گۇما اۋدانى چودا اۋىلى لاڭگار قىستاعى:
مەكەن ءتىپتى دە قونىسقا جايلى، تۇرمىس ءتىپتى دە تاماشا بولدى
”ءبارىن ايت تا، ءبىرىن ايت، وسىنداي تاماشا تۇرمىسقا جەتۋىمىز بۇكىلدەي پارتيانىڭ جاقسى ساياساتىنىڭ ارقاسى!“، ءار كۇنى تاڭەرتەڭ گۇما اۋدانى چودا اۋىلى لاڭگار قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابۇلەز ابدۇقادىر قىستاقتى ارالاپ شىعادى، ول باياعىداعى ”قۇمدى بوران كۇنى سىرتقا شىقساڭ، اۋزىڭا قۇم تولىپ قايتاتىن“ كۇندەردىڭ ماڭگىلىك كەلمەسكە كەتكەنىن ابدەن بىلەدى.
سوڭعى جىلدارى لاڭگار قىستاعى اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن رەتتەۋ - وڭاۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، كورىكتى اۋىل - قىستاق جانە كورىكتى اۋلا قۇرىلىسىن ورىستەتتى، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ باستاۋىندا، لاڭگار قىستاعىندا قورعانۋ شەڭبەرى، تۇرمىس شەڭبەرى، كورىكتەندىرۋ شەڭبەرى تۇگەلدەي سالىنىپ، بۇرىنعى قۇمدى بوران تۇتەپ تۇراتىن قىستاق ەكولوگياسى قونىسقا جايلى جاسىل مەكەنگە اينالدى.
”لاس، بىلىققان، ناشار“ بولۋدان ” تازا، رەتتى، كورىكتى“ بولۋعا دەيىن
لاڭگار قىستاعىنا بارساڭىز، الدىڭىزدان كوركەم جاڭاشا اۋىل - قىستاق كارتيناسى مەن مۇندالايدى: تارام - تارام اۋىل جولى تەگىس تە تازا، قاتار - قاتار تۇرعىندار تۇراقتارى رەتىمەن ءتىزىلىپ، مادەنيەت الاڭى، مادەنيەت ۇلكەن زالى، شارۋالار كىتاپ ءۇيى، باسكەتبول الاڭى، ءتۇرلى دەنە شىنىقتىرۋ جابدىقتارىنىڭ بارلىعى بار. بۇرىنعى ”لاس، بىلىققان، ناشار“ قۇمدى قىستاق شىت جاڭا بەينەگە ەنگەن.
53 جاستاعى ابۇلەز لاڭگار قىستاعى مەيداۋ تاقتاي زاۆودىنىڭ باستىعى، ول ەلەكترمەن دانەكەرلەۋ، اعاششىلىق، ناۋبايشىلىق سياقتى كوپتەگەن شەبەرلىكتەردى قانىق بىلەدى. ول تىلشىگە 2017 - جىلدان باستاپ، بۇرىنعى تۇندە كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعى بولىپ تۇراتىن قىستاقتا جول شىراعى ورناتىلىپ، سۋ سىڭبەيتىن توعان تارتىلىپ، سۋارۋ ارىعى جاسالىپ، نيەتتەستەر قۇدىعى دا قازىلعاندىعىن ايتتى، ”قازىر قىستاقتا كوپتەگەن وتباسىلار شەبەرحانا اشتى، كەشتە قىستاق الاڭى قىزۋ دۋمانعا بولەنەدى...“، قىستاقتىڭ وزگەرىسىنە كۋا بولۋمەن بىرگە، پارتيانىڭ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا بايۋ باستاماشىسى بولعان ابۇلەز العىستى سەزىمدە بولا وتىرىپ، وزگەرىستەردى بۇگە - شىگەسىنە دەيىن ايتتى.
سوڭعى جىلدارى لاڭگار قىستاعى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ، وركەندەتۋ بارىسىندا قىستاقتى تۇتاس تۇلعا بويىنشا جوبالاۋعا ءمان بەرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىن جاقسارتىپ، تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىق پەن لاس سۋدى جونگە سالۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، باسقارۋ - قورعاۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ وسى زامانعى وركەنيەتتى تۇرمىس تاسىلىنە داعدىلانۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
تيانجين كاسىپتىك - تەحنيكالىق سىفان داشۋەسىندە وقيتىن ابدۇمىجيت ابدۇراحات تىلشىگە بىلتىر مەكتەپ شاعىن بەينە ەكران جارىسىن وتكىزگەندە، ءوزىنىڭ قول تەلەفونىمەن قىستاقتىڭ وزگەرىسىن ءتۇسىرىپ، مۇعالىمدارى مەن ساباقتاستارىنىڭ القاۋىنا بولەنگەندىگىن ايتتى، ”قاراپايىم دا ومىرشەڭدىك قاۋلاعان ءداستۇرلى قىستاققا ساباقتاستارىم قاتتى قىزىقتى، ولاردىڭ اۋىلىمىزعا كەلىپ كورگىسى كەلگەندىگىن كوڭىلىمدە اسا ماقتانىش سەزىندىم“، - دەدى ول.
”جالاڭ ۇلگىدەن“ كوپ ارنامەن كىرىستى ارتتىرۋعا دەيىن
لاڭگار قىستاعىنىڭ بيىل 36 جاستاعى تۇرعىنى گۇلياشەكەر الي بۇرىن وتباسى ايەلى بولاتىن. 2019 - جىلى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جاقىن ماڭداعى كاسىپ باقشالارىنا، قىستاق اشقان زاۆودتارعا بارىپ جۇمىس ىستەگەندىگىنە قىزىققان ول جۇرەكتىلىكپەن سىرتقا شىعىپ، قىستاقتاعى شارۋالاردى سۇيەمەلدەۋ جالپىلىق كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ وڭدەۋ زاۆودىنا بارىپ، بولكا پىسىراتىن ”شەبەر ايەل“ بولىپ قىزمەت ىستەپ، ايىنا 2000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدى. ”مۇنداي كوپ اقشا تابۋ تۇسىمە دە كىرمەگەن ەدى، ءوز كۇشىڭە سۇيەنىپ ءومىر سۇرگەنىڭ قانداي تاماشا“، - دەدى گۇلياشەكەر قۋانىشپەن. قازىر لاڭگار قىستاعىنىڭ كاسىپ باقشاسى 80 نەشە ادامدى جاقىن ماڭدا، ءوز جەرىندە جۇمىستاندىردى.
سوڭعى جىلدارى لاڭگار قىستاعى ساياساتتىڭ جەتەكتەۋىندە، بۇرىنعى جالاڭ دامۋ ۇلگىسىن وزگەرتىپ، باسقا كاسىپكە ويىستىرىپ كاسىپتەندىرۋدى كەڭەيتۋ مەن تولشەڭ قىزىل قوي شارۋاشىلىعىن جەتىلدىرۋدى، جۇڭگوشا دارىگەرلىك ءشوپ دارىلەرىن ەگۋدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ءتۇبىرلى شىعار جولى ەتىپ، كاسىپ باقشا رايونىن قۇرۋعا ىزدەنىس جاساپ، شارۋاشىلىق قۇرىلىمىن بىرتىندەپ رەتتەپ، كەدەي ەڭبەككۇشتەردىڭ جۇمىستانۋىنا، شارۋاشىلىق قۇرۋىنا كومەكتەسىپ، كەدەي بۇقارانىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى تيىمدىلىككە كەنەلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
2017 - جىلى 12 - ايدا لاڭگار قىستاعىنىڭ ءبىرىنشى شۋجيى العاش رەت بايقاعان ءارى شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسىنە عىلمي جولمەن زەرتتەپ كوبەيتۋگە ۇسىنىس جاساعان چودا تولشەڭ قىزىل قويى ءوسىمتالدىعى، ءسۇت بەرۋى، ەت بەرۋى جوعارى بولۋ ەرەكشەلىكتەرىنە يە، 2018 - جىلى قىزمەت اترەتى كەدەي شارۋا قامارنيسا ابىلاعا چودا تولشەڭ قىزىل قويىنان بەسەۋىن بەردى، قازىر 16عا كوبەيدى، تەك بىلتىر قوي ساتۋدان 10 مىڭ يۋان اقشا تاپتى. قامارنيسا: ”قازىر قوي باعۋدان تىس، مەن تاعى ءۇي ماڭايىندا جۇمىستانىپ، ەكى كىرىسكە يە بولدىم، قاتتى ريزامىن!“، - دەدى.
”كەدەيلىككە كوندىگىپ، كونەدەن جازباۋدان“ قايراتتانا العا باسۋعا دەيىن
بۇگىنگى تاڭداعى لاڭگار قىستاعىنىڭ كەلبەتى جاڭارىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قالتاسى قامپايدى، تۇرمىستارى بارعان سايىن جاقسارۋدا.
”قىستاق تۇرعىندارىنىڭ رۋحاني كەلبەتى دە باسقاشا، بۇرىن كەدەيلىككە كوندىگىپ، كونەدەن جازباۋ يدەياسى اۋىر بولاتىن، قازىر بارلىعى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، بايۋمەن قاربالاس“. قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى نۇرمامەت ءومار بىلاي دەدى: كوپشىلىكتىڭ بارلىعىندا ”باقىت كۇرەسپەن كەلەدى“ دەيتىن ءبىر ورتاق تانىم بار.لاڭگار قىستاعى قىستاق پارتيا ياچەيكاسى مەن قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ رولىن كۇش سالا ساۋلەلەندىرىپ، سيتلگە بۇرىلىس جاساپ، بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋگە دەن قويىپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمىن اۋىل - قىستاق ورنىقتىلىعىن قورعاۋدىڭ پارمەندى باسشىلىق ۇيتقىسى ەتىپ قۇرىپ شىقتى.
قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ ەكونوميكانى زور كۇشپەن دامىتۋعا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋعا دەن قويۋمەن بىرگە، تاعى مادەنيەت، وقۋ - اعارتۋ ىستەرىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋگە ايرىقشا ءمان بەرىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدى ەرىك - جىگەر جاعىنان، اقىل - پاراسات جاعىنان سۇيەمەلدەۋمەن ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، كەدەي بۇقارانىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن ۇزدىكسىز قاۋلاتتى. قازىر بۇكىل قىستاقتا 33 كەدەي وتباسى ءوز الدىنا شارۋاشىلىق قۇرىپ، ادام باسىنا تۋرا كەلەتىن ايلىق كىرىسىن 2500 يۋاننان اسىرىپ، ءبىر توپ بايۋدىڭ باستاماشىلارى جارىققا شىقتى.
وسىنداي بولىپ قانا قالماستان، تۇتاس قىستاقتاعى ％80 كەدەي وتباسىنداعى ايەلدەر كۇندەلىكتى بۇيىمدار ساۋدا دۇكەنى، تىگىنشىلىك دۇكەنى، شاعىن ازىق - تۇلىك دۇكەنى سياقتىلاردى اشۋ ارقىلى ءوز الدىنا شارۋاشىلىق قۇرۋدى جۇزەگە اسىردى. وقۋ - اعارتۋ ىستەرىنىڭ جەدەل دامۋىنا ىلەسە، بالالارىنىڭ وقۋىن مىقتى ۇستاۋ قىستاق تۇرعىندارى ۇنەمى ايتاتىن تاقىرىبىنا اينالدى.
