اۋىل شارۋاشىلىعىنا باسا ءمان بەرىپ، قوردى نىعايتۋ، ەجەلدەن – اق، حالىقتى قامسىزداندىرۋدىڭ نەگىزى. حاۋىپ – قاتەرگە ءدوپ كەلگەن سايىن، اۋىل شارۋاشىلىعىن سونشالىق ورنىقتىرۋ قاجەت. جىل باسىنان بەرى، اۋىل شارۋاشىلىعىن قۋاتتاندىراتىن، ديحاندارعا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن شارالار تياناقتاندىرىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزدىك تاعانىن بەرىك ورنىقتىردى.
«الدىڭعى جارىم جىلدا، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن اۋىل – قىستاق ەكونوميكاسى جالپى تۇلعالىق جاقتان ورنىقتى بولىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل – قىستاق، ديقاندار قىزمەتىنىڭ ورنىقتىرعىش رولىن ءونىمدى ساۋلەلەندىردى»، — دەدى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اۋىل – قىستاق مينيسترلىگىنىڭ باس ەكونوميسى، دامۋ جوسپارى مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى ۋەي بايگاڭ، قازىرگى جاعدايدا، استىق حاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتىپ، ديقانداردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل – قىستاق جانە ديقاندار قىزمەتىندەگى ولقىلىقتاردى جەدەل تولىقتاۋ سىندى ءتۇيىندى سالالاردى توڭىرەكتەي وتىرىپ، پارمەندى دە ءونىمدى شارالار مەن قالىپتان تىس شارالاردى قولدانۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شەشۋشى شايقاسىنىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، بەلگىلەنگەن مەرزىمدە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرىپ شىعۋعا پارمەندى تىرەك بولۋ كەرەك.
استىق پەن كوكونىس جاعىنداعى قامداۋ جەتكىلىكتى بولدى
جىل باسىنان بەرى، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيروس وكپە قابىنۋ ىندەتى جانە دەرت – دەربەزدەر مەن زياندى جاندىكتەر اپاتىنىڭ ءبىرشاما اۋىر بولۋى قاتارلى سىناقتارعا ءدوپ كەلگەن جاعدايدا، ەلىمىز بارلىق شارالاردى ىسكە قوسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن مىقتى ۇستاپ، استىق پەن كوكونىس ونىمدەرى جاعىندا ءوندىرىستى ورنىقتىرىپ، قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋدى شىنايى قامتاماسىزداندىردى.
الدىڭعى جارىم جىلدا، بۇكىل ەلىمىز جازدىق استىق ءوندىرىسى جاعىندا ءىشىنارا جەرلەردە تۋىلعان قۋاڭشىلىق، قىس اياعىنىڭ ۇزاققا سوزىلىپ، كوكتەمدە سۋىق بولۋ، ءبيدايعا تۇسكەن دەرت – دەربەز جانە زياندى جاندىك اپاتى قاتارلىلاردىڭ ءتيىمسىز ىقپالىن جەڭىپ، تاعى دا مول ونىمگە قول جەتكىزدى، ءونىم مولشەرى 285 ميلليارد 600 ميلليون جىڭعا جەتىپ، ءتۇسىم مولشەرى 2 ميلليارد 420 ميلليون جىڭ ارتتى، سايكەستى مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا %0.9 ارتىپ، تاريحتاعى تىڭ بەلەستى جاراتتى. قازىر ەرتە پىساتىن كۇرىشتى جيىپ الۋ جۇمىسى نەگىزىنەن اياقتادى، ءتۇسىم مولشەرىنىڭ ارتۋ بەتالىسى كورنەكتى بولدى.
ەرتە پىساتىن كۇرىشتەن مول ءونىم الۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ — مەملەكەتىمىزدىڭ بيىلعى استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋداعى ءتۇيىندى شارالارىنىڭ ءبىرى. «بيىل ەرتە پىساتىن كۇرىش وسىرۋدە ءۇش ءتۇرلى ۇلكەن ەرەكشەلىك بايقالدى»، — دەيدى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اۋىل – قىستاق مينيسترلىگى ەگىنشىلىك ىستەرىن باسقارۋ مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى پان ۋىنبو. ول بىلاي دەپ تانىستىردى: بىرىنشىدەن، ەرتە پىساتىن كۇرىشتىڭ كولەمى وتكەن جىلداعىمەن سالىستىرعاندا 4 ميلليون 700 مىڭ مۋ ارتىپ، 7 جىل بويى تومەندەۋ سىندى بەتالىس وزگەرتىلدى؛ ەكىنشىدەن، وڭتۇستىكتە تۋىلعان تاسقىن اپاتى جالپى تۇلعالىق جاقتان ءتۇسىمدى ارتتىرۋ بەتالىسىن وزگەرتكەن جوق؛ ۇشىنشىدەن، ەرتە پىساتىن ساپالى كۇرىشتى ەگۋ كولەمى %46.2 كە جەتىپ، بىلتىرعىدان 2 پايىز جوعارىلادى. كۇزدىك استىق جاعدايىنا نازار سالساق، بيىل كۇزدىك استىقتىڭ ەگىلگەن كولەمى ورنىقتىلىق بارىسىندا ارتىپ، اتىزداعى داقىلداردىڭ ءوسۋى جاقسى بولىپ، تۇتاس جىل بويىنشا استىقتان مول ءونىم الۋعا ءبىرشاما جاقسى نەگىز قالاندى.
جالپى جاقتان الىپ ايتقاندا، استىق پەن كوكونىس جاعىنداعى قامداۋ جەتكىلىكتى، بازارداعى باعا جالپى تۇلعالىق جاقتان ورنىقتى بولدى. اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اۋىل – قىستاق مينيسترلىگىنىڭ تەكسەرۋىنە قاراعاندا، الدىڭعى جارىم جىلدا كۇرىش، ءبيداي جانە بورمي سىندى ءۇش ءتۇرلى استىقتىڭ ءار ءجۇز جىڭىنىڭ ساۋدا بازارىنداعى ايلىق ورتاشا باعاسى 121.24 يۋان بولىپ، سايكەستى مەزگىلدەگىمەن بىردەي ورەدە بولعان. بۇكىل ەلىمىز بويىنشا قىس پەن كوكتەمدەگى كوكونىستىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 170 ميلليون توننا بولىپ، سايكەستى مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا %2 ارتقان، 30 ءتۇرلى نەگىزگى كوكونىس ءتۇرىنىڭ اتىز باسىنداعى ورتاشا باعاسى سايكەستى مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا %8.4 ارزانداعان. جەمىس باعاسى الدىمەن قىمباتتاپ، سوڭىنان ارزانداعان، 6 ءتۇرلى جەمىستىڭ تولايىم ساتۋ بازارىنداعى ورتاشا باعاسى سايكەستى مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا %13.4 ارزانداعان.
«جۋىردان بەرى، تاسقىن اپاتى ءىشىنارا وڭىرلەردەگى اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە بەلگىلى دەڭگەيدە ىقپال جەتكىزدى، الايدا، مۇنداي ىقپال ءىشىنارالىق، كەزەڭدىك ىقپال ەسەپتەلەدى»، — دەپ تانىستىردى پان ۋىنبو، جەر – جەر ماشينا – جابدىقتاردى سايكەستى ورنالاستىرۋدى كۇشەيتىپ، ەرتە پىساتىن كۇرىشتىڭ ءار ءتۇيىرىنىڭ قامباعا جەتكىزىلۋىنە، جاي پىساتىن كۇرىشتىڭ لايىقتى كەزدە ەگىلۋىنە كەپىلدىك ەتتى؛ سونىمەن بىرگە، اتىزدارعا كولكىگەن سۋدى جەدەل ىعىستىرىپ، دەر كەزىندە وزگەرتىپ قىسقا مەرزىمدە پىساتىن داقىلداردى ەگىپ، اپاتتان كەيىنگى ءوندىرىستىڭ جەدەل قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتىپ، اپاتتىڭ زيانىن ازايتتى.
