كاسىپ سالاسى تورىن بەكەمدەپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ جولىن كەڭەيتتى
كاسىپ سالاسىن دامىتۋ كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا باستاۋدىڭ ءتۇبىرلى شاراسى. جۋىق جىلداردان بەرى، رايونىمىز اۋىر كەدەي وڭىرلەردىڭ ارتىقشىلىقتارىنا تابان تىرەپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا باستاۋدىڭ جولىن بارعان سايىن كەڭەيتتى.
1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالالارى باسەكەلەسە كۇش شىعاردى
حوتان ايماعىنىڭ باعىمشىلىق كاسىبى جۋىق جىلداردان بەرى قاۋىرت دامىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ كولەم قالىپتاستىرعان ەرەكشە كاسىپ سالاسىنا اينالدى. 6 - ايدىڭ 9 - كۇنى حوتان ايماقتىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسىنىڭ تەكسەرىپ - زەرتتەۋشىسى لي فۋحوۋ تىلشىگە: ”ەرەكشە، تىرەكتى كاسىپ سالاسى شاعىن بولۋدان، بىتىراندى بولۋدان باستاماشى بولۋعا، تۇلعالى بولۋعا قاراي وزگەردى، باسىم ەمەس ءوندىرىس وڭىرىنەن باسىم ءوندىرىس وڭىرىنە قاراي توپتالدى، حوتان ايماعى بۇكىل ەلدەگى قويان، قاز باعىمشىلىعى كولەمى ەڭ ۇلكەن وڭىرلەردىڭ بىرىنە اينالىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتىپ، كىرىستى ارتتىرۋعا باستاۋ جاعىندا ماڭىزدى رول اتقاردى“، - دەدى.
بۇل حوتان ايماعىنىڭ جۋىق جىلداردان بەرى كاسىپ سالاسىن دامىتىپ كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا باستاۋىنىڭ جاندى امالياتى، وعان جەرگىلىكتى ورىننىڭ كەپتەر، كوپ قوزىلايتىن قوي، ەسەك سياقتى مال، قۇس باعىمشىلىعى مەن ساڭىراۋقۇلاق ەگىمشىلىگىن قوسساڭىز، حوتان ورتاعا قويعان ”ءجۇز مىڭ، ءبىر ميلليون، ون ميلليون، ءجۇز ميلليون“ كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ينجەنەرياسى قازىر بىرتىندەپ جۇزەگە اسىپ، قىرۋار كەدەي وتباسىلارى يگىلىككە كەنەلەدى.
”كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ارقىلى ءبىر توبىن سۇيەمەلدەۋ“ تالابىنا ساي، وڭتۇستىك شينجياڭداعى اۋىر كەدەي وڭىرلەر جۋىق جىلداردان بەرى اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، ەلەكتروندى ونىمدەردى قۇراستىرۋ، وڭدەۋ سياقتى ەڭبەك شوعىرلانعان كاسىپ سالالارىن بار كۇشپەن دامىتتى. 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق، وبلىستاعى 22 اۋىر كەدەي اۋدان كەدەيلەردى سويەمەلدەۋ سەحىنان جيىنى 2051ىن قۇرىپ، 63 مىڭ ادامدى جۇمىستانۋعا باستادى. وسى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىنىڭ كوبى توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ سياقتى كاسىپ سالالارىن نەگىز ەتىپ، كەدەي ەڭبەككۇشتەردى ءۇيىنىڭ ماڭايىنان جۇمىستانىپ كىرىسىن ارتتىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا جەتەكتەپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا ەلەۋلى رول ساۋلەلەندىردى.
اۋىل شارۋاشىلىعىنا قولايلى بولسا اۋىل شارۋاشىلىعىن، ونەركاسىپكە قولايلى بولسا ونەركاسىپتى، ساۋداعا قولايلى بولسا ساۋدانى، ساياحاتقا قولايلى بولسا ساياحاتتى دامىتتى. اۋىر كەدەي وڭىرلەر ارتىقشىلىقتارىن ساۋلەلەندىرىپ، دامۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، اۋىل - قىستاق ەلەكتروندى ساۋداسى، اۋىل - قىستاق ساياحات كاسىبى سياقتىلاردى دامىتۋدى تەزدەتىپ، كەدەي وتباسىلارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىسىن ارتتىرۋىنا جاڭا ءورىس اشتى. 2019 - جىلى تۇتاس رايوندا ەلەكتروندى ساۋدا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ جالپى جاعدايى قالىپتاسىپ، مەملەكەت دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدانى اۋىل - قىستاققا كىرگىزۋ بويىنشا جالپىلىق ۇلگى كورسەتەتىن اۋداننىڭ ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي حالىققا 80 مىڭ 600 ادام - رەت قىزمەت وتەۋىن ىلگەرىلەتىپ، 3000نان استام كەدەي حالىقتى تىكەلەي جۇمىستانۋعا باستادى.
كاسىپ سالاسى جۇمىستانۋعا باستاپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋدى ورنىقتىردى
25 جاستاعى ءابدۇقايىم بارات جاڭاءشار اۋدانىنداعى ءبىر كولەمدى توقىماشىلىق كاسىپورىننىڭ قىزمەتكەرى، تۇراقتى كىرىسى بولعاندىقتان، ءۇيىنىڭ ەكونوميكالىق شارت - جاعدايى ايتارلىقتاي جاقسارىپ، بىلتىر كەدەيلىكتەن ءساتتى ارىلدى. بۇرىنعى توقىمداي جەرگە قاراپ وتىراتىن مۇشكىل جاعدايمەن سالىستىرعاندا ءابدۇقايىمنىڭ قازىرگى ويى قاراپايىم دا بەكەم: ”جۇمىس ورنىمدى قاستەرلەپ، جۇمىستى جاقسى ىستەپ، تۇرمىسىمدى جاقسارتۋعا قۇلشىنامىن“. قازىر بۇل كاسىپورىننىڭ ％98 قىزمەتكەرى توڭىرەكتەگى اۋىل - قالاشىقتاردان كەلگەن، ءبىر وتباسىنان 2 ادام، ءتىپتى، كوپ ادام ءبىر ۋاقىتتا جۇمىس ىستەيتىن كەدەي ەڭبەككۇشتەر دە از ەمەس، ولار شارۋادان كاسىپتىك جۇمىسشىعا اينالىپ، كەدەيلىككە قوش ايتۋمەن بىرگە، بۇكىلدەي وزگەشە جاڭا تۇرمىس كەشىرىپ تە جاتىر.
”باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ باستاۋىندا ءبىز ەككەن بارقىت ءشوپتىڭ ساتىلماي قالۋىنان، ءتىپتى، جاقسى باعاعا ساتىلماي قالۋىنان الاڭدامايتىن بولدىق“، - دەدى ياركەن اۋدانى قاراسۋ اۋىلى يۇڭحى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى حامىردەن ابدۇللا.
حامىردەننىڭ سەنىمى جەرگىلىكتى ورىنداعى باستاماشى كاسىپورىن چىنگۋاڭ بيولوگيالىق عىلىم - تەحنيكا توبى ياركەن شەكتى سەرىكتەستىگىنەن كەلگەن. بۇل سەرىكتەستىك ياركەن اۋدانىنا ىرگە تەپكەننەن بەرى، ”سەرىكتەستىك + بازا + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + شارۋا وتباسى“ ۇلگىسى ارقىلى ياركەن اۋدانىنداعى، ءتىپتى، توڭىرەكتەگى اۋدان، قالالارداعى بارقىت ءشوپ كاسىپ سالالارىن كولەمدەنگەن تاماشا دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا باستادى. سەرىكتەستىڭ باس ديرەكتورى حان ۋىنجيە: كاسىپورىن شارۋالاردىڭ كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرۋىنا كومەكتەسىپ، شارۋا وتباسىلارىنا جالپى بارىس بويىنشا جەتەكشىلىك ەتىپ ءارى ءارقايسى اۋىلدان، قالاشىقتان ساتىپ الۋ ءتۇيىنىن قۇرىپ، تەحنيكادا كەپىلدىك بولۋىن، ونىمدەردىڭ ساتىلۋ جولى بولۋىن جۇزەگە اسىرىپ، شارۋالاردىڭ ەگۋ بەلسەندىلىگىن جوعارىلاتتىق“، - دەدى.
بيىل ياركەن اۋدانى 130 مىڭ مۋدان استام جەرگە بارقىت ءشوپ ەگۋدى جوسپارلاپ وتىر، وسى ارقىلى 300 مىڭنان استام شارۋانىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىنا تۇرتكى بولۋعا بولادى، مەجەمەن وتباسىلاردىڭ كىرىسى ورتا ەسەپپەن 2000 يۋان اينالاسىندا ارتادى.
كاسىپ گۇلدەنسە بۇقارا باييدى. اۋىر كەدەي وڭىرلەردە ەرەكشە ەگىمشىلىك، باعىمشىلىق كاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ، ەڭبەك شوعىرلانعان كاسىپ سياقتىلار قارىشتاپ دامىپ، ءجيى توراپ قالىپتاستىرىپ، كەدەي حالىقتى باۋراپ، جۇمىستانۋىن جۇزەگە اسىرىپ، اتى زاتىنا ساي كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ نەگىزگى ارناسىنا اينالدى.
ساپانى جوعارىلاتىپ، كىرىستەرىن ۇزدىكسىز ارتتىردى
بىلتىر اقتاۋ اۋدانى ازىقتىق ساڭىراۋقۇلاق ەگىمشىلىگىن ەنگىزىپ، بارىن اۋىلىندا كاسىپ سالاسى بازاسىن قۇردى. اقتاۋ اۋداندىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ چيڭيۇڭ بىلاي دەدى: بۇل اقتاۋ اۋدانىنىڭ بۇكىلدەي جاڭا كاسىپ سالاسى، الدا جەرگىلىكتى ورىندا از دەگەندە 800 وتباسىنداعى شارۋانىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىن جۇزەگە اسىرۋعا باستايدى.
جاقىنعى جىلداردان بەرى، اقتاۋ اۋدانىنىڭ كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىندا بىرتىندەپ وزگەرىستەر تۋىلۋدا. ”اۋدان ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، باستاماشى كاسىپورىنداردى ەنگىزىپ جاڭا كاسىپ سالاسىن ورنالاستىردى، سونىمەن بىرگە كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، 1 -، 2 -، 3 - كاسىپتەردىڭ توعىسپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل اۋداننىڭ كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتتى“، - دەدى ۋاڭ چيڭيۇڭ.
اقتاۋ اۋدانى اقتاۋ قالاشىعىندا مال، ءۇي قۇستارىن باعۋدان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىن سالۋدى جوسپارلادى، ”شوعىرلى باعۋ + بىتىراتىپ ءوسىرۋ + ءبىر تۇتاس ساتىپ الۋ“ ۇلگىسى ارقىلى جىلىنا 20 ميلليون تاۋار تاۋىقتى بازارعا سالدى. ۇجمە اۋىلى كاسىپورىن ەنگىزىپ، كەپتەر باعىمشىلىعىن دامىتىپ، جىلىنا 500 مىڭ كەپتەردى بازارعا سالۋدى جۇزەگە اسىرادى. بۇدان سىرت، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعى، سيىر - قوي بورداقىلاۋ سياقتىلاردى جوسپارلاپ، بۇكىل اۋداننىڭ كاسىپ سالاسى جۇلگەسى ۇزدىكسىز ساپالىلانا ءتۇستى.
كوپ جىلدىق قۇلشىنىس ارقىلى، لوپ اۋدانىنىڭ مال، ءۇي قۇستارى باعىمشىلىعى مەن قارا ساڭىراۋقۇلاق كاسىبى، ەرەكشە ەگىمشىلىك كاسىبى سياقتىلار بىرتىندەپ دامىپ، زورايدى. لوپ اۋداندىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لي جوۋجوۋ: ”ءبىز ’اۋداندا باستاماشى كاسىپورىن بولۋ، اۋىلدا كولەمدەنگەن كاسىپورىن بولۋ، قىستاقتا قىستاق قۇرعان زاۆود بولۋ، وتباسىلاردا شاعىن شەبەرحانا بولۋ‘ سىندى كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ جانە جۇمىستاندىرۋدىڭ ءتورت دارەجەلى جۇيەسىن ورناتىپ، كەدەي بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ بايۋىن پارمەندى جەبەدىك“، - دەدى.
بيىل رايونىمىز جەر - جەردىڭ كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتۋىن ىلگەرىلەتۋ، كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى باستاۋ، كەدەيلەرگە يگىلىك جەتكىزۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ سياقتىلار ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، كەدەي بۇقارانى كىرىستەرىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋعا باستايدى.
