”تاريحتىڭ ۇزاق پەريودىنان دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلكەن اۋقىمىن يگەردى“

_ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ازيا ـ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلارىنىڭ 31 ـ رەتكى بەيرەسمي ماجىلىسىنە قاتىناسۋى ٴارى پەرۋدە مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋى جونىندە ەستەلىك

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى حاۋ ۋيۋي، ياڭ يجۇن، حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دۋ شاڭزى، حۋ زىشي

　　جاز باسىنداعى ليما، اعاشتاردىڭ باسىندا سارى قوڭىراۋ گۇلدەر جايقالا اشىلعان. تىنىق مۇحيتتىڭ تەڭىز سامالى ”باۋ ـ باقشالى استانانى“ باياۋ تەربەپ، دوستىق جانە سەلبەستىكتىڭ حابارىن جەتكىزىپ تۇرعانداي.

　　”ٴسىزدىڭ ۋاقىت شىعارىپ 2024 ـ جىلعى ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلارىنىڭ بەيرەسمي ماجىلىسىنە قاتىناسۋىڭىزدى ٴارى پەرۋدە تاعى دا مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋىڭىزدى ٴۇمىت ەتەمىن“. ٴبىر جىلدىڭ الدىندا امەريكانىڭ سان _ فرانسيسكوسىندا، پەرۋ ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 2024 ـ جىلعى وتاعاسىلىعىن وتكىزىپ العاندا، بولۋارت زۇڭتۇڭ، ەڭ ەلدىمەن، ٴتوراعا شي جينپيڭگە شىنايى ۇسىنىسىن جولدادى.

　　ۇسىنىس ٴتورت ماۋسىمدى ارتتا قالدىردى، دوستىق سۇيىسپەنشىلىك تاۋ مەن تەڭىزدى ەندەي ٴوتتى. جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن ٴتوراعا شي جينپيڭ وتىرعان ارناۋلى ۇشاق ليما كاللاۋ اۋە ارمياسى بازاسىنا جەتتى. اۋەجايدا قارسى الا شىققان پەرۋ مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ٴتوراعاسى ادريانسون ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ قولىن قاتتى قىسىپ تۇرىپ بىلاي دەدى: ”ٴتوراعا شي جينپيڭ، سىزگە راقىمەت! ٴسىزدىڭ كەلگەندىگىڭىز ٴبىزدى قۋانىشقا بولەدى“.

　　شىعىستاعى ٴىرى ەلدىڭ ديپلوماتيالىق ىزدەرى ٴورىس اشۋ مەن العا باسۋدى، جاعداي مەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان حالىقارالىق ىقپال كۇشىن، باۋراۋ قۋاتىن، سومداۋ قۋاتىن ايگىلەدى.

　　2013 ـ جىلدان بەرى لاتىن امەريكاسىنا 6 ـ رەت بارىپ، ”جاقىندارىنا، دوس ـ جاراندارىنا امانداستى“، اراعا 8 جىل سالىپ تىنىق مۇحيتتىڭ قارسى جاعالاۋىنداعى ”كورشىلەرگە“ تاعى دا ساپارلاي باردى. ٴبارى دە تانىس، الايدا بارلىعى دا شىت جاڭا _

　　تىنىق مۇحيتتىڭ تەڭىز جاعالاۋىنان اندەس تاۋ اڭعارىنا، ونان امازونكا وزەنى جاعاسىنا دەيىن، بايىرعى، كوزدىڭ جاۋىن الاتىن توپىراقتا ”جۇڭگو سۇيىسپەنشىلىگى“ ونان ارى قويۋلاي ٴتۇستى، ”جۇڭگو ورلەۋى“ بارعان سايىن تاسقىندادى.

　　شىعىستان تولقىن كوتەرىلىپ، الۋان تۇسكە بولەندى. جۇڭگو _ پەرۋ قارىم ـ قاتىناسىنان جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى سەلبەستىگىنە دەيىن، ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكاسىنان الەمدىك باسقارۋعا دەيىن، اۋمالى ـ توكپەلى، وزگەرىسكە تولى دۇنيە جۇزىندە جۇڭگو ورايىنىڭ الەمدىك دامۋداعى قوزعاۋشى كۇشى اناعۇرلىم كۇشەيىپ، جۇڭگو جوباسىنىڭ ادامزاتتىڭ العا باسۋ ىستەرىندەگى جەتەكشىلىك قۋاتى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندى.

　　(1)10 جىل . ٴىرى ديپلوماتيا: ليمادان جولعا شىققان جۇڭگو _ پەرۋ دوستىق كەمەسى اناعۇرلىم نۇرلى بولاشاققا بەت الدى

　　ۋاقىت قانداي كۇش ـ قۋاتقا يە؟ 10 جىل ۋاقىت قانداي وزگەرىس اكەلەدى، تاعى نەنى جارىققا شىعارادى؟

　　10 جىلدىڭ الدىندا، مەملەكەت باسشىسى ديپلوماتياسى جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى الىپ كەمەسىنىڭ رەسمي جولعا شىعۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى؛ 10 جىلدان بەرى، جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى سەلبەستىگى ساپاسىن جوعارىلاتىپ، دارەجەسىن ٴوسىرۋدىڭ جەدەل ارناسىنا ٴتۇستى، جۇڭگو _ لاتىن امەريكاسى قارىم ـ قاتىناسى تەپە ـ تەڭ، ٴوزارا پايدا جەتكىزەتىن، جاڭالىق اشاتىن، اشىق، حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن جاڭا داۋىرگە قادام تاستادى.

　　10 جىلدىڭ الدىندا، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋىن، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلى بىرلىگى ارمانىن كوكەيدە ساقتاعان شىعىستاعى ٴىرى ەل جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا ٴىرى ەل ديپلوماتياسى تۋىن بيىك ۇستادى؛ 10 جىلدان بەرى، جۇڭگوشا ەرەكشەلىك، جۇڭگو قاسيەتى، جۇڭگو سالاۋاتى جۇڭگونىڭ الەمنىڭ بارلىق جەرىنەن دوس تاۋىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بۇرىن بولىپ كورمەگەن دارەجەدە جۇڭگوعا نازار اۋدارۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

　　كۇن ساۋلەسى تەڭىز بەتىنەن كوتەرىلىپ، جاعاداعى جاسىل القاپتى ايمالاپ، ليما كوشەسىندەگى گازەت ـ جۋرنال دۇكەندەرىنە توگىلىپ تۇر. 11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى باسپادان شىققان «پەرۋلىكتەر گازەتى» ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ اۆتورلى ماقالاسىن 2 بەتكە باستى، وسى گازەتتەر ەڭ كورنەكتى ورىنعا قويىلدى.

　　”بۇل اراداعى حالىق جۇڭگولىقتاردى جاقىن تارتىپ ’اۋىلداس‘ دەپ اتايدى“، ”جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ ارحەولوگيا سالاسىنداعىلار جۇڭحۋا وركەنيەتى مەن امەريكا قۇرىلعى وركەنيەتى ٴىس جۇزىندە ٴبىر اتانىڭ سوڭعى ۇرپاقتارىنىڭ تۇرلىشە داۋىردەگى، تۇرلىشە جەردەگى تۋىندىسى دەپ قارايدى“، ”جۇڭگو مەن پەرۋ ەكى ەل حالقى ٴبىرىن ـ ٴبىرى كورگەندە ’جاقىنىن كورگەندەي‘ سەزىنەتىندىگىن، قارسى جاقتىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىن كورگەندە ’ٴتۇس تانىستاي‘ سەزىنەتىندىگىن كوپتەگەن ادام ماعان ايتقان ەدى“... ٴاربىر ىقىلاستى ٴسوز تالاي ـ تالاي اسەم دە جاندى ەستەمەلەردى ەسكە سالدى، جۇڭگو مەن پەرۋ دوستىعىنىڭ تاريحي بايلانىسى، وركەنيەت ۇندەستىگى انىق اڭعارىلدى.

　　قان تامىرمەن توعىسقان سۇيىسپەنشىلىك ورناعان، ونان دا ماڭىزدىسى، باتىلدىقپەن الدا جۇرەتىن جۇرەكتىلىك بار؛ وركەنيەت الاۋىن جالعاستىرۋ ساقتالعان، ونان دا ماڭىزدىسى، داۋىرمەن بىرگە العا باساتىن ٴورىس اشۋ دا بار.

　　2013 ـ جىلى سولتۇستىك جارتى شاردىڭ العاشقى كوكتەمى، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ ديپلوماتياسى ”جۇڭگودا ساپاردا بولۋ ورلەۋىن“ قارسى الدى. جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ مەملەكەت باسشىلارى ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىن جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس دەڭگەيىنە كوتەرۋدى بىرگە جاريالادى. پەرۋ جاڭا جۇڭگومەن ەڭ ەرتە ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان لاتىن امەريكاسىنداعى ەلدەردىڭ ٴبىرى، وسىدان باستاپ جۇڭگومەن ەڭ ەرتە جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس ورناتقان لاتىن امەريكاسىنداعى ەلدەردىڭ ٴبىرى دەگەن تاعى ٴبىر سالاۋات ۇستەمەلەندى.

　　2016 ـ جىلى وڭتۇستىك جارتى شاردىڭ جاز باسى، ٴتوراعا شي جينپيڭ پەرۋدە تۇڭعىش رەت مەملەكەتتىك ساپاردا بولىپ، جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ اناعۇرلىم جاقسى، اناعۇرلىم تەز دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىن باستادى. 8 جىلدا كوكتەمدە گۇل اشىپ، كۇزدە جەمىس بەرىپ، سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى: ەكى جاقتى ساۋدا سوماسى 1.6 ەسە ارتتى، جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ پەرۋگە قوسقان قارجىسىنىڭ مولشەرى ەكى ەسەلەنىپ، ەكى ەل حالقىنا ناقتى پايدا جەتكىزدى.

　　جول بويى جەتەكشىلىك ەتىپ، ۇدەرە العا تارتتى. ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو _ پەرۋ قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ”تابىسقا جەتۋ جولىن“ تەرەڭ بايىمدادى: ”بايىرعى وركەنيەتتىڭ مايەكتى قورى جۇڭگو مەن پەرۋ ەكى ەلگە اقىل ـ پاراسات جانە دارقاندىق سيلاپ، ٴبىزدىڭ تاريحتىڭ العا باسۋ بەتالىسىن ايقىن كورىپ، ٴداۋىردىڭ دامۋ اۋقىمىنا ۇيلەسىپ، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساۋعا، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋگە، ٴوزارا سەنىم ارتۋعا، ٴوزارا ۇيرەنىپ، ٴوزارا ۇلگى الۋعا باستان ـ اياق تاباندى بولىپ، تۇرلىشە كولەمدەگى، تۇرلىشە تۇزىمدەگى، تۇرلىشە مادەنيەتتەگى ەلدەردىڭ ىنتىماقتاسۋىنىڭ، سەلبەستىك جاساسۋىنىڭ ۇلگىسىنە اينالۋىمىزعا مۇمكىندىك جاسادى“.

　　جاڭا ”ليما ۋاقىتى“، جاڭا تاريحي باستاما.

　　ليما كاللاۋ اۋە ارمياسى بازاسى _ ”ٴتوراعا شي جينپيڭ، ٴسىزدى قارسى الامىز!“ ۇلتتىق كيىم كيگەن پەرۋ ورەندەرى الىستان كەلگەن جۇڭگولىق سيلى قوناقتارعا قىپ ـ قىزىل روزا گۇلىن ۇسىندى. ”جۇڭگو _ پەرۋ دوستىعى جاساسىن“! ” ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ پەرۋدەگى ساپارىنىڭ تولىق تابىستى بولۋىن تىلەيمىز“! اۋەجايدان جايعاساتىن جەرگە دەيىن ىزگى تىلەكتەر قىزىل ٴتۇستى كەرمە تۋدا تەربەلىپ، ىستىق ىقىلاسپەن كۇلىمدەگەن بەينەلەر اراسىندا قالىقتادى.

　　ليما قالاسى ورتالىق قارۋ ـ جاراق الاڭى، پالما اعاشى جايقالا وسكەن، فونتان اتىلىپ تۇر، 72 تۇلپار قاسقايا العا تارتىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ اۆتوكولىك اترەتىنىڭ العا ٴجۇرۋىن قورعاپ كەلەدى. ساليۋت ٴۇنى جەر ـ كوكتى ٴدۇر سىلكىندىردى، تاۋ قىرانى قاناتىن جايا سامعادى، ”وڭتۇستىك امەريكا قۇرلىعىن ازات ەتۋشى“ سان _ مارتين جياڭجۇننىڭ پەرۋدىڭ تاۋەلسىزدىك العاندىعىن جاريالاعان جەردە اسقاق اسكەري مۋزيكا ٴۇنى ۇزاققا دەيىن جاڭعىرىپ تۇردى. زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ الدىنداعى الاڭعا جايىلعان ۇزىن قىزىل كىلەمدى بويلاپ ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قاتارلاسىپ كەلە جاتتى، قولدارىنا نايزا ۇستاپ قاسقايىپ تۇرعان قۇرمەت قاراۋىلدارىنا قول بۇلعاپ قۇرمەت ٴبىلدىردى.

　　جۇرتشىلىق جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ٴجيى ىقپالداستىعىنا نازار اۋداردى _

　　بيىل 6 ـ ايدا بولۋارت زۇڭتۇڭ مىندەتكە وتىرعاننان كەيىن تۇڭعىش رەت جۇڭگوعا ساپارلاي كەلۋىنەن ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى پەرۋگە ساپارلاي بارۋىنا دەيىن 5 ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ەكى ەل باسشىلارى ٴبىر جىلدىڭ ىشىندە ٴوزارا ساپاردا بولدى.

　　11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن پەرۋ زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ تۋپاك امارۋ زالىندا جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ مەملەكەت تۋى ٴبىر ـ بىرىنە شۇعىلا شاشىپ تۇر. ٴتوراعا شي جينپيڭ بولۋارت زۇڭتۇڭمەن تاعى ٴبىر مارتە بەتپە ـ بەت وتىرىپ كەڭەس وتكىزدى.

　　”قۇرمەتتى ٴتوراعا مىرزا، وسى ٴسات ەكى ەل اراسىنداعى تەرەڭ دوستىقتى جانە جوعارى دەڭگەيدەگى سەلبەستىكتى تولىق ايگىلەدى، ەكى جاقتىڭ بولاشاقتى بەتكە الىپ، بىرگە گۇلدەنەتىن جانە داميتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرۋ بەرىك تىلەگىن بەينەلەدى“. بولۋارت زۇڭتۇڭنىڭ بەتاشار ٴسوزى ىستىق ىقىلاستى بولدى.

　　دامۋ ستراتەگياسىن ۇشتاستىرۋدان ناقتى ىستەر سەلبەستىگىنىڭ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىرۋعا دەيىن، ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرىن اۋىستىرۋدى كۇشەيتۋدەن وركەنيەتتەردىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋىنىڭ ٴداۋىر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋعا دەيىن ٴتوراعا شي جينپيڭ بيىكتە تۇرىپ، الىسقا كوز جىبەرىپ، جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ قول ۇستاسا العا باسۋ بەتالىسىن ايقىن كورسەتىپ بەردى.

　　”ساۋدا جانە قارجى قوسۋ سىندى ’قوس تەگەرشىك ارقىلى دەم بەرۋدى‘ كۇشەيتىپ، ٴداستۇرلى كاسىپ سالاسى مەن جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىنىڭ ’قاتار قانات قاعۋىن‘ ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگى مەن قامداۋ تىزبەگى سىندى ’ەكى تىزبەكتىڭ توعىسۋىن‘ جەبەۋ كەرەك“، جۇڭگو مەن پەرۋ سەلبەستىگىنىڭ وسى جاڭا كورىنىسى زالداعى پەرۋ ٴمانساپتىلارىن ايرىقشا جەلپىندىردى.

　　جۇرتشىلىق جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ سەلبەستىكتى جەدەل ىلگەرىلەتكەندىگىن القادى _

　　”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋدا ىلگەرىلەۋ بولدى: 2019 ـ جىلى جۇڭگو مەن پەرۋ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىگىنىڭ تۇسىنىستىك ەسكەرتپە حاتىنا قول قويدى، پەرۋ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋعا ەڭ ەرتە ات سالىسقان لاتىن امەريكاسىنداعى ەلدەردىڭ بىرىنە اينالدى. وسى رەتكى ساپاردا ەكى جاق ىشكەرىلەگەن تۇردە ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىنا قول قويدى، جۇڭگو باستاماسى پەرۋدە ۇزدىكسىز تامىر تارتىپ، گۇل اشتى.

　　ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنىڭ دارەجەسى جوعارىلادى: 15 جىلدىڭ الدىندا، پەرۋ جۇڭگومەن تۇڭعىش رەت ٴبىر قىدىرۋ ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنە قول قويعان لاتىن امەريكاسىنداعى ەلگە اينالدى. وسى رەتكى ساپاردا ەكى جاق ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسىمىنە رەسمي قول قويدى. بولۋارت زۇڭتۇڭ تەبىرەنە: پەرۋدىڭ ەڭ ۇلكەن ساۋدا سەرىگىمەن سەلبەستىگى ”ارشىندى ٴبىر قادام“ تاستادى، ـ دەدى.

　　ساپار كەزىندە جاريالانعان بىرلەسكەن مالىمدەمەدە مىناداي ٴبىر اۋىز ٴسوز جازىلدى: ”ەكى جاق جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسى جۇلگەسىندە ەكى ەلدىڭ دوستىق سەلبەستىك قارىم ـ قاتىناسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيەتىن بولاشاق قۇرۋدى قايتالاي دارىپتەدى“.

　　11 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى كەشتە پەرۋ زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ ەرەسپرو زالىندا شىراقتار سامالاداي جارقىراپ تۇر. جۇڭگو مەن پەرۋدىڭ ساياسي سالاسىنىڭ، ساۋدا سالاسىنىڭ ۋاكىلدەرى كەلدى، ٴار ەلدىڭ پەرۋدە تۇراتىن تىلشىلەرى دە كەلدى، دۇنيە ٴجۇزى جۇڭگو مەن پەرۋ سەلبەستىگىنىڭ ”تاريحي ساتىنە“ كۋا بولدى.

　　كەڭەس اياقتاعاننان كەيىن، ٴتوراعا شي جينپيڭ بولۋارت زۇڭتۇڭمەن قاتارلاسا كەلە جاتتى. ەكى مەملەكەت باسشىسىنىڭ الدىندا الىپ ەكران تۇر. ”چيانكايدان شاڭحايعا دەيىن: دامۋدان بىرگە يگىلىكتەنۋ، بىرگە كوركەيىپ ـ گۇلدەنۋ“، ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى بەينە ەكران تاسىلىمەن پەرۋدىڭ چيانكاي پورتىنىڭ اشىلۋ سالتىنا بىرگە قاتىناستى.

　　”چيانكايدان شاڭحايعا دەيىن“ دەگەن ٴسوز پەرۋ حالقىندا كەڭ تارالعان ٴسوز، ونان دا ماڭىزدىسى، حالىقارالىق مەديالاردىڭ قىزۋ تالقى تاقىرىبىنا اينالعان ٴسوز. كەيبىرەۋلەر وڭتۇستىك امەريكاداعى تەڭىز تاسىمالىنىڭ وسى جاڭا قاقپاسى ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋدىڭ قارىشتاپ دامۋىنىڭ جاڭا دالەلى دەسە؛ كەيبىرەۋلەر ونى پەرۋدىڭ، اۋەلى، تۇتاس لاتىن امەريكاسىنىڭ ۇلكەن ۇلاسۋىنىڭ، قاۋىرت دامۋىنىڭ جاڭا ورايى دەيدى؛ ال ەندى بىرەۋلەر ول تاريحتى وزگەرتىپ، تىنىق مۇحيت ساۋداسىنىڭ جاڭا جاعدايىن جاراتادى دەيدى.

　　”ٴتوراعا، مالىمەت، زۇڭتۇڭ، مالىمەت، چيانكاي پورتىنىڭ قۇرىلىسى اياقتادى، پورتتى اشۋ شارت ـ جاعدايى ازىرلەندى، نۇسقاۋ بەرىڭىزدەر“!

　　”پورت اشىلسىن“! ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى بۇيرىق بەردى.

　　ۇزىننان ـ ۇزاققا سوزىلعان تولقىننان ساقتانۋ توسپاسى بەينە بىلەك سياقتى شىت جاڭا پورتتى قورعاپ تۇر، بيىك اسپالى كران شاڭحايدان كەلگەن ”پەرۋ كەمەسىندەگى“ جۇڭگونىڭ ”جاڭا ٴۇش ٴتۇرى“ تيەلگەن كونتەينەرلەردى ٴتۇسىردى ٴارى پەرۋدىڭ ەرەكشە ونىمدەرى لىق تولتىرىلعان كونتەينەرلەردى جۇڭگوعا جۋىقتا باراتىن ”جاڭا شاڭحاي كەمەسىنە“ تيەدى.

　　ۇزىننان ـ ۇزاققا سوزىلعان تەڭىز جاعالاۋىندا شىراقتار سامالاداي جارقىراپ، چيانكاي پورتى كوزدىڭ جاۋىن الدى؛ قىزۋ قول شاپالاق ٴۇنى، قۇتتىقتاۋلار مەن ۇمىتتەر ٴوزارا توعىستى. جۇڭگو مەن پەرۋ سەلبەستىگىنىڭ بولاشاعى نۇرلى.

　　چيانكاي پورتىن قايتكەندە ويداعىداي قۇرۋعا، ويداعىداي باسقارۋعا، ويداعىداي جۇرگىزۋگە بولادى، ٴتوراعا شي جينپيڭ ”ارنا ارقىلى زات اينالىمىن جەبەۋ، زات اينالىمى ارقىلى ەكونوميكا ـ ساۋدانى جەبەۋ، ەكونوميكا ـ ساۋدا ارقىلى كاسىپ سالاسىن جەبەۋ جاعىندا بەلسەنە ىزدەنىس جاساۋدى“ العا قويدى، بۇل جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋدا، ەسىك اشۋدا ”ىزدەنە ٴجۇرىپ جول تابۋدا“ باسىپ وتكەن جولى ەمەس پە. جۇڭگودا ساپاردا بولىپ قايتىپ كەلگەن بولۋارت زۇڭتۇڭعا شىنجىنداعى بالىقشىلىق قىستاعىنىڭ كەرەمەت وزگەرىستەرى تەرەڭ اسەر قالدىردى. ول شىنجىننىڭ دامۋىنا ەلىكتەپ، ٴبىر رەتكى وزگەرىستى باستاپ، چيانكايدى دۇنيە جۇزىلىك زات اينالىمى، عىلىم ـ تەحنيكا، ونەركاسىپ ورتالىعى ەتىپ تۇلعالاۋدى ٴۇمىت ەتتى.

　　بۇل ايبىندى بولاشاقتا تاريحتىڭ جاڭعىرىعى بار، ٴتىپتى دە ماڭىزدىسى، بولاشاققا دەگەن شەكسىز وي بار.

　　پورتتىڭ اشىلۋ سالتىندا ٴتوراعا شي جينپيڭ 2000 نەشە جىلدىڭ الدىندا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ اتا ـ بابالارى اشقان تەڭىزدەگى جىبەك جولىن تىلگە تيەك ەتتى، 500 نەشە جىلدىڭ الدىندا، پەرۋدەگى ەجەلگى ينكالار سالعان ينكا بايىرعى جولىن تىلگە تيەك ەتتى، ”قازىرگى چيانكاي پورتى ’جاڭا داۋىردەگى ينكا بايىرعى جولىنىڭ‘ جاڭا باستاماسىنا اينالۋدا“. بولۋارت زۇڭتۇڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”بۇل ’جاڭا داۋىردەگى ينكا بايىرعى جولى‘ ەكى ٴىرى وركەنيەتتى بايىرعى ەلدىڭ توعىسۋ كوپىرىن، دوس ەكى ۇلتتىڭ دوستىقتى تەرەڭدەتۋ كوپىرىن سالادى. جۇڭگو جاساسىن! پەرۋ مەن جۇڭگونىڭ دوستىعى جاساسىن!“

　　(2) 35 جىل . زور سەلبەستىك: حالىققا باقىت جاراتىپ، ازيا ـ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى دامۋىنىڭ جاڭا ٴداۋىرىن اشتى

　　مەملەكەتتىك ساپار كۇن ٴتارتىبىن اياقتاتقاننان كەيىن، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ پەرۋدەگى ساپارى APEC ”ۋاقىتىنا“ ٴوتتى. 11 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنىنەن 16 ـ كۇنىنە دەيىن جۇڭگو مەملەكەت باسشىسى ديپلوماتياسىنىڭ ٴتۇيىنى ازيا _ تىنىق مۇحيت سەلبەستىگى ۇلكەن ساحناسىنا ويىستى.

　　ۇشى ـ قيىرسىز كەڭ كوسىلگەن تىنىق مۇحيتتىڭ تولقىنى جاعانى ۇرىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ سەنترى شىعىسقا ويىسقان ٴداۋىر تىنىسىن ٴبىلدىرىپ تۇر. 35 جىلدان بەرى، ٴوڭىردىڭ ٴبىر تۇلعالانۋى اۋەلگى ماقساتىن كوزدەگەن ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى ازيا قۇرلىعىنان، امەريكا قۇرلىعىنان، وكەانيادان كەلگەن ەكونوميكالىق تۇلعالاردى تۇتاستىرىپ، مۇشەلەر ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنا تەرەڭ توعىسىپ، ٴبىرى گۇلدەنسە ٴبارى گۇلدەنەتىن، ٴبىرى زيان تارتسا ٴبارى زيان تارتاتىن مۇددەلىك ورتاق تۇلعاعا، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاعا اينالدى.

　　ۇكىمەت ٴمانساپتىلارى بار، كاسىپورىنداردىڭ جوعارى دارەجەلى باسقارۋشىلارى بار، وقىمىستى ـ ماماندار بار، 7000نان استام ۋاكىل شار تاراپتان جينالىپ ليمادا باس قوستى. ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى ەكونوميكالىق تۇلعا باسشىلارىنىڭ كەلۋى جۇرت نازارىن اۋداردى. ولاردىڭ تالعامى مەن جاۋاپكەرشىلىگى ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى سەلبەستىگىنىڭ جۇلگەسىن سومداۋدا، سونداي ـ اق جاۆا ارالىنداعى جەمىس ەگەتىن ديقاندار مەن انديس تاۋىنداعى قولونەرشىلەردىڭ تىرشىلىگىنە دە ىقپال جاساۋدا.

　　ٴماجىلىس تۋى جەلمەن جەلبىرەپ، ۋاكىلدەر ۇيىرمەلەرىنىڭ اۆتوكولىك اترەتتەرى ارت ـ ارتىنان كەلدى. 11 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 31 ـ رەتكى باسشىلار بەيرەسمي ٴماجىلىسى ليما ٴماجىلىس ورتالىعىندا شىمىلدىعىن اشتى. ٴتوراعا شي جينپيڭ ارشىندى قاداممەن باردى، بولۋارت زۇڭتۇڭ ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الدى، ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قىمباتتى APEC لەزدىك ”ٴساتىن“ قالدىردى.

　　اراعا 8 جىل سالىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ دامۋى ٴۇشىن تاعى دا ”ليما ۋادەسىنە“ بارۋ _ وتاعاسى ەلمەن قول ۇستاسا وتىرىپ ەسىك اشۋ سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋگە ٴۇن قوسقاندىق ٴارى ”ازيا _ تىنىق مۇحيت وڭىرىنە تامىر تارتىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىن كوركەيتىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيىت وڭىرىنە باقىت جاراتۋ“ ۋادەسىنە دەگەن اينىماس سەنىم.

　　ٴماجىلىس ورتالىعىنداعى ليما زالىنىڭ دوڭگەلەك ٴپىشىندى ٴماجىلىس ۇستەلىنىڭ ورتاسىنا كوزدىڭ جاۋىن الاتىن ٴماجىلىس بەلگىسى ورناتىلعان. ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنداعى 21 ەكونوميكالىق تۇلعانىڭ سيمۆولى بولعان 21 جولاق ساۋلە التىن ٴتۇستى كۇن قۇراپ، قات ـ قابات تەڭىز تولقىندارى اراسىنان باياۋ كوككە كوتەرىلدى. جاڭا ”ليما ۋاقىتى“ ازيا _ تىنىق مۇحيت سەلبەستىگى تاريحىندا قانداي تاڭبا قالدىرادى؟ دۇنيە ٴجۇزى وزگەرىسى، ٴداۋىر وزگەرىسى، تاريح وزگەرىسى بۇرىن بولىپ كورمەگەن تاسىلمەن جۇرىلۋدە، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى سەلبەستىگى قايدا بارادى، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ دامۋى قايدا بارادى؟

　　تاريحتىڭ جول ايىرىعىندا تۇرعان ازيا _ تىنىق مۇحيت وڭىرىندەگى ەلدەر اناعۇرلىم زور جاۋاپكەرشىلىك ارقالادى. ٴبىز ىنتىماقتاسىپ، ىستەستىك جاساپ، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، 2040 ـ جىلعى پۇتراجايا كەلەشەكتىك نىساناسىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى دامۋىنىڭ جاڭا ٴداۋىرىن قۇلشىنا اشۋىمىز كەرەك“. ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴسوز سويلەگەندەگى كورىنىس ليما زالىنىڭ الىپ ەكرانىندا ٴبىر ۋاقىتتا كورسەتىلدى. اسقاق جۇڭگو دارىپتەمەسى، شىنايى ٴونىمدى جۇڭگو جوباسى ورتاق تانىم مەن بىرىككەن كۇش ۇيىستىرىپ، سەنىم مەن ٴۇمىتتى جەتكىزدى.

　　”نەشە ون جىلدان بەرى، ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ قارىشتاپ دامۋدى، جاپپاي گۇلدەنۋدى، ۇلكەن توعىسۋدى جۇزەگە اسىرۋىن جەبەپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ الەمدىك ەكونوميكانىڭ ەڭ ومىرشەڭ كۇشكە يە بولىگىنە جانە نەگىزگى ارتۋ قوزعالتقىشىنا اينالۋىنا دەم بەردى“ _ سالماعى زور بولعاندىقتان، جاۋاپكەرشىلىگى دە زور.

　　”دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدىق وزگەرىس جاعدايى جەدەل قۇبىلۋدا، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋى دارمەنسىز، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ەسىك اشۋ كورسەتكىشى ۇزدىكسىز قۇلدىرادى، ازيا _ تىنىق مۇحيت سەلبەستىگى دە وڭىرلىك ساياسي، سىڭار جاقتىلىق جانە قورعامپازدىقتىڭ اسقىنۋى سياقتى سىن ـ سايىستارعا ٴدوپ كەلۋدە“ _ زور سىن ـ سايىستار الدىندا، ٴسوز جوق، زور جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ كەرەك.

　　”اشىق، توعىسقان ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى سەلبەستىك ارناسىن قالىپتاستىرۋ“، ”ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ جاسىل، جاڭالىق اشاتىن ارتۋ قوزعالىس قۋاتىن جەتىلدىرۋ“، ”ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ جالپىعا ٴتيىمدى، سيىسىمدى دامۋ ۇستانىمىن بەرىك ورناتۋ“ _ ٴتوراعا شي جينپيڭ ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى دامۋىنىڭ جاڭا ٴداۋىرىن اشۋدى ارقاۋ ەتە وتىرىپ 3 ٴتۇرلى قۋاتتامانى العا قويىپ، جۇڭگونىڭ وزىندىك دامۋ تاجىريبەسىن تياناق ەتىپ، ”قۋات ۇستەۋ، سيىسىمدى بولۋ، ارتۋ“ سىندى ٴماجىلىس نەگىزگى تاقىرىبىنا ٴۇن قوسىپ، تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشاتىن ٴىرى ەل اقىل ـ پاراساتىن، ٴىرى ەل كەلبەتىن ايگىلەدى.

　　ٴداۋىر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاپ، ٴداۋىر كەلەلى اۋقىمىن ويداعىداي يگەردى.

　　ليما قالاسىنىڭ ورتالىعىنداعى مەملەكەت تەاترحاناسى ادامعا لىق تولىق، ازيا _ تىنىق مۇحيت ساۋدا سالاسىنداعى 1000نان استام ەگەيلەر ٴبىر ارادا باس قوستى. ۋاكىلدەر ”ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى“ دەگەن ٴسوزدىڭ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ونەركاسىپ ـ ساۋدا باسشىلارىنىڭ باسشىلار ماجىلىسىندە سويلەگەن جازباشا لەكسياسىندا 13 رەت ايتىلعانىن بايقادى.

　　2013 ـ جىلدان بەرى، ٴار جولى ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ماجىلىسىنە قاتىناسقان كەزدە، ٴتوراعا شي جينپيڭ ”الەمدىك ەكونوميكاداعى ەڭ جاندى كۇشتى“ بەتكە الا لەكسيا جاساپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ەكونوميكاسى مەن دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ەڭ جاڭا جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ، نازار اۋدارىپ وتىرعان ماسەلەلەرگە جاۋاپ قايتارىپ، باعدار نۇسقادى. بيىل جىل باسىنان بەرى، 100 جىلدىق وزگەرىس ۇزدىكسىز قۇبىلىپ، جاڭا جاعداي، جاڭا وزگەرىس ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، لەكسيانىڭ نەگىزگى تاقىرىبى ”ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنا“ ويىستى.

　　مىنا ٴبىر تۇجىرىم ادامدى ەڭ شابىتتاندىرادى: ”ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى _ قوعامدىق وندىرگىش كۇش دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ تالابى، عىلىم ـ تەحنيكانىڭ العا باسۋىنىڭ تابيعي ناتيجەسى، ايبىندى تاريح اعىمى، قارسى جەل مەن كەرى تولقىنعا جولىققان بولسا دا، الايدا ونىڭ دامۋ كەلەلى اۋقىمى ەجەلدەن وزگەرگەن ەمەس“.

　　مۇنىڭ ىشىندە قوزعاۋشى كۇش پەن كەدەرگى كۇشتى پارىقتاي ٴبىلۋ: ”قازىر ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى مەن كەدەرگى كۇشى تىرەسۋدە، ٴبىراق قوزعاۋشى كۇشى سوندا دا كەدەرگى كۇشتەن اسىپ ٴتۇستى“.

　　مۇنىڭ ىشىندە ساقتاندىرۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، جەتەكشىلىك بار: ”ٴتۇرلى جەلەۋمەن ەكونوميكالىق سەلبەستىككە كەدەرگىلىك جاساپ، ٴوزارا يەك سۇيەيتىن دۇنيە ٴجۇزىن بولەكتەۋگە قاسارىسۋ تاريحتى كەرى بۇرعاندىق“، ”از ساندى ەلدەردىڭ جەكە يەمدەنىپ زورەكەرلىك جۇرگىزەتىن كونە سۇردەگىمەن جۇرۋگە بولمايدى“، ”ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ ۇنامدى اسەرىن اناعۇرلىم كوپ تاراتۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.

　　ماسەلەنى بەتكە الىپ، تامىر ۇستاپ، رەتسەپ جازدى: ”جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋگە تاباندى بولىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ پارمەندى ارتۋىن ىلگەرىلەتۋ“، ”داۋىرمەن بىرگە العا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولىپ، الەمدىك ەكونوميكانى باسقارۋ جۇيەسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ“، ”ادامدى نەگىز ەتۋگە تاباندى بولىپ، دامۋدىڭ بىركەلكىسىز بولۋ ماسەلەسىن شەشۋدى ىلگەرىلەتۋ“ _ جالپىعا بىردەي، سيىسىمدى بولعان ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن قايتكەندە قول ۇستاسا ىلگەرىلەتۋگە بولاتىندىعى جونىندە ٴتوراعا شي جينپيڭ ”ٴۇش تاباندى بولۋدى“ العا قويىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ بارىسىنداعى كورنەكتى قايشىلىقتارعا تالداۋ جاساپ، ٴداۋىر اعىمىنا ۇيلەسەتىن جۇڭگو قۋاتتاماسىن العا قويدى.

　　ەرتە زاماننان قازىرگە دەيىندى تىلگە الىپ، بولاشاققا كوز جىبەردى: 16 ـ عاسىردا لاتىن امەريكاسىنا ساپار شەككەن ”جۇڭگو كەمەسىنە“ توقتالدى، ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ جاڭا ٴبىر رەتكى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ گۇلدەنۋ جولىنا ۇيلەسۋ كەرەكتىگىنە دە توقتالدى. بولاشاققا كوز جىبەرىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى: ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتەتىن پاراۆوز بولۋدان جازباي، اشىق ازيا _ تىنىق مۇحيت، سيىسىمدى ازيا _ تىنىق مۇحيت سىندى التىن ٴارىپتى ماڭدايشالىقتى جارقىراتىپ، جاسىل ازيا _ تىنىق مۇحيت، سيفرلى ازيا _ تىنىق مۇحيت سىندى جاڭا ماڭدايشالىق سومداپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى دامۋىنىڭ كەلەسى ”التىن 30 جىلىن“ تۇلعالاۋى كەرەك.

　　نەعۇرلىم قيىن، اۋمالى ـ توكپەلى بولعان سايىن، جاۋاپكەرشىلىك سولعۇرلىم ايگىلەنەدى.

　　ول 2017 ـ جىلعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ماجىلىسىندەگى ”دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ شالقار تەڭىزى سەن قاجەت ەتسەڭ دە، قاجەت ەتپەسەڭ دە سول جەردە“ دەگەن كەڭ كوز ايا؛ ول 2019 ـ جىلعى شاڭحاي يمپورت كورمەسىندەگى ”ۇلكەن داريا، ۇلكەن وزەندەردىڭ جوڭكىلە العا باسقان بەتالىسىن ەشكىم دە توسا المايدى“ دەگەن اسقاق جىگەر؛ ول وسى رەتكى ليما ماجىلىسىندەگى ”ۇزدىكسىز ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتەتىن پاراۆوز بولۋ“ دەگەن زور تالپىنىس...

　　ەندى عانا اياقتاعان يمپورت كورمەسىندە ازيا _ تىنىق مۇحيت وڭىرىندەگى كاسىپورىندار زور تابىسپەن ورالدى؛ ەندى عانا اشىلعان چيانكاي پورتىندا لاتىن امەريكاسىنداعى كەيبىر كورشى ەلدەر بارىپ تەكسەرىپ قايتۋعا دايىندالۋدا. «وڭىرلىك جان ـ جاقتى ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس كەلىسىمى» جوعارى ساپالى اتقارىلدى، جۇڭگو مەن شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى ەركىن ساۋدا رايونىنىڭ 3.0 ۇلگىسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسسوزىن ماندىك جاقتان اياقتاتتى، سونداي ـ اق جۇڭگو مەن پەرۋ ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ كەلىسىمىنە قول قويعان جاڭا حابارلار ادامدى جەلپىندىردى...

　　دۇنيە ٴجۇزى اڭسادى، ٴسۇيىندى: ”جۇڭگو ەسىك اشۋدىڭ، سەلبەستىك جاساۋدىڭ ناعىز باستاۋشىسى“، ”ٴتوراعا شي جينپيڭ بىزگە جۇڭگونىڭ ورنىقتىلىعى مەن سەنىمدىلىگىن سەزىندىردى“، ”دۇنيە ٴجۇزى ٴتوراعا شي جينپيڭ سياقتى باسشىعا مۇقتاج“...

　　وسى رەتكى ليما ماجىلىسىندە جۇڭگو جاقتىڭ بەلسەنە جەبەۋىندە، ٴارقايسى جاق «2024 ـ جىلعى ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلارىنىڭ ماچيۋبيچيۋ جارناماسى»، «ازيا _ تىنىق مۇحيت ەركىن ساۋدا رايونىنىڭ كەڭەستىك تارتىبىنە تىڭنان كوز جىبەرۋ جونىندەگى مالىمدەمە» جانە «جۇيەلى بولۋعا جانە الەمدىك ەكونوميكاعا قاراي تيپ جاڭالاۋدى ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى ليما جول كارتاسى» سياقتى 3 جەتىستىك حۇجاتىن جاريالادى. 2040 ـ جىلى اشىق، ومىرشەڭ، بەرىك، بەيبىت ازيا _ تىنىق مۇحيت ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋعا كۇش سالدى، ازيا _ تىنىق مۇحيت ەركىن ساۋدا رايونى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتى، «ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ۇلاسۋ، تۇتاسۋ جوباسىن» تياناقتاندىردى... وسىناۋ ماڭىزدى ٴماجىلىس جەتىستىكتەرى تۇنىپ تۇرعان جۇڭگو اقىل ـ پاراساتىنىڭ جاۋھارى.

　　ورتاق تانىممەن، جەتىستىكپەن ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ۇلكەن شاڭىراعىنىڭ ”وتباسىلىق سۋرەتى“ ٴساتىن قارسى الدى. كوك ٴتۇستى ارتقى كورىنىس ەتكەن تاقتانىڭ الدىندا ماجىلىسكە قاتىناسقان باسشىلار پەرۋ ەرەكشەلىگىنە يە تۇيە قوي ٴتۇبىتى شارپىسىن جامىلىپ، قاتار ـ قاتار تۇردى. ٴتوراعا شي جينپيڭ بولۋارت زۇڭتۇڭنىڭ وڭ جاعىندا تۇرىپ، بولۋارت زۇڭتۇڭمەن ٴالسىن ـ ٴالى اڭگىمەلەستى. كۇلىمسىرەدى، قول بۇلعادى، قۇرمەت ٴبىلدىردى، اپپارات كوزىندە ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ۇلكەن شاڭىراعىنىڭ داۋىرلىك كورىنىسى قالدى.

　　11 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى باسشىلار بەيرەسمي ماجىلىسىندە ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ 2026 ـ جىلعى وتاعاسى ەل مىندەتىن ارقالايتىندىعىن سالتاناتپەن جاريالادى.

　　10 جىلدىڭ الدىندا ازيا _ تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى مۇشەلەرىنىڭ بەيجيڭنەن اتتانعان ايبىندى كورىنىسى ٴالى كوز الدىمىزدا، دۇنيە ٴجۇزى ازيا _ تىنىق مۇحيت سەلبەستىگىن تەرەڭدەتەتىن، ازيا _ تىنىق مۇحيت حالقىنا باقىت جاراتاتىن تاعى ٴبىر ”جۇڭگو ٴساتىن“ كۇتۋدە.

　　ٴاربىر جول، ٴاربىر بارىس. بۇل گۇلدەنۋگە قادام تاستاعان ۇلتتىڭ ەسىك اشۋ، سەلبەستىك جاساۋ باتىلدىعى، الەمدى كوكەيدە ساقتاعان ٴىرى ەلدىڭ تاعدىرلاس بولۋ جونىندەگى ىزدەنىسى.

　　(3) 100 جىل · زور وزگەرىس: دۇنيە جۇزىمەن ۋادەلەسىپ، ادامزاتتىڭ اناعۇرلىم كوركەم بولاشاعىن اشۋعا ٴتىپتى دە زور بىرىككەن كۇش توپتادى

　　دۇنيە جۇزىندەگى 100 جىلدىق وزگەرىس، وركەنيەتىمىزدىڭ 1000 جىلدىق توعىسۋى. كەيبىرەۋلەر ۇلكەن تاريح كوزقاراسى، ۇلكەن ٴداۋىر كوزقاراسى، ۇلكەن وركەنيەت كوزقاراسى جۇڭگوشا ٴىرى ەل ديپلوماتياسىنىڭ وزگەشە قاسيەتى دەيدى.

　　وسى وزگەشە قاسيەت جۇڭگو مەن لاتىن امەريكاسىنىڭ دوستىعىندا، ازيا ـ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرىنىڭ سەلبەستىك ىستەرىندە ايگىلەندى، سونداي ـ اق جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ ٴوزىنىڭ سىرتقى دۇنيەمەن قارىم ـ قاتىناسى جونىندەگى جوباسىن، ادامزاتتىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرى جونىندەگى ويىن سومدادى.

　　11 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن، ليما دەلفين قوناق سارايى، جۇڭگو ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ نەگىزگى الاڭى. دۇنيە ٴجۇزى نازار اۋدارعان جۇڭگو مەن امەريكا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋى وسى ارادا وتكىزىلدى.

　　وزگەشە ۋاقىت كەزەڭى جۇڭگو مەن امەريكا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ليماداعى ديدارلاسۋىنا ەرەكشە ٴمان ۇستەدى.

　　قول الىستى، حال سۇراستى، سۋرەتكە ٴتۇستى، سول ورىندا اپپارات داۋىسى تولاستامادى. ٴتوراعا شي جينپيڭ بايدەن زۇڭتۇڭمەن كەزدەستى، الدىڭعى رەت سان ـ فرانسيسكودا ديدارلاسقاندارىنا ٴبىر جىل ٴبىر كۇن بولعان ەدى.

　　”بايدەن زۇڭتۇڭ مىرزامەن تاعى كەزدەسكەنىمە وتە قۋانىشتىمىن“.

　　”ٴتوراعا مىرزاعا كوپ راقىمەت، سىزبەن تاعى كەزدەسكەنىمە قۋانىشتىمىن“.

　　وتكەن 4 جىلدا جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسى اۋمالى ـ توكپەلى كەزەڭدەردى باستان كەشىرگەنىمەن، الايدا كەڭەس جانە سەلبەستىك تە ورىستەتىپ، جالپى جاقتان ورنىقتىلىقتى ساقتادى.

　　تاجىريبەلەر قورىتىندىلاۋعا تاتيدى، تولعانىستاردى ەستە ساقتاۋعا تۋرا كەلەدى. ەكى ۋاقىت ولشەمى تۇرعىسىنان قايىرىلا قاراساق، جۇڭگو مەن امەريكانىڭ دۇرىس قارىم ـ قاتىناس جولى بارعان سايىن ايقىندالا ٴتۇستى:

　　ٴبىر ۋاقىت ولشەمى، ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان 45 جىل.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ تەرەڭ ماعىنادا بىلاي دەدى: ”ەگەر ەكى ەل سەرىكتەس بولىپ، دوس بولىپ، پارىقتاردى ساقتاپ ورتاقتىققا ۇمتىلسا، ٴوزارا تابىسقا جەتكىزسە، جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسى باياندى دامۋعا قول جەتكىزە الادى. ەگەر قارسى جاقتى قارسىلاس ساناپ، جاۋ دەپ ٴبىلىپ، قاتەرلى باسەكەلەسسە، ٴبىرىن ـ ٴبىرى زاقىمداسا، جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسى ساتسىزدىككە ۇشىرايدى، ٴتىپتى، كەرى كەتەدى“.

　　ەندى ٴبىر ۋاقىت ولشەمى، وتكەن 4 جىل.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ جاندى تۇردە جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىن ٴبىر عيماراتقا تەڭەدى، 2021 ـ جىلى بەينە ەكراندا ديدارلاسقاننان 2022 ـ جىلى بالي ارالىندا ديدارلاسقانعا، ونان 2023 ـ جىلى سان ـ فرانسيسكودا ديدارلاسقانعا دەيىن، بىرتىندەپ عيماراتقا كۇمبەز توبە سالىپ، تاعان قالاپ، تىرەك ورناتتى. وسى رەت ليماداعى ديدارلاسۋدا ٴتوراعا شي جينپيڭ تاعى دا كورەگەندىكپەن 7 ٴتۇرلى تاجىريبە مەن وي تولعامدى قورىتىندىلادى: دۇرىس ستراتەگيالىق تانىم بولۋ، ايتقانىن ىستەپ، ىستەگەننەن ناتيجە شىعارۋ، تەپە ـ تەڭ مامىلە جاساۋ، قىزىل سىزىققا، تومەنگى شەككە سايىس جاريالاۋعا بولمايدى، كوبىرەك تىلدەسۋ جانە سەلبەسۋ، حالىقتىڭ تىلەگىنە جاۋاپ قايتارۋ، ٴىرى ەل جاۋاپكەرشىلىگىن ايگىلەۋ كەرەك.

　　وتكەن 4 جىلعا قايىرىلا قاراپ، بولاشاقتاعى بىرنەشە جىلعا، ٴتىپتى، نەشە ون جىلعا، 100 جىلعا كوز جىبەردى. ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ٴوزارا قارىم ـ قاتىناستى ويداعىداي ٴبىر جاقتى ەتە الۋ ـ الماۋى دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بولاشاعىنا، تاعدىرىنا قاتىستى، ەكى ەل، ٴسوز جوق، ويداعىداي جاۋاپ بەرۋگە ٴتيىستى عاسىرلىق ساۋال.

　　امەريكانىڭ زور سايلاۋى اياقتادى، دۇنيە ٴجۇزى جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ بولاشاق بەتالىسىنا قاداعالاي نازار اۋدارىپ وتىر.

　　”جۇڭگو جاق امەريكا ۇكىمەتىمەن ۇزدىكسىز تىلدەسۋدى ساقتاپ، سەلبەستىكتى كەڭەيتىپ، الاۋىزدىقتى مەڭگەرىپ، جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ورنىقتى ٴوتۋىن جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنىپ، ەكى ەل حالقىنا باقىت جاراتۋدى قالايدى“. ٴتوراعا شي جينپيڭ تۇرعىسىن ايقىن ٴتۇسىندىردى.

　　”ەكى ەل باسەكەسىن قاقتىعىسقا اينالدىرماۋ كەرەك. بۇل ٴبىزدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىمىز، مەيلى حالقىمىز جونىنەن بولسىن، الدە ٴسىز اتاپ كورسەتكەندەي دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەل حالقى جونىنەن بولسىن“، ـ دەيدى بايدەن زۇڭتۇڭ بۇعان بەلسەندى جاۋاپ قايتارىپ.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ باسا دارىپتەگەن 4 ”وزگەرمەدى“ دەگەن ٴسوز حالىقارالىق مەديالاردىڭ جۇڭگو مەن امەريكا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ليماداعى ديدارلاسۋىن حابارلاۋىندا ۋادەلەسىپ قويعانداي ماڭىزدى تۇيىنگە اينالدى: ”جۇڭگو جاقتىڭ جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز، باياندى دامۋىنا كۇش سالۋ نىساناسى وزگەرگەن جوق، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋ، بەيبىت قاتار تۇرۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ بويىنشا جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىن ٴبىر جاقتى ەتۋ پرينسيبى وزگەرگەن جوق، ٴوزىنىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن باتىل قورعاۋ تۇرعىسى وزگەرگەن جوق، جۇڭگو مەن امەريكا حالقىنىڭ ٴداستۇرلى دوستىعىن جالعاستىرۋ تىلەگى وزگەرگەن جوق“.

　　حالىقارالىق باقىلاۋشىلار بىلاي دەپ باعا بەردى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ٴسوزى ەرەكشە پارمەندى بولدى، ”بولاشاقتاعى جۇڭگو _ امەريكا قارىم ـ قاتىناسىنا جول بەلگىلەدى“.

　　ٴىرى ەلدەر قارىم ـ قاتىناسىن مەڭگەرىپ، اۋمالى ـ توكپەلى دۇنيە جۇزىنە تۇراقتىلىق ۇستەپ، وڭ ەنەرگيا باعىشتادى؛ شار تاراپتاعى دوستارمەن كەڭىنەن ارالاسىپ، ادامزاتتىڭ بەيبىتشىلىك، دامۋ ىستەرىنە اناعۇرلىم زور بىرىككەن كۇش توپتاپ، اناعۇرلىم كوپ وراي جاراتتى.

　　ٴبىر رەتكى كەزدەسۋ ەندى باستالىسىمەن كەلەسى جولى كەزدەسەتىن شەتەلدىك قوناقتار قوناق ۇيگە كەلىپ كۇتىپ تۇردى. ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ APEC ”ۋاقىتىندا“ ٴجيى ەكى جاقتى قيمىلدار جانە ماڭىزدى كوپ جاقتى كەڭەستىك تارتىپتەر ىركەس ـ تىركەس ورىستەتىلدى.

　　تايلاند، سينگاپۋر، جاڭا زەلانديا، وسى ٴۇش ەلدىڭ زۇڭليلەرى مىندەتكە وتىرعاننان كەيىن تۇڭعىش رەت ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەستى. كەزدەسۋدە نازار دوستىقتى جالعاستىرۋعا، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋگە شوعىرلاندى.

　　”بۇگىن سىزبەن كەزدەسكەنىمدى ەرەكشە ماقتانىش سەزىنەمىن، ٴتوراعا شي جينپيڭ!“. تايلاند زۇڭليى پەيتۇڭتان الدىمەن راقىمەت ايتىپ، قۇرمەت ٴبىلدىردى. ٴتوراعا شي جينپيڭ 2 جىلدىڭ الدىنداعى بانگكوكتاعى ساپارىن ەسكە الىپ، جۇڭگو _ تايلاند تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىنىڭ بولاشاعىنا كوز جىبەردى. پەيتۇڭتان زۇڭلي تاياۋدا جۇڭگودا ساپاردا بولعانداعى تەرەڭ اسەرىن تىلگە تيەك ەتىپ، جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتى ازايتۋ تاجىريبەسىنە سۇيىنەتىندىگىن ايتىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان 3 ۇلكەن الەمدىك باستاما جونىندەگى تۇسىنىگىن باياندادى. كەلەر جىلى جۇڭگو مەن تايلاندتىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعى جانە ”جۇڭگو _ تايلاند دوستىعىنىڭ التىن 50 جىلى“ قارسى الىنادى، پەيتۇڭتان زۇڭلي ٴتوراعا شي جينپيڭدى تايلاندقا تاعى ساپارلاي كەلۋگە ىستىق ىقىلاسپەن ۇسىنىس ەتتى.

　　ٴبىر جىلدىڭ الدىندا جۇڭگو مەن سينگاپۋردىڭ قارىم ـ قاتىناسى جان ـ جاقتى، جوعارى ساپالى كورەگەن سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس دەڭگەيىنە كوتەرىلدى، بيىل ەكى ەل تاعى سۋجوۋ ونەركاسىپ باقشا رايونىنىڭ اشىلىپ قۇرىلعاندىعىنىڭ 30 جىلدىعىن بىرگە قۇتتىقتادى، كەلەر جىلى تاعى جۇڭگو مەن سينگاپۋردىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 35 جىلدىعى بولادى. ”قۋانىشتى ىستەر“ ىركەس ـ تىركەس كەلىپ جاتتى، ٴتوراعا شي جينپيڭ حۋاڭ شۇنساي زۇڭليمەن مىناداي ورتاق تانىمعا كەلدى: وسىزامانداندىرۋ جولىندا ۇزدىكسىز قول ۇستاسا العا باسىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جاڭا پاراعىن اشۋىمىز كەرەك.

　　لاكسون زۇڭلي جۇڭگوعا تالاي رەت ساپارلاي كەلگەن بولاتىن، ول بىلاي دەدى: جۇڭگو _ ۇلى مەملەكەت. بيىل ٴدال ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ جاڭا زەلانديادا ٴساتتى ساپاردا بولعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى، جۇڭگو مەن جاڭا زەلانديانىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى. ٴتوراعا شي جينپيڭ مىنانى ٴبىلدىردى: جۇڭگو جاق جاڭا زەلانديا جاقپەن بىرگە ”العا ۇمتىلۋ“ رۋحىن ۇزدىكسىز اسقاقتاتىپ، ٴوزارا قۇرمەت ەتەتىن، ٴبىر ـ بىرىنە كەشىرىممەن قارايتىن، نازاردى سەلبەستىككە اۋداراتىن، بىرگە داميتىن جۇڭگو _ جاڭا زەلانديا قارىم ـ قاتىناسىن بىرگە تۇلعالاۋدى قالايدى. لاكسون زۇڭلي ىستىق ىقىلاسپەن جاۋاپ قايتارىپ بىلاي دەدى: جۇڭگو جاقپەن وڭىرلىك ساۋدانىڭ ەركىن بولۋىن جانە اشىق ۇستالۋىن بىرگە قورعاپ، ٴوڭىردىڭ گۇلدەنۋى مەن دامۋىن جەبەۋدى ٴۇمىت ەتەمىن.

　　كورەيا، جاپونيا ىرگەلەس كورشى. كەزدەسۋدە نازاردى ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتۋداعى اۋەلگى ماقساتتان جازباي، دۇرىس تانىم ورناتۋعا شوعىرلاندىردى.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەندە، يىن شييۋە زۇڭتۇڭ ەكى جىلدىڭ الدىندا يندونەزيانىڭ بالي ارالىنداعى كەزدەسۋدى ەسكە الدى. حالىقارالىق جانە وڭىرلىك جاعداي اۋمالى ـ توكپەلى بولدى، ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتۋ اۋەلگى ماقساتىن بەرىك ساقتاپ، جۇڭگو مەن كورەيانىڭ ستراتەگيالىق سەلبەستىك سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ اقاۋسىز، ورنىقتى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەل حالقىن اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتەتىندىكتەرىن ٴبىلدىردى.

　　تۇڭعىش رەت ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەن باس ٴۋازىر شىپوماۋ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ تاياۋدا ونىڭ جاپونيانىڭ باس ٴۋازىرى بولىپ سايلانعاندىعىن قۇتتىقتاعانىنا العىس ايتتى. قازىر جۇڭگو _ جاپونيا قارىم ـ قاتىناسى جاقسارىپ دامۋدىڭ شەشۋشى كەزەڭىندە تۇر، ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى: جاپونيا جاقتىڭ جۇڭگو جاقپەن بىرگە ٴوزارا دۇرىس تانىم ورناتىپ، ستراتەگيالىق بيىكتەن جانە جالپى جاعداي كوز اياسىنان ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دۇرىس بەتالىسىن ويداعىداي يگەرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن.

　　بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا چيليدىڭ زۇڭتۇڭى بوريچ سانتياگو حالىقارالىق كىتاپ كورمەسىندەگى جۇڭگونىڭ نەگىزگى قوناق ەلدەر كورمە اۋماعىندا يسپان تىلىندەگى «شي جينپيڭ ەل باسقارۋ جونىندە» اتتى كىتاپتىڭ 4 ـ تومىن تاپسىرىپ الدى. بۇل جولى ول كىتاپتى جيىن زالىنا ارنايى الىپ كەلىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ كىتاپتىڭ ىشكى بەتىنە قولتاڭبا قالدىرۋىن ٴوتىندى.

　　بانگكوكتان بەيجيڭگە، ونان ليماعا دەيىن، 2 جىلدان بەرى، بوريچ زۇڭتۇڭ ٴتوراعا شي جينپيڭمەن 3 رەت كەزدەستى. ٴار رەت بارىس ـ كەلىس، اۋىس ـ كۇيىس جاساعاندا جۇڭگو بارىسىن ”بايقاپ“ وتىردى. وسى رەت ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەندە، ول چيانكاي پورتىنىڭ اشىلعانىن ارنايى قۇتتىقتاپ، چيلي جاقتىڭ دا جۇڭگو كاسىپورىندارىنا ەسىكتى ايقارا اشاتىندىعىن ٴبىلدىردى. جۇڭگومەن قارىم ـ قاتىناستى دامىتۋدا چيلي باستان ـ اياق لاتىن امەريكاسىنداعى ەلدەردىڭ الدىڭعى لەگىندە ٴجۇردى، بۇل جولى دا ارتتا قالعىسى كەلمەدى.

　　كوز تارتاتىن ٴبىر ـ بىرلەگەن سەلبەستىك جەتىستىكتەرى دۇنيە ٴجۇزىنىڭ جۇڭگونىڭ بايىرعى وركەنيەت عانا ەمەس، ٴتىپتى دە ماڭىزدىسى، گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋدىڭ ورايى، دامۋدىڭ ۇلگىسى ەكەندىگىن اناعۇرلىم تۇراقتاندىرۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

　　ٴار رەتكى پارمەندى ساياساتتىق اشىق جاريالاۋ ازيا _ تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى مەن دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ”كەلەسى ’جۇڭگو‘ جانە دە سول جۇڭگو“ ەكەنىنە اناعۇرلىم كامىل سەنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

　　ازيا _ تىنىق مۇحيت سەلبەستىگىنىڭ ۇلكەن ساحناسىندا جاڭعىرعان وسى جۇڭگو ۇندەرىن تىڭدايىق:

　　”جۇڭگو رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، الەمدىك ەكونوميكاعا ۇزدىكسىز پارمەندى قوزعالىس قۋاتىن ۇستەيدى“؛

　　”جۇڭگو جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ساپاسىن ٴوسىرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىنا ۇزدىكسىز جەتەكشىلىك ەتەدى“؛

　　”جۇڭگو جاسىل دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ٴجۇرىپ، الەمنىڭ جاسىل تيپ جاڭالاۋىنا ۇزدىكسىز ماڭىزدى قوزعاۋشى كۇش ازىرلەيدى“؛

　　”جۇڭگو اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى اشىق ەكونوميكالىق جاڭا ٴتۇزىلىس قۇرىپ، دۇنيە جۇزىمەن جۇڭگونىڭ دامۋ ورايىن ۇزدىكسىز بىرگە بولىسەدى“؛

　　جۇڭگو جاق ٴار جاقتىڭ جۇڭگونىڭ دامۋ جۇردەك پويەزىنە ۇزدىكسىز وتىرىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىمەن بىرگە دامىپ، بەيبىت دامۋ، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ سەلبەستىك جاساۋ، بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋ سىندى دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ وسىزاماندانۋىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا بىرگە قۇلشىنۋىن قارسى الادى...

　　كەيبىر وقىمىستىلار بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: تاريحتاعى ”ٴىرى ەلدەردىڭ ەڭسە كوتەرۋىنە“ ۇقسامايتىنى، جۇڭگونىڭ دامۋى _ ”وركەنيەتتى ەلدىڭ“ ەڭسە كوتەرۋى. سونشاما كوپ جاعدايدى كورگەن، سونشاما كوپ بوران ـ شاشىندى باستان كەشىرگەن جۇڭحۋا وركەنيەتى 5000 جىلدان استام ۋاقىتتا العا باسۋ رۋحىن، باۋىرمال كەڭ پەيىلدىكتى، بەيبىت دامۋ جونىندەگى مويىماس سەنىمدى جەتىلدىردى.

　　دۇنيە ٴجۇزى اۋمالى ـ توكپەلى جاعدايدا العا تارتىپ بارادى، ادامزات قوعامى تاريحتىڭ جول ايىرىعىنا تاعى كەلدى. قايدا بارىپ، قايدا تۇرادى؟

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ ”وركەنيەت“ ارقىلى بۇل ماسەلەنى شەشتى: پەرۋ نازكا وركەنيەتىنىڭ الىپ جەر بەتى سۋرەتى ونىڭ ىشىندە تۇرعانداردى اداستىرادى، تەك بيىكتە تۇرىپ كوز جىبەرگەندەر عانا ونىڭ جالپى بەينەسىن كورە الادى. جۇڭگودا ”بيىكتە تۇرساڭ، كوشپەلى بۇلتتىڭ كوزىڭدى توسۋىنان قورىقپايسىڭ“ دەگەن بەينەلەۋ بار.

　　قانشالىقتى وتكەندى كورە الساق، سونشالىقتى الىس بولاشاقتى كورە الامىز. ٴتوراعا شي جينپيڭ باتىل تۇردە بىلاي دەدى: بيىكتە تۇرىپ الىسقا كوز جىبەرۋگە تاباندى بولىپ، تاريحتىڭ ۇزاق پەريودىنان دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلكەن اۋقىمىن يگەرىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، تەپە ـ تەڭ، ٴتارتىپتى دۇنيە ٴجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋىن، جالپىعا بىردەي، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتىپ، الەمدىك دامۋ باستاماسىن، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن، الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن بىرگە ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قول ۇستاسا قۇرۋىمىز كەرەك.