انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى
8 - ايدىڭ 12 - كۇنى، ەرىكتىلەر باعبانداردىڭ ءتاتتى شابدالىنى ىرىكتەۋىنە كومەكتەسۋدە. قازىر جەمىستەن مول ءونىم الاتىن كەز، ساۋان قالالىق پارتكوم قارت كادرلار مەكەمەسىنىڭ سانداۋحىزى قالاشىعى ورمان الاڭى الەۋمەتتىك اۋماعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى مەن الەۋمەتتىك اۋماق ”ەكى كوميتەتى“ ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىن قۇرىپ، باعبانداردىڭ جەمىس ۇزۋىنە، ساتۋىنا كومەكتەستى.
□ سۋرەتتى ۋاڭ فاڭجي تۇسىرگەن
قازىر رايونىمىزدىڭ جەر - جەرىندەگى كوپتەگەن ەگىس داقىلدارى جيناپ الۋ مەزگىلىنە ءوتتى. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ قاتاڭ دا كۇردەلى جاعدايى الدىندا، جەر - جەر پارتيالى كادرلاردى ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىن قۇرۋعا بەلسەنە ۇيىمداستىرىپ، اتىز باسىنا، ەگىنجايلارعا بارىپ ەگىس داقىلدارىن جيناۋعا دەم بەرىپ، امالدىڭ بارىنشا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتىپ الۋشى ساۋداگەرلەرمەن ۇشتاستىرىپ، تاسىمالداۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، ىندەتتىڭ شارۋالارعا جاساعان ىقپالىن ەڭ زور قۇلشىنىسپەن ازايتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ۇزدىكسىز بازاردى قامداپ تۇرۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
”ءانجۇر پىسقاننان كەيىن، ءسوز جوق، ءۇزىپ الىپ، ساتىپ جىبەرۋ كەرەك. وسى بىرنەشە كۇندە ۋايىمداپ جۇرگەنىمدە، قىستاقتاعى ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتى كەلىپ كومەكتەستى، مەن ولارعا ەرەكشە العىس ايتامىن“، - دەدى 8 - ايدىڭ 13 - كۇنى كۇشار قالاسى ىشقىلا قالاشىعى تومەنگى بەجاق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى احمەت تاي.
ءانجۇر تومەنگى بەجاق قىستاعىنىڭ بايۋ جەمىسى، قىستاق تۇرعىندارى ءانجۇر ەگىمشىلىگى ارقىلى ءار جىلعى وتباسىلىق كىرىستەرىن ورتا ەسەپپەن 5000 − 6000 يۋان ارتتىرادى. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ كەزىندە ەگىمشىلەردى زيانعا ۇشىراتپاۋ ءۇشىن، تومەنگى بەجاق قىستاعىنىڭ ”ەكى كوميتەتى“ مەن قىستاقتا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى دەر كەزىندە ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىن قۇرىپ، ەگىمشىلەردىڭ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەلەردى شەشۋىنە كومەكتەستى.
قازىر ءدال حىجيڭ اۋدانى بالعىنتاي قالاشىعىنداعى 3000 مۋدان استام جەردەگى مەزگىلسىز ۇلكەن ءبايسايدىڭ بازارعا شىعارىلاتىن كەزى، بالعىنتاي قالاشىعى پارتكومى شينجياڭ قاتىناسقا قارجى قوسۋ توبى نارات - بالعىنتاي جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىن دامىتۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىمەن بىرلەسىپ، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىمەن بىرگە پارتيا ياچەيكاسىن بىرگە قۇرۋ، قىستاق پەن كاسىپورىننىڭ سەلبەسۋى ارقىلى شارۋالاردىڭ دابايسايدى دەر كەزىندە جيناپ الۋىنا، ساتۋىنا كومەكتەستى.
”وسىنشاما كوپ كادردىڭ كەلىپ كومەكتەسۋىندە، ءبىزدىڭ دابايسايىمىز ۋاعىندا جينالىپ قالماستان، اتىز باسىنىڭ وزىندە دەر كەزىندە ساتىلىپ، بىلتىرعىدان 9000 يۋانعا تاياۋ ارتىق كىرىس كىرگىزدىك“، - دەدى 8 - ايدىڭ 12 - كۇنى بالعىنتاي قالاشىعى قۇستاي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جۋ جيە قۋانا.
8 - ايدىڭ 12 - كۇنى لوپ اۋدانى لوپ قالاشىعى ءدۋات قىستاعىنىڭ ءجۇزىم ەگىمشىلىگى باقشاسىندا، 400 مۋدان استام ءجۇزىمنىڭ ءوسۋ جاعدايى ادامدى قۋانتتى. ”ءبىز جينالىپ قوراپتالعان ءجۇزىمدى جاستاي ساقتاۋ قويماسىنا قويىپ، سودان كەيىن بازاردىڭ قاجەتى بويىنشا ساتامىز، جەمىستىڭ دامىنە كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتى دە جوعارىلاتتىق“، - دەدى ءدۋات قىستاعى ءجۇزىم ەگىمشىلىگى باقشاسىن وكىلەتتى باسقارۋعا جاۋاپتى شينجياڭ كۇنفۋ يۇيجۋ اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باسقارۋشىسى جاڭ يان.
لوپ اۋدانى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنىڭ باستىعى جياڭ پىڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: وسى رەتكى ىندەت تۋىلعاننان كەيىن، لوپ اۋدانى ءارقايسى اۋىل - قالاشىقتارداعى جەمىستىڭ ءوندىرىلۋ - ساتىلۋ جاعدايىنا دەر كەزىندە ساناق جۇرگىزىپ، تالداۋ جاساپ، وتپەي قالۋى مۇمكىن جەمىس ونىمدەرىنە الدىن الا مەجەلى تۇجىرىم جاساپ، ساتۋعا دەم بەرۋ ادىسىندە ۇزدىكسىز جاڭالىق اشىپ، بازاردى قامداۋدى قامتاماسىزداندىردى.
”مىنا جاق، سىزدەرىڭ ءۇيدىڭ قاراقات قوياتىن جەرى، رەتتى قويىڭىزدار، مىجىلىپ بۇزىلىپ كەتىپ جۇرمەسىن“... 8 - ايدىڭ 12 - كۇنى كەشتە كوكتوعاي اۋدانى تۇرعىن اۋىلى تولەۋبايقىزىل قىستاعىندا، قىستاق تۇرعىنى باعىس اۋاباي سول كۇنى ءۇزىپ اكەلگەن قاراقاتتى اۋىلدىق ۇكىمەت جاڭادان سالعان سۋىق قامباعا جەتكىزدى.
قاراقات پىسۋدان بۇرىن، كوكتوعاي اۋدانىنىڭ ءارقايسى اۋىل - قالاشىقتارى سۋىق قامبادا ساقتاۋ مولشەرىن مۇقيات ءبىر - بىرلەپ تەكسەرىپ، شارۋالاردىڭ ەككەن قاراقات، شىرعاناق سياقتى جيدەكتەرىن دەر كەزىندە قامباعا كىرگىزىپ ساقتاپ، بۇزىلىپ قالماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى. سونىمەن بىرگە، ەگىمشىلەرگە كومەكتەسىپ، ساتىپ الۋشى ساۋداگەرلەرمەن حابارلاسىپ، جيدەكتەردىڭ دەر كەزىندە ساتىلۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
وسى 2 كۇندە، كۇنەس اۋدانى نارات قالاشىعى ينجار قىستاعىنداعى ساۋساقشا تاڭقۋراي مول ءونىم الۋ مەزگىلىنە ءوتتى. ساۋساقشا تاڭقۋراي ساقتاۋعا ىڭعايسىز، پىسقاننان كەيىن دەرەۋ جيناپ الىپ ساتۋ نەمەسە وڭدەۋ كەرەك. بۇعان وسى اۋدانداعى پارتيالى كادرلار دەر كەزىندە ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىن ۇيىمداستىرىپ ەگىمشىلىك باقشاسىنا كەلىپ، باعىبانداردىڭ دەرەۋ جيناپ الۋىنا، ساتۋىنا كومەكتەستى.
ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى ”ىندەتكە توسقاۋىل قويۋ، ەكونوميكانى ورنىقتىرۋ، دامۋ حاۋىپسىز بولۋ“ تالابى بويىنشا، ىندەت توسىن تۋىلعان جاعدايداعى ىلە وبلىسىنىڭ ەرەكشە جەمىس ورمانى ونىمدەرىن ساتۋدا ءدوپ كەلگەن ادام ىستەتۋ، جەمىس ونىمدەرىن بازارعا كىرگىزۋ، سۋىق تىزبەكتە تاسىمالداۋ سياقتى ماسەلەلەرگە بەتپە - بەت كەلىپ، امالىن تاۋىپ ەرەكشە جەمىس ورمانى ونىمدەرىن ساتۋ جولىن ىزدەپ، بازاردى قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى.
”ءانجۇر مەكەنى“ اتۇش قالاسىندا، ەكىنشى رەت الىناتىن ءانجۇر ىلگەرىندى - كەيىندى پىستى. اتۇش قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى، ساۋدا ىستەرى جانە ونەركاسىپ - ينفورماتسيالاندىرۋ مەكەمەسى، بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى سياقتى كوپتەگەن تاراۋلار بىرلەسىپ ارەكەتتەنىپ، مەزگىلدىك اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ مەن ساتۋدى ۇشتاستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، بۇكىل قالا كولەمىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوندىرۋ - ساتۋ تۇعىرىن ورناتىپ، قامداۋ - قاجەتسىنۋ ينفورماتسيالارىن ءدال ۇشتاستىرىپ، ىندەتتەن ساقتاۋ مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ ەكەۋىن دە اقساتپاۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
(ءتىلشى جاڭ جىلي، قاتىناسقان تىلشىلەر سۇڭ ۋيگو، دۋ جيانحۇي، جاڭ تيڭ، ءپاريزات ابدۇل، بارشا تەگىس، ەرىكتى تىلشىلەر تاڭ يۇي، حۋ جينلياڭ، ساي ياشين)
