قايراتتانا ۇمتىلىپ، ارىنداي شايقاسقا شىعىپ، قامالدىڭ ىشىندەگى قامالدى الۋ ارقىلى شينجياڭداعى مۇلدە كەدەيلىك ماسەلەسى تاريحي شەشىم تاپتى. مۇنداي ناتيجە اۆتونوميالى رايوندىق ەكى ماجىلىسكە قاتىناسقان ۋاكىلدەردى، مۇشەلەردى ەرەكشە جەلپىندىردى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن قايتكەندە بەكەمدەۋگە، كەڭەيتۋگە بولادى؟ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن قايتكەندە ءونىمدى ۇشتاستىرۋعا بولادى؟ وسىعان وراي ۋاكىلدەر، مۇشەلەر ىركەس - تىركەس وزدەرىنىڭ تولعانىسى مەن ۇسىنىسىن ورتاعا قويدى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن ۇزدىكسىز بەكەمدەۋ كەرەك
”بۇكىل شينجياڭداعى جان سانى جاعىنان ءبىرىنشى ورىندا تۇراتىن اۋدان رەتىندە 2020 - جىلى ءبىز ەڭ ماشاقاتتى تۇيىندەردەن قامال الدىق“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، ياركەن اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيى فان باۋجۇن.
ەرەكشە ەگىمشىلىك وڭدەۋ كاسىبىن، ەرەكشە جەمىس ورمانى ءتاتتى شىرىندى كاسىپتەردى دامىتتى، كىرىس ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتتى... بىلتىر ياركەن اۋدانى ءار جاقتىڭ بايلىق كۇشىن ۇيىستىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ تالابىنا ساي، كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋگە، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋعا تاباندى بولىپ، ”جەتى ءبىر توپتى“، ”ۇشتە سەرپىندى ارتتىرۋدى“ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل اۋدانداعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي حالىقتى كەدەيلىكتەن تۇگەلدەي ارىلتتى.
”كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ارقىلى بۇكىل اۋدانداعى 374 مىڭ ەڭبەككۇشتى جۇمىستاندىرىپ، كىرىستەرىن ارتتىردى، تەك توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپورىندارى جانە ەلەكتروندى قۇراستىرۋ كاسىپورىندارىنىڭ ءوزى 7560 كەدەي ەڭبەككۇشتى جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋعا باۋرادى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني بەت - بەينەسىندە شىت جاڭا وزگەرىس تۋىلدى“، - دەدى ۋاكىل فان باۋجۇن، - كەلەسى قادامدا ءبىز ”ءتورتتى توقتاتپاۋ“، ”سەگىزدى وزگەرتپەۋ“ تالابىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى قاتايتىپ، يكەمدى باقىلاۋ - ولشەۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، قونىس جاڭالاپ كوشىرىلگەننەن كەيىنگى سۇيەمەلدەۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەپ، قازىرگى كاسىپ سالالارىن بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان بۇقارانىڭ قايتا كەدەيلەسپەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز.
كەدەيلىكتەن ارىلتىپ، كەدەيلىك قالپاعىن الۋ سوڭعى كومبە ەمەس، قايتا جاڭا تۇرمىستىڭ، جاڭا كۇرەستىڭ باستاماسى. اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسىنىڭ باستىعى جياڭ پيڭ - ان بىلاي دەدى: كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جوباسىندا ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدى قاجەت ەتەتىن مىندەت، نىسان قاتارلىلاردى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ جوباسىنا ەنگىزىپ، ۇزدىكسىز قولداۋدى كۇشەيتىپ، ۇزاق ونىمدىلىك رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. مۇنان تىس جەرگىلىكتى ورىننىڭ جاعدايىنا قاراي ”ءبىر اۋىلدا ءبىر كاسىپ سالاسى بولۋدى“، ”ءبىر قىستاقتا ءبىر ءونىم“ بولۋدى ىسكە اسىرىپ، اۋىل - قىستاق ەلەكتروندى ساۋدا، زات اينالىمى ساۋداسى سياقتى جاڭا كاسىپ سالاسىن، جاڭا كاسىپ كۇيىن بەلسەنە جەتىلدىرىپ، كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسا دامۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى ارەكەتىن كۇش سالا اتقارۋ كەرەك
ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى ارەكەتىن اتقارۋ العا قويىلدى. ۋاكىلدەر، مۇشەلەر بىلاي دەپ قارادى: بۇل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدى ىلگەرىلەتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى شاراسى بولىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى دامىتۋداعى ولقىلىقتاردى، اسىرەسە، نەگىزدىك قۇرىلعىلارداعى ءالسىز تۇستاردى جەدەل تولىقتاۋعا پايدالى.
بىلتىر ماناس قالاشىعى اۋىل - قىستاق نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن كۇش سالا كەمەلدەندىرىپ، التى ۇلكەن ارناۋلى ارەكەتتى اتقارىپ، سۋمەن ايدايتىن دارەتحانادان 400 نەشەسىن جاڭادان سالىپ، لاس سۋ ىعىستىرۋ قۇبىر تورابىنان 10 نەشە كيلومەترىن سالىپ، 3 ميلليون 300 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، تابيعي گازدى قىستاقتارعا، وتباسىلارعا جەتكىزۋ ينجەنەرياسى سياقتىلاردى اتقاردى. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، ماناس اۋدانى ماناس قالاشىق پارتكومىنىڭ شۋجيى جىڭ لەي بىلاي دەدى: كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسى ارقىلى بۇكىل قالاشىقتاعى باسىم كوپ شارۋالاردىڭ اۋلاسىندا گۇل - ءشوپ، جەمىس، كوكونىس ەگىلىپ، ءۇيىنىڭ الدى - ارتى تازا دا رەتتى ۇستالىپ، سۋمەن ايدايتىن دارەتحانا ءار وتباسىنىڭ ”ولشەمدى جابدىعىنا“ اينالىپ، كوپشىلىكتىڭ باقىت كورسەتكىشى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە تاماشا نەگىز قالاندى.
اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى ارەكەتىن اتقارۋ ەگىنشىلەردىڭ وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى دامىتۋعا، جوعارى ساپالى تاماشا تۇرمىسقا دەگەن ناقتى سۇرانىسىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىرۋدى قاجەت ەتەدى. اۋات اۋدانى اۋىل - قىستاق جەرىنىڭ ”قيقىمدانۋ“ ماسەلەسىن شەشۋگە كۇش سالىپ، جەردى اينالىمعا سالۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى جەردىڭ ۇيلەسىمدى كولەمدەگى شارۋاشىلىعىن جەبەپ، بۇكىل اۋداندا ءبىر ميلليون 259 مىڭ مۋ جەردى تەگىستەپ، ءبىر ميلليون 120 مىڭ مۋ جەردى جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزى ەتىپ سالدى. ”تىلكىم جەر“ ”ۇلكەن اتىزعا“ اينالىپ، ماشينالاندىرىپ جۇمىس جۇرگىزۋگە اناعۇرلىم ءتيىمدى بولىپ، ەگىمشىلىك ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، ەگىنشىلەردىڭ كىرىستەرىن ارتتىردى. ”كەدەيلىكتەن ارىلتۋ نەگىزىندە بىرنەشە جىل ۋاقىت ارقىلى اۋىل - قىستاقتاردىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار شارت - جاعدايىن ونان ارى جاقسارتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ نەگىزىن بەكەمدەدى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، اۋات اۋدانىنىڭ اكىمى وبۇلقاسىم ءماتتۇرسۇن.
اقىل - پاراساتتى، كۇش - قۋاتتى ۇيىستىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك
”بۇكىل اۋدانداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا تالپىنۋ سەنىمى نىعايا ءتۇستى“، - دەپ ءسوزىن ساباقتاي تۇسكەن ۋاكىل فان باۋجۇن بىلاي دەدى: بيىل جەمىس ورمانى، ەرەكشە ازىق - تۇلىك، اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن وڭدەۋ سياقتى كاسىپ سالالارىن ۇزدىكسىز جاقسى يگەرىپ، سۋ، ەلەكتر، فوتوۆولت، مادەنيەت ەكولوگياسى، ساياحات جانە دەنساۋلىق كۇتىمدەۋ سياقتى جاڭاشا كاسىپ سالالارىن دامىتىپ، 1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالالارىن توعىستىرا دامىتۋدى جەبەپ، بۇكىل اۋداننىڭ ەكونوميكالىق ومىرشەڭدىگىن جانە دامۋ ارىنىن ۇزدىكسىز قاۋلاتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن جوعارى ساپالى، جوعارى ءونىمدى ەتۋ، اۋىل - قىستاقتى قونىستانۋعا، كاسىپتەنۋگە جايلى ەتۋ، ەگىنشىلەردى باي، باقۋاتتى ەتۋ نىساناسىنا قاراي قادام تاستايدى.
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ كوپ نەگىزدى دارىندىلار تىرەگىن قاجەت ەتەدى. مۇشە جياڭ پيڭان مىنالاردى ۇسىنىس ەتتى: ءبىر توپ جاڭاشا كاسىپتىك ەگىنشىلەردى باۋلۋ - تاربيەلەۋ بازاسىن قۇرىپ، باعىتتامالىلىعى، قولدانىلمالىلىعى كۇشتى كاسىپتىك شەبەرلىك جانە قولدانىلمالى تەحنيكا كۋرسىن اشىپ، ەگىنشىلەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىس تيجاراتىن جانە قوعامدىق قىزمەت وتەۋ شەبەرلىگىن جوعارىلاتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن سۇيەتىن، تەحنيكادان حابارى بار، تيجارات جۇرگىزۋگە شەبەر، اۋىل - قىستاققا تابان تىرەيتىن ”جەرگىلىكتى مامانداردى“، ”اتىز باسىنداعى وقىمىستىلاردى“ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپتىك باسقارۋشىلاردى جەتىلدىرۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، وسىزاماندانعان كاسىپتىك دارىندىلار سياقتىلاردى اۋىلعا بارىپ شارۋاشىلىق قۇرۋعا جانە قىزمەت وتەۋگە ەنگىزىپ، اۋىل - قىستاق دارىندىلارىن جەتىلدىرۋ، ەنگىزۋ سياقتى ءتۇزىلىس - مەحانيزمىندە جاڭالىق اشىپ، دارىندىلاردى جەتىلدىرۋگە، ەنگىزۋگە، الىپ قالۋعا، جاقسى ىستەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
”اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ تەتىگى پارتيا قۇرىلىسىنىڭ جەتەكشىلىگىنە سۇيەنىپ، پارمەندى بىرىككەن كۇش ۇيىستىرۋدا“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، باي اۋدانى شوڭكوپىر اۋىلى كونەوتەڭ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ءانۋار نۇر بىلاي دەدى: ”بيىل ءبىز قىستاق دارەجەلى ۇيىمدى اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، قولدانىلمالى دارىندىلاردىڭ ارتىقشىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالالارىن كۇش سالا دامىتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءوزىن دامىتۋداعى ىرىقتىلىعىن، جاسامپازدىعىن قاۋلاتىپ، زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى ۇيىستىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتەمىز“.
