”كوكونىس باقشاسى“ قالتانى قامپايتتى
بيىل كوكتەمدە كونەءشار اۋدانى بۇلاقسۋ اۋىلى ۇرىنباستى قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى تاڭ بوزىنان ءوز اۋلالارىندا قاربالاستىققا ءتۇستى، قىستاق تۇرعىنى اياس مامۇتتىڭ ءوندىرىس ۇستانىمىندا وزگەرىس تۋىلىپ، ەندىگارى ءبيداي مەن جۇگەرى ەكپەيتىن بولدى. ”كوكونىس ەكسەم، ءوز وتباسىمىزدىڭ تۇتىنۋىن قاناعاتتاندىرىپ قانا قويماي، ونىڭ بازارداعى پايداسى دا ءبيدايدان كوپ جوعارى بولادى ەكەن“. 3 - ايدىڭ 20 - كۇنى اياس تىلشىگە قازىر اناعۇرلىم كوپ ۋاقىتىن جىلىجايدا وتكىزىپ، قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسى تەحنيكاسىن زەرتتەپ، پايداسى ءتىپتى دە جوعارى كوكونىس ەگۋدى قالايتىندىعىن ايتتى.
قۇرىلىمدى رەتتەپ، شارۋالاردىڭ كىرىس كوزىن كەڭەيتتى
ۇرىنباستى قىستاعىنىڭ ەگىستىك جەر كولەمى 7000 مۋدان اسادى، تيپتىك ەگىن شارۋاشىلىعى قىستاعى. تالاي جىلدان بەرى، قىستاق تۇرعىندارى نەگىزىنەن ءبيداي جانە قايتالاي ەگىلەتىن جۇگەرى سالىپ كەلگەن، ءاربىر ەگىس مەزگىلىن تولىق پايدالانعانىمەن، ەگىمشىلىك قۇرىلىمى جالاڭ بولعاندىقتان، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ەگىن شارۋاشىلىعىنداعى كىرىستەرىن جوعارىلاتۋ كەڭىستىگى مەيلىنشە شەكتى بولدى.
اۆتونوميالى رايوندىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ - وركەندەتۋ كەڭسەسىنىڭ ۇرىنباستى قسىتاعىندا تۇراتىن قىزمەت اترەتى بۇل جاعدايدان حابارلى بولعان سوڭ، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ ارقىلى قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تۇتقا ەتىپ، ەگىن شارۋاشىلىعىنداعى كىرىستى جوعارىلاتۋعا كەدەرگى بولاتىن قامالدى بۇزۋعا بەكىدى.
”قىستاقتىڭ سۋ، توپىراق، كۇن نۇرى، جىلۋ بايلىعى كوكونىس ەگۋگە وتە باپ كەلەدى، ونىڭ ۇستىنە ماڭايداعى بازاردىڭ كوكونىس قاجەتى مولشەرى جوعارى“. اۆتونوميالى رايوندىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ - وركەندەتۋ كەڭسەسىنىڭ ۇرىنباستى قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي ۋان جياڭيۇڭ بىلاي دەدى: 2016 - جىلى ۇرىنباستى قىستاعى كەدەيلىك قاتارىنان شەگىنىپ شىققاننان بەرى، ەگىن شارۋاشىلىعىن كۇشەيتۋ، شارۋالاردى اۋقاتتاندىرۋداي كاسىپ سالاسىن دامىتۋ جولى جونىندە باستان - اياق ىزدەنىس جاساپ، ەگىنشىلەر ءۇشىن كىرىستى ۇزدىكسىز ورنىقتى ارتتىرۋدىڭ جاڭا جولىن تاپتى.
مۇقيات زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ارقىلى قىزمەت اترەتى كوكونىس ەگىمشىلىگىن تۇتاس قىستاقتىڭ كىرىستى ورنىقتى ارتتىرۋدىڭ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى بەكەمدەۋدىڭ ماڭىزدى كاسىپ سالاسى ەتۋدى بەلگىلەدى ءارى قىستاق تۇرعىندارىنا تەحنيكالىق جاقتان جان - جاقتى جەتەكشىلىك ەتتى.
”ءبىز شارۋالار كەشكى مەكتەبى مەن اتىز باسىندا جەتەكشىلىك ەتۋدى بىرلەستىرۋ تاسىلىنەن پايدالانىپ، بۇقارا ۇعىسىپ - تۇسىنە الاتىن تىلمەن بەتپە - بەت ءتۇسىندىرىپ، قولما - قول ۇيرەتىپ، كوكونىستى كوشىرىپ ەگۋ، كۇندەلىكتى باسقارۋ، دەرت - دەربەزدەن ساقتانۋ سياقتى قولدانىلمالى تەحنيكانى ەگىنشى قاۋىمعا جەتكىزىپ، ەگىنشى قاۋىمنىڭ كوكونىس ەگۋ، باعىپ - باپتاۋ تۇيىندەرىن يگەرىپ، ەگىمشىلىك تەحنيكاسىن جوعارىلاتۋىنا مۇمكىندىك جاسادىق“، - دەدى ۋان جياڭيۇڭ.
قازىر ۇرىنباستى قىستاعىنىڭ قۇرلىقتىق كوكونىس ەككەن جەر كولەمى 1300 مۋدان استى، مۇنىڭ ىشىندە قىزىل بۇرىشتىڭ مۋ باسىندىق ورتاشا كىرىسى 8000 يۋاننان، قىزاناقتىڭ مۋ باسىندىق ورتاشا كىرىسى 6000 يۋاننان استى، ءسويتىپ، ەگىنشىلەردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋداعى باستاماشىلدىق رولى كورنەكتىلەندى.
ۇلگىدە ىزدەنىس جاساپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۇستانىمىن جاڭارتتى
كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ جولىن ءدال تاپتى، جوعارى ءونىمدى كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ ۇلگىسى تاعى قاجەت.
”قازىر سۋلياۋ جارعاق جاتقىزۋدى، قالامشا كوشىرۋدى، دەرت - دەربەزدەن ساقتانۋ سياقتى جىلىجاي ەگىمشىلىك تەحنيكاسىن ۇيرەنىپ الدىم. بيىل مەن تاعى ءبىر جىلىجايدى كوتەرمەگە الدىم، ءاربىر جىلىجايدان 3000 يۋان كىرىس كىرگىزەمىن“. اياس قۋانا بىلاي دەدى: قازىر وسى زامانعى ەگىن شارۋاشىلىعى دامۋ ۇلگىسى قىستاقتا تەز قارقىنمەن جالپىلاسىپ، جاڭا تەحنيكا ۇستانىمى تۇتاس قىستاقتىڭ ەگىن شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ بەت - بەينەسىن وزگەرتۋدە.
كوكونىس كاسىپ سالاسىن دامىتقاننان بەرى، قىزمەت اترەتى قىستاق تۇرعىندارىن ۇيلەسىمدى كولەمدە تيجارات جۇرگىزىپ، ەگىن شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ جالپىلىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋعا، كىرىستەرىن ارتتىرۋعا بەلسەنە شابىتتاندىردى. سونىمەن بىرگە، قىزمەت اترەتى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ نىسان قارجىسىنا بەلسەنە ءوتىنىش بەرىپ، قىستاقتا العاشقى اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇردى، سونداي - اق تيجارات تاجىريبەسى بار ەگىنشى وتباسىلارىمەن كوتەرمەگە الۋ كەلىسىمىن جاساسىپ، تۇتاس قىستاقتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن ماشينالاندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋمەن بىرگە، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ شارۋاشىلىعىن زورايتتى.
”بۇرىندارى سۋلياۋ جارعاق جاتقىزۋعا كوپ كۇش جۇمسالاتىن، قازىر قىستاقتا اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى سەلبەستىك كووپەراتيۆى بولعاندىقتان، اۋىل شارۋاشىلىعىنا پايدالاناتىن ءتۇرلى ماشينالار قاجەتكە قاراي تولىق تابىلادى، سۋلياۋ جارعاقتى ماشينامەن جاتقىزعاندا ەڭبەككۇش ۇنەمدەلەدى، ونىمدىلىگى دە جوعارى بولادى“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى ءابدۋالي قادىر.
ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىنىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ جاعىندا، ۇرىنباستى قىستاعى تاعى ءبيداي مەن جۇگەرىنىڭ جاڭا سورتىن كۇش سالا جالپىلاستىرۋ ارقىلى ءبيدايدىڭ، جۇگەرىنىڭ مۋ باسىندىق ءتۇسىمىن جەكە - جەكە 150 كيلوگرام جانە 300 كيلوگرام جوعارىلاتىپ، ەگىنشىلەردىڭ ەگىمشىلىك كىرىسىن ارتتىردى.
بازاردى كەڭەيتىپ، اۋقاتتانۋ ارىنىن ءتىپتى دە ارتتىردى
بۇگىنگى تاڭدا، ۇرىنباستى قىستاعىندا كوكونىس كاسىپ سالاسىمەن شۇعىلداناتىن قىستاق تۇرعىندارى بارعان سايىن كوبەيدى. ولار ۇلكەن اتىزداردا كوكونىس ەگىپ قالماستان، ۇيلەرىنىڭ الدى - ارتىنداعى بوس تۇرعان اۋلالاردى كىرىستەرىن ارتتىراتىن ىرىستى جەرگە اينالدىردى.
”ءبىز قىستاق تۇرعىندارىن اۋلا شارۋاشىلىعىن بەلسەنە دامىتىپ، كىرىستەرىن ارتتىرۋعا شابىتتاندىردىق“. ۋان جياڭيۇڭ بىلاي دەدى: قازىر بۇكىل قىستاقتا 397 وتباسى ءوز ۇيلەرىنىڭ اۋلاسىنان پايدالانىپ كوكونىس ەگىپ، 388 كۇمبەزشە لاپاس سالدى.
قىستاق تۇرعىندارىن كوكونىس كاسىپ سالاسىن دامىتۋدان كەلەتىن پايدادان تولىق يگىلىكتەندىرۋ ءۇشىن، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى زەيىن - زەردەسىن بۇكىل قىستاقتىڭ ەگىن شارۋاشىلىق ءوندىرىس قۇرىلىمىن جانە ءوندىرىس ءتاسىلىن رەتتەۋ، ساپالىلاندىرۋ جاعىنا شوعىرلاندىرۋدان سىرت، تاعى ساتۋ ارناسىن بەلسەنە كەڭەيتىپ، كوكونىس كاسىپ سالاسىنىڭ ۇتىمدى دامۋ جولىنا قاراي قادام تاستاۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
ەگىنشى وتباسىلارى مەن بازاردىڭ ۇشتاسۋىن اناعۇرلىم ىركىلىسسىزدەندىرۋ ءۇشىن، قىزمەت اترەتى قاشقار قالاسىنداعى ءبىر ءىرى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تولايىم ساتۋ ساۋدا بازارىمەن سەلبەستىك نيەتناماسىن جاساسىپ، وسى قىستاقتىڭ تۇرعىندارىنا جەر جالاقىسى سياقتىلاردى كەشىرىم ەتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوكونىستەرىن ساتۋىنا قولايلىلىق تۋدىردى. سونىمەن بىرگە، قىزمەت اترەتى تاعى قىستاقتا كوكونىستى شوعىرلى ساتىپ الۋ ءتۇيىنىن قۇرىپ، قىزمەت اترەتى بازارمەن بايلانىس جاساۋ، اۋقاتتانۋ باستاماشىلارى مەن شارۋا دەلدالدارى ساتىپ الۋ، ساتۋ ءتاسىلىن قولدانىپ، كوكونىس ءوسىرۋدىڭ، ساتۋدىڭ ءونىمدى ۇشتاسۋىن جۇزەگە اسىردى.
”ءبىز بازار وزگەرىسىنە ءجىتى ىلەسىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ۇلگىسىن دەر كەزىندە رەتتەپ، ساپالىلاندىرىپ، كوكونىس ەگىمشىلىگىنىڭ ءتۇرلى جاقتارى، بۋىندارى، تۇيىندەرى بويىنشا تەحنيكالىق جەتەكشىلىك ەتۋدى جاپپاي قامتۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرىپ، كوكونىس كاسىپ سالاسىنىڭ بۇكىل قىستاقتىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن بەكەمدەيتىن، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە كۇش ۇستەيتىن تىرەكتى كاسىپ سالاسىنا اينالدىرامىز“، - دەدى ۋان جياڭيۇڭ.
