قۇربان نياز: ىنتىماق گۇلىن دەن قويا باپتادى
”ۇلتتار ىنتىماعىن قورعاۋ ءار ادامنان، تيتتەي ىستەن باستالۋى ءتيىس. بۇدان كەيىن مەن مەكتەپ باستىعى قۇرباننان ۇيرەنىپ، ناقتى ارەكەتىممەن ۇلتتار ىنتىماعىن امالياتتا ايگىلەپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇلگىسى بولۋعا تالپىنامىن“. 10 - ايدىڭ 11 - كۇنى ءۇشتۇرپان اۋدانى چيانجين قالاشىعى مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىندەگى ۇلتتار ىنتىماعى قيمىلىندا ۇزدىك بەينە كورسەتكەن 6 - جىلدىق وقۋشىسى گۇلزيپا احىمەت ماراپاتتالعان كەزدە وسىلاي دەدى.
قۇربان نياز چيانجين قالاشىعىنان اشقان مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەپتە ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسى ساباقحاناعا عانا ەمەس، وقىتۋشى - وقۋشىلاردىڭ ارەكەتىنە دە ءسىڭدى. ۇلتتار ىنتىماعى قيمىلىندا ۇزدىك بەينە كورسەتكەن وقۋشىلاردى مەرزىمدى تۇردە ماراپاتتاپ سيلاپ وتىرۋ − مەكتەپتىڭ ۇلتتار ىنتىماعىن جەبەۋگە ارناعان كوپ شارالارىنىڭ ءبىرى عانا.
”ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىن امالياتتا ايگىلەۋشى“ رەفورما اتويشىسى اتاعى بەرىلگەن، ”ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى مەملەكەتتىك ۇلگى“ سياقتى داڭقتى اتاقتارعا يە بولعان قۇربان: وتانشىلدىق − ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسىنىڭ وزەكتى مازمۇنى، وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتى جەتىلدىرۋدى بالالاردان باستاپ مىقتى ۇستاۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. بيىل ول مەكتەپتىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىندا وزات بولۋ قيمىلىنىڭ ىشكى ءمانى مەن سىرتقى فورماسىن كەڭەيتتى: كلاستار ءار كۇنى ”كلاستار حابارلاماسى“ مەن وتانشىلدىق ۇگىت فيلمىنەن بىرەۋىن قويسا، بۇكىل مەكتەپ وقۋشىلارى اپتا سايىن شوعىرلى تۇردە قىزىل كينودان ءبىرىن كورەدى؛ وقىتۋشىلار اپتا سايىن كەزەكتەسىپ ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسى ۇگىت - لەكسياسىن جاساپ، اپتا سوڭىندا وقۋشىلاردىڭ ۇيلەرىن ارالايدى؛ وقۋشىلار ءار ايدا قىزىل اننەن ەكەۋىن ۇيرەنىپ، اتا - انالاردى ءبىر قىزىل ءان ۇيرەنۋگە جەتەكتەيدى، ت.ب.
قۇربان چيانجين قالاشىعىنان تۇلەپ ۇشقان العاشقى ستۋدەنت، 1986 - جىلى وقۋ تاۋىسقان ول اقسۋ ايماعىنداعى ءبىر ورتا تەحنيكۋم مەكتەبىنە بارىپ وقىتۋشى بولادى. جۇمىستان شەگىنگەن سوڭ اسحانا، ەرەن بازار جانە ءدارىحانا اشىپ، ءبىراز قور جيناعان سوڭ ىشكى ولكەلەرگە بارىپ وقيدى، سونداي - اق ءبىر مەكتەپ اشىپ، اۋىلىنداعى بالالارعا مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىلدى ۇيرەتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىن جالعاستىرۋ ويىنا كەلەدى.
2003 - جىلى قۇربان ۇيىندە جيىلعان بارلىق قورى 600 مىڭ يۋاننان استام اقشانى الىپ شىعىپ، چيانجين قالاشىق مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىن اشادى. ول اۋىلداستارىنا ۇگىت - لەكسيا جۇرگىزىپ، كوپشىلىكتى بالالارىن وسىندا وقۋعا بەرۋگە ىنتالاندىرادى.
مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبى وقۋشىلارىنىڭ مۇلدە باسىم كوپشىلىگى اۋىل - قىستاقتىڭ بالالارى بولعاندىقتان مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل نەگىزى ءالسىز بولادى. قۇربان ”توعىتۋ ۇلگىسى“ندەگى ۇيرەنۋ ءادىسىن جاراتادى. مەكتەپ ىشىندە بارلىق وقىتۋشىلار مەن وقۋشىلار تۇگەلدەي مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن تىلمەن سويلەسەدى. مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋمەن ساباقحانا وقىتۋىن جۇرگىزگەن كەزدە مەكتەپ تومەن جىلدىق وقۋشىلارىنا ساباق بەرۋگە 2 وقىتۋشى ورنالاستىرادى، ءبىر وقىتۋشى مىنبەردە ساباق سويلەسە، ەندى ءبىر وقىتۋشى جاردەمشى رەتىندە ارەكەت - يشارامەن مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىلدىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ تۇرادى؛ اپتا سايىن 3 - جىلدىقتان 6 - جىلدىققا دەيىنگى كلاستاردان ءبىر كلاستى وتاندىق ءىلىم جاۋھارلارىن ۇيرەنۋگە، ولەڭ - سوزدەر مەن ءان ماتىندەر زەرتتەپ وقۋعا كەزەكپەن ورنالاستىرادى...
بارلىق جاعدايدا بىردەي ”توعىتۋ ۇلگىسى“ندەگى ءتالىم - تاربيە ارقىلى مەكتەپكە العاش وقۋعا تۇسكەندە مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن تىلدەن ءبىر اۋىز بىلمەيتىن بالالار 3 - جىلدىقتا مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن تىلمەن ەركىن سويلەي الاتىن جانە ءوز ويىن بىلدىرە الاتىن دەڭگەيگە جەتەدى.
مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن تىلدە وقىتۋ بارىسىندا، قۇربان مۇعالىم ۇسىنىس ەتىپ جۇڭحۋا مادەنيەتى تۋرالى قىسقاشا وقۋلىق جازدىرىپ، وقۋشىلارعا ”كۇڭزىنىڭ وقۋ ىزدەۋى“، ”حۋا مۋلاننىڭ اسكەرگە بارۋى“ سياقتى اڭگىمەلەردى ايتىپ، بەيجيڭ تەاترىن، حىنان تەاترىن ايتۋدى ۇيرەتىپ، ۇيعۇر ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى ءبيىن جۇڭحۋانىڭ ءداستۇرلى تەاترىمەن بىرلەستىرىپ، تۇرلىشە فورماداعى ادەبيەت - كوركەمونەر نومىرلەرىن دايىندايدى. مەكتەپ قويعان كوپتەگەن نومىرلەر ءۇشتۇرپان اۋدانىنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر توپتىق قويىلىمدارىندا جاقسى باعاعا يە بولادى. چيانجين قالاشىعىنداعى كوپتەگەن كادر - جۇرتشىلىق قۇربانعا شىنىمەن دە ناعىز باعبان، ول شىن جۇرەگىمەن، شىنايى كوڭىلىمەن بالالاردى باۋلىپ، ماڭداي تەرىمەن ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن باپتادى دەپ باعا بەرەدى.
كوزبەن كورىپ، قۇلاقپەن ەستي بەرگەن سوڭ، چيانجين قالاشىق مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەپ بالالارىنىڭ وتاندىق ىلىمگە قىزىعۋشىلىعى كۇن سايىن ارتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىنداعى جاقسى ورەن بولۋعا تالپىنۋ بەلسەندىلىگى بارعان سايىن جوعارىلايدى؛ بالالاردىڭ ىقپالىندا، اتا - انالاردىڭ ۇلتتار ىنتىماعى تانىمى دا ۇزدىكسىز كۇشەيەدى. قازىر كوپتەگەن اتا - انا ياڭگى ءبيىن بيلەۋدى، قىزىل ءان ايتۋدى ۇناتىپ، اۋلالارىن وزگەرتۋ بارىسىندا جۇڭحۋانىڭ ءداستۇرلى مادەنيەت ەلەمەنتتەرىن توعىستىراتىن بولدى.
