− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ باس قوسۋىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزى تۋرالى
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
«قات - قابات سايىستار الدىندا، ءبىز كوكەي تەستىلىك سەزىمدى كۇشەيتۋىمىز ءارى بايىپتى بولۋىمىز، بيىكتە تۇرىپ، الىسقا كوز تاستاپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جالپى بەتالىسىن جاۋاپتى پوزيتسيامەن يگەرۋىمىز كەرەك».
وڭتۇستىك جارتى شاردىڭ ۇمىتكە تولى كوكتەم مەزگىلىندە ءتوراعا شي جينپيڭ 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ بۋەنوس - ايرەستەگى باس قوسۋىنا قاتىناستى ءارى 1 - كەزەڭدىك ماجىلىستە جەتەكشى ءسوز سويلەپ، ادامزات تاريحىنىڭ ۇلى اۋقىمىنا تەرەڭ تالداۋ جاساپ، 20 ەل توبىنىڭ دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دۇرىس ارنامەن العا دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋى جونىندەگى 4 قۋاتتامانى ايقىن العا قويىپ، باس قوسۋعا قاتىناسقان باسشىلاردان ايرىقشا قۇپتاۋ تاۋىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي نازارىن اۋداردى.
قازىرگى دۇنيە ءجۇزى قاۋىرت دامۋ، قاۋىرت وزگەرۋ، قاۋىرت رەتتەلۋ مەزگىلىندە تۇر. دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى جالپى جاقتان ارتۋدى ساقتاعانىمەن، داعدارىستىڭ تەرەڭ ساتىلى ىقپالى ءالى تولىق الاستالعان جوق، ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ كونە - جاڭا قوزعاۋشى كۇشتەرىنىڭ الماسۋى ءالى اياقتالعان جوق، ءتۇرلى حاۋىپ - قاتەر جەدەل جيناقتالۋدا. جاڭا كەزەكتى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ وزگەرىسى تەرەڭ قۇبىلىستارعا مۇرىندىق بولۋدا، باي - كەدەي پارقى مەن قوعامدىق قايشىلىقتاردىڭ قىسىمى ۇزدىكسىز ۇدەپ كەلەدى. ادامزات تاعى ءبىر مارتە جول ايىرىققا تاپ بولىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى تاعى ءبىر مارتە تاريحي تاڭداۋعا ءدوپ كەلدى. سەلبەستىك كەرەك پە، الدە قارسىلاستىق كەرەك پە؟ اشىقتىق كەرەك پە، الدە توماعا - تۇيىقتىق كەرەك پە؟ ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ كەرەك پە، الدە نولدىك جيىنتىق بەلدەسۋ كەرەك پە؟ وسى ماسەلەلەرگە جاۋاپ تابۋ ءار ەلدىڭ مۇددەسىنە قاتىستى، ادامزاتتىڭ پاراساتى مەن ادامگەرشىلىگىن سىنعا سالادى.
«تاريحتى اينا ەتكەندە، مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋ - قۇلدىراۋ سەبەبىنە كوز جەتكىزۋگە بولادى». تاياۋ زاماننان بەرگى دۇنيە ءجۇزى تاريحى تولىق دالەلدەگەندەي، تۇرلىشە تاڭداۋلار دۇنيە ءجۇزىن مۇلدە باسقاشا تاريحي ىزگە سالىپ وتىرعان، ادامزاتتىڭ اشىق سەلبەسكەن، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنگەن تابىستى حيكايالارى دا، اشىنىشتى تاريحي ساباقتارى دا بار. تاريحتىڭ ۇلى اۋقىمىنان كوز جىبەرگەندە، ادامزاتتىڭ دامۋ جانە العا ىلگەرىلەۋ ۇلكەن اعىمى جوڭكىلە العا جىلجيدى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى كەيدە تولقىپ تۇرعانمەن، ءار ەلدىڭ ەسىك اشۋعا، توعىسۋعا بەت العان ۇلى اۋقىمى وزگەرگەن جوق. شارۋاشىلىق تىزبەگى، قۇن تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى ۇزدىكسىز ۇزارىپ جانە كەڭەيىپ، ءوندىرىس فاكتورلارىنىڭ عالامدىق اينالىمىن جەبەپ، نەشە ميلليارد ادامنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، اۋقاتتانۋعا بەت الۋىنا دەم بەردى. ءار ەلدىڭ ءوزارا سەلبەسىپ، ارتىقشىلىقتارىمەن ءوزارا تولىقتاۋى − وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ تالابى جانە وندىرىستىك قاتىناستارىنىڭ وزگەرۋىنىڭ العا باسۋ بەتالىسىنا دا وكىلدىك ەتەدى. وسى ۇدەرىستە ءار ەل بىرتە - بىرتە مۇددەلەس ورتاق تۇلعا، جاۋاپكەرشىل ورتاق تۇلعا، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قالىپتاستىرادى. بەينە ءتوراعا شي جينپيڭ باسا دارىپتەگەندەي، «بولاشاق اشىق، الدە تۇمان بولسا دا، قول ۇستاسا سەلبەسىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ − بىردەن - ءبىر دۇرىس تاڭداۋ». بۇل ەكونوميكالىق زاڭدىلىقتىڭ اتقارىلۋى ءارى ادامزات قوعامى دامۋىنىڭ تاريحي لوگيكاسىنا دا ۇيلەسەدى.
بيىل حالىقارالىق فينانس داعدارىسىنىڭ 10 جىلدىعى، سونداي - اق 20 ەل توبى باسشىلارى باس قوسۋىنىڭ دا 10 جىلدىعى. 10 جىلدىڭ الدىندا، حالىقارالىق فينانس داعدارىسىنىڭ ەڭ شەشۋشى ساتىندە، 20 ەل توبى حاۋىپكە قارسى اتتانىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعاراتىن سەرىكتەستىك رۋح ۇستانىپ، جار قاباققا تاياعان دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن ورنىقتىلىق جانە قالپىنا كەلۋ ارناسىنا قايتارىپ اكەلدى. بۇل ءبىر رەتكى جاسامپازدىق ەدى، ىنتىماق الاۋىزدىقتى جەڭىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ جەكە مۇددەنىڭ ورنىن باستى. ءتوراعا شي جينپيڭ اتاپ كورسەتكەندەي: «10 جىلدان بەرى، ءبىز ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قۇلدىراۋدان قۇتىلىپ، قالپىنا كەلۋ، ارتۋ ارناسىنا ءتۇسۋىن ىلگەرىلەتتىك. 10 جىلدان كەيىن، ءبىز تاعى دا جۇرەكتىلىكپەن بەل بايلاپ، ستراتەگيالىق كورەگەندىك كورسەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دۇرىس ارنامەن العا دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋگە ءتيىسپىز». تاريحتىڭ ۇلى اۋقىمىنان زاڭدىلىقتى يگەرىپ، باعدارعا جەتەكشىلىك ەتۋ، تاريحي بورىشتان سەنىمدى بەكەمدەپ، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرلىك ارقالاپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دۇرىس بەتالىسىن مىقتاپ يگەرۋ − 20 ەل توبى باس تارتۋعا بولمايتىن بورىش.
تاريحتىڭ ۇلى اۋقىمىنان زاڭدىلىقتى يگەرىپ، باعدارعا جەتەكشىلىك ەتۋدە، اشىق سەلبەسۋگە، سەرىكتەستىك رۋحقا، جاڭالىق اشۋدى جەتەكشى ەتۋگە، جالپىعا ءتيىمدى بولۋعا، تەڭ يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولۋ كەرەك. ءتوراعا شي جينپيڭ 4 ءتۇيىندى باستامانى ايقىن ورتاعا قويدى: اشىق سەلبەسۋگە تاباندى بولىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاۋ؛ سەرىكتەستىك رۋحقا تاباندى بولىپ، ماكرو ساياساتتاردى سايكەستىرۋدى كۇشەيتۋ؛ جاڭالىق اشۋدى جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىن اشۋ؛ جالپىعا ءتيىمدى بولۋعا، تەڭ يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولىپ، عالامنىڭ سيىسىمدى دامۋىن جەبەۋ. مىنانى كورە بىلگەن ءجون: 20 ەل توبىنىڭ مۇشەلەرى اراسىندا ايىنا جاڭادان ارتقان ساۋدالىق شەكتەۋ شارالارى الدىڭعى جارتى جىلداعىدان ءبىر ەسە ارتىپ، 2018 - جىلعى الەمدىك تاۋار ساۋدا مولشەرىنىڭ ارتۋ قارقىنى %0.3 تومەندەۋى مۇمكىن. مىنانى بىلگەن ءجون: سەرىكتەستىك رۋحى − 20 ەل توبىنىڭ ەڭ قىمباتتى بايلىعى، قانداي قيىنشىلىققا جولىقسا دا، 20 ەل توبىنىڭ مۇشەلەرى تۇگەلدەي ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، قيىندىقتى بىرگە ەڭسەرۋى ءتيىس. ءتوراعا شي جينپيڭ 4 ءتۇيىندى باستامانى ورتاعا قويىپ، اشىق توعىسۋدىڭ تاريحي اعىمىنا ۇيلەسىپ، ايبىنمەن العا باسقان تاريحتىڭ ۇلى اۋقىمىن يگەرىپ، 20 ەل توبىنىڭ جاۋاپكەرلىك بورىشىن ايقىنداپ، جۇڭگونىڭ پاراساتى مەن دارقاندىعىن ايگىلەدى. ماجىلىسكە قاتىناسقان كوپتەگەن باسشىلار ايتقانداي، تاراپتار ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ سەرپىندى، باياندى، تەپە - تەڭ، سيىسىمدى دامۋىن بىرگە ىلگەرىلەتۋى ءتيىس.
ءبىر ادامنىڭ قۇلشىنىسى قوسۋ امالى بولسا، ءبىر توپتىڭ قۇلشىنىسى كوبەيتۋ امالى سانالادى. 20 ەل توبى زاڭدىلىقتى يگەرىپ، بەتالىسقا جەتەكشىلىك ەتىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، قول ۇستاسا سەلبەسسە، ءسوزجوق، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءار ەل حالقىنىڭ دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەمىستەرىنەن بىرگە يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساي الادى.
