شينجياڭ داشۋەنىڭ ساباقحاناسىمەن قوشتاسىپ، وڭتۇستىككە قاراي مىڭ نەشە كيلومەتر جول باسىپ، كەدەي قىستاققا بارىپ، قىستاقتا تۇراتىن كادر مىندەتىن ارقالاعان، وقىتۋشى ۋ جيانچياڭنىڭ وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ ياركەن اۋدانىندا تۇرعانىنا ءبىر جارىم جىل بولدى.
اياعىنداعى باتىڭكەنىڭ قىرى سىنعان، بالشىق جۇققان، التىنداي جارقىراعان ەگىنجايدى ساۋساعىمەن نۇسقاپ تۇرعان، كۇنگە قارايىپ، ىسىلعان، ۇياڭ بەينەلى ۋ جيانچياڭ تىلشىگە قىستاقتارىندا ”شارۋاشىلىق تيبىن وزگەرتۋ“ جۇزەگە اسقاندىعىن ايتتى.
ۋ جيانچياڭ ايتقان ”ءتيبىن وزگەرتۋ“ بۇكىل قىستاقتىڭ كۇشىن ۇيىستىرىپ، 2300 مۋ جەرگە بارقىت ءشوپ ەگۋدى مەڭزەيدى. قازىر بارقىت ءشوپ جايقالىپ، تۇتاس يناكپاتا قىستاعى تۇگەلدەي قىزعىلت سارى ءتۇستى گۇل تەڭىزىنە ”شومىلدى“.
دەسە دە، بيىل جاز باسىنا دەيىن، وسى 2300 مۋ جەردەگى بارقىت ءشوپتىڭ ءوسىپ - ءونۋى ۋ جيانچياڭ مەن تۇتاس قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىندەگىلەردى توتەنشە قاربالاس كۇيگە تۇسىرگەن.
2018 - جىلدىڭ باسى، شينجياڭ سول كەزدە اتقارىلعانىنا الدەقاشان 4 جىل بولعان كادرلاردىڭ كەڭ كولەمدە قىستاقتا تۇرۋى قىزمەتىنىڭ نەگىزىندە، اۆتونوميالى رايونعا توتە قاراستى ورگانداردان، ورتالىقتىڭ شينجياڭدا تۇراتىن ورىندارىنان جانە شينجياڭ ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانىنان، ءاربىر اۋىر كەدەي قىستاققا جانە دە بىردەن ءبىرىنشى شۋجي جىبەرۋدى، سونىمەن بىرگە اۆتونوميالى رايونداعى جوعارى مەكتەپتەردەن ءبىر وقىتۋشى قىزمەتكەر تاڭداپ جىبەرىپ، اۋداننان قىستاققا تۇرۋعا جىبەرىلگەن اۋەلدەن بار قىزمەت اترەتتەرىنىڭ كۇشىن نىعايتۋدى ۇيعاردى.
اۋىر كەدەي يناكپاتا قىستاعىنا جاراتىلىستىق بايلىق مەڭگەرمەسىنىڭ كادرى دىڭ دۇڭشىڭ مەن شينجياڭ داشۋەسىنىڭ وقىتۋشىسى ۋ جيانچياڭ كەلدى.
شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، وڭتۇستىك شينجياڭ مەن سولتۇستىك شينجياڭنىڭ تابيعاتى، جەرگىلىكتى سالت - ساناسى جانە ەكونوميكاسى جاعىندا زور پارىق بار. سولتۇستىك شينجياڭدا ەرجەتكەن ۋ جيانچياڭ تارىم ويپاتىنىڭ جيەگىندەگى جاسىل القاپتىڭ جاعدايىن تۇسىنە بەرمەيتىن.
”كەدەيلىك جاعدايى ويلاعانىمنان اسىپ كەتتى“. تەك ”تۇراقتاپ تۇرىپ“، ءار كۇنى وتباسىلارىن ارالاپ، جاعداي ۇعىسىپ، بۇقارامەن سىرلاسىپ، اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن عانا، وڭتۇستىك شينجياڭداعى اۋىل - قىستاقتاردىڭ ناعىز كورىنىسى ۋ جيانچياڭنىڭ كوز الدىندا بىرتىندەپ ايقىندالا ءتۇستى.
ياركەن شينجياڭداعى جان سانى ەڭ كوپ اۋدان، ءبىراق كاسىپ سالاسى از بولعاندىقتان، ءبىر ميلليون 38 مىڭ تۇراقتى جان سانىنىڭ ەڭبەككۇش ارتىقشىلىعىن ءونىمدى كادەگە جاراتۋ مۇمكىن بولمادى. كوپ ساندىسى ءباز - باياعىسىنداي ”جەر ەمشەگىن ەمدى“، الايدا ءونىم وتە تومەن بولدى. 2017 - جىلدىڭ سوڭىندا ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلار قايتالاي تەكسەرىلىپ تۇراقتاندىرىلعاننان كەيىن، ياركەندە كەدەيلەسۋ مولشەرى ％20.4كە جوعارىلادى.
يناكپاتا قىستاعىنىڭ ەگىستىك جەر اۋماعى 4100 نەشە مۋ، جان باسىنا ورتا ەسەپپەن 3 مۋدان دا تۋرا كەلمەيدى، ۇزاق ۋاقىتتان بەرى ەككەن ءبيدايدىڭ، ماقتانىڭ مۋ باسىندىق ورتاشا كىرىسى 400 − 500 يۋان، 1200 − 1500 يۋان بولعاننان كەيىن، ونان ارى جوعارىلاتۋدىڭ مۇمكىندىگى جوق ەدى.
دىڭ دۇڭشىڭ مەن ۋ جيانچياڭ كەلگەننەن كەيىن، كۇشى بارىنشا نىعايعان قىزمەت اترەتى ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى باستادى. قىزمەت اترەتىنىڭ، قىستاق ”ەكى كوميتەتى“نىڭ، قىستاق تۇرعىندار جينالىسىنىڭ ءۇش كەزەك اقىلداسۋىنان كەيىن، ەگىنشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋدىڭ كەلەلى ۇيعارىمى جارىققا شىقتى: ىشەر استىق ەگەتىن جەر مەن جەمىس ورمانىن وسىرەتىن جەردەن تىس، يناكپاتا قىستاعىندا بۇكىلدەي بارقىت ءشوپ ەگۋگە اۋىسىپ، سول ارقىلى كەدەيلىكتەن قۇتىلۋ كەرەك.
اسىلىندە مەكسيكادا وسەتىن بارقىت ءشوپ، ميڭ داۋىرىنەن باستاپ جۇڭگوعا كىرگىزىلگەن، 2011 - جىلعا كەلگەندە عانا، ياركەندە 300 مۋ جەرگە سىناق رەتىندە ەگىلگەن. ءبىراق، بيىل 138 مىڭ مۋ جەرگە دەيىن كەڭەيىپ، ياركەندى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن بارقىت ءشوپ ەگىنشىلىك بازاسىنا اينالدىرىپ، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا جاس بارقىت ءشوپ گۇلىن وڭدەۋدىڭ ەڭ زور قۋاتىن قالىپتاستىردى.
سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ وندىرۋگە ۇيىمداستىرۋ، شارۋالاردىڭ ارناۋلى پايدالانىلاتىن تىڭايتقىش ىستەتۋىنە قوسىمشا قاراجات بەرۋ، قورعامالى باعانى اتقارىپ ءبىر تۇتاس ساتىپ الۋ، بارقىت شوپتەن تابيعي وسىمدىك فيگمەنتى − جاپىراق سارى زاتىن الۋ، ەگۋدەن ءونىم الۋعا دەيىن، ودان وڭدەپ سىرتقا شىعارۋعا دەيىن ءبىر تۇتاس كەمەلدى كاسىپ تىزبەگى ياركەندە قاناتىن جايدى.
ءدال وسى كاسىپ تىزبەگى، جەرگىلىكتى شارۋالاردىڭ كىرىسىن جالپى 600 ميلليون يۋاننان اسىرىپ، ەكسپورتتا 50 ميلليون دوللار شەتەل اقشاسىن تابۋدى جۇزەگە اسىرىپ، 30 مىڭنان استام كەدەي وتباسىنداعى 100 مىڭ ادامدى كەدەيلىكتەن ارىلتتى. ال، مۇنىڭ ءبارى چىنگۋاڭ بيولوگيا دەپ اتالاتىن كاسىپ سالا سەركەسىنىڭ وڭتۇستىك شينجياڭدا تەرەڭ تامىر تارتۋىنىڭ ارقاسى ەدى.
ءبىرىنشى رەت بارقىت ءشوپ ەككەن، ”شارۋاشىلىق قۇرعان“ دىڭ دۇڭشىڭ، ۋ جيانچياڭدار قاتتى مازاسىزداندى. ”چىنگۋاڭ سەرىكتەستىگى قولما - قول ۇيرەتكەن بولسا دا، ءبىز قاتارعا قوسىلۋ سالىستىرماسى ماسەلەسىنەن قاتتى الاڭدادىق، ەگەر ％90كە جەتپەسە، ءبارى سەلگە كەتكەنمەن تەڭ“.
قاتارعا قوسىلۋداعى تەتىك ەگۋدە. ءبىر ءتۇپ بارقىت ءشوپ ەگۋگە 4 جۇمىس ءتارتىبى قاجەت، ەگۋ مەرزىمى قىسقا، 4 - ايدىڭ سوڭىنان، 5 - ايدىڭ باسىنا شوعىرلانعان. مەرزىمىندە ەگىپ بولۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، بۇكىل قىستاقتىڭ كۇشىن اتتانىسقا كەلتىرۋ كەرەك، ەگەر ءبىر جولعى جۇمىس ءتارتىبى ولشەمگە تولماسا، قاتارعا قوسىلۋى ماسەلەگە اينالادى.
ءبىر كورىمى قازىر بۇكىل شينجياڭنىڭ بارلىق قىستاقتارىندا تۇگەلدەي شارۋالاردىڭ كەشكى مەكتەبى اشىلعان. بىلتىر 8 - ايدان باستاپ، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى كەشكى مەكتەپتى بارقىت ءشوپ ەگۋگە تاربيەلەۋدىڭ نەگىزگى شايقاس مايدانى ەتىپ، ەگۋدەگى ماڭىزدى تۇيىندەردى قايتا - قايتا ۇلگى كورسەتىپ ءتۇسىندىردى. ەگىن مەزگىلىنە كىرگەننەن كەيىن، قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرى، قىستاق كادرلارى وتباسىلاردى كوتەرمەگە الىپ اتىز باسىنا بارىپ، ەگۋگە تىكەلەي جەتەكشىلىك ەتتى.
”قازىرگى جاعدايدان قاراعاندا، قاتارعا قوسىلۋ سالىستىرماسى％97تەن استى، راسىندا ويلاعانىمىزدان جاقسى“، - دەدى ۋ جيانچياڭ. چىنگۋاڭ بيولوگيا عىلىم - تەحنيكاسى توبىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى حان ۋىنجيە تىلشىگە، وزدەرىنىڭ ەگىنشىلىك وتباسىلارمەن قورعامالى باعا توقتامىنا قول قويعاندىعىن، ءبىر كيلوگرامىن 1.05 يۋان باعادا ناق اقشا بەرىپ ساتىپ الاتىندىعىن ايتتى. ”ءوسۋ جاعدايىنا نەگىزدەلگەندە، بيىل مۋ باسىندىق ءونىم 2 − 3 تونناعا جەتەدى، وزىندىك قۇنىن شىعارىپ تاستاعاندا ءبىر مۋىنان 2000 نەشە يۋان پايدا الۋعا بولادى“.
ياركەن اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى فان حايتاۋ بىلاي دەدى: اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋ كاسىپورىندارىنىڭ كەلىپ ىرگە تەبۋىمەن، قازىر بۇكىل اۋداندا 60 مىڭنان استام وتباسى بارقىت ءشوپ ەگۋگە اۋىستى، ％6 ەگىستىك جەرگە كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەۋ جۇزەگە اسىرىلدى.
ەجەلگى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى قالاشىق ياركەن عانا ەمەس، كەزىندەگى جىبەك جولىنىڭ وڭتۇستىك جولىن بويلاي، كەريا، شەريا، قاعىلىق، يىڭسار... وسىناۋ قۇبا ءشولدىڭ بويىنداعى جاسىل القاپتان تۇگەلدەي قىزعىلت سارى ءتۇستى ”گۇل تەڭىزىن“ كورۋگە بولادى. بارقىت ءشوپ كەدەيلىكتەن ارىلتۋداعى ”قارپىمدى قارۋ“عا اينالىپ، وڭتۇستىك شينجياڭدا ەگىلۋ مولشەرى 160 مىڭ مۋدان اسىپ كەتتى.
