قول ۇستاسا بىرگە ىلگەرىلەپ، جوعارى ساپالى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن كۇش بىرىكتىرىپ تۇلعالايىق
− 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ باسشىلار ماجىلىسىندە دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاعدايى جانە ساۋدا ماسەلەسى جونىندە سويلەنگەن ءسوز
(2019 - جىلى 6 - ايدىڭ 28 - كۇنى، وساكا)
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ
ارىپتەستەر:
كوپشىلىكپەن وساكادا باس قوسقانىما اسا قۋانىشتامىن.
حالىقارالىق فينانس داعدارىسى تۋىلىپ 10 جىلدان كەيىن، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى تاعى دا توعىز جولدىڭ تورابىنا كەلدى. قورعامپازدىق، سىڭار جاقتىلىق ۇزدىكسىز ءورشىدى، ساۋدا جانە قارجى قوسۋ تالاس - تارتىسى كۇشەيدى، الەمنىڭ كاسىپ جۇيەسى مەن فينانس ورنىقتىلىعى سوققىعا ۇشىرادى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكالىق اينالىمىنداعى حاۋىپ - قاتەر مەن تۇراقسىزدىق كورنەكتى ارتتى، حالىقارالىق قارجى قوسۋشىلاردىڭ سەنىمى كورنەكتى تۇردە مۇقالدى.
20 ەل توبى − حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىكتىڭ نەگىزگى تالقى مىنبەرى. دۇنيە جۇزىندەگى نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعانىڭ باسشىلارى رەتىندە، ءبىزدىڭ شەشۋشى ساتتە دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى مەن الەمدىك جونگە سالۋدىڭ بەتالىسىن ءدال يگەرىپ، بازار سەنىمىن ارتتىرىپ، حالىققا ءۇمىت اكەلۋ جاۋاپكەرشىلىگىمىز بار.
− ءبىز وبيەكتيۆ زاڭدىلىققا قۇرمەت ەتۋىمىز كەرەك. ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ءوز زاڭدىلىعى بار. ەكونوميكا زاڭدىلىعىنا تولىق قۇرمەت ەتىپ، بازار رولىن ساۋلەلەندىرىپ، قولدان جاسالعان كەدەرگىلەردى الاستاعاندا عانا، وندىرگىش كۇشتىڭ دامۋ تالابىنا ۇيلەسىپ، ساۋدانىڭ ىركىلىسسىزدىگىن، سان سالالى شارۋاشىلىقتىڭ گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
− ءبىز دامۋدىڭ ۇلكەن اۋقىمىن يگەرۋىمىز كەرەك. ەرتەدەن قازىرگە دەيىن، ادامزاتتىڭ تۇيىقتالۋدان ەسىك اشۋعا، اۋاشا قالۋدان توعىسۋعا قاراي بەت الۋى − بوگەۋگە بولمايتىن ءداۋىر اعىمى. ءبىز ەسىكتى ءتىپتى دە ايقارا اشۋ ارقىلى دامۋ ورايىمەن قاۋىشىپ، اناعۇرلىم جاقسى سەلبەستىك ارقىلى ءوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە ۇمتىلىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ دۇرىس بەتالىسقا قاراي دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋىمىز كەرەك.
− ءبىز ورتاق بولاشاقتى كوكەيدە ساقتاۋىمىز كەرەك. دۇنيە جۇزىنە نازار سالساق، ءار ەل الدەقاشان بەينەتتە دە، زەينەتتە دە بىرگە بولعان، تاعدىرلارى توعىسقان. ءبىز ورتاق مۇددەنى تياناق ەتىپ، ۇزاق بولاشاقتىق دامۋعا نازار اۋدارىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ باياندى بەيبىتشىلىگى مەن گۇلدەنۋىن، ءار ەل حالىقتارىنىڭ الاڭسىز شات - شادىمان تىرشىلىگىن جۇزەگە اسىرۋعا كۇش سالىپ، مەزەتتىك شولاق ويدىڭ كەسىرىنەن ورنىنا كەلتىرۋگە بولمايتىن تاريحي قاتەلىك وتكىزۋدەن ساقتانۋىمىز كەرەك.
مەن مىناداي بىرنەشە ۇسىنىس ورتاعا قويامىن:
ءبىرىنشى، رەفورما جاساۋدان، جاڭالىق اشۋدان جازباي، ارتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىن اشۋ. دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى جاڭا، كونە قوزعاۋشى قۋاتتاردىڭ الماسۋ كەزەڭىنە ءوتتى. ءبىز كىرىسۋ ءتۇيىنىن ءدال تاۋىپ، قۇرىلىمدىق رەفورمانى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، سيفرلى ەكونوميكانى دامىتۋ، ۇلاستىرۋ - تۇتاستىرۋدى جەبەۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ شارالارىن كەمەلدەندىرۋ، ت.ب ارقىلى بولاشاقتاعى دامۋ اۋقىمىنا ۇيلەسەتىن كاسىپ قۇرىلىمىن، ساياسات جۇلگەسىن، باسقارۋ جۇيەسىن قۇرىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ونىمدىلىگى مەن سەرپىمدىلىگىن ارتتىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. ءبىز جاڭا تەحنيكا، جاڭا كاسىپ، جاڭا قالىپتىڭ ۇزدىكسىز جارىققا شىعۋى سىندى تاريحي ورايدى يگەرىپ، ءتيىمدى بازار ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، جاڭالىق اشۋعا قۇرمەت ەتۋىمىز، ونى قورعاۋىمىز، وعان شابىت بەرۋىمىز كەرەك. ءبىز حالىقارالىق جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگىن دارىپتەپ، وڭىرلىك شەكتەۋ مەن قولدان جاسالعان قورشاۋدى بۇزىپ، الەمنىڭ اقىل - پاراساتىن توپتاپ، جالپىلىق قيىن ماسەلەلەردى جەڭىپ، جاڭالىق اشۋ تابىستارىنىڭ كەڭ كولەمدە قولدانىلىپ، اناعۇرلىم كوپ مەملەكەت پەن حالىققا يگىلىك جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك.
ەكىنشى، داۋىرمەن بىرگە العا باسۋدان جازباي، الەمدىك جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋ. قازىر ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى كەيبىر بۇراڭدىقتارعا جولىعىپ، ءبىزدىڭ الدىمىزعا الەمدىك جونگە سالۋدى قالاي كەمەلدەندىرۋ كەرەك دەگەن داۋىرلىك تاقىرىپتى قويدى. 20 ەل توبى جەتەكشىلىك رولىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ اشىق، سيىسىمدى، تەپە - تەڭ، جالپىعا ءتيىمدى دامۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋى كەرەك. ءبىز كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن كۇشەيتىپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا قاجەتتى رەفورما جاساۋىمىز كەرەك. رەفورمانىڭ ماقساتى − داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ ءوزىنىڭ بازاردى اشىق ۇستاۋ، دامۋدى جەبەۋ نەگىزگى ماقساتىن اناعۇرلىم ءونىمدى تۇردە ورىنداۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ. رەفورمانىڭ ناتيجەسى ەركىن ساۋدا مەن كوپ جاقتىلىقتى قورعاۋعا، دامۋ بوگەتتەرىن ازايتۋعا ءتيىمدى بولۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، بولاشاقتاعى الەمدەگى جۇيە سيپاتتى فينانس حاۋىپ - قاتەرى مەن سىن - سايىستارعا سايكەس، ءبىز فينانس حاۋىپسىزدىگى تورى بايلىعىنىڭ جەتكىلىكتى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ قانا قويماي، حالىقارالىق فينانس قۇرىلىمىنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتىنىڭ اناعۇرلىم ۇيلەسىمدى بولۋىنا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ شىنايى جاعدايىن ءتىپتى دە جاقسى بەينەلەۋىنە دە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك. بۇل ادىلدىككە قاتىستى بولۋمەن بىرگە، سىن - سايىس پەن داعدارىسقا توتەپ بەرۋدىڭ باعىتتامالىلىعى مەن ونىمدىلىگىنە دە تىكەلەي ىقپال جاسايدى. ءبىز تاعى كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جونىندەگى «پاريج كەلىسىمىن» تياناقتاندىرىپ، ەنەرگيانى جونگە سالۋدى، قورشاعان ورتانى جونگە سالۋدى، سيفرلىق جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك.
ءۇشىنشى، قيىندىقتان تايسالماي العا ۇمتىلۋدان جازباي، دامۋداعى بوگەتتەردى تالقانداۋ. بۇگىنگى تاڭداعى دۇنيە ءجۇزى ءدوپ كەلىپ وتىرعان ءار ءتۇرلى قيىن ماسەلەلەردىڭ بارلىعى، ءتۇبىن قۋعاندا، دامۋداعى بوگەتتەرگە، دامۋداعى قىزىل سيفرعا قاتىستى بولىپ وتىر. الەم كولەمىنەن العاندا، دامۋ سالاسى ءالى دە قارجى قۇراۋدا زور كەمىستىكتەرگە ءدوپ كەلىپ وتىر، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن تياناقتاندىرۋدىڭ مىندەتى اۋىر، جولى ۇزاق. جۇڭگونىڭ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“دى بىرگە قۇرۋ باستاماسىن العا قويۋداعى ماقساتى − اناعۇرلىم كوپ بايلىقتى جۇمىلدىرىپ، ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ دانەكەرىن شيراتا ءتۇسىپ، ارتۋ قوزعاۋشى كۇشتەرىن ىسكە قوسىپ، بازاردىڭ ۇشتاسۋىن جۇزەگە اسىرىپ، اناعۇرلىم كوپ مەملەكەت پەن ءوڭىردىڭ ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىمەن توعىسىپ، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدىڭ داڭعىل جولىمەن بىرگە جۇرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ. 2 - كەزەكتى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ حالىقارالىق سەلبەستىك جوعارى دارەجەلىلەر تالقى مىنبەرىنىڭ تابىستى بولۋى وسى باستامانىڭ جۇرت تىلەگىنە ۇيلەسىپ، اعىمعا سايكەسكەن يگى ءىس ەكەنىن، حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي قارسى الۋى مەن قولداۋىنا يە بولعانىن كورسەتتى. 20 ەل توبى ۇزدىكسىز تۇردە دامۋدى ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتتى سايكەستىرۋدىڭ الدىڭعى ورنىنا قويىپ، دامۋعا ۇسىنىلىمدى ارتتىرىپ، دامۋ سەلبەستىگىنە ناقتى ارەكەت ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋى كەرەك. بۇل ءارى قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ تىلەگىنە قايتارىلعان جاۋاپ، ءارى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنا باياندى قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.
ءتورتىنشى، سەرىكتەستىك رۋحتان جازباي، الاۋىزدىقتى ۇيلەسىمدى ءبىر جاقتى ەتۋ. 20 ەل توبىنىڭ مۇشەلەرىنە نەگىزگى وركەندەگەن ەكونوميكالىق تۇلعالار مەن بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەكونوميكالىق تۇلعالار توپتالعان، ەكونوميكاسىنىڭ جالپى مولشەرى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جالپى مولشەرىنىڭ ％90ىنە تايايدى. ءبىز تۇرلىشە دامۋ ساتىسىندا تۇرمىز، ءىشىنارا ماسەلەلەردە مۇددە پارىقتارىنىڭ جانە كوزقاراس الاۋىزدىقتارىنىڭ بولۋى وتە قالىپتى ءىس. مۇنداعى شەشۋشى تەتىك − سەرىكتەستىك رۋحتى ساۋلەلەندىرىپ، ءوزارا قۇرمەت ەتۋ، ءوزارا سەنىم ارتۋ پوزيتسياسىمەن، تەڭ تۇرعىدا كەڭەسۋ، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، پارىقتاردى ساقتاۋ، الاۋىزدىقتى تىزگىندەۋ، ورتاق تانىمدى كەڭەيتۋ. ءىرى ەلدەر اراسىندا وسى تۇيىندەر ورىندالاتىن بولسا، ءوز مۇددەسىنە ۇيلەسىپ قانا قويماي، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا دا ءتيىمدى بولادى.
ارىپتەستەر!
قازىر جۇڭگو ەكونوميكاسى ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋدا، ىشكى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىنىڭ ارتۋ جىلدامدىعى ءۇرتىس كوپ جىل بويى ％6تىڭ ۇستىندەگى ۇيلەسىمدى ارالىقتا ساقتالىپ كەلەدى. ءبىز تاياۋدا شارا قولدانۋ نەگىزىندە، ءبىرقانشا كەلەلى شارانى ىلگەرىلەگەن تۇردە العا قويىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ جاڭا جاعدايىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنامىز.
ءبىرىنشى، بازاردى اناعۇرلىم اشىق ۇستاۋ. ءبىز تاياۋدا 2019 - جىلعى شەتەل قارجىسىنىڭ كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدىڭ ۇنامسىز ءتىزىمىن جاريالاپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، كەن اشۋ، جاساۋ كاسىبى، قىزمەت وتەۋ كاسىبىندە ەسىكتى اناعۇرلىم ايقارا اشامىز. 6 ەركىن ساۋدا سىناق رايونىن جاڭادان قۇرىپ، شاڭحاي ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ جاڭا اۋماعىن اشىپ، حاينان ەركىن ساۋدا پورتىن قۇرۋدى قاراستىرۋدىڭ اياق الىسىن تەزدەتەمىز.
ەكىنشى، يمپورتتى ىرىقتى تۇردە كەڭەيتۋ. ءبىز كەدەن باجىسى دەڭگەيىن اناعۇرلىم دەربەس تۇردە تومەندەتىپ، كەدەن باجىسىنا جاتپايتىن ساۋدا قامالىن قۇلشىنا جويىپ، يمپورت بۋىنىنداعى تۇزىمدىك وزىندىك قۇندى زور دارەجەدە ازايتامىز. 2 - كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن جاقسى وتكىزەمىز.
ءۇشىنشى، تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتۋ. ءبىز كەلەر جىلى 1 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋ جاڭا زاڭ - ءتۇزىمىن اتقارىپ، ۇقىققا قول سۇعۋعا قاتىستى جازالاۋ سيپاتتى تولەم بەرۋ ءتۇزىمىن ەنگىزىپ، ازاماتتىق ىستەر ءادىليالىق قورعاۋى مەن قىلمىستىق ىستەر قورعاۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن قورعاۋ ورەسىن جوعارىلاتامىز.
ءتورتىنشى، تەڭ مامىلە جاساۋدى جاپپاي اتقارۋ. ءبىز شەتەل قارجىسىنىڭ كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدەگى ۇنامسىز ءتىزىم سىرتىنداعى شەكتەۋلەردى جاپپاي كۇشىنەن قالدىرامىز. كىرۋگە رۇقسات ەتۋدىڭ سوڭعى ساتىسىندا جۇڭگو شەكاراسى ىشىندەگى تىركەلگەن ءار ءتۇرلى كاسىپورىندارعا تەڭ مامىلە جاساپ، ءبارىن بىردەي كورىپ، شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ شاعىم ايتۋ مەحانيزمىن ورناتامىز، اقاۋسىزداندىرامىز.
بەسىنشى، ەكونوميكا - ساۋدا كەلىسسوزىن كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ. ءبىز وڭىرلىك جان - جاقتى ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قاتىناس كەلىسىمىن ەرتەرەك جاساۋدى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ قارجى قوسۋ كەلىسىمى كەلىسسوزىن تەزدەتەمىز، جۇڭگو، جاپونيا، كورەيا ەركىن ساۋدا كەلىسىمى كەلىسسوزىنىڭ اياق الىسىن تەزدەتەمىز.
جۇڭگونىڭ ءوز جولىمەن ويداعىداي ءجۇرىپ، ءوز ىستەرىن ويداعىداي ىستەپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەرمەن بەيبىت قاتار تۇرىپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ اناعۇرلىم كوركەم كەلەشەگىن اشۋ جولىندا تالماي قۇلشىنۋعا سەنىمى بار.
كوپشىلىككە راقىمەت.
