انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاڭ تيڭ
كوكتەمنىڭ جانعا جايلى شۋاعى بارشا تىرشىلىككە مەيىرىن توكتى. سولتۇستىك شينجياڭنىڭ كەڭ كوسىلگەن دالاسىنا كوز جىبەرسەڭىز، بار الاپتان قاۋىرت ەڭبەك ىستەگەن، دابىرالى قۇرىلىس جۇرگىزگەن كورىنىستى، ٴىس تىندىرىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ ورلەۋىن كورە الاسىز.
جىل باسىنان بەرى، سولتۇستىك شينجياڭ اۋماعىنىڭ جەر ـ جەرى جوعارى ساپالى دامۋدى كوزدەپ، ۋاقىتتى قولدان جىبەرمەي بار كۇشپەن جاقسى باستاما اشىپ، تىڭ ناتيجە جاراتۋعا جەدەل تالپىنىپ، ٴبىرىنشى ماۋسىمدا ”ٴساتتى باستاما اشۋعا“ بار كۇشپەن ۇمتىلدى.
ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋگە ومىرشەڭدىك كۇش توپتاپ، كەلەلى نىسانداردىڭ قارقىنىن تەزدەتتى
”بيىل جىل باسىنان بەرى، قۇلجا قالاسىندا 5 ميلليون يۋاننىڭ ۇستىندەگى نىساندارىنىڭ تياناقتانعان قارجىسى 2 ورىندى سانمەن ارتىپ، ٴىرى نىساندار، يگى نىساندار ارت ـ ارتىنان ىرگە تەۋىپ، جوسپارداعى جالپى قوسىلعان قارجى 100 ميلليون يۋان جانە ودان جوعارى بولعان 12 نىسان جۇمىس باستاپ، جۇمىستى قالپىنا كەلتىرىپ، قارجى قوسۋ سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %20 ارتتى“، ـ دەدى 3 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى قۇلجا قالاسى قارجى قوسۋدى جەبەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ما فۋچياڭ.
قۇلجا قالاسى ٴتۇيىندى كاسىپ سالاسى نىساندارىن، نىسانالى كاسىپورىنداردى كوزدەپ، الدىن الا جوسپارلاپ، دالمە ـ ٴدال ساۋداگەر شاقىردى، بيىل جاڭادان 8 نىسان كەلىسىمىنە قول قويدى، جالپى 3 ميلليارد 200 ميلليون يۋان قارجى قوسىلىپ، ٴبىرىنشى ماۋسىمدا 17 كاسىپ سالاسى نىسانىندا جۇمىس باستاۋعا كۇش سالدى.
اۋا رايىنىڭ جىلىنۋىنا ىلەسە، جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قورعاس اۋماعى قاۋىرت قاربالاستىققا ٴتۇستى، نىسان كەلىسسوزىنىڭ، ٴتۇيىندى نىسانداردىڭ دايىندىق جۇمىستارى ىركەس ـ تىركەس باستالدى.
3 ـ ايدىڭ 4 ـ كۇنى قورعاس جۇڭگو _ قازاقستان ساۋدا ـ ساتتىق كورمە جارمەڭكەسىندە، ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى 200دەن استام كاسىپورىن ٴبىر ارادا باس قوسىپ، دامۋ كەلەلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسىپ، سەلبەستىك جاساسۋدىڭ ساۋدا ورايىن بىرگە قاراستىردى. كاسىپورىنشىلار تاۋار كورمەسى، ساۋدا كەلىسسوزى سياقتىلار ارقىلى ىشكەرىلەي اۋىس ـ كۇيىس جاسادى، 10نان استام جۇڭگو _ قازاقستان كاسىپورىننىڭ ۋاكىلدەرى اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرى، ازىق ـ تۇلىك، جاڭا ەنەرگيالى تاۋار اۆتوكولىك سياقتى سالالاردا سەلبەستىك جاساسۋ جونىندە ورتاق تانىمعا كەلدى.
نىسانداردىڭ العا ىلگەرىلەگەن اياق الىسى ارقىلى جاڭا ٴبىر جىلداعى ەكونوميكالىق دامۋعا پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.
سونىمەن بىرگە، ٴتۇيىندى نىساندار قۇرىلىسىندا دا دابىرالى كورىنىس كورىنە باستادى.
3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى بۇراتالا قالاسى ۋتاي ونەركاسىپ باقشا رايونىندا بۇراتالا وبلىسىنىڭ 100 مىڭ كيلوۆاتتىق جىلۋ ساقتاۋ سيپاتتى جارىق، جىلۋ سايكەستى قۇرىلىسىنىڭ 900 مىڭ كيلوۆاتتىق جاڭا ەنەرگيا نىسان قۇرىلىس ورنىندا 200گە تاياۋ جۇمىسشى قاۋىرت جۇمىس جۇرگىزىپ جاتتى.
”ٴبىرىنشى ماۋسىمدا، بۇراتالا وبلىسىنىڭ جۇمىس باستاۋدى، جۇمىستى قالپىنا كەلتىرۋدى جوسپارعا العان قارجى قوسۋ كولەمى 5 ميلليون يۋاننىڭ ۇستىندەگى نىسانى 171 بولىپ، جالپى قوسىلعان قارجى 72 ميلليارد 570 ميلليون يۋانعا جەتتى، ماۋسىمدىق جوسپار بويىنشا بۇعان ٴبىر ميلليارد 530 ميلليون يۋان قارجى قوسىلادى، مەجەمەن سايكەس مەزگىلدەگى ارتۋ قارقىنىنان %20 جوعارى بولادى“. بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىستىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى لين دۇڭفىڭ مىنانى ٴبىلدىردى: تۇتاس جىلدا ٴبىرىنشى ماۋسىمدى مىقتى يگەرۋدى تياناق، ٴبىرىنشى ماۋسىمدا كوز الداعى مەزگىلدى مىقتى يگەرۋدى تياناق ەتە وتىرىپ، بۇراتالا وبلىسى ونىمدىلىكتى اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، جەدەل يگەرىپ، تەز ٴبىتىرىپ، نىساننىڭ جەردەن پايدالانۋ، ەنەرگيادان پايدالانۋ، جۇمىسشى ىستەتۋ، شيكىزات، ماتەريال سياقتى فاكتورلارىنىڭ قامتاماسىزدىعىن جاپپاي كۇشەيتىپ، نىساننىڭ جۇمىس باستاۋ دايىندىعىن تەزدەتتى.
ەگىس كەزىندە جاقسى باستاما باستاۋعا، كوكتەمگى ەگىستى، ەگىس دايىندىعىن جاقسى ىستەۋگە قارماندى
ەگىس ماشينالارىنا سىناق جۇرگىزۋگە، رەمونتتاۋعا كومەكتەسىپ، تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ، ساياساتتىڭ تياناقتانۋىن قاداعالاۋ سياقتى قىزمەتتەردى ورىستەتىپ، كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسى جونىندە شارۋالارعا بەتپە ـ بەت اقىل كورسەتىپ، امال ۇيرەتىپ، ەگىس كەزىن كەشەۋىلدەتپەۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتتى... قازىر تارباعاتاي ايماعىنىڭ كوكتەمگى ەگىس قىزمەتى تارتىپپەن ورىستەتىلۋدە.
”سەلبەستىك كووپەراتيۆى 2000 توننادان استام حيميالىق تىڭايتقىشتى تاپسىرىسپەن ساتىپ الدى.“ 3 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى ساۋان قالاسى شۋاڭچۋان اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى حى حۇڭتاۋ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: قازىر سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە 2800دەن استام مۇشە بار، تۇقىم سەبىلگەن جەر اۋدانى 48 مىڭ مۋ، مەجەمەن كوكتەمگى ەگىستەن بۇرىن حيميالىق تىڭايتقىشتىڭ جالپى ساتىپ الۋ مولشەرى 3000 تونناعا جەتەدى.
كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنىڭ ”ىرىقتىلىق شايقاسىن“ جاقسى جۇرگىزۋ ٴۇشىن، بىرنەشە كۇننەن بەرى شيحۋ قالاسى گانحىزى قالاشىق پارتكومى پارتيا قۇرىلىسىن جەتەكشى، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋدى ماقسات ەتىپ، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ اۆانگاردتىق ۇلگىلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، كوكتەمگى ەگىس ارەكەتى بويىنشا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىنەن تورتەۋىن قۇرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن رەمونتتاۋ تەحنيكاسى جانە اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى جابدىقتارىن حاۋىپسىز پايدالانۋ كۋرسىن اشىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىندە جاقسى باستاما اشۋعا، قادامدى جاقسى باسۋعا دەم بەردى.
”قىستاعىمىز ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىنىڭ كومەگىندە، الدىن الا جوسپار جاساپ، ەرتە دايىندىق كورىپ، 30 اۋىل شارۋاشىلىق ماشيناسىن رەمونتتاۋ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، كۇتىمدەۋ، سىناق جۇرگىزۋ جانە شوفەرلەردى تاربيەلەۋ سياقتى ٴتۇرلى قىزمەتتەردى ورىندادى. مۇنان سىرت، 2 تراكتور، 3 ۇشقىش اپپاراتتى جاڭادان ساتىپ الىپ، شارۋالارعا كوكتەمگى ەگىس جونىنەن قىزمەت وتەپ، كوكتەمگى ەگىس وندىرىسىنە دەم بەردى“، ـ دەدى گانحىزى قالاشىعى ليۋجياجۋاڭزى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجى حۇي جانچيڭ.
فينانستىق قولداۋدى دەر كەزىندە اتىز باسىنا جەتكىزدى، بيىل جىل باسىنان بەرى بۇراتالا وبلىسىنداعى فينانس قۇرىلىمدارى سەنىمدى قارىز بەرۋ، قىزمەت وتەۋ قولايلىلىعى جاعىندا اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى تۇلعالاردى ٴتيىمدى ساياساتپەن قولداپ، ”ينتەرنەت جەلىسىندە + ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس“ قىزمەت وتەۋ جاعدايىن تۇلعالاپ، سەنىمدى قارىز الۋ راسمياتىن ٴبىتىرۋ بارىسىن ىقشامداۋ، ۇيىنە بارىپ قىزمەت وتەۋ سياقتى شارالار ارقىلى سەنىمدى قارىز الۋ راسمياتىن ٴبىتىرۋدىڭ ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم جوعارىلاتتى.
بيىل بۇراتالا وبلىسىنداعى فينانس قۇرىلىمدارى كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنا 7 ميلليارد 51 ميلليون يۋان قارىز اقشا ٴبولۋدى جوسپارعا الىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە جان ـ جاقتى دەم بەردى.
3 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى شينجياڭ التاي اۋىل ـ قىستاق ساۋدا بانكەسى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ شەمىرشەك تارماق بانكەسىنىڭ زالىندا، شارۋالار كەزەككە تۇرىپ كوكتەمگى ەگىسكە پايدالاناتىن قارىز اقشا الۋ راسمياتىن بىتىرۋدە.
”قارىز اقشا الۋ بارىسى توتەنشە قولايلى ەكەن، سالاۋاتتى انىقتاۋ، سەنىمدى قارىز ينفورماتسياسىن تۇراقتاندىرۋ، سەنىمدى قارىز قاتىستى حۇجاتتارىنا قول قويۋ سياقتى تارتىپتەردى 10 مينۋتقا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ٴبىتىرىپ بولدىم. اۋىل ـ قىستاق ساۋدا بانكەسىنىڭ ”دەر كەزىندە“ كومەكتەسىپ، ٴبىزدىڭ ەگىمشىلىك كاسىبىن اناعۇرلىم ويداعىداي دامىتۋىمىزعا مۇمكىندىك جاساعاندىعىنا العىس ايتامىن“، ـ دەدى التاي قالاسى شەمىرشەك قالاشىعى اققىلىش قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ ليجۇن.
مادەنيەت ـ ساياحات بازارىنىڭ ورايىن مىقتى يگەرىپ، ساۋدا كومەسكى كۇشىن قايتا جانداندىردى
3 ـ ايدا بايتاق دالا وياندى، الايدا، ”جۇڭگونىڭ قار قالاسى“ التاي ٴالى دە اق كورپەگە ورانىپ جاتتى، ”كوكتەمدە شاڭعى تەبۋ“ جەر ـ جەردىڭ قالىڭ شاڭعى اۋەسكەرلەرىن توپ ـ توبىمەن كەلۋگە باۋراۋدا.
3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن، التاي قالاسى گەنەرال تاۋى حالىقارالىق شاڭعى تەبۋ دەمالىس اۋماعىندا، بۇكىل ەلدىڭ جەر ـ جەرىنەن كەلگەن شاڭعى اۋەسكەرلەرىنىڭ اياعى ۇزىلمەدى، كۇنىنە 2200دەن استام ادام (رەت) كەلىپ شاڭعى تەپتى.
”بيىل 20عا تاياۋ حالىقارالىق وزىق ورەدەگى قار شاڭعى قۇرال ـ جابدىقتارى ماركاسى گەنەرال تاۋى حالىقارالىق شاڭعى تەبۋ دەمالىس اۋماعىنا ىرگە تەپتى، بۇل ارادا وراسان زور ساۋدا كومەسكى كۇشى بار“. گەنەرال تاۋى حالىقارالىق شاڭعى تەبۋ دەمالىس اۋماعىنىڭ تيجارات باس باقىلاۋشىسى چىن ياڭ بىلاي دەدى: حالىقاراداعى وزىق ورەدەگى قار شاڭعى قۇرال ـ جابدىقتارى ماركالارىنىڭ نازارىندا قالىڭ شاڭعى تەبۋ تۇتىنۋ شوعىرىنىڭ جانە بارىنشا ارتقان شاڭعى تەبۋ سۇرانىسىنىڭ ارقاسىندا بازاردىڭ ساۋدا كومەسكى كۇشىنىڭ بۇرق ەتىپ كوتەرىلۋى تەك ۋاقىت ماسەلەسى عانا بولماق.
شاڭعى اۋەسكەرلەرىنە اناعۇرلىم ساپالى ٴتول اسەر بەرۋ ٴۇشىن، التاي ايماعى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ سايكەستى قۇرىلعىلارىن كەمەلدەندىرىپ، ساۋداگەر شاقىرۋ، قارجى ەنگىزۋ، قارجى قۇراۋ، سەنىمدى قارىز اقشا سياقتى تاسىلدەر ارقىلى نەشە 10 ميلليارد يۋان قارجى قوسىپ، ساياحات نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن كەمەلدەندىردى.
شاڭعى الاڭدارىنىڭ دۋمانىنان سىرت، گۇل تاماشالاۋ ساياحاتى دا كوكتەم ماۋسىمىندا ادامداردىڭ قۋانا قارسى العان ساياحات قيمىلدارىنىڭ بىرىنە اينالدى.
سوڭعى كۇندەرى، ىلەنىڭ گۇل تاماشالاۋ ساياحاتى دا قىزا باستادى، تۇرگەن ورىكتى سايىنىڭ ٴبىر اپتاعا جۋىق توراپتا ىزدەۋ قىزعىندىلىق دارەجەسى %120 ارتتى. بيىل كوكتەمدە، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى ”كوكتەمدە گۇل تاماشالاۋ _ دۇنيەنىڭ ٴتورت ماۋسىمى، بارشا گۇل ىلەدە شەشەك اتتى“ نەگىزگى تاقىرىبىندا، 10نەشە ٴتۇرلى گۇل ماۋسىمى ساياحات ونىمدەرىن ۇسىندى. ”جان ـ جاقتى ساياحاتتى“ جانە ”نەگىزگى تاقىرىپتىق ساياحاتتى“ ارقاۋ ەتە وتىرىپ، ٴبىر قىدىرۋ ساياحات جەلىلەرىن ۇسىندى.
بيىلعى ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلدى: زەردەلى ٴۇي، مادەني كوڭىل اشۋ ساياحاتى، سپورت جارىسى، وتاندىق ”مودى بۇيىمدار“ سياقتى جاڭا تۇتىنۋدى ارتتىرۋ تۇيىندەرىن بەلسەنە جەتىلدىرۋ كەرەك. سولتۇستىك شينجياڭ اۋماعىنىڭ ساياحات كاسىبى بولاشاعى نۇرلى بولعان ماڭىزدى التىن وراي مەزگىلىن مىقتى يگەردى، دامۋ تەبىنى كۇشتى بولدى.
بيىل جىل باسىنان بەرى تارباعاتاي ايماعىنىڭ ساياحات بازارى ارىندى تەبىنمەن كوتەرىلدى. 1 ـ ايدان 2 ـ ايعا دەيىن قابىلدانعان ساياحاتشى جالپى 3 ميلليون 621 مىڭعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %44.7 ارتتى؛ ساياحات كىرىسى 2 ميلليارد 130 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %62.5 ارتتى.
تارباعاتاي ايماعى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى كۇشەيتۋ، ونىمدەرمەن قامداۋدى مولايتۋ، نەگىزگى تاقىرىپتىق قار ـ مۇز قيمىلدارىن وتكىزۋ، ساياحات تيىمدىلىك شارالارىن جاريالاۋ سياقتى فورمالارمەن جاڭا جىل كەزىندەگى مادەنيەت ـ ساياحات بازارىن جانداندىرىپ، مادەنيەت ساياحاتى تۇتىنۋىنىڭ قۋاتتى ومىرشەڭدىك كۇشىن جارىققا شىعاردى.
