مۇساجان نۇردۇن:
”قىستاق تۇرعىندارىن بايۋعا باستاۋ مەنىڭ ەڭ زور باقىتىم“
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى بارشا تەگىس
تاياۋدا سىرتتا ٴىسساپارمەن جۇرگەن قۇلجا اۋدانى جاڭاتام قالاشىعى تومەنگى ون قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى مۇساجان نۇردۇن كوپشىلىكتى جيىپ ينتەرنەت جەلىسىندە جيىن اشىپ، جەردى باپتاپ ـ باسقارۋعا اماناتتاۋدا جولىققان ماسەلەلەردى شەشۋدى اقىلداستى. جۋىق جىلداردان بەرى تومەنگى ون قىستاعى 6000 مۋدان استام ەگىستىك جەردى باپتاپ ـ باسقارۋعا اماناتتاپ، ەگىنجايدىڭ ساپالى، شوعىرلى، تۇتاس بولۋعا قاراي تيپ جاڭالاۋىن ٴونىمدى ىلگەرىلەتتى.
ەگىمشىلىك، باعىمشىلىق كاسىبىن جانە ۇساق تاۋار ساۋداسىن دامىتۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى 2023 ـ جىلى تومەنگى ون قىستاعىنىڭ جان باسىندىق جىلدىق كىرىسى 23 مىڭ يۋانعا جەتتى.
”قاتەرگە قاراماي بالالاردى قۇتقارۋ، سۋدى، دارەتحانانى وزگەرتۋ جانە جول سالۋ، اۋىل ـ قىستاقتى باسقارۋ قابىلەتىن، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ، كورىكتى جاڭا قىستاق قۇرۋ...“ تومەنگى ون قىستاعىندا مۇساجان باستان ـ اياق اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، ٴىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سەنىمى مەن قولداۋىنا يە بولىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ”تىرەگىنە“ اينالدى.
كادرلار ستيلىندە زور وزگەرىس تۋىلدى
2012 ـ جىلدىڭ سوڭىندا مۇساجان قوسىننان بوساپ اۋىلىنا قايتقاننان كەيىن، توسەلگەن ساياسي ساپاسى جانە اسكەريلەر ستيلىنە سۇيەنىپ، قىستاق ”ەكى كوميتەتىنىڭ“ كەزەك اۋىستىرىپ سايلاۋىندا اۋىلداستارى ونى قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيلىگىنە سايلايدى.
العاش تومەنگى ون قىستاعىنا بارعاندا قىزمەت شارت ـ جاعدايى ناشار، قىستاقتاعى قايشىلىق، داۋ ـ شارلاردىڭ كورنەكتى بولۋى سياقتى ماسەلەلەرگە ٴدوپ كەلگەن مۇساجان قىستاق كادرلار قوسىنىنىڭ قىزمەت وي جەلىسىنە جانە پوزيتسياسىنا بۇرىلىس جاساۋدىڭ، قابىلەت جانە ساپانى جوعارىلاتۋدىڭ نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمىن كۇشەيتۋدىڭ نەگىزى جانە تەتىگى ەكەندىگىن تانىپ جەتەدى.
قىستاق كادرى ٴنازيرا عوجاحمەت ەسكە الىپ بىلاي دەدى: ”مۇساجان ەندى عانا قىستاق پارتيا ياچەيكاسى شۋجيى بولعان كەزدە قىستاق كادرلارىنىڭ قىزمەت بەلسەندىلىگى كۇشتى ەمەس ەدى، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ تانىمى دا جەتكىلىكسىز بولاتىن. قازىر وزگەرىس زور، كادرلاردىڭ ٴار كۇنى قايراتى تاسقىنداپ، قىزمەت ىستەگەندە شارشاعاندى بىلمەيتىن بولدى“.
قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ ٴالسىز، بىتىراندى بولۋ سياقتى ماسەلەلەرىن شەشۋ ٴۇشىن، مۇساجان پارتيا قۇرىلىسىن تۇتقا ەتىپ، قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ القاسى مۇشەلەرىنىڭ قىزمەت ٴبولىسىن ارناعا ٴتۇسىرىپ، پارتيا ياچەيكاسىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن ورىستەتىپ، 2022 ـ جىلى اۋدان دارەجەلى ”بەستە جاقسى“ پارتيا ياچەيكاسىن ٴساتتى قۇرادى، سىرلاسۋ، اڭگىمەلەسۋ ارقىلى قىزمەت قابىلەتى كۇشتى، بۇقارالىق نەگىزى ٴبىرشاما جاقسى جاستاردى پارتيا ۇيىمىنا جاقىنداۋعا باستايدى.
اۋرۋ سەبەبىن تاۋىپ، قاساڭ دەرتتى ەمدەدى، كۇن نۇرى قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىن قۇرىپ، بۇقارالىق نەگىزدى بەكەمدەدى، مۇساجان ەرەجە ـ ٴتۇزىم ورناتۋ، ٴتۇزىمدى اتقارۋ، قىزمەتتى تياناقتاندىرۋ جاقتارىنا كۇش سالىپ، دەموكراتيالىق شەشىم جاساۋ، ”ٴتورتتى اقىلداسۋ، ەكىنى اشىق جاريالاۋ“ قاتارلىلاردى قاتاڭ تياناقتاندىرۋدى تۇتقا ەتىپ، قىستاق كادرلارىنىڭ ٴتۇزىم تانىمىن، ٴتارتىپ تانىمىن بەرىك ورناتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
ەڭ باستاپقى ”ىلەسىپ ۇيرەنۋدەن” “ىرىقتىلىقپەن سۇراۋعا“ دەيىن، ”ىستەي الماۋدان” “جاقسى ىستەۋگە“ دەيىن مۇساجاننىڭ باستاۋىندا قىستاق كادرلارىنىڭ قىزمەت بەلسەندىلىگى جوعارىلادى ٴارى بارعان سايىن توسەلە ٴتۇستى.
مۇساجان تاعى ”وقىتۋعا كومەكتەسۋ“ نىسانىنا جانە وقۋ ـ اعارتۋ ارناۋلى قارجىسىنا بەلسەندىلىكپەن قول جەتكىزىپ، قىستاقتىڭ وقىتۋشىلار كۇشى ۇزدىكسىز تولىقتاندى.
قىستاق تۇرعىنى احتام احمەتتىڭ 3 بالاسى بار، ۇلكەن قىزى شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسىنەن وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن قىستاقتاعى باستاۋىش مەكتەپتە مۇعالىم بولادى، ەكىنشى قىزى شاڭحاي سىرتقى ەكونوميكا ـ ساۋدا داشۋەسىنەن وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن شاڭحايداعى ٴبىر باۋلۋ قۇرىلىمىندا لەكتور بولادى، ۇلى مەكتەپ ٴبىتىرۋ الدىندا تۇر، بىتىرگەننەن كەيىن اۋىلعا قايتىپ شارۋاشىلىق قۇرماقشى. ول ۇنەمى اسەرلەنە بىلاي دەيدى: ”العاشىندا قىستاقتا مەكتەپ جوق، بالالاردىڭ وقۋى قولايسىز ەدى، مەن ەكى قىزىمدى وقۋدان شەگىندىرىپ الۋعا شاق قالعان ەدىم. مۇساجان شۋجي كوپ رەت ۇيگە كەلىپ ماعان قىزمەت ىستەپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇگىتتەدى. ول سوزىندە تۇرىپ، كوپ وتپەي قىستاقتا بالاباقشا مەن باستاۋىش مەكتەپ سالىندى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بالالارى ٴۇيدىڭ جانىنان وقىپ، راسىندا وتە قولايلى بولدى“.
قازىر قىستاقتا 40 نەشە وقۋشى داشۋەدە وقىپ جاتىر. وقۋ تاۋىسىپ قايتىپ كەلگەن جاستار كورىكتى اۋىل ـ قىستاق قۇرۋدىڭ نەگىزگى كۇشىنە اينالدى.
قونىستانۋ ورتاسى بارىنشا جاقساردى
”بۇرىن قىستاقتىڭ بارلىق جەرى ويلى ـ شۇڭقىر، باتپاق بولىپ جاتاتىن، جولدارى كەدىر ـ بۇدىر جول ەدى، قورشاعان ورتاسى وتە ناشار بولاتىن“. قىستاق تۇرعىنى ۋىن بو تومەنگى ون قىستاعىنىڭ بۇرىنعى بەينەسىن ”لاس، بىلىققان، ناشار“ دەپ سۋرەتتەدى.
بۇل جاعدايدى وزگەرتۋ ٴۇشىن، مۇساجان قىستاق تۇرعىندارى قۇرىلتايىن ۇيىمداستىرىپ اشىپ، بارلىق كادر مەن قىستاق تۇرعىنىن قورشاعان ورتا تازالىعىن جاپپاي وڭاۋ ارەكەتىنە جۇمىلدىردى. قىستاق كادرلارىن باستاپ، وتباسىلارىن ٴبىر ـ بىرلەپ ارالاپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قيىنشىلىقتارىن، تالاپتارىن ۇعىستى.
”ٴبىر قىستاق _ ٴبىر ٴۇي، ٴۇيىمىز تازا بولسا عانا جايلى بولادى“. مۇساجان 3 ايلىق قۇلشىنىس ارقىلى بۇكىل قىستاقتاعى 172 جەردەگى قاعيداعا قايشى قۇرىلىستاردى شاعىپ، جولدى كەڭەيتىپ، قونىستانۋ ورتاسىن بارىنشا جاقسارتىپ، قاتىناس جانە الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن ٴبىر ـ بىردەن شەشتى.
قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس شارت ـ جاعدايىن ونان ارى جاقسارتۋ ٴۇشىن، مۇساجان اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ نىسان قارجىسىنا بەلسەنە قول جەتكىزىپ، جاڭادان 18.6 كيلومەتر كەلەتىن ەگىس القاپتارى توعانىن، اۋلالاردىڭ 15 كيلومەتر سۋ سىڭبەيتىن توعانىن، 101 توعان تيەگىن جاڭادان جاساپ، 25 جەرگە جاڭادان اسفالت جول جاتقىزدى.
بۇگىنگى تاڭدا تومەنگى ون قىستاعى مۇلدە جاڭارىپ، شارۋالاردىڭ اۋلالارى رەتتى دە تازا بولدى، اۋىل ـ قىستاق جولدارى تاسپاداي تارتىلدى.
دامۋ جەتىستىكتەرىنەن بارلىق ادام يگىلىكتەندى
”قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى رەتىندە، بىرگە بايۋدى جۇزەگە اسىرۋدى قاشاندا ٴوزىمنىڭ باستى جاۋاپكەرشىلىگىم ەتىپ كەلەمىن“. مۇساجان بىلاي دەدى: سوڭعى جىلدارى قىستاق ساياساتتىق قولداۋعا بەلسەنە قول جەتكىزۋ، قيىنشىلىعى بار قاۋىمعا قامقورلىق جاساۋ سياقتى ادىستەر ارقىلى بۇقارانى رەفورما، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن بىرگە يگىلىكتەندىردى.
بۇل جونىندە قىستاق تۇرعىنى ما ٴامينانىڭ اسەرى بولەك. 7 جىلدىڭ الدىندا ما ٴامينانىڭ ۇيىندەگىلەر نەبارى 5 مۋ جەرگە جانە ۇساق ـ تۇيەك جۇمىس ىستەۋگە سۇيەنىپ كۇن كورۋشى ەدى، تۇرمىستارى قيىنشىلىقتا بولاتىن.
مۇساجان ما ٴامينانىڭ باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتۋ ويى بارىن بىلگەننەن كەيىن، دەرەۋ وعان كومەكتەسىپ 50 مىڭ يۋان ٴوسىمى قازىنادان تولەنەتىن قازىر الىپ بەرىپ ٴارى بايلانىس جاساپ 6 ساۋىن سيىر ساتىپ الۋىنا كومەكتەسىپ، سول جىلعى كىرىسىن 15 مىڭ يۋان ارتتىردى.
”قازىر ٴبىزدىڭ ٴۇيدىڭ جىلدىق كىرىسى 80 مىڭ يۋاننان استى، تۋاتىن 20 سيىرىمىز بار“. ما ٴامينا ۇيىندەگى وزگەرىستى تىلگە تيەك ەتكەندە قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنە قاتتى ريزاشىلىعىن بىلدىرەدى.
مۇساجان مەرزىم بويىنشا پارتيا مۇشەلەرى جينالىسىن اشىپ، كوپ پاراساتىن ساۋلەلەندىرىپ، تاماشا ٴتاسىل قاراستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن سىرتقا شىعىپ ەكسكۋرسيالاپ، تاماشا تاجىريبەنى، تاماشا ٴادىسى ۇيرەنۋگە ۇيىمداستىرىپ، بورداقىلاۋ باعىمشىلىعىن ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالاسى ەتىپ، ”باعىمشىلىق + ەڭبەك ىستەۋ“ بىرلەسكەن دامۋ ۇلگىسىن بىرتىندەپ قالىپتاستىردى.
قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۇيلەرىنىڭ جانىندا جۇمىستانىپ، كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ ٴۇشىن، مۇساجان قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى سياقتى كوپ جاقتى كۇشتەردى سايكەستىرىپ، 25 مۋلىق مايسا جەتىلدىرۋ بازاسىن سالدى. قىستاق تۇرعىنى كاڭ شيۋجىن مايسا جەتىلدىرۋ بازاسى قىزمەتكەر قاجەت ەتەتىندىگىنەن حابار تاپقاننان كەيىن بارىپ تىزىمدەلىپ، تەحنيكا ۇيرەنىپ قانا قويماي، ٴار كۇنى 100 يۋان كىرىسكە يە بولدى. ”ٴۇيدىڭ جانىندا جۇمىستاناتىن بولدىم، ۋاقىتى ٴبىرشاما ەركىن، ۇيگە قارايلاسا ٴجۇرىپ كىرىسىمدى ارتتىراتىن بولدىم“، ـ دەدى ول.
بۇگىنگى تاڭدا تومەنگى ون قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى ٴوزارا كومەكتەسىپ، ٴوزارا قارايلاسىپ، قىستاقتىڭ ٴتۇرلى كاسىپ سالالارى داۋرەندەپ دامىپ كەلەدى. ”باعىمشىلىققا سۇيەنىپ كىرىستى ارتتىرۋعا جەتەكتەۋدەن تىس، قىستاق تۇرعىندارىن سىرتقا شىعۋعا شابىتتاندىردىق، قازىر كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى ىرىقتىلىقپەن سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ كەتتى“. مۇساجان: ”قىستاق تۇرعىندارىن بايۋعا باستاۋ مەنىڭ ەڭ زور باقىتىم. الداعى ۋاقىتتا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىنىڭ ونان ارى مولايىپ، ٴتىپتى جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىن “، ـ دەدى.
