مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى جونىندەگى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىندا سويلەنگەن ءسوز
(2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 27 - كۇنى)
شي جينپيڭ
جولداستار، دوستار:
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى قارساڭىندا، ءبىز مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى جونىندەگى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىن سالتاناتپەن اشىپ وتىرمىز. الدىمەن، مەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس اتىنان ماداقتالىپ - سيلانعان ۇلگىلى كوللەكتيۆتەر مەن جەكەلەردى قىزۋ قۇتتىقتايمىن! بۇكىل ەلدىڭ ۇلت قىزمەتى شەبىندەگى جولداستارعا، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىنە كوڭىل بولگەن جانە قولداعان ءار جاقتاعى قايراتكەرلەرگە شىنايى سالەم جولدايمىن! ماداقتالىپ - سيلانعان جولداستاردىڭ داڭقتى قاستەرلەپ، ناتيجەنى ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى ىنتىماعىن ۇزدىكسىز بەكەمدەۋگە جانە دامىتۋعا تاعى دا تىڭ ەڭبەك ءسىڭىرۋىن ءۇمىت ەتەمىن!
70 جىلدىڭ الدىندا ەلىمىزدەگى ءار ۇلت حالقى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا جاڭا جۇڭگونى بىرگە قۇردى. پارتيامىز ماركسيزمدىك ۇلت نازارياسىن جۇڭگونىڭ ۇلت ماسەلەسىنىڭ ناقتى امالياتىمەن جاسامپازدىقپەن ۇشتاستىرىپ، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىمەن ءجۇرىپ، پارتيانىڭ ۇلت نازارياسى مەن ۇلت ساياساتىن تۇراقتاندىرىپ، ۇلتتار تەڭدىگىن مەملەكەتتى تۇلعالاۋدىڭ ءتۇبىرلى پرينسيپتەرىنىڭ ءبىرى ەتىپ، ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمىن ورناتتى، ءار ۇلت حالقى تاريحتا ءبىرىنشى رەت تەرەزەسى تەڭ ساياسي ۇقىققا كەنەلىپ، بىرگە مەملەكەتتىڭ قوجايىنى بولىپ، كونە جۇڭگوداعى ۇلتتىق ەزگى، تالاس - تارتىس سىندى تاۋقىمەتتى تاريحتى اياقتاتىپ، ءار ۇلتتىڭ تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتى، قارايلاسىمدى، جاراسىمدى قاتىناسىنىڭ جاڭا ءداۋىرىن اشتى. ءبىز از ۇلتتاردىڭ جانە ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ جەدەل دامۋىنا بار كۇشپەن كومەكتەسىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن قورعاپ جانە جالعاستىردىق، از ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسى مەن ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋى تاريحتا بۇرىن بولىپ كورمەگەن ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، پارتيا ورتالىق كوميتەتى ۇلت قىزمەتى جونىندە ءبىر قىدىرۋ كەلەلى شەشىمدەر، ورنالاستىرۋلار جاساپ، ەلىمىزدىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىن ىلگەرىلەتۋدە جاڭا تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزدى. 7 جىلدان بەرى، مەن ۇلتتىق وڭىرلەرگە ون نەشە رەت بارىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، قارلى القاپتا، ۇستىرتتە، تيانشاننىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىندە، وتاننىڭ سولتۇستىك وڭىرىندە، باتىس - وڭتۇستىك شەكاراسىندا ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ بەت - بەينەسىنىڭ كۇن سايىپ جاڭارىپ، اي سايىن تۇلەجىگەندىگىن، از ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىنىڭ كۇننەن - كۇنگە كوركەيگەندىگىن ءوز كوزىممەن كوردىم. 7 جىلدان بەرى، ۇلتتىق وڭىرلەردە كەدەيلەردەن جيىنى 25 ميلليوننان استام ادام ازايىپ، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى ％21تەن ％4كە تومەندەدى. 7 جىلدان بەرى، مەن تالاي رەت ءار ۇلت بۇقاراسىمەن بەتپە - بەت اڭگىمەلەسىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنان كەلگەن كوپتەگەن حاتتاردى تاپسىرىپ الدىم. جۇڭحۋا ۇلتى ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە بولىپ، جۇڭگو ارمانىن ءبىر نيەتپەن سومداۋ − ەلىمىزدىڭ جاڭا داۋىردەگى ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىنىڭ جاندى كارتيناسى ءارى جاڭا داۋىردەگى ۇلت قىزمەتىن جاسامپازدىقپەن ىلگەرىلەتۋدىڭ ايقىن ەرەكشەلىگى.
70 جىلدا ايبىندى دا دابىرالى ۇلى وزگەرىستە، از ۇلتتاردىڭ بەت - بەينەسىندە، ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ بەت - بەينەسىندە، ۇلتتار قاتىناسىنىڭ بەت - بەينەسىندە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بەت - بەينەسىندە وراسان زور تاريحي وزگەرىستەر جارىققا شىقتى.
70 جىلداعى تابىستار ماقتانۋعا تاتيدى، 70 جىلداعى تاجىريبەلەر ەستە ساقتالۋعا ءتيىس. ءبىز ەلىمىزدىڭ ءبىر تۇتاس كوپ ۇلتتى مەملەكەت سىندى نەگىزگى مەملەكەت جاعدايىن ءدال يگەرۋگە تاباندى بولىپ، مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعى مەن ۇلتتار ىنتىماعىن قورعاۋدى ءار ۇلتتىڭ ەڭ جوعارى مۇددەسى ەتتىك؛ ماركسيزمدىك ۇلت نازارياسىن جۇڭگوشالاندىرۋعا تاباندى بولىپ، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىمەن تاباندىلىقپەن جۇردىك؛ ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، ءبىر تۇتاستىق پەن اۆتونوميانىڭ ۇشتاسۋىن، ۇلت فاكتورى مەن ءوڭىر فاكتورىنىڭ ۇشتاسۋىن ورىندادىق؛ ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەۋگە تاباندى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدىك؛ از ۇلتتار مەن ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋگە تاباندى بولىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىردىق؛ مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋدىڭ ەڭ تەرەڭ قاتپارداعى شىنايى مويىنداۋ ەكەنىنە تاباندى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن تۇلعالادىق؛ ءار ۇلتتىڭ زاڭ الدىندا تۇگەلدەي تەپە - تەڭدىگىنە تاباندى بولىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن زاڭمەن قامتاماسىز ەتتىك؛ مۇراگەرلىك ەتۋ بارىسىندا دامىتۋعا، دامىتۋ بارىسىندا جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولىپ، پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىنىڭ تامىرلاس بولۋىنا ءارى داۋىرمەن بىرگە العا باسۋىنا مۇمكىندىك جاسادىق؛ پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنە باسشىلىعىن كۇشەيتۋگە تاباندى بولىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ءتۇزىلىسى مەن مەحانيزمىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىردىق.
جولداستار، دوستار!
ۇلى وتانىمىزدىڭ جەرى كەڭ، وركەنيەتى ۇزاق تاريحقا يە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعاسى − الدىڭعىلاردىڭ بىزگە قالدىرعان مول مۇراسى ءارى ەلىمىز دامۋىنىڭ وراسان زور ارتىقشىلىعى.
− ءبىزدىڭ ۇلان - بايتاق جەرىمىزدى ءار ۇلت بىرگە اشقان. ”مەملەكەتتىڭ جەرى مىڭداعان لي كەڭ، بۇل جۇرتشىلىق قونىستاناتىن جەر“. ءار ۇلت بۇرىنعىلار ارىپ - شارشاپ ءجۇرىپ، قاجىرلىلىقپەن ىلگەرىلەپ، وتاننىڭ كوركەم تاۋ - سۋىن بىرگە اشتى. ەجەلدەن بەرى، ورتا جازىق پەن شەكارا وڭىرلەردەگى حالىقتار بارىس - كەلىس جاساپ، ءجيى ىقپالداستى. اسىرەسە، چين داۋىرىنەن بەرى، حانزۋ حالقىنىڭ شەكارادا تىڭ اشۋى دا، شەكارا وڭىردەگى حالىقتىڭ ىشكى جەرلەرگە كوشۋى دە بولىپ، الدەنەشە رەتكى ۇلتتاردىڭ ۇلى توعىسۋىن باستان كەشىرىپ، ءار ۇلت ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسىپ، مەكەندەگەن جەرلەرىن بىرگە اشۋدا. چين داۋىرىندە نانحاي ايماعى، گۇيلين ايماعىن قۇرىپ ليڭنان ءوڭىرىن باسقاردى، حان داۋىرىندە باتىس ءوڭىر باسقاقتىعىن قۇرىپ شينجياڭدى ءبىر تۇتاس باسقاردى، تاڭ داۋىرىندە 800دەن استام باعىن دۋان قۇرىپ شەكارا ءوڭىردى باسقاردى، يۋان داۋىرىندە امىرگەرلىك مەكەمەسىن قۇرىپ شيزاڭدى باسقاردى، ميڭ داۋىرىندە، چيڭ داۋىرىندە باتىس وڭتۇستىك وڭىردە تۋسىنى قالدىرىپ ليۋگۋان سايلاۋ جۇرگىزدى، بۇرىنعى پاتشالىقتاردا، بۇرىنعى داۋىرلەردە ءار ۇلت حالقى تۇگەلدەي بۇگىنگى جۇڭگو جەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا ماڭىزدى ۇلەستەر قوستى. بۇگىنگى تاڭدا، 9 ميلليون 600 مىڭ شارشى كيلومەتردەن استام مەملەكەت تەرريتورياسى شۇرايلى دا كەڭ - بايتاق، بۇل ءار ۇلت الدىڭعىلار بىزگە قالدىرعان قاسيەتتى مەكەن ءارى جۇڭحۋا ۇلتى سۇيەنىپ تىرشىلىك ەتكەن، دامىعان كورىكتى مەكەن.
− ءبىزدىڭ ۇزاق تاريحىمىزدى ءار ۇلت بىرگە جازعان. الدىڭعى چين مەزگىلىندە - اق ەلىمىزدە يان - حۋاڭ حۋاشيا ۇيتقىلىق وزەك بولعان، ”بەس تاراپ ەتنوسى“ الەمدە بىرگە تۇرعان توعىسۋ جاعدايى قالىپتاستى. چين ەلى ”جازۋ بىردەي بولۋ، اربا دوڭعالاعىنىڭ ارالىعى بىردەي بولۋ، ولشەۋ بىرلىگى بىردەي بولۋ، ادەپ - جوسىن بىردەي بولۋ“دى جولعا قويىپ، جۇڭگو ءبىر تۇتاس كوپ ۇلتتى مەملەكەتىنىڭ دامۋ بارىسىن باستادى. وسىدان كەيىن، مەيلى قايسى ۇلت ورتا جازىققا كىرسىن، تۇگەلدەي الەمدى بىرلىككە كەلتىرۋدى ءوز مىندەتى ەتىپ، وزدەرىن تۇگەلدەي جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ناعىز مۇراگەرى سانادى. وڭتۇستىك - سولتۇستىك پاتشالىقتارعا بولىنگەندە دە، تۇگەلدەي وزدەرىن جۇڭحۋانىڭ ناعىز مۇراگەرىمىز دەپ اتاستى؛ سۇڭ، لياۋ، شيا، جين پاتشالىقتارى تەكە تىرەس بولىپ تۇرعان كەزدە دە، تۇگەلدەي ”تابعاش“ دەپ اتالدى؛ چين - حان، سۇي - تاڭ، يۋان - ميڭ - چيڭ داۋىرلەرىندەگى بىرلىككە كەلگەن كەزدەردە ”الەمدەگى ءار جەردىڭ سالت - سانا، جورا - جوسىنى بىردەي بولىپ، جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىندا ءامىر - جارلىق بىردەي ءجۇردى“. چين مەن حاننىڭ ايبىنى، ۇلى تاڭنىڭ سالتاناتى، كاڭشي - چيانلۇڭ زامانىنداعى گۇلدەنۋدىڭ بارلىعى ءار ۇلت بىرگە سومداعان تاريح. بۇگىن، ءبىز جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋدا ءار ۇلت حالقىنىڭ كۇشىنە مىقتاپ سۇيەنەمىز.
− ءبىزدىڭ شۇعىلالى مادەنيەتىمىزدى ءار ۇلت بىرگە جاراتقان. جۇڭحۋا مادەنيەتى ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ شوعىرلى جيناعى. ەلىمىزدەگى ۇلتتار جىرناما، چۋ جىرلارى، حان مانەرى، تاڭ ولەڭى، سۇڭ ءان ءماتىنى، يۋان تەاترى، ميڭ، چيڭ اڭگىمەلەرى سياقتى ۇلى تۋىندىلاردى جاراتىپ، گىسار پاتشا، ماناس، جاڭعىر سياقتى ادام كوڭىلىن جەلپىندىرەتىن ۇلى ەپوستاردى جالعاستىرىپ، ۇلى قورعان، دۋجياڭيان، دايۇنحى، گۋگۇڭ، بۇددالا سارايى، كارىز سياقتى ۇلى قۇرىلىستاردى سالدى. جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ وسىنشاما كەرەمەتكە تولى، ويعا شۇلەن بولۋىنىڭ سەبەبى، ونىڭ بارلىعىن ءبىر بويىنا جيناقتاعان سيىسىمدى ەرەكشەلىگىنەن بايقالادى. تاريحتىڭ قاتپارلى تومىن پاراقتاساق، جاۋ - ۋ ليڭۋاڭنىڭ حۋ كيىمىن كيدىرىپ اتقا مىنگىزىپ ساداق تارتتىرۋىنان، سولتۇستىك ۋيدىڭ شياۋ ۋىنديىنىڭ حانزۋشالاندىرۋ رەفورماسىنا دەيىن؛ ”لوياڭدا ءار ءۇي حۋ مۋزيكاسىن ۇيرەنۋ“دەن ”بارشا چياڭداردىڭ حان ءانىن شىرقاۋى“نا دەيىن؛ شەكارا وڭىردەگى ۇلتتاردىڭ ”كەۋدەسىنە شاپان، بوكسەسىنە كويلەك كيۋ“دى، ”اسەم ولەڭ ايتىپ، تاعىلىمشىلداردىڭ ءداستۇرلى كيىمىن كيۋ“دى ادەت قىلۋىنان ورتا جازىقتا ”كەۋدەسىنە شاپان كيىپ، بۇتىنا شالبار كيۋ“دىڭ، حۋلاردىڭ كيىمىنىڭ، حۋلاردىڭ باس كيىمىنىڭ كەڭ تارالۋى، سونداي - اق بۇگىن بارلىق جەردەن كەزدەسەتىن ارىستان بيلەتۋ، حۋچين، چيپاۋ سياقتىلار ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ ءوزارا ۇلگى الىپ توعىسقاندىعىن كورسەتتى. ءار ۇلت مادەنيەتى ءوزارا توعىسىپ نۇر شۇعىلا شاشىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتى ۋاقىت وتكەن سايىن جاڭعىردى، بۇل بۇگىنگى ءبىزدىڭ قۇدىرەتتى مادەنيەت سەنىمىمىزدىڭ ءتۇپ توركىنى.
− ءبىزدىڭ ۇلى رۋحىمىزدى ءار ۇلت بىرگە جەتىلدىردى. تاريحتىڭ سالقار كوشىندە ەگىنشىلىك وركەنيەتىنىڭ ەڭبەكشىل، قاراپايىمدىلىعى، ادەپكە، قايىرىمدىلىققا ءمان بەرۋى، ساحارا وركەنيەتىنىڭ جالىندى، ارىندىلىعى، باتىرلىعى مەن قايسارلىعى، تەڭىز وركەنيەتىنىڭ دارقاندىعى، مويىماي جەڭىسكە جەتەتىندىگى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تابيعاتى مەن قاسيەتىنە تولاسسىز قوسىلىپ، وتانشىلدىقتى وزەك ەتكەن ۇلى ۇلت رۋحىن بىرگە سومدادى. جاۋجۇننىڭ ۇلى قورعاننان سىرتقا شىعۋى، ۋىنچىڭ حانىشانىڭ شيزاڭعا بارۋى، لياڭجوۋداعى وداقتاسۋ، ۋاشى حانىمنىڭ جاپون قاراقشىلارىنا قارسى تۇرۋى، تورعاۋىتتاردىڭ شىعىسقا ورالۋى، سىبە ۇلتىنىڭ ون مىڭ شاقىرىم جول باسىپ شەكارانى قورعاۋعا بارۋى سياقتىلار وسىنداي تاريحي تاماشا حيكايالار. تاياۋ زاماننان كەيىن، مەملەكەت جويىلىپ، تۇقىم قۇرۋدىڭ بۇرىن بولىپ كورمەگەن داعدارىسىندا، ءار ۇلت حالقى سىرتتىڭ كەلەمەجدەۋىنە بىرگە قارسى تۇرىپ، ەلگە تونگەن اۋىرتپالىققا بىرگە قارسى اتتانىپ، باستارىن ءباي تىگىپ، قىزىل قاندارىن توگىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جاپا - ماشاقاتقا تولى، ايبىندى دا اسقاق ۇلى تاريحي داستانىن بىرگە جازدى. ولاردىڭ ىشىنەن كوپتەگەن از ۇلت وتاندى قورعاعان قاھارمان - قۇرباندار، پارتيا قۇرعان اتويشىلار، جۇمىسشى - شارۋا قوزعالىسىنىڭ كوسەمدەرى، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرعان قاھارماندار، ەل قۇرۋعا قاتىسقان ساردارلار شىعىپ، ۇلتتىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن حالىقتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن وشپەس تاريحي ۇلەستەر قوستى. ”ادام كوڭىلىنىڭ تياناعى تەك قانا ادامگەرشىلىك ءمورال“. 100 جىلدىق كۇرەستە ءار ۇلت حالقىنىڭ قانى بىرگە اعىپ، تىلەگى بىرگە ۇيىسىپ، ورتاق تۇلعا تانىمى بۇرىن بولىپ كورمەگەن دارەجەدە كۇشەيىپ، جۇڭحۋا ۇلتى وزدىك بولمىستان سانالىق تانىمعا دەيىنگى ۇلى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى. جۇڭحۋا ۇلتى رۋحىن ءار ۇلت حالقى بىرگە جەتىلدىرىپ، مۇراگەرلىك ەتىپ، دامىتقان، ءار ۇلت حالقىنىڭ قانى مەن جانىنا تەرەڭ ءسىڭىپ، جۇڭگونىڭ دامۋىن، العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ قۇدىرەتتى رۋحاني قوزعاۋشى كۇشىنە اينالعان.
جۇڭگو تاريحى ءار ۇلتتىڭ كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعالى جۇڭحۋا ۇلتى بولىپ توعىسىپ شوعىرلانۋ تاريحى، ءار ۇلتتىڭ ءبىر تۇتاس ۇلى وتاندى بىرگە قالاۋ، دامىتۋ، بەكەمدەۋ تاريحى. ۇلتتاردىڭ ىنتىماقتاسىپ توعىسۋى، كوپ نەگىزدە شوعىرلانىپ ءبىر تۇلعاعا اينالۋى ۇلتتاردىڭ مادەنيەتتەگى ءبارىن قابىلداپ قوردالاندىرۋىنان، ەكونوميكاداعى ءوزارا ءبىر - بىرىنە سۇيەنىپ كۇنەلتۋىنەن، سۇيىسپەنشىلىكتەگى ءوزارا جاقىندىعىنان باستاۋ الادى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ىنتىماقتاسىپ، ءبىر تۇتاستانۋىنداعى ىشكى قوزعاۋشى كۇشىنەن باستاۋ الادى. ءدال وسىنداي بولعاندىقتان دا، جۇڭحۋا وركەنيەتى تەڭدەسسىز باۋىرمالدىق پەن قابىلداۋ قۋاتىنا يە بولىپ، ۇزاق ۋاقىت جالعاسىپ، بارعان سايىن ۇلعايىپ، تامىرىن تەرەڭگە جايىپ، جاپىراعى جايقالا ءتۇستى.
جولداستار، دوستار!
جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا داۋىرگە ءوتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى تاريحتاعى ەڭ تاماشا دامۋ مەزگىلىن قارسى الدى. سونىمەن قاتار كۇردەلى ەل ءىشى - سىرتى جاعدايى الدىندا، ءبىز اناعۇرلىم ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، كۇش - قۋاتتى ۇيىستىرىپ، جۇڭگونىڭ دامۋ تەگەرشىگىنىڭ جەڭىسپەن العا ىلگەرىلەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.
ۇلتتاردىڭ ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنەلىگى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ، ءسوز جوق، جۇزەگە اسۋىنىڭ ءتۇبىرلى كەپىلى. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىن نەگىزدىك ءىس رەتىندە ويداعىداي مىقتى يگەرۋىمىز كەرەك. ءبىز پارتيانىڭ ۇلت نازارياسى مەن ۇلت ساياساتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋگە، بىرگە گۇلدەنىپ دامۋعا تاباندى بولىپ، ۇلتتاردىڭ اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسۋىن جەبەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ باۋىرمالدىعى اناعۇرلىم كۇشتى، ۇيىسۋ قۋاتى اناعۇرلىم زور تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاعا قاراي بەت الۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
ءبىرىنشى، پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، ءار ۇلت حالقىن جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىمەن تاباندىلىقپەن جۇرۋگە ىنتىماقتاستىرۋ، باستاۋ. اماليات جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ عانا جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى ىنتىماعىن جۇزەگە اسىرا الاتىندىعىن، جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ عانا ءار ۇلتتى ۇيىستىرا الاتىندىعىن، ءار ۇلتتى دامىتا الاتىندىعىن، ءار ۇلتتى گۇلدەندىرە الاتىندىعىن دالەلدەدى. ءبىز پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاپ، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىمەن تاباندىلىقپەن ءجۇرۋىمىز، ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، پارتيانىڭ ۇلت نازارياسى مەن ۇلت ساياساتىن ۇيرەنۋدى، سونداي - اق ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسىن كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋىمىز، ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ يدەياسى مەن ارەكەتىن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىمەن، ورنالاستىرۋلارىمەن بىرلىككە كەلتىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇلى وتاندى، جۇڭحۋا ۇلتىن، جۇڭحۋا مادەنيەتىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن، جۇڭگوشا سوتسياليزمدى شىنايى مويىنداۋىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋىمىز كەرەك.
ەكىنشى، ءار ۇلت حالقىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن كۇرەس نىساناسى ەتىپ، از ۇلتتار مەن از ۇلت وڭىرلەرىنىڭ بۇكىل ەلمەن بىرگە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى جانە وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. جۇڭحۋا ۇلتى − ۇلكەن شاڭىراق، ءبىر شاڭىراقتاعى ادامدار تاماشا تۇرمىس كەشىرۋى كەرەك. ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتىلىگى مەن وسىزاماندانۋى بولماسا، بۇكىل ەلدىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتىلىگى مەن وسىزاماندانۋى بولماق ەمەس. از ۇلتتار مەن از ۇلت وڭىرلەرىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ بىركەلكىلەنۋىن ىلگەرىلەتىپ، ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ“دى باعالى بايلىققا اينالدىرۋ قابىلەتىن ءوسىرىپ، رەفورما، دامۋ تابىستارىنىڭ ءار ۇلت حالقىنا اناعۇرلىم ءادىل يگىلىك جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋىمىز كەرەك. پارىقتامالى وڭىرلىك ساياساتتى كەمەلدەندىرىپ، قازىنادان اۋدارىپ تولەۋ مەن باعىتتامالى كومەكتەسۋ مەحانيزمىن ساپالىلاندىرىپ، ۇلتتىق وڭىرلەر مەن جان سانى ءبىرشاما از ۇلتتاردىڭ دامۋىن جەبەۋ، شەكارانى كوركەيتىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ارەكەتى سياقتى جوبالاردى ويداعىداي اتقارىپ، ”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى از ۇلتتار مەن ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ دامۋىن ويداعىداي جوسپارلاپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ كوركەم بولاشاقتى بىرگە قۇرۋىنا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جاڭا داڭقى مەن ارمانىنان تەڭ يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن جەتەكشى ەتىپ، ۇلتتاردىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرۋ. مادەنيەت − ءبىر ۇلتتىڭ جانى، مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋ − ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ جان تامىرى. ۇلتتار مادەنيەتتە ءوزارا قۇرم−ەت ەتۋى، ءوزارا ءسۇيىنۋى، ءوزارا ۇيرەنۋى، ءوزارا تاجىريبە قابىلداۋى كەرەك. ءار ۇلت بۇقاراسى اراسىندا سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسى تاربيەسىن كۇشەيتىپ، دۇرىس وتان كوزقاراسىن، ۇلت كوزقاراسىن، مادەنيەت كوزقاراسىن، تاريح كوزقاراسىن مىقتاپ ورناتۋ ۇلتتاردىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدە ايرىقشا ماڭىزدى. وسىنى جەتەكشى ەتىپ، ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ جالعاستىرىلىپ قورعالۋى مەن جاسامپازدىقپەن توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، ۇلتتار ورتاق يگىلىكتەنەتىن جۇڭحۋا مادەنيەتى تاڭباسى مەن جۇڭحۋا ۇلتى وبرازىن ورناتىپ جانە كورنەكتىلەندىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىن شىنايى مويىنداۋىن كۇشەيتۋ كەرەك. ۇلتتىق وڭىرلەردەگى ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى وقۋ - اعارتۋدى ويداعىداي جۇرگىزىپ، مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ تاربيەسىن جاپپاي كۇشەيتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ عىلىم، مادەنيەت ساپاسىن ۇزدىكسىز ءوسىرۋ كەرەك. جاستار مەن ورەندەردىڭ وتانشىلدىق تاربيەسىن كۇشەيتۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، مەن جۇڭحۋانى سۇيەمىن تۇقىمىن ءاربىر بالانىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە سىڭىرۋ كەرەك. قوعامدىق پىكىردىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعى مەن جەتەكشىلىك ۇقىعىن مىقتى يگەرىپ، ينتەرنەتتى ۇلتتاردىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدەگى ەڭ ۇلكەن وسىمشە ەتۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى ىنتىماعى تۋىن بيىك ۇستاپ، ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەۋ. 70 جىلدان بەرى، اسىرەسە، رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، ۇلتتاردىڭ قوعامدىق ومىردەگى تىعىز بايلانىسى بۇرىن بولماعان دارەجەدە كەڭەيدى جانە تەرەڭدەدى، ەلىمىزدە كەڭ اۋماقتا بىتىراي قونىستانۋ، شاعىن اۋماقتا شوعىرلى قونىستانۋ، كىرىگىپ ارالاس قونىستانۋ سىندى ۇلت جان سانىنىڭ تارالۋ جاعدايى ۇزدىكسىز تەرەڭدەپ، كەڭ كولەمدە جىلجۋ، كەڭ كولەمدە توعىسىپ قونىستانۋ سىندى جاڭا ەرەكشەلىك جارىققا شىقتى. ءبىز وسى جاعدايعا سايكەسىپ، ءوزارا كىرىككەن قوعامدىق قۇرىلىمدى قۇرۋعا ءتيىمدى ساياسات - شارالار مەن ءتۇزىلىس - مەحانيزمدى شىعارىپ، از ۇلتتاردىڭ جىلجىمالى ادامدارىنا قىزمەت وتەۋ، باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ۇلتتاردىڭ كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرىپ، كوركەم بولاشاقتى بىرگە جاساۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى بويىنشا وزات ورىن قۇرۋدى جاپپاي ىشكەرىلەي، ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، تاسىلگە، دانەكەرگە جاڭالىق ەنگىزىپ، ورگاندارعا جەتكىزۋ، كاسىپورىندارعا جەتكىزۋ، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا جەتكىزۋ، اۋىل - قالاشىقتارعا جەتكىزۋ، مەكتەپتەرگە جەتكىزۋ، ليان - دۇيلەرگە جەتكىزۋ، ءدىني قيمىل ورىندارىنا جەتكىزۋ سياقتىلاردى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. زور حانزۋشىلدىق پەن جەرگىلىكتى ۇلتشىلدىقتىڭ بارلىعى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ قاس جاۋى، وعان باتىل قارسى تۇرۋ كەرەك.
بەسىنشى، ۇلت ىستەرىن زاڭ بويىنشا جونگە سالىپ، ءار ۇلت ازاماتتارىنىڭ زاڭ الدىندا تۇگەلدەي تەڭ بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا زاڭىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ۇلت قىزمەتىنىڭ زاڭ، زاڭ ەرەجە جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ءار ۇلتتىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. بىردەي قاراۋعا، بارلىعىندا زاڭ بويىنشا كەسىم جاساۋعا تاباندى بولىپ، ۇلت فاكتورىنا ساياتىن دەلولاردى، وقيعالاردى زاڭ بويىنشا ۇيلەسىمدى ءبىر جاقتى ەتىپ، ءار ۇلت ازاماتتارىنىڭ ۇقىقتان تەڭ يگىلىكتەنۋىنە، بورىشتى تەڭ تۇرعىدا وتەۋىنە كەپىلدىك ەتۋ، ۇلت ىستەرىن جونگە سالۋدىڭ زاڭمەن جونگە سالۋ ارناسىندا جۇرىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. ءار ءتۇرلى سىنالاپ كىرۋ، اۋدارۋ، ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىنەن، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەردەن، ۇلتتىق بولشەكتەۋ ارەكەتتەرىنەن، ءدىني ۇشقارى ارەكەتتەردەن قاتاڭ ساقتانۋ، وعان باتىل سوققى بەرۋ كەرەك.
جاڭا جاعدايدا ۇلت قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدە، ءسوز جوق، پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنە باسشىلىعىن كۇشەيتۋ كەرەك. ءار دارەجەلى پارتكومدار ۇلت قىزمەتىن ماڭىزدى كەڭەستىك ىستەر تارتىبىنە قويىپ، ۇلت قىزمەتىن ءبىلۋ - بىلمەۋدى، ۇلتتار ىنتىماعىن نىعايتا ءبىلۋ - بىلمەۋدى باسشى كادرلاردى باعالاپ تەكسەرۋدىڭ ماڭىزدى مازمۇنى ەتۋ كەرەك. ۇلت سالاسىنداعى نەگىزدىك نازاريالىق ماسەلەلەر مەن كەلەلى رەال ماسەلەلەردى زەرتتەۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ۇلت نازارياسى، ساياساتىنىڭ ءسوز جۇيەسىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، حالىقاراداعى ىقپالى مەن اسەر كۇشىن جوعارىلاتۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەپ، پارتيا، ۇكىمەت ورگاندارىنىڭ، كاسىپورىن، ءىسورىندارىنىڭ، دەموكراتيالىق پارتيا - توپتاردىڭ، حالىقتىق ۇيىمداردىڭ ۇلت قىزمەتىن بىرلەسىپ جاقسى ىستەۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ۇلت قىزمەتى كادرلار قوسىنى قۇرىلىسىنا ءمان بەرىپ، از ۇلت كادرلارى مەن ءار ءتۇرلى دارىندىلاردى كۇش سالا باۋلىپ، تاڭداپ ءوسىرىپ، ۇلت قىزمەتى تاراۋىنىڭ اناعۇرلىم ويداعىداي مىندەت وتەپ، جاۋاپكەرشىلىكتى ادا ەتۋىن قولداۋ كەرەك.
جولداستار، دوستار!
جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ ءار ۇلتتىڭ قول ۇستاسا، تىزە قوسا وتىرىپ، بىرگە قۇلشىنا كۇرەس جۇرگىزۋىن قاجەت ەتەدى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، ءورىس اشا ىلگەرىلەپ، ەلىمىزدىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىن ىلگەرىلەتۋ، ”قوس 100 جىلدىق“ كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزەيىك!
