مەملەكەتتىك كەڭەس زۇڭليى لي كىچياڭ 8 – ايدىڭ 17 – كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ۇنەمىلىك ىستەر ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، جاڭادان ارتقان قازىنا قاراجاتىنىڭ كاسىپورىندار مەن حالىققا تىكەلەي تيىمدىلىك جەتكىزۋى قىزمەتىن ىشكەرىلەي ويداعىداي ىستەپ، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ سيپاتىندىق ارتۋىن بەكەمدەۋ جونىندە ورنالاستىرۋ جاسادى. ماجىلىستە مىنالار اتاپ كورسەتىلدى: ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمىن قۇرىپ، ورتالىقتىڭ جاڭادان ارتقان قازىنالىق قاراجاتىن قالالار مەن اۋداندارداعى نەگىزگى ساتىلارعا تىكەلەي جەتكىزىپ، كاسىپورىندار مەن حالىقتى تىكەلەي يگىلىككە كەنەلتۋ — «التىنى ورنىقتىرۋ» قىزمەتىن ويداعىداي تىڭعىلىقتى ىستەپ، «التىنى قامتاماسىزداندىرۋ» مىندەتىن تياناقتاندىرۋدىڭ ماڭىزدى مازمۇنى.
بەلسەندى قازىنالىق ساياسات اناعۇرلىم بەلسەندى رول اتقارۋى، قازىنالىق ساياساتتىڭ دالمە – ءدال اتقارىلۋىنا كەپىلدىك ەتىپ، كاسىپورىندار مەن حالىقتى تيىمدىلىككە كەنەلتىپ، قالالار مەن اۋداندارداعى نەگىزگى ساتىلار قاتارلىلاردىڭ ەڭ تۇپكىلىكتى مۇددەلەرىنە دەيىن جەتكىزىلىپ، ەكونوميكانىڭ نەگىزگى تاعانىن ورنىقتىرۋداعى شەشۋشى كۇشكە اينالۋى كەرەك. مۇنداعى شەشۋشى ءتۇيىن — ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمى.
ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمى — ەرەكشە مەزگىلدە اتقارىلعان ەرەكشە ءتاسىل، ماكرولىق تەڭشەۋ - تىزگىندەۋ تاسىلىندەگى تۇزىمدىك جاڭالىق جاراتۋ، بەلسەندى قازىنالىق ساياساتتىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، ونىڭ ۇستىنە، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك قۋاتىن بۇعاۋدان بوساتاتىن ءارى ونى جانداندىراتىن ماڭىزدى قۇرال. ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمى — ماكرولىق تەڭشەۋ – تىزگىندەۋ تاسىلىندەگى ماڭىزدى جاڭالىق، ونىڭ ءوزى ساياساتتىق قۇرالدار ساندىعىن اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىپ، ساياساتتى رەتكە سالۋ تاسىلدەرىنىڭ ارناسىن كەڭەيتىپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ يكەمدىلىك دارەجەسىن جانە جۇڭگونىڭ ماكرولىق ەكونوميكاسىنىڭ ءورىسىن كەڭەيتەدى.
قازىر، ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمى جەدەلدىكپەن تىكەلەي جەتۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋدە. 8 – ايدىڭ ورتا شەنىنە دەيىن، بيىل جاڭادان ارتقان 2 تريلليون يۋان قازىنالىق قاراجاتتىڭ 300 ميللياردىنىڭ كوپ ءبولىمى باجىنى ازايتىپ، اقىنى ارزانداتۋعا پايدالانىلدى؛ تىكەلەي جەتكىزىلىپ اتقارىلعان ءبىر تريلليون 700 ميلليارد يۋان قاراجاتتان، بەلگىلەنگەن سالىستىرما بويىنشا ىندەتكە توتەپ بەرۋ جاعىنداعى ەرەكشە مەملەكەت زايومىنا قالدىرىلعان قاراجاتتان سىرت، %97.8 ى اۋدان، قالالارعا ءبولىنىپ ءتۇسىرىلدى.
بازار جاعىنان الىپ قاراعاندا، ەكىنشى توقساندا مەملەكەت بويىنشا باجىعا قاتىستى ىستەردى بىتىرگەن جاڭادان ارتقان بازار نەگىزگى تۇلعالارى سايكەستى مەزگىلدەگىدەن %7.1 ارتقان، ەكىنشى توقساندا مەملەكەت بويىنشا 330 مىڭ كاسىپورىن زەرتتەۋ - اشۋ قاراجاتىن جوسپارعا الىپ، ۇستاپ قالۋ ساياساتىنان يگىلىكتەنىپ، جوعارى تەحنيكالى اسپاپتار ساتىپ الۋ مەن قىزمەت وتەۋ مولشەرى سايكەستى مەزگىلدەگىدەن %22.3 ارتقان. وسىنىڭ ءبارى ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمىنىڭ ىلگەرىلەتۋى ارقىلى، جاڭادان ارتقان قازىنالىق قاراجاتتىڭ قالالار مەن اۋداندارداعى نەگىزگى ساتىلارعا تىكەلەي جەتىپ، كاسىپورىندار مەن حالىقتى تىكەلەي يگىلىككە كەنەلتىپ، باجىنى ازايتىپ، اقىنى ارزانداتۋ شارالارىن تياناقتاندىرۋدى پارمەندى ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ سيپاتىندىق ارتۋىن ىلگەرىلەتكەنىن كورسەتەدى. بيىل جۇڭگو ەكونوميكاسى ەكىنشى توقساندا ورنىقتى تۇردە ارتتى، باجىنى ازايتىپ، اقىنى ارزانداتۋ — كاسىپتەندىرۋدى ورنىقتىرۋداعى، ءجۇز ميلليوننان استام بازار نەگىزگى تۇلعالارىن ورنىقتىرۋداعى ماڭىزدى شارالاردىڭ ءبىرى.
ەرەكشە جوتكەپ تولەۋ مەحانيزمىنىڭ «تىكەلەي جەتىمدىلىگى» — جاڭادان ارتقان قازىنالىق قاراجاتتىڭ جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ قازىنالىق قۋاتىن ارتتىرا الۋىنا كەپىلدىك ەتىپ، نەگىزگى ساتىلارداعى قازىنالىق قۋاتتى ءونىمدى تۇردە ارتتىرۋدىڭ شەشۋشى ءتۇيىنى. تىكەلەي جەتكىزۋ سيپاتىنداعى قازىنالىق قۇرال، قازىنالىق قاراجاتتىڭ «التىنى قامتاماسىزداندىرۋ» رولىن، وتە – موتە، تۇرعىنداردىڭ كاسىپتەنۋىن قامتاماسىزداندىرۋداعى، نەگىزدىك حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋداعى، بازار نەگىزگى تۇلعالارىن قامتاماسىزداندىرۋداعى ماڭىزدى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، جۇرتشىلىققا شىنايى تابىس سەزىمىن باعىشتاپ، ادامدى نەگىز ەتۋ، حالىق تۇرمىسىن نەگىز ەتۋ سىندى گۋمانيتارلىق قامقورلىقتى ايگىلەدى.
