− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىنداعى ماڭىزدى ءسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
تاريح دامۋىنىڭ ءوز زاڭدىلىعى بار، ءبىراق سول بارىستا ادامدار بۇكىلدەي كەرەناۋ، ىرىقسىز بولمايدى. تاريحتىڭ دامۋ اۋقىمىن مەڭگەرىپ، تاريح وزگەرىسىنىڭ ورايىن يگەرىپ، قايراتتانا ۇمتىلىپ، ىسكەرلىك تانىتىپ، قايسارلىقپەن العا باسقاندا عانا، ادامزات قوعامى ءتىپتى دە جاقسى العا ىلگەرىلەيدى.
«رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ − پارتيامىزدىڭ ءبىر رەتكى ۇلى ويانۋى، ءدال وسى ۇلى ويانۋ پارتيامىزدىڭ نازاريادان امالياتقا دەيىنگى ۇلى جاسامپازدىعىن تۋىنداتتى. رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ − جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى ءبىر رەتكى ۇلى توڭكەرىس، ءدال وسى ۇلى توڭكەرىس جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىنىڭ ۇلى شارىقتاۋىن ىلگەرىلەتتى». باس شۋجي شي جينپيڭ رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەپ، رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ۇلى ءمانىن جانە تەرەڭ ىقپالىن ىشكەرىلەي اتاپ كورسەتتى، بۇل جاڭا داۋىردە رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋ سەنىمىمىز بەن بەكىمىمىزدى اناعۇرلىم بەكەمدەي تۇسەتىنى داۋسىز.
باعدار جولدى بەلگىلەيدى، جول تاعدىردى بەلگىلەيدى. 1978 - جىلى پارتيا مەن مەملەكەت قايدا بەتتەۋ سىندى كەلەلى تاريحي ساتكە ءدوپ كەلدى. سول كەزدە دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكاسى تەز دامىپ، عىلىم - تەحنيكانىڭ العا باسۋى كۇن سايىن جاڭالانعان، ال «مادەنيەت زور توڭكەرىسىنىڭ» 10 جىلدىق ىشكى بىلىقپالىعىنان ەلىمىز ەكونوميكاسى كۇيرەۋدىڭ شەگىنە تاياپ، حالىقتىڭ قارىن تويعىزۋىنىڭ ءوزى ماسەلەگە اينالىپ، مەملەكەت قۇرىلىسىندا سان سالالى كاسىپ گۇلدەندىرۋدى كۇتىپ تۇرعان ەدى. پارتيانىڭ ءىشى - سىرتى «مادەنيەت زور توڭكەرىسىنىڭ» قاتەلىگىن تۇزەتىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتى قيىن - قىستاۋدان قايتا سەرپىلتىپ شىعارۋدى كۇشتى تالاپ ەتتى. ءدال وسىنداي جاعدايدا دىڭ شياۋپيڭ جولداس: «ەگەر قازىر ەندىگارى رەفورما جۇرگىزبەسەك، ءبىزدىڭ وسىزامانداندىرۋ ىستەرىمىز بەن سوتسياليزم ىستەرىمىز قۇرىدىمعا كەتەدى» دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى. سونداي - اق ءدال وسىنداي جاعدايدا، پارتيامىز 11 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىن اشىپ، جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرگى پارتيا تاريحىندا تەرەڭ مانگە يە ۇلى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى.
«كەدەيلىك سوتسياليزم ەمەس»، «ءبىز ءداۋىردى قۋىپ جەتۋىمىز كەرەك، بۇل رەفورمانىڭ جەتۋگە ءتيىستى ماقساتى». 40 جىلدىڭ الدىندا، جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ۇلى ويانۋى رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ءدۇبىرلى اۋقىمىن تۋىنداتتى. پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن، تاعدىرىن تەرەڭدەي يگەرۋگە نەگىزدەلە، سوتسياليستىك توڭكەرىس پەن قۇرىلىس امالياتىن تەرەڭدەي قورىتىندىلاۋعا نەگىزدەلە، ءداۋىردىڭ اعىمىنا تەرەڭدەي كوز جەتكىزۋگە نەگىزدەلە، حالىق جۇرتشىلىعىنىڭ تىلەگى مەن قاجەتىن تەرەڭدەي سەزىنۋگە نەگىزدەلە پارتيا 11 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسى ۇزاق ۋاقىتتىق «سولشىلدىق» قاتەلىكتىڭ اۋىر قۇرساۋىن تالقانداپ، «ەكى ايتەۋىر» قاتە باعىتىن سىن تەزىنە الىپ، ماۋ زىدۇڭ يدەياسىنىڭ عىلمي جۇيەسىن، ءسوزسىز، كەمەلدى، دۇرىس يگەرۋدى تولىق تۇراقتاندىرىپ، اقيقاتتىڭ ولشەمى ماسەلەسى جونىندەگى تالقىنى جوعارى باعالاپ، «تاپتىق كۇرەستى ارقاۋ ەتۋدى» ءۇزىلدى - كەسىلدى اياقتاتىپ، ماركسيزمنىڭ يدەيالىق لۋشيانىن، ساياسي لۋشيانىن، ۇيىمدىق لۋشيانىن قايتا تۇراقتاندىردى. وسىدان باستاپ ەلىمىز رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ءداۋىر شىمىلدىعىن اشىپ، سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدىڭ ۇلى جورىعىن باستادى.
«توڭكەرىس − وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ، رەفورما جاساۋ دا وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ سانالادى». 40 جىلدان بەرى، رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ «ۇلى توڭكەرىس» اتالۋىنداعى سەبەپ وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ مەن دامىتۋدى ۇقساس تۇردە ءتۇبىرلى نىسانا ەتكەندىگىندە. اۋىل - قىستاقتاردان قالالارعا دەيىن، سىناق تۇيىندەرىنەن جالپىلاستىرۋعا دەيىن، ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىنان رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە دەيىن؛ تەڭىز جاعالاۋىنان ىشكى قۇرلىققا دەيىن، «مەملەكەت قاقپاسىن اشۋدان» «جان - جاقتى ەسىك اشۋعا» دەيىن، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرۋدەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋعا دەيىن، جۇڭگو رەفورما جاساپ، ەسىك اشىپ، جۇڭگو حالقىنىڭ دامۋ، جاڭالىق اشۋ، تاماشا تۇرمىسقا كەنەلۋ سىندى تاريحي تالابىنا سايكەسىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقىنىڭ دامۋ، سەلبەسۋ، بەيبىت تۇرمىس كەشىرۋ سىندى ءداۋىر اۋقىمىنا ۇيلەستى. بۇگىنگى كۇندە ءبىر - بىرلەگەن «دۇنيە ءجۇزى بويىنشا بىرىنشىلىكتەر» گۇلدەنۋ ارمانىن دەمەپ، ءبىر - بىرلەگەن «ءومىر حيكىمەتتەرى» ۇلى شارىقتاۋدى ايگىلەدى، بارلىعى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ سىندى وسى ءبىر ۇلى ويانۋ، وسى ءبىر ۇلى توڭكەرىس جۇڭگونى تەرەڭدەي وزگەرتىپ قانا قويماي، دۇنيە جۇزىنە دە تەرەڭ ىقپال جاساعاندىعىن تالاسسىز ايقىندادى.
باعىتتى دۇرىس تاڭداعاندا عانا، العا باسۋ جولىندا اداسپايمىز؛ دۇرىس جولمەن جۇرگەندە عانا، جولىمىز جۇرگەن سايىن داڭعىلدانا تۇسەدى. 40 جىلدا باتىلدىقپەن وزگەرىس جاساپ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشتى؛ 40 جىلدا ەش توقىرامادى، ەش كىدىرمەدى. بۇگىنگى كۇندە، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ سومداعان ۇلى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ رۋحى زامانىمىزداعى جۇڭگو حالقىنىڭ ەڭ جاندى رۋحاني بەلگىسىنە اينالدى؛ جاڭا داۋىردە ەكپىندەي ىلگەرىلەگەندە عانا، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ مەملەكەت پەن ۇلت دامۋىنىڭ اناعۇرلىم ايبىندى جاڭا داستانىن جازادى!
