كوپ ەلدىڭ تىلشىلەرى تيانشان الابىن ىشكەرىلەي ارالادى
كورىكتى شينجياڭدى كورىپ، ” ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە اڭگىمەلەدى
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ۋاڭ جيڭجيڭ، چيان يۇڭۋىن
ۇشقىر پويەزگە وتىردى، ”جاڭا دامدەردەن“ ءدام تاتتى، 100 جىلدىق شەكارا وتكەلىندە ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ“ قارىشتاپ دامۋىنا كۋا بولدى... ءبىر اپتادان بەرى تايلاند «مەڭگەرۋشى گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى جىڭ چۋانجى ءوزىنىڭ شەتەلدەگى قوعامدىق قارىم - قاتىناس مەديا نومىرىندە ءوزىنىڭ شينجياڭدا كورگەن - بىلگەندەرىن ەستەلىككە الدى. ”نەشە 10 مىڭ ادام لەبىز قالدىرىپ، مەنىڭ ولارعا شىنايى، كوركەم، ومىرشەڭدىككە تولى شينجياڭدى كورسەتكەنىمدى القادى، مەن كەتپەي جاتىپ تاعى كەلگىم كەلدى“، - دەدى ول.
”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى ساتىندە، رەسەي، امەريكا، اۆستراليا، جاپونيا، تايلاند، قىرعىزستان، پورتۋگاليا، نيدەرلاند، ساۋد ارابياسى، تۇركيا قاتارلى 14 ەلدەن كەلگەن 22 ءتىلشى جۇڭگو شينجياڭىنا كەلىپ، 9 - ايدىڭ 13 - كۇنىنەن 19 - كۇنىنە دەيىن ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونىنا بارۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تىلشىلىك قيمىلىنا قاتىناستى. تىلشىلەر تيانشان الابىن ىشكەرىلەي ارالاپ، شەكارا وتكەلىنە، قورعامالى باجى اۋماعىنا، اۋىل - قىستاقتارعا، مەكتەپتەرگە جانە كورىنىس وڭىرلەرىنە بارىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى، ەكونوميكالىق دامۋى، حالىق تۇرمىسىنىڭ جاقسارۋى، ءدىن جاراسىمدىلىعى، مادەنيەتتىڭ گۇلدەنۋى سياقتى جاقتارداعى شىنايى جاعدايىن ىشكەرىلەي ۇعىستى.
9 - ايدىڭ 17 - كۇنى تىلشىلىك ۇيىرمەسىندەگىلەر قاشقار قورعامالى باجى اۋماعىنداعى جۇڭشۇن ەلەكتروندى ساۋدا (شينجياڭ) شەكتى سەرىكتەستىگىنە باردى. بۇل شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا، قامداۋ تىزبەگى، قامبادا ساقتاۋ جانە ينفورماتسيالانعان اقىل - كەڭەس بەرىپ قىزمەت وتەۋ شوعىرلى ءبىر تۇلعالاندىرىلعان كاسىپورىن، شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا ارقىلى زاتتاردى چاڭجياڭ اتىراۋىنان، جۋجياڭ اتىراۋىنان قاشقارعا جيناپ، ودان ورتا ازيا، ەۆروپا سياقتى جەرلەرگە جونەلتەدى. ”’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول‘ شينجياڭدى سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبىنە اينالدىردى. ءۇرىمجى حالىقارالىق قۇرلىقتىق پورت اۋماعىندا، قاشقار جانە قورعاس ەكونوميكالىق اشۋ رايونىندا تىلشىلىك ىستەۋ ارقىلى مەن شينجياڭنىڭ حالىقارالىق زات اينالىمىنىڭ ۇلكەن ارناسىنا اينالۋ ءۇشىن قۇلشىنىپ جاتقاندىعىن ءبىلدىم. جۇڭگو − تاجىكستان ەكى ەلدىڭ اناعۇرلىم تەرەڭ ساۋدا - ساتتىق، زات اينالىمى بارىس - كەلىسى بولىپ، ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى‘ بىرگە قۇرۋعا تىڭ ۇلەس قوسۋىن ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى تاجىكستان ”اۆيستا“ اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ابدۇقاھاروۆ وسمان.
جۇڭگو − قازاقستان قورعاس حالىقارالىق شەكارا سەلبەستىگى ورتالىعىندا تىلشىلىك ىستەگەندە، ءبىرتالاي شەتەلدىك ءتىلشى ءوز ەلدەرىنىڭ تاۋارلارىن كوردى، ولار اپپارات كوزىن ساۋداگەرگە، كاسىپورىنعا تۋرالاپ، ءوز ەلدەرى ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋ جاعدايىن جانە ەكى جاق سەلبەستىگىنىڭ بولاشاعىن ۇعىستى. جاڭا ورايدان تەڭ يگىلىكتەنىپ، جاڭا دامۋعا بىرگە تالپىندى. 7 كۇن تىلشىلىك ىستەۋ ارقىلى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپالى بىرگە قۇرۋدىڭ سەلبەستىك جاساسۋشى ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق دامۋىن ايرىقشا ىلگەرىلەتىپ، جۇرت تىلەگىنىڭ توعىسۋىن جەبەگەندىگى ءار ەل تىلشىلەرىنىڭ ورتاق تانىمىنا اينالدى.
تۇرپان قالاسىن، قاشقار قالاسىن جانە كونە شار اۋدانىنداعى قىستاقتاردى ارالاعاندا، ”ىقىلاستى“، ”وزىنە سەنىمدى“، ”باقىتتى“ ەكەندىگى − تىلشىلىك ۇيىرمەسىندەگى مۇشەلەردىڭ شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى جونىندەگى اسەرى.
قاشقار قالاسى پاقتاكلا اۋىلى داۋشياڭچۋان قىستاعىندا ءمولدىر بۇلاق سىڭعىرلاپ اعىپ جاتىر، رەتتى كۇرىش اتىزدارى، رەتتى تۇرعىن ۇيلەر، قاراپايىم دا ادەمى تاس توسەلگەن جول، بايىرعى شاعىن كوپىرلەر بار، بۇل ارا ”شينجياڭنىڭ وڭتۇستىگىندەگى سۋ مەكەنى“ اتالعان. قىستاق تۇرعىنى ميھىربان ۇرايىم تىلشىلەردى ۇيىنە بارىپ قوناق بولۋعا ۇسىنىس ەتتى. ونىڭ 2 قاباتتى ءۇيىنىڭ تەرەزەلەرى جارقىراعان، تاپ - تازا، ءۇي ىشىندە ءتۇرلى ءۇي ەلەكتر جابدىقتارى تولىق ەكەن. قىستاقتىڭ ورتاسى جاقسى، وسى 2 جىلدا تاعى ءبىرتالاي حالىقتىق تۇسەلحانا جانە شارۋالار شاتتىعى ساياجايى اشىلىپ، ءبىرتالاي ساياحاتشىنى باۋراپتى. ميھىربان ەسىك الدىنداعى شارۋالار شاتتىعى ساياجايىندا جۇمىس ىستەيدى، ءار ايدا ەڭبەكاقى كىرىسى بار، بالاسىن دا باعا الادى. ”كۇيەۋىم ۇلكەن اۆتوكولىك شوفەرى، اۋلامىز ەداۋىر كەڭ، ەكەۋىمىز كەلەر جىلى شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشۋدى اقىلداسىپ قويدىق“، - دەدى ول.
شينجياڭ ەجەلدەن كوپ ۇلت ءجيى قونىستانعان ءوڭىر، قوعامى ورنىقتى، ەكونوميكاسى دامىعان، كوپ نەگىزدى مادەنيەتتىڭ قاتار ءومىر ءسۇرۋى، توعىسۋى شينجياڭدى ومىرشەڭدىك كۇشكە تولى ەتتى. ”قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇزىندەگى كۇلكى ماعان تەرەڭ اسەر قالدىردى، بۇل باقىت سەزىمى ەرەكشە كۇشتى ادامداردا عانا بولاتىن بەينە، جالعان ايتۋعا كەلمەيدى“، - دەدى جىڭ چۋانجى، - تاياۋدا قوعامدىق قارىم - قاتىناس مەديا نومىرىمدە جاريالاعان شينجياڭدا كورگەن - بىلگەندەرىم ەرەكشە كوپ نازار اۋداردى، ەلگە قايتقاننان كەيىن تىلشىلىك مازمۇندارىن مۇقيات رەتتەپ، ىشكەرىلەي حابارلاپ، دۇنيە جۇزىنە شىنايى شينجياڭدى تانىستىرامىن.
تۇرپان بويلىق كورىنىس وڭىرىندە، كونە شار اۋدانى مۋزيكا اسپاپتارى قىستاعىندا مۋزيكا ءۇنى كوتەرىلسە بولعانى ساۋد ارابياسى وۆكاز گازەتى مەكەمەسىنىڭ ءتىلشىسى، قوسىمشا مادەنيەت ىستەرى اقىلشىسى الي مۇحاممەت جامدي قۋانا بيگە باسا جونەلدى. ءبىر ءبي اياقتاعاننان كەيىن ول قول تەلەفونىن الىپ شىعىپ، بەينە تانىسقاندارىنا تالاي جىل بولعان كونە دوستار سياقتى بيشىلەرمەن، مۋزيكانتتارمەن بىرگە سۋرەتكە ءتۇستى. الي: ”شينجياڭداعى ءار كۇنىم قۋانىشپەن ءوتتى، اسىرەسە، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اشۋ، ونى جالعاستىرۋ جانە ونى قورعاۋ جاعىندا ىستەگەن قۇلشىنىستارى ادامدى سۇيىندىرەدى، ۇيرەنۋگە تاتيدى“، - دەدى. بىرنەشە كۇندە ول شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاتۋ - ءتاتتى وتەتىندىگىن، مەشىتتەردە بارلىعىنىڭ اسا ءتارتىپتى ەكەندىگىن، از ۇلت مادەنيەتىنىڭ جالعاستىرىلعاندىعىن، قورعالعاندىعىن كوردى، كەيبىر شەتەل مەديالارى حابارلاعانىنداي ەمەس ەكەندىگىن كوردى. الي مىنالاردى ءبىلدىردى: باتىستاعى كەيبىر مەديالاردىڭ حابارى مەنىڭ شينجياڭ جونىندەگى كوزقاراسىما ىقپال جاساي المايدى، مەن دۇنيە جۇزىنە ستەرەولدى، جان - جاقتى، شىنايى شينجياڭدى حابارلايمىن.
رەسەي ت ا س س اگەنتتىگىنىڭ رەداكتورى ماكسيم ۆيكتوروۆيچ چەلەۆيك تىلشىگە: ”كەيبىر مەديالار ۇنەمى جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىق تاقىرىبىن قيسىنسىز قيىستىرادى، بىرنەشە كۇن تىلشىلىك ىستەۋ ارقىلى مەن بۇلاردىڭ شىنايى ەمەستىگىن ءبىلدىم“، - دەدى. قاشقار بايىرعى قالاسى كورىنىس وڭىرىندە، قۇلجا قالاسى قازانچىدا ماكسيمدى ۇنەمى ويناقى ءان داۋىسى مەن ساياحاتشىلاردىڭ جايدارى كۇلكىسى باۋرادى. كوزبەن كورگەن شىن، شينجياڭ حالقىنىڭ تۇرمىسى ەركىن جانە باقىتتى ەكەن. ول: ”شينجياڭنىڭ بولاشاعى، ءسوز جوق، اناعۇرلىم جاقسى بولادى“، - دەپ كامىل سەندى.
