قۇراستىرۋشىدان: قىس مەزگىلىندە، ادامداردىڭ جابىق ورىنداردا ارەكەتتەنۋ ۋاقىتى كوبەيەدى، تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋلارىنىڭ تۋىلۋ حاۋىپ – قاتەرى ارتادى. اۋا رايىنىڭ كۇرت سۋىتۋى قان تامىرلارىنىڭ تارايۋىن كەلتىرىپ شىعارىپ، قان اينالىمىنىڭ قارقىنىن باياۋلاتىپ، ميدىڭ ءتۇيىلۋى، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ ولەتتەنۋى جانە جۇرەك اۋرۋىنىڭ اسقىنۋى قاتارلى حاۋىپ – قاتەرلەردى تۋىنداتادى.
بەيجيڭ اۋرۋدى تىزگىندەۋ ورتالىعى قالا تۇرعىندارىنا سۋىقتان، ىندەتتەن ساقتانۋ شارالارىن ويداعىداي ىستەۋدى ەسكەرتەدى:
ءبىرىنشى، جىلى كيىنۋگە كوڭىل ءبولۋ، ءتۇيىندى ادامدار بولمە سىرتىندا ارەكەتتەنۋدى ازايتۋى كەرەك.
قىس مەزگىلىندە بولمە ءىشى مەن سىرتتىڭ تەمپەراتۋراسىندا زور پارىق بولاتىندىقتان، اۋا رايىنداعى وزگەرىستەرگە نەگىزدەلە وتىرىپ، دەر كەزىندە جىلى كيىنۋ كەرەك. سىرتقا شىققاندا جىلى كيىم، باس كيىم، قولعاپ جانە ماسكى تاعۋدى ۇمىتپاعان ءجون. قارتتار، جۇكتى ايەلدەر، بوسانعان ايەلدەر، نارەستەلەر مەن سابيلەردىڭ قارسىلىق قۋاتى جالپى بەتتىك ءبىرشاما ءالسىز بولاتىندىقتان، بوران سوعىپ، تەمپەراتۋرا تومەندەگەندە سىرتقا شىعۋدى ازايتۋى قاجەت. ەگەر سىرتقا شىعۋ قاجەت بولسا، تۇستە تەمپەراتۋرا ءبىرشاما جوعارىلاعان كەزدە سىرتقا شىعىپ ارەكەتتەنسە بولادى.
ەكىنشى، ادام كوپ باراتىن، ادام كوپ توپتاسقان، جابىق ورىندارعا بارۋدان ساقتانۋ كەرەك.
ادام ەڭ كوپ جيىلعان جەرلەرگە بارعاندا، باسقالارمەن كەمىندە ءبىر مەتردەن استام ارالىق ساقتاۋ، ماسكى تاعۋ سياقتى جەكەلىك قورعانۋ شارالارىن ويداعىداي ىستەگەن ءجون. ادام ءبىرشاما كوپ بولعان كەزدە تارتىپپەن، كەزەكپەن كۇتۋ، كيمەلەۋدەن ساقتانۋ قاجەت.
ءۇشىنشى، ماسكىنى عىلىمي تاعۋ قاجەت.
ماسكىنى ۇنەمى الىپ جۇرەتىن جاقسى ادەت قالىپتاستىرعان ءجون. وتە – موتە، ءبىرشاما تۇيىق نەمەسە ادام كوپ جەرلەردە ايالداعاندا، مىسالى، الەۋمەتتىك قاتىناس قۇرالدارىنا وتىرعاندا، ليفتكە شىققاندا، ەمحاناعا بارىپ ەمدەلگەندە، الەۋمەتتىك ورىندارعا كىرگەندە ناۋقاستار مەن دەنساۋلىق جاعدايى بەلگىسىز ادامدار بايقالسا، ماسكىنى دۇرىستاپ تاعۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، جەكەلىك تازالىقتى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك.
قولدى ءجيى جۋۋ، ماسكى تاعۋ، تاماق سالۋعا ارنالعان ايىرىم ساقپى ىستەتۋ، توپتاسپاۋ، حاۋىپسىز ارالىق ساقتاۋ قاتارلى جاقسى ادەتتەردى جالعاستىرۋ كەرەك. قوس قولدى تازالاپ جۋۋدان بۇرىن اۋىز، كوز، مۇرىن سياقتىلاردى قولمەن ۇستاماعان ءجون. جوتەلگەندە، تۇشكىرگەندە بىلەكپەن نەمەسە قاعاز ورامالمەن اۋىز بەن مۇرىندى جابۋ قاجەت. الباتى جەرگە تۇكىرمەۋ، اۋىز بەن مۇرىننان بولىنگەن زاتتاردى قاعاز ورامالمەن وراعان سوڭ، قوقسىق ساندىعىنىڭ ىشىنە تاستاۋ كەرەك.
بەسىنشى، بولمە ىشىندەگى اۋانىڭ تازالىعىن ساقتاۋ قاجەت.
تەرەزەنى اشىپ، اۋا الماستىرۋ اۋانى زارارسىزداندىرۋدىڭ ەڭ جاقسى تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى، سونىمەن بىرگە، تىنىس جولى جۇيەسىندەگى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋدىڭ ماڭىزدى تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى. سۋىق كۇندەردە دە تەرەزە اشىپ، اۋا الماستىرۋدا تاباندى بولعان ءجون، بولمەلەردىڭ اۋاسىن ءبىر – بىرلەپ الماستىرىپ، اۋا الماستىرعان كەزدە سۋىق تيگىزىپ الۋدان ساقتانعان ءجون. ۇيدە قارتتار مەن بالالار قاتارلى قارسىلىق قۋاتى ءالسىز ادامدار بولسا، جىلى كيىندىرىپ، تۇماۋراتىپ قالۋىنان ساقتانعان ءجون.
التىنشى، اۋا رايى سۇركەيلى بولعان شارت - جاعدايدا سىرتقا شىعىپ شىنىقپاعان ءجون.
اۋا رايى سۋىق بولعان كەزدە، بولمە سىرتىنداعى ارەكەتتەنۋ ۋاقىتىن ازايتقان ءجون، وتە – موتە، جۇرەك – مي قان تامىرلارى اۋرۋى بارلار مەن جوعارى قان قىسىمى اۋرۋى بارلار بۇعان كوڭىل بولسە بولادى. بولمە ىشىندە ارەكەتتەنۋدى ۇيلەسىمدى تۇردە ارتتىرعان ءجون.
جەتىنشى، دەنساۋلىق جاعدايىن ويداعىداي تەكسەرىپ وتىرۋى قاجەت.
قىزۋى ورلەۋ، جوتەلۋ قاتارلى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالعاندا، ماسكىنى دۇرىس تاعىپ، دەر كەزىندە ەمدەلۋ كەرەك، اۋرعان كەزدە وقۋعا، قىزمەتكە بارماعان ءجون. جوعارى قان قىسىمى، جۇرەك – مي قان تامىرى اۋرۋلارى قاتارلى سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ناۋقاستار ءدارىنى ۋاعىندا ءىشۋى، دەنساۋلىق جاعدايىنا كوڭىل ءبولىپ وتىرۋى كەرەك، ەگەر ناۋقاسى اۋىرلاسسا، دەر كەزىندە ەمدەلگەنى ءجون. (ماتەريال بەيجيڭ قالالىق اۋرۋدان ساقتانۋ – تىزگىندەۋ ورتالىعىنان الىنعان)
http://kazakh.people.com.cn/15835662.html