انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ حابارى (ٴتىلشى يىن لۋ حابارلايدى). ”ۋاڭ مۇعالىم بۇگىن بىزگە بەينە ەكران جالعايدى، كەشكى ساعات 8دە ٴدال ۋاعىندا ۇيىمە كەلىڭدەر“. 8 – ايدىڭ 27 – كۇنى روزىباقى مامەتيميننىڭ ۇلى ابىليكىم روزىباقى كىشكەنتاي سەرىكتەرىنە حابارلادى، ولاردىڭ بارلىعى ۋاڭ مۇعالىمنىڭ اڭگىمەلەيتىن جاڭا ىستەرىن اسىعا كۇتۋدە ەدى.
بالالار اۋزىنان تاستامايتىن ۋاڭ مۇعالىم اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ۇگىت ٴبولىمىنىڭ حوتان ايماعى گۇما اۋدانى چودا اۋىلى اياققىچودا قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەسى ۋاڭ ۋييۋان ەدى، ول روزىباقى مامەتيمينمەن جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان. ٴار جولى ۇيىنە كەلگەندە، ول بالالارعا اڭگىمە ايتىپ، ولاردى اناعۇرلىم كەڭ دۇنيەنى تانۋعا جەتەكتەدى.
ۋاڭ ۋييۋان مەن قىستاقتاعى بالالار. سۋرەتتى ۋاڭ ۋييۋان بەرگەن
ۋاڭ ۋييۋان دەمالىپ ۇرىمجىگە قايتقاندا دا بەينە ەكران جالعاۋدى ۇمىتپادى، ”جازدىق دەمالىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ، بالالارعا قىزىقتى بىلىمدەردى كوبىرەك اڭگىمەلەپ بەرەمىن“، - دەدى ول.
بۇگىنگى بەينە ەكران جالعانىمىندا ۋاڭ ۋييۋان تەڭىز – مۇحيت بىلىمدەرى جونىندەگى سۋرەتتەر جيناعىن الىپ كەلىپ، بالالارعا تەڭىز – مۇحيتتى اڭگىمەلەدى. ”قىستاقتاعى بالالار تەڭىزدىڭ جاعاسىنا بارىپ كورمەگەن، ولار تەڭىزدى توتەنشە اڭسايدى، مەنەن ۇنەمى اكۋلانىڭ ٴتىسى قالايشا سونشا وتكىر، ۇلۋ قابىرشاعىنىڭ ىشىندەگى نە، تەڭىزدىڭ ەڭ تەرەڭ جەرىندە نە نارسە بار دەپ سۇرايدى“. ۋاڭ ۋييۋان بالالاردىڭ ىنتىزار بولعان جانارىن كورىپ، ٴوزىنىڭ دەمالىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ، قاتىستى بىلىمدەردى تولىقتاپ، ونان سوڭ ولارعا مايىن تامىزىپ اڭگىمەلەپ بەرەتىنىن ايتتى.
بالالاردىڭ نازارىندا ۋاڭ مۇعالىم استرونوميالىق جاعىراپيا، ولەڭ – جىر (ٴداستۇرلى ادەبيەت) جانە تاريحي قايراتكەرلەر، توڭكەرىستىك ارداگەر قۇربانداردىڭ حيكايالارىن تۇگەل بىلەتىن بارىنە جەتىك ادام.
قىستاقتا تۇرعان ٴبىر جىلدان استام ۋاقىتتا ۋاڭ ۋييۋان بالالاردى باستاپ، كىتاپ، سۋرەتتەر جيناعى، قۇجاتتى فيلمدەردى كورسەتۋ ارقىلى كوركەيگەن قالا بەيجيڭ، شاڭحايدان بايىرعى استانا شي – انعا، لوياڭعا ”بارىپ“، بىرتە - بىرتە ”بۇكىل ەلدى ارالاپ شىقتى“.
8 جاستاعى ٴمارحابا نۇرمامەت ەستىپ بولعاننان كەيىن، ۇيىنە قايتقاندا گۋگۇڭ سارايىنىڭ ٴارقايسى وردالارىنىڭ حيكاياسىن اكە – شەشەسىنە تۇگەل اڭگىمەلەپ بەردى.
ۋاڭ ۋييۋان بايىرعى ولەڭدەردى اڭگىمەلەگەندە، الدىمەن ولەڭدەردە تىلگە الىنعان جەرلەردى بالالارعا ٴتۇسىندىردى. ”«فىڭچياۋ كوپىرىنە كەشكى ايالداعاندانى» اڭگىمەلەگەندە، ۋاڭ مۇعالىم الدىمەن سۋجوۋدىڭ تاريحىن، قۇرىلىستارىن، تاعامدارىن، شەرتپەلى ەرتەگىلەرىن ايتىپ بەردى، وتە قىزىقتى ەكەن“. 13 جاستاعى رىزۋانگۇل تۇرۇپتىڭ ەڭ ۇناتقانى «تاڭ داۋىرىندەگى 300 ولەڭ» بولدى، ول: ”مەن بايىرعى ولەڭدەردى ۇناتامىن، داۋىستاپ وقىعاندا ٴتىلدىڭ كوركەمدىگىن سەزىنە الاسىڭ“، - دەدى.
ۋاڭ ۋييۋان قىستاقتاعى بالالارعا تارتۋ الا كەلدى. سۋرەتتى ۋاڭ ۋييۋان بەرگەن
ۋاڭ ۋييۋان اتىزدا شارۋالارعا كومەكتەستى. سۋرەتتى ۋاڭ ۋييۋان بەرگەن
”مەن ارمان تۇقىمىن بالالاردىڭ جۇرەگىنە سەۋىپ، ونىڭ گۇل اشىپ، جەمىس بەرۋىنە جەتكىلىكتى ۋاقىتىمدى ارنايمىن، ولاردا ٴتىپتى دە كوركەم بولاشاق بولاتىنىنا سەنەمىن“. ۋاڭ ۋييۋان بىلاي دەدى: ”اۋىس – كۇيىس جاساۋ ارقىلى بالالاردىڭ دۇنيەنى تانۋىنا، ونان سوڭ وزدەرىن تانۋىنا، ٴارى وزدەرى جۇرەتىن ٴومىر جولىن تابۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك. سوندىقتان، مەن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا شارت – جاعداي جاراتىپ، قىستاقتاعى بالالاردىڭ باسقا جەردەگى بالالارمەن كوبىرەك بارىس – كەلىس جاساۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىن“.
2020 – جىلى ۋاڭ ۋييۋاننىڭ دانەكەر بولۋىندا، ۋحان قالاسى جياڭ – ان رايونى شينسۇن باستاۋىش مەكتەبىندەگى كىشكەنتاي دوستار مەن اياققىچودا قىستاعىنداعى كىشكەنتاي دوستار ٴوزارا حابارلاستى. ”مەنىڭ بەرگەن تارتۋىمدى تاپسىرىپ العان كەزدە، جىلۋلىق سەزىنۋىڭدى ٴۇمىت ەتەمىن، ۋحانعا، ٴسوز جوق، كەل“،”مەن سەنى گۇمادا كۇتەمىن، سەنى قۇمدى شولگە ەرتىپ بارىپ ويناتامىن“… كۇنلۇن تاۋى ەتەگىنەن جياڭحان بايتاق دالاسىنا دەيىن، بەرەكەلى شاڭىراقتىڭ مەيىرىمى شالعايداعى جۇرەكتەردى توعىستىردى.
ۋاڭ ۋييۋان ٴوزى جازعان «سۋ اۋەنىندە» بىلاي دەپ جازعان: ”كۇنلۇن تاۋىنىڭ قارىنان، كوردىم سان مارتە كوكتەم –جازدى. تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىندە، شىرقالدى ٴار ۇلت حالقىنىڭ ۇلى ىنتىماعى“.
