2 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى ساياحاتشىلار باعراش اۋدانى باعراش كولى داحىكوۋ كورىنىس وڭىرىندە ايداعار ٴبيىن تاماشالادى. كوكتەم مەرەكەسى دەمالىسىندا باعراش كولى داحىكوۋ كورىنىس ٴوڭىرى كوپتەگەن ەرەكشە قار ـ مۇز نىسانىن العا قويىپ، ساياحاتشىلاردى قار ـ مۇزدىڭ كەرەمەتىنەن مەيلىنشە ٴلازاتتاندىردى.
□ سۋرەتتى حۋاڭ شۋاڭفي تۇسىرگەن
2 ـ ايدىڭ 13 ـ كۇنى بالالار تەرەزە گۇلىن قيۋدا. وسى كۇنى قۇمىل قالالىق مادەني ەسكەرتكىشتەر جانە مۇراجاي مەكەمەسى باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىن ايداعار ٴبيى، قاعاز ويما، قانت سىزبا سالۋ سياقتى ٴداستۇرلى سالت ـ سانانى سەزىنۋگە ۇيىمداستىرىپ، قويۋ مەرەكەلىك تۇسكە بولەدى.
□ سۋرەتتى ساۋ شينجيا تۇسىرگەن
2 ـ ايدىڭ 13 ـ كۇنى كىشكەنتاي ارتيستەر ويىن كورسەتۋدە. سول كۇنى ”تيانشان الابىندا كوكتەم مەرەكەسىن قۇتتىقتاپ، مەرەكەنى شات ـ شادىمان وتكىزەيىك“، ”بۇقارالىق قىستاق كەشى“ جەلىلەس قيمىلدارى اتۇش قالاسىندا وتكىزىلدى، اتۇش قالاسىنداعى اۋىل ـ قالاشىقتارداعى (ٴمالى) بۇقارا تارتىمدى ادەبيەت ـ كوركەمونەر نومىرلەرىن وزدەرى دايىنداپ، وزدەرى ورىندادى.
□ سۋرەتتى انار بۇلت\شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى وتكىر نيجات تۇسىرگەن
جىلدار رەتىمەن اۋناپ، ۇلۋ جىلى دا جەتتى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ٴداستۇرلى مەرەكەسى رەتىندە ۇلۋ جىلعى وسى كوكتەم مەرەكەسىندە ٴتۇرلى سالت ـ سانا قيمىلدارى مەن بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى امالياتى شوعىرلى، باي مازمۇندى كورسەتىلدى. تيانشان الابىنداعى كوكتەم مەرەكەسى ساحناسىندا، چاۋشاننىڭ يىڭگىسى، ليڭناننىڭ ويانعان ارىستانى، چينحۋاي شام ساۋىعى ٴسانام، قاراجورعا، نادام قاتارلىلارمەن توعىسىپ، رايونىمىزداعى ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ قويۋ ٴداستۇرلى مادەنيەت رايىندا جايناعان جۇڭگو جاڭا جىلىن ٴماندى دە ٴساندى وتكىزۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى كورمەسى ”زاماناۋي“ دەڭگەيگە كوتەرىلدى
بۇلعانعان جالاۋعا، كۇشتى بارابان ريتىمىنە ىلەسە، جۇزدەرىنە ماي بوياۋ جاققان يىڭگى بيشىلەرى بارابانمەن بىرگە بيگە باستى، بارابان داۋىسىن ەستىسىمەن ساياحاتشىلار دا جەتىپ كەلدى، اياق داۋىسى، بارابان داۋىسى، بارەكەلدى ايتقان داۋىستار ٴبىر ـ بىرىنە ۇلاستى. 2 ـ ايدىڭ 10 ـ كۇنى كوكتەم مەرەكەسىنىڭ ٴبىرىنشى كۇنى، ٴۇرىمجى ۇلكەن بازارىنىڭ جاياۋلار كوشەسىندە ادامدار ٴيىن تىرەسىپ، مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسى چاۋشاننىڭ يىڭگى ٴبيى شينجياڭدا بوي كورسەتتى. يىڭگى ٴبيى ٴبي، سايىسكەرلىك، تەاتر ٴبىر تۇلعالانعان حالىقتىق الاڭ ٴبيى، ٴداستۇرلى مادەنيەتتىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى رەتىندە حالىق اراسىندا ەجەلدەن قۇت ـ ىرىستىڭ، اماندىقتىڭ سيمۆولى بولىپ كەلەدى. 2006 ـ جىلى يىڭگى 1 ـ توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك نىساندارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى.
”يىڭگى ٴبيىن ٴبىرىنشى رەت تاماشالاۋىم، وتە تاڭسىق سەزىلدى، قۇماردان شىقتىم“. ٴۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى چىن شيانۋي مەرەكە كەزىندە شينجياڭنىڭ سىرتىنان اۋىلىنا قايتقان تۋىستارىن ەرتىپ ۇلكەن بازاردىڭ جاياۋلار كوشەسىندە سەرۋەندەپ، يىڭگى بيىنەن تاعى ٴبىر مەرەكەلىك ٴتۇستى سەزىنگەندىگىن ايتتى.
2 ـ ايدىڭ 10 ـ كۇنى شينجياڭ ٴوندىرىس ـ قۇرىلىس بيڭتۋانى 3 ـ شىسى ٴپايزاۋات باس الاڭىنىڭ ”كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الۋ . مەرەكەلىك ويىن نومىرلەرىن قويۋ“ كولەمدى مەرەكەلىك ويىن نومىرلەرىن كورسەتۋ قيمىلى تارتىمدى وتكىزىلدى. قيمىل الاڭىندا بارابان ٴۇنى اسپاندى جاڭعىرتتى، ايداعارداي سامعاپ، ارىستانداي ۇمتىلىپ، قويۋ مەرەكەلىك تۇسكە بولەندى. وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىندەگى شارۋالاردىڭ (جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەر) ەڭ العاشقى ارىستان ٴبيى ويىن ـ ساۋىق اترەتى _ شىعىس جەلى اۋىل شارۋاشىلىق الاڭى ارىستان ٴبيى ويىن ـ ساۋىق اترەتى ورىنداعان ارىستان ٴبيى بۇقارانىڭ ەرەكشە القاۋىنا بولەندى. گۋاڭدۇڭنىڭ ويانعان ارىستانى ارىستان بيىندەگى وڭتۇستىك ارىستان بيىنە جاتادى، وندا سايىسكەرلىك، مۋزيكا، ٴبي ٴبىر تۇلعالانعان، ەل ىشىندە اتى ايگىلى بولىپ قالماستان، شەتەلگە دە تانىمال بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ باۋرامدىلىعى مەن تالىقپاي تالپىنۋ رۋحىن تولىق ايگىلەيدى. 2006 ـ جىلى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بەكىتۋىمەن گۋاڭدۇڭنىڭ ويانعان ارىستانى ٴبىرىنشى توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى. ارىستان ٴبيى ويىن ـ ساۋىق اترەتىنىڭ باستىعى ياسىن قاۋىل «ارىستان پاتشاسىنىڭ قوجا بولۋى» كينوسىنداعى حۋاڭ فيحۇڭنىڭ كلاسسيك ارەكەتىنە ەلىكتەپ، بىرنەشە تاماشا ”ارىستاننىڭ بوي كورسەتۋى“ ٴنومىرىن ورىندادى، ”تاعى ٴبىراز جاسىراق كەزىمدە ارىستان ٴبيىن ۇيرەنگەن بولسام، ٴسوز جوق، حۋاڭ فيحۇڭ سياقتى كەرەمەت ورىندار ەدىم!“ ـ دەدى ول قۋانا.
2 ـ ايدىڭ 13 ـ كۇنى ىلە وزەنى ساياحات كورىنىس وڭىرىندە الۋان ٴتۇستى چينحۋاي شام ساۋىعى ادامدارعا چينحۋاي وزەنىنىڭ جاعاسىندا تۇرعانداي اسەر قالدىردى. 38 ـ كەزەكتى جۇڭگو . چينحۋاي شام ساۋىعى بولىمشە الاڭى رەتىندە، چينحۋاي شام ساۋىعى تۇڭعىش رەت نانجيڭنەن ىلەگە كەلدى. ىلە وزەنى شام ساۋىعى شام كورمەسى اۋماعىندا نانجيڭ مەن قۇلجا سىندى ەكى جەردىڭ ايقىن مادەنيەت نەگىزگى تاقىرىبى ەرەكشەلىگىنە يە 31 شام جوباسى ورنالاستى، سونىمەن بىرگە نانجيڭدەگى فۋزىمياۋ سولتۇستىك الاڭىندا دا قۇلجانىڭ جەرگىلىكتى ەرەكشەلىگىنە يە شام جوباسى ورنالاستىرىلدى. تۇڭعىش توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسى رەتىندە، چينحۋاي شام ساۋىعىنىڭ ”الەمدەگى ٴبىرىنشى شام ساۋىعى“ جانە ”چينحۋاي اشەكەي شامى الەمگە ايگىلى“ دەگەن تاماشا اتى بار. ”مۇندا چينحۋايدىڭ كونە سارىنى دا، جىبەك جولىنىڭ سالت ـ ساناسى دا بار، كوركى كوز سۇرىندىرەدى! دوستار شەڭبەرىنىڭ ٴبارى شام ساۋىعى تۋرالى بەينەجازبالار مەن سۋرەتتەرگە تولىپ، ادامدارعا قويۋ مەرەكەلىك لەپتى سەزىندىردى“، ـ دەدى قۇلجا قالاسىنىڭ تۇرعىنى شى ۋانحۇي.
”قىستاق كەشى“ كوكتەم مەرەكەسىنىڭ جاڭا سالتىنا اينالدى
قولىنداعى قايشىنىڭ ارلى ـ بەرلى توڭكەرىلۋىنە ىلەسە، قاعازدان ويىلعان ايداعار اينىعىسىز بەينەسىمەن كوپشىلىككە كورسەتىلدى. شينجياڭنىڭ ”قىستاق كەشى“ تارباعاتاي ايماعىنىڭ ارناۋلى كونسەرتى الاڭىندا شاۋەشەك قالاسى دۋبەك ٴمالىسى حۋايۋان الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ قاعاز ويما شەبەرى حان سۋمەي بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىنان ەرەكشە ونەر كورسەتىپ، جۇرتتىڭ ايرىقشا القاۋىنا بولەندى. ”مەنىڭ ايداعارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىم بولەك، بۇل رەت شياڭيۇن ايداعارىن ويدىم، ٴتىپتى دە كوپ بالانىڭ قاعاز ويمانى جاقسى كورۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“، ـ دەدى ول.
وسى ”قىستاق كەشىندە“ تاعى حوتان ايماعى لوپ اۋدانى مادەنيەت سارايىنداعى حالىق ونەرپازدارى ٴسانام ونەرىن كورسەتۋگە ۇسىنىس ەتىلدى. كونسەرتكە قاتىناسقان گۇلميرا ٴالي بىلاي دەدى: ”اۋىلىمىزدان شىعىپ ويىن قويعانىمىزعا ەرەكشە اسەرلەندىم، ٴبىزدىڭ ويىن نومىرلەرىمىزدىڭ كوپشىلىككە مەرەكە دۋمانىن سەزىندىرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.
سونىمەن بىرگە بيڭتۋان 8 ـ شىسى شىحىزى قالاسى شىحىزى باس الاڭى بەيچۋان قالاشىعى وتكىزگەن 3 ـ كەزەكتى ”بەيچۋان قىستاق كەشىندە“ حىنان تەاترىنان ٴۇزىندى «مۋ گۇييىڭنىڭ قولباسشى بولۋى» كورەرمەندەردىڭ ەرەكشە القاۋىنا بولەندى، موڭعۇل ٴبيى «مەرەيلى مەرەكە» جىگەرلى دە تىنىستى بولىپ، الاڭنان قىزۋ قول شاپالاق ٴۇنى تولاستامادى. الاڭ ـ قالاشىقتاعى تۇرعىندار وزدەرى قۇراستىرعان، وزدەرى جەتەكشىلىك ەتكەن، وزدەرى ورىنداعان وسى ”قىستاق كەشى“ مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك مادەنيەت بۇلت تۇعىرىندا ۇستىنەن تىكە تاراتىلدى، كورەرمەن 239 مىڭ ادامعا (رەت) جەتتى. بيىل كوكتەم مەرەكەسىندە بەيچۋان قالاشىعى مەملەكەت بويىنشا 2024 ـ جىلعى كوكتەم مەرەكەسى ”قىستاق كەشىنەن“ ۇلگى كورسەتۋ تۇيىنىنە تاڭدالدى.
”بەيچۋان قىستاق كەشىنىڭ“ باس رەجيسسەرى لۇي شياۋيان بىلاي دەدى: ’”قىستاق كەشى‘ بۇقارامەن جاناسقان، قارىشتاي العا باسقان قويۋ مەرەكەلىك ٴتۇس الدى، اۋىلعا قايتقان كوپتەگەن جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارى ات سالىستى، ’قىستاق كەشىن‘ وتكىزۋ، ’قىستاق كەشىن‘ كورۋ ٴبىزدىڭ جاڭا جىلدىق سالتىمىزعا اينالدى“.
الۋان ٴتۇرلى قيمىلدارمەن كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الدى
2 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى كەشتە اقسۋ قالاسى ”ايداعار ارىنداعان جۇڭگو جاڭا جىلى، قۇت ـ ىرىستى اقسۋ“ 2024 ـ جىلعى ٴداستۇرلى مەرەكەلىك مادەنيەت جەلىلەس قيمىلىن باستاۋ سالتىن جانە كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الۋ كۋايشان قيمىلىن وتكىزدى. قيمىل الاڭىندا نەشە مىڭداعان كورەرمەن قاتىناسقان كۋايشان ٴان ـ ٴبيى «مەن جانە وتانىم» وتانعا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن ٴبىلدىردى. تارتىمدى ايداعار ٴبيى، ارىستان ٴبيى ويىنى جانە ۇشۋ اپپاراتى تۇسىرگەن ”الىپ ايداعار“ مەن ”سامۇرىق“ ادامداردى ايالداپ، سۋرەتكە ٴتۇسىپ ەستەلىك قالدىرۋعا باۋرادى. قالا تۇرعىنى ايگۇل ەركىن بىلاي دەدى: ”كوپشىلىك بىرگە ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەپ، ۇلۋ جىلعى كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الدى، مەن ٴوزىمدى ەرەكشە باقىتتى سەزىندىم“. وسى رەتكى اقسۋ قالاسىنىڭ ٴداستۇرلى مەرەكەلىك مادەنيەت جەلىلەس قيمىلدارى شام كورمەسى، كۋايشان، ادەبيەت ـ كوركەمونەر ويىندارى، مەرەكەلىك ويىنداردى ارالاپ كورسەتۋ، بۇقارانىڭ ”قىستاق كەشى“، جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەر سپورت جارىسى سياقتىلاردى قامتىپ، قالا تۇرعىندارىنىڭ ەسىك الدىندا تارتىمدى ٴداستۇرلى مادەنيەت ويىندارىن تاماشالاۋىنا، قويۋ مەرەكەلىك لەپتى سەزىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
2 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى قار ـ مۇز قۇرسانعان التاي قالاسىندا جالپى حالىق ات سالىسقان، ٴدۇبىرى جەر جارعان مەرەكەلىك ويىن نومىرلەرى قيمىلى ٴار ۇلت بۇقاراسىنا دۋماندى دا شاتتىققا تولى، تىنىش تا جاراسىمدى مەرەكەلىك راي سيلادى. بارابان ٴۇنى اسقاق ايبىنىن ايگىلەپ، ياڭگى بيىندە ٴتۇستى جەلپۋىش جەڭىل دە ويناقى بۇلعاقتادى، ويىن قويۋعا قاتىناسقان بۇقارانىڭ رۋحى تاسقىنداپ، كوڭىلى كوتەرىلدى. التاي قالاسى جينشان جولى ٴمالىسى ويىن ـ ساۋىق اترەتىنىڭ مۇشەسى قانيا قاقان بىلاي دەدى: ”بۇل مەنىڭ مەرەكەلىك ويىن نومىرلەرى قيمىلىنا تۇڭعىش قاتىناسۋىم، جارتى اي ۋاقىت ماشىقتاندىق، ٴبىزدىڭ سالت ـ سانا ويىندارىمىزدىڭ وسىنشاما كوپ ادامعا قۋانىش سيلاعانىن كورىپ ەرەكشە قۋاندىم. الداعى كۇندەرىمىزدىڭ بۇگىنگى مەرەكەلىك ويىندارداي دۋماندى، كوڭىلدى بولۋىن تىلەيمىن“. بۇل رەتكى قيمىلعا 11 اۋىلدان (قالاشىق)، 4 ٴمالى باسقارماسىنان 500دەن استام ادام قاتىناستى، ياڭگى ٴبيى، قارا جورعا، جەلپۋىش ٴبيى سياقتى سالت ـ سانا ويىندارى ىركەس ـ تىركەس قويىلدى.
2 ـ ايدىڭ 10 ـ كۇنى باس ستانسيانىڭ كوكتەم مەرەكەسى بىرلەسكەن ساۋىق كەشى قاشقار بولىمشە الاڭىنداعى ساحنا ساياحاتشىلارعا رەسمي اشىلدى. كوكتەم مەرەكەسىنىڭ 1 ـ كۇنىنەن 15 ـ كۇنىنە دەيىن ٴار كۇنى كەشتە كولەمدى كەشكى كورىنىس شام سالتاناتى وتكىزىلەدى. قاس قارايا شامدار جايناپ، نەگىزگى ساحنا مەن قاشقار بايىرعى قالاسى تۇرعىن ۇيلەرى ٴبىر ـ بىرىنە ٴار بەرىپ، كەڭىستىكتە ايقاسقان الۋان ٴتۇستى شام ساۋلەلەرى كەرەمەت كورىنىس قالىپتاستىردى. الاڭ شام ساۋلەسى تاعى «شالعايدا قالعان»، «قاشقار كەشى» سياقتى اندەردىڭ ريتىمىمەن سايكەستىرىلە جوبالانىپ، مىڭ جىلدىق بايىرعى قالانى رومانتيكالى ساحناعا اينالدىردى، قالا تۇرعىندارى مەن ساياحاتشىلار جاپا ـ تارماعاي قول تەلەفوندارىن، فوتو اپپاراتتارىن الىپ شىعىپ، وتباسىنداعىلارمەن، دوستارىمەن بىرگە وسى اسەم ساتتەردى ەستەلىككە الدى.
بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىندا، سايرام كولى كورىنىس وڭىرىندە دابىرالى وتكىزىلگەن قار ـ مۇز ”نادامى“ ۇلۋ جىلعى كوكتەم مەرەكەسىندە شينجياڭنىڭ ەرەكشە مەرەكەلىك رايىن ايگىلەدى. كۇمىستەي اپپاق قار ـ مۇز ساحناسىندا ات بايگەسى، كوكبار سياقتى حالىقتىق سالت ـ سانا قيمىلدارى قويۋ ۇلتتىق سالتقا تولى بولدى. گۋاڭشيدەن كەلگەن ”شياۋ شاتاڭجۇي“ جياڭ شۋە بىلاي دەدى: ”وسىنداي كوركەم قار ـ مۇز الەمىن تۇڭعىش رەت كورۋىم، نادام جينالىسىن تۇڭعىش رەت سەزىنۋىم، وسىنىڭ بارلىعى مەنىڭ ەسىمنەن كەتپەيتىن كوكتەم مەرەكەسى ەستەمەسىنە اينالادى“.
