شينجياڭدا قۇمدى بوراندى كۇن سانى %70كە تاياۋ ازايدى

日期:2023年03月29日
来源:新疆日报
【字体:

الدىنداعى 30 جىلمەن سالىستىرعاندا 1991 − 2022 - جىلعا دەيىن

  شينجياڭدا قۇمدى بوراندى كۇن سانى %70كە تاياۋ ازايدى

  انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي مىڭفان 3 - ايدىڭ 27 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. شينجياڭ كليمات ورتالىعى قامداعان ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، 1961 - جىلدان 2022 - جىلعا دەيىن شينجياڭدا جىلدىق ورتاشا شاڭ - توزاڭدى اۋا رايى كۇن سانى مەن جىلدىق ورتاشا قۇمدى بوراندى كۇن سانى كورنەكتى ازايعان. مۇنىڭ ىشىندە 1961 − 1990 - جىلعا دەيىنگى مەزگىلمەن سالىستىرعاندا، 1991 − 2022 - جىلعا دەيىن قۇمدى بوراندى كۇن سانى %4. 69 ازايعان.

  شينجياڭ كليمات ورتالىعىنىڭ كليمات وزگەرىسى (كليمات بايلىعى) باس مامانى ۋاڭ حۇي بىلاي دەپ تانىستىردى: شينجياڭدا جىلدىق ورتاشا شاڭ - توزاڭدى اۋا رايى كۇن سانى مەن جىلدىق ورتاشا قۇمدى بوراندى كۇن سانىنىڭ كەزەڭدىك وزگەرىسى كورنەكتى بولدى، 1990 - جىلدان بۇرىن ءۇرتىس كوپ بولاتىن، وسىدان كەيىن سالىستىرمالى ازايۋ كەزەڭىنە ءوتتى؛ 1961 − 1990 - جىلعا دەيىنگى مەزگىلمەن سالىستىرعاندا، 1991 − 2022 - جىلعا دەيىن ەكەۋى جەكە - جەكە %2. 45 جانە %4. 69 ازايدى.

  ماۋسىمدىق وزگەرىستەن قاراعاندا، شينجياڭدا قۇمدى بوران نەگىزىنەن كوكتەم، جاز ماۋسىمدارىندا پايدا بولىپ، تۇتاس جىلداعى قۇمدى بوران كۇن سانىنىڭ %9. 90ىن يەلەگەن. 1961 − 2022 - جىلعا دەيىن ءتورت ماۋسىمدا قۇمدى بوران كۇن سانى تۇگەلدەي ازايۋعا بەت الىپ، كوكتەم، جاز ماۋسىمدارىندا ازايۋ مولشەرى ءبىرشاما زور بولعان.

  شينجياڭ ەلىمىزدەگى قۇمايتتانعان جەر كولەمى ەڭ ۇلكەن، تارالۋى ەڭ كەڭ، قۇمدى بوراننىڭ زيانى ەڭ اۋىر ولكە، اۆتونوميالى رايون، سونداي - اق ەلىمىزدەگى قۇمدى بوران وڭاي شىعاتىن نەگىزگى جەرلەردىڭ ءبىرى. بوران مەن قۇم قاينارى − جەكە - جەكە شاڭ - توزاڭدى اۋا رايىن قالىپتاستىراتىن تۇرتكى بولۋشى شارت - جاعدايى جانە ماتەريالدىق شارت - جاعدايى.

  ۋاڭ حۇي تالداۋ جاساپ بىلاي دەپ قارادى: شاڭ - توزاڭدى اۋا رايىنىڭ تۋىلۋ سەبەبى ءبىرشاما كۇردەلى، مۇندا جاراتىلىستىق فاكتور دا، ادام فاكتورى دا بار. شينجياڭدا جىلدىق ورتاشا شاڭ - توزاڭدى اۋا رايى كۇن سانى مەن قۇمدى بوراندى كۇن سانىنىڭ ازايۋىن تۋدىرعان باستى سەبەپ − قوزعاۋشى كۇش فاكتورى. بۇكىل جەر شارى كليماتىنىڭ جىلىنۋ بەتالىسىندا كۇشتى سۋىق اۋا مەن بوراننىڭ شىعۋ جيىلىگىنىڭ بىردەي ازايۋ جاعدايى شاڭ - توزاڭدى اۋا رايىن تۋدىراتىن تۇرتكى بولۋشى شارت - جاعدايىن السىرەتىپ وتىر.

  شينجياڭ كليمات ورتالىعىنىڭ ساناعىنا قاراعاندا، 1961 − 2022 - جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ جىلدىق ورتاشا جەل قارقىنى مەن بوراندى كۇن سانى دەرلىك كورنەكتى باسەڭدەگەن، ازايعان، 1990 - جىلدان كەيىنگى ورتاشا بوراندى كۇن سانى 1990 - جىلدان بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا %6. 45 ازايعان.

  ”شولەيتتەنۋدەن ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ − قۇمدى بوراننىڭ تۋىلۋىن ءونىمدى تەجەيتىن تاسىلدەردىڭ ءبىرى“. اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى شولەيتتەنۋدەن ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ گاڭ تالداۋ جاساپ بىلاي دەپ قارادى: 20 - عاسىردىڭ 70 - جىلدارىنىڭ سوڭىندا ەلىمىز ”ءۇش تەرىستىك“ ىقتاسىن ورمان ينجەنەرياسىن باستادى، شينجياڭ ءبىر قىدىرۋ جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسىن جوبالاپ اتقاردى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، رايونىمىز تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايلىم، قۇمدى ءبىر تۇلعالاندىرىپ قورعاۋعا جانە جۇيەلى وڭاۋعا تاباندى بولىپ، جيىنى 64 ميلليون 809 مىڭ 800 مۋ قۇمايتتانعان جەردى وڭادى. قۇمايتتانعان جەردىڭ وسىمدىك جامىلعىسىمەن ورتاشا كومكەرىلۋ مولشەرى ”12 - بەسجىلدىقتىڭ“ سوڭىنداعى %32. 18تەن ”13 - بەسجىلدىقتىڭ“ سوڭىندا %22. 20كە ارتىپ، ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانىڭ ساپاسى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى.

  6 - رەتكى بۇكىل ەل بويىنشا شولەيتتەنۋدى جانە قۇمايتتانۋدى باقىلاۋ - ولشەۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، شينجياڭدا قۇمايتتانعان جەر اۋدانى 2014 - جىلداعىدان 364 مىڭ 500 مۋ ازايىپ، ”قۇم باسىپ، ادام شەگىنۋدەن“ ”جاسىل جامىلعى كوبەيىپ، قۇم شەگىنۋدەي“ تاريحي بۇرىلىستى جۇزەگە اسىرىپ، بۇكىل ەلدەگى بىردەن - ءبىر قۇمايتتانعان جەر كەڭەيگەن ولكە - رايون تاريحىن اياقتاتتى.

  ”شولەيتتەنۋدەن ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇمدى بوران سانىن ازايتۋعا ۇلەس قوسۋ جونىنەن ۇزاق بولاشاقتىق ءمان الادى، بار كۇشپەن قۇلشىنۋعا تاتيدى“. ۋاڭ گاڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: رايونىمىزدىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم تاراۋلارى قۇمدى بوران اپاتىنا شۇعىل توتەپ بەرۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتەدى ءارى ءتۇيىندى وڭىرلەردە قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ەكولوگيالىق قالتقىسىن قۇرادى، باستىسى، قۇمدى ءشولدىڭ جيەگىن تورلاپ جانە بەكەمدەپ، توپىراقتىڭ شايىلۋ جانە قۇمايتتانۋ دارەجەسىن جەڭىلدەتىپ، وڭىرلىك بوراننان ساقتانىپ قۇمدى تىزگىندەۋ، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى سياقتى ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ قىزمەت وتەۋ يقۋاتىن كۇشەيتىپ، ەكولوگيانىڭ كوتەرىمدىلىك قۋاتىن ارتتىرىپ، قۇمدى بوراننىڭ زيانىن جەڭىلدەتەدى.