى بازارى ەندى عانا گۇلدەنە باستاعانىمەن، قارىشتاپ دامۋ اۋقىمى جارىققا شىقتى، بولاشاقتا جاساندى زەردە تەحنيكاسىنىڭ دامۋىنا ىلەسە، بازار كەڭىستىگى اناعۇرلىم كەڭەيەدى“. لي چاۋ بىلاي دەدى: قۇمىل قالاسىن مىسالعا الساق، قازىر اراتۇرىك توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىنىڭ 1 ـ مەرزىمدىك نىسان قۇرىلىسى ورىندالىپ بولدى، زەردەلى ەسەپتەۋ قۋاتى 128Pگە جەتىپ، قولدانىلمالى سىناق كەزەڭىنە ٴوتۋ الدىندا تۇر، بەيجيڭ، چۇڭچيڭ، جىڭجوۋ سياقتى جەرلەردەگى كوپتەگەن سەرىكتەستىكتەر بەلسەنە ٴتۇيىلىسۋ سىناعىنا قاتىناسۋدا؛ 2 ـ مەرزىمدىك نىساننىڭ زەردەلى ەسەپتەۋ قۋاتى 1000Pعا جەتەدى، مەجەمەن 6 ـ ايدا سالىنىپ بولىپ، ىسكە قوسىلادى، ونىڭ ۇستىنە بولاشاقتا كولەمىنىڭ 20000Pگە جەتۋىنەن ٴۇمىت بار.
لي چاۋ تاياۋدا چۇڭچيڭدەگى كوپتەگەن كاسىپ سالاسى باقشا رايوندارىندا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ول بىلاي دەدى: چۇڭچيڭ ەسەپتەۋ قۋاتى بازارىنىڭ قاجەتى وتە زور، قۇمىلدان چۇڭچيڭگە دەيىنگى 800± كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك جەتكىزۋ ينجەنەرياسى سالىنۋ ۇستىندە، ەگەر قۇمىلدان چۇڭچيڭگە ەلەكتر جەتكىزۋمەن بىرگە، ەسەپتەۋ قۋاتى دا جەتكىزىلەتىن بولسا، وندا باتىس بولىك وڭىرلەرىنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋى جونىنەن توتەنشە كەلەلى ماڭىز الادى.
”مەن قازىر قاريدار تابۋدان قام جەمەيمىن، كاسىپتىك دارىندىلاردى تابۋدان قام جەيمىن“. لي چاۋ بىلاي دەدى: ەسەپتەۋ قۋاتىن قالاي پايدالانۋ، ناقتى كاسىپ سالاسىنا ساياتىن جوبالاۋ جوباسىن قالاي ىستەۋ، وسىنىڭ بارلىعىن كاسىپتىك دارىندىلارعا سۇيەنىپ جوسپارلاۋ كەرەك. قازىر ەسەپتەۋ قۋاتى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى ماسەلە ەمەس، مۇنداعى شەشۋشى ٴتۇيىن سالىنىپ بولعاننان كەيىن سايكەستى پايدالانۋ كەرەك، ەسەپتەۋ قۋاتىن پايدالانۋ شارتىن تومەندەتىپ، كوپشىلىكتىڭ پايدالانۋىنا، جاقسى پايدالانۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك، بۇل دا كاسىپتىك دارىندىلارعا سۇيەنۋدى قاجەت ەتەدى.
ٴىس جۇزىندە، ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعى قۇرىلىسى مەن دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا، شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرى كاسىپتىك دارىندىلاردىڭ تاپشى بولۋى سىندى كورنەكتى ماسەلەنى سەرگەكتىكپەن تانىپ جەتتى ٴارى امالىن تاۋىپ دارىندىلاردى ەنگىزىپ، دارىندىلاردى الىپ قالىپ، دارىندىلاردى تاربيەلەدى.
ەنەرگيا ەسەپتەۋ قۋاتىن توعىستىرۋ (قۇمىل) زەرتتەۋ ورنى قۇرىلعاننان بەرى، حىنان ولكەسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ كۇشتەرىنەن پايدالانىپ، ”پوستدوكتور + ماگيستر + ستۋدەنتتەر ەرىكتى قىزمەت وتەۋ باتىس بولىك جوسپارىنىڭ ەرىكتىلەرى“ سىندى دارىندىلاردى ەنگىزۋ، باۋلۋ جۇيەسىن بىرلەسىپ قۇردى. قازىر زەرتتەۋ ورنى مەن حىنان قارجى قوسۋ توبى بىرلەسىپ تاربيەلەگەن 1 ـ توپتاعى 5 پوستدوكتور اراتۇرىك اۋدانىندا قىزمەت ورىستەتتى، 2 ـ توپتاعى 10 پوستدوكتور دا بيىل ىركەس ـ تىركەس جەتەدى. ەكى جاق قۇمىلدىڭ ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىپ سالاسىنا سۇيەنىپ، سيفرلى ەسەپتەۋ، ەلەكتر تۇتاس كاسىپ سالالىق زەرتتەۋى مەن نىسان امالياتىن بىرلەسىپ ورىستەتىپ، ٴوندىرۋ، وقىتۋ، زەرتتەۋدى ٴبىر تۇلعالاندىرۋ اينالىمى ارقىلى كاسىپ سالاسى مەن دارىندىلاردىڭ سايكەستى جوعارىلاۋىن جانە دامۋىن جۇزەگە اسىرادى.
قارامايلى قالاسىندا بۇلتتىق ەسەپتەۋ كاسىپ سالاسى باقشاسى قاتىستى دارىندىلار ساياساتىنان پايدالانىپ، ”باسقا جەردە كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋ بازاسى + يكەمدى ەنگىزۋ + جەرگىلىكتى ورىندا جەتىلدىرۋدى“ ۇشتاستىرۋ ٴتاسىلى ارقىلى جاساندى زەردەگە قاتىستى دارىندىلاردى ەنگىزۋدى جانە باۋلۋدى كۇشەيتتى.
شينجياڭ توعىسپالى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋ جونىندەگى زەرتتەۋ ـ تالقى ماجىلىسىندە، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ۇيىمداستىرۋ ٴبولىمى دارىندىلار قىزمەتى 1 ـ باسقارماسىنىڭ باستىعى دىڭ ي مىنانى ٴبىلدىردى: ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعى قۇرىلىسى بىرەگەي جاڭالىق اشۋ، قولدانۋ ۇجىمى مەن قىزمەت وتەۋ، ٴىس جۇرگىزۋ ۇجىمىن قاجەت ەتەدى، ٴۇرىمجى قالاسىندا ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن قۇرۋمەن بىرگە، دارىندىلار شاعىن قالاشىعىن سايكەستى قۇرىپ، ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىپتىك دارىندىلارى شوعىرلانعان ”كۇشتى ماگنيت ٴورىسىن“ قالىپتاستىرىپ، ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعى قۇرىلىسىنا دارىندىلار تىرەگىن ازىرلەۋدى ۇسىنىس ەتەمىن.
