باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا جەتەكشىلىك ەتكەندىگى جونىندە حيكايا

　　كورىكتى جۇڭگونىڭ جاڭا كارتيناسىن كەسكىندەدى

　　− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا جەتەكشىلىك ەتكەندىگى جونىندە حيكايا

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى

　　2023 - جىلى 8 - ايدىڭ 15 - كۇنى − تۇڭعىش رەتكى مەملەكەتتىك ەكولوگيا كۇنى.

　　18 جىلدىڭ الدىندا شي جينپيڭ جولداس جىجياڭدا قىزمەت ىستەگەن كەزىندە، 2005 - جىلى 8 - ايدىڭ 15 - كۇنى حۋجوۋ قالاسىنىڭ انجي اۋدانىندا قىزمەت تەكسەرگەندە ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ دەگەن عىلمي تۇجىرىمدى تۇڭعىش رەت العا قويدى. بۇل − شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ وزەكتى ۇستانىمى.

　　وتاننىڭ اسپانى اناعۇرلىم اشىق، جەرى اناعۇرلىم جاسىل، سۋى اناعۇرلىم تۇنىق بولۋ ءۇشىن. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتكەن ىزدەرى جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىنا تارالدى: چۇڭچيڭدە چاڭجياڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قالپىنا كەلتىرۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، زور كولەمدە قورعاۋدى بىرگە يگەرىپ، جاپپاي اشۋمەن اينالىسپاۋدى باسا دارىپتەدى؛ شاندۇڭدا حۋاڭحى وزەنىن كۇش سالا قورعاۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، حۋاڭحى وزەنىنىڭ تىنىشتىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋدى باسا دارىپتەدى؛ گۇيجوۋدا ۋجياڭ وزەنىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىنىڭ جانە سۋ ساپاسىنىڭ جاعدايىن تەكسەرىپ كوردى؛ ليجياڭ وزەنىندە گۇيليننىڭ تاۋ - وزەندەرىن قورعاۋعا كوڭىل ءبولدى؛ قارلى ۇستىرتتە جەر شارىنىڭ ءۇشىنشى ۇيەگىنىڭ ەكولوگياسىن شىن مانىندە جاقسى قورعاۋدى تاپسىردى...

　　ادام جاسىل تاۋدى ارداقتاسا، جاسىل تاۋ دا، ءسوز جوق، ادامنىڭ ءۇمىتىن اقتايدى. وسى تەرەڭ جاسىل وزگەرىس كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىنا، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرۋىنە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ماڭگى ۇزدىكسىز دامۋىنا نەگىز قالاپ، ايقىن باعدار كورسەتتى.

　　(1) جاسىل جول: ”تۇنىق سۋ ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“

　　ال قاراكوك تاۋلار، سىلدىراي اققان سۋلار، ىرعالىپ تۇرعان بامبۋك ورمانى... جىجياڭ ولكەسى انجي يۇيسۇن قىستاعىندا سەيىلدەپ جۇرسەڭىز، تۇرلىشە جاسىل تۇستەر كوز الدىڭىزدا كوسىلەدى.

　　”بيىل ساۋدامىز وتە جاقسى بولدى“. چۇنلين ساياجايىنىڭ قوجايىنى پان چۇنلين قوناقتاردى كۇتە ءجۇرىپ، قۋانىشپەن بىلاي دەدى: ”تاۋعا سۇيەنىپ، تاپاۋاتىن تاۋدان تابۋدان تاۋدى بايىتىپ، تاۋدى قورعاۋعا دەيىن، ءبىز تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدىڭ ءبىزدىڭ باقىت ارقاۋىمىز ەكەندىگىن شىنايى سەزىندىك“.

　　20 نەشە جىلدىڭ الدىندا ”تاس شارۋاشىلىعىن“ دامىتقاندىقتان، يۇيسۇن قىستاعىنىڭ تاۋى تاقىر تاۋعا اينالعان، سۋى قارا قوشقىل بولعان. وتكەننەن ساباق العان قىستاق تۇرعىندارى ءومىر ءسۇرۋ ءادىسىن وزگەرتۋدى، كەندەر مەن سەمەنت زاۆودتارىن ىركەس - تىركەس جابۋدى، توقتاتۋدى ۇيعاردى، قورشاعان ورتانى بۇلدىرمەي، قايتكەندە جاقسى تۇرمىس كەشىرۋگە بولاتىندىعىن قاراستىردى.

　　2005 - جىلى 8 - ايدا سول كەزدەگى جىجياڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى شي جينپيڭ يۇيسۇن قىستاعىنا قىزمەت تەكسەرۋگە بارعاندا، يۇيسۇن قىستاعىنىڭ ءادىسىن بىلگەننەن كەيىن، بۇل ”كورەگەن شارا“ دەپ باعا بەردى ءارى تۇڭعىش رەت ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ دەگەندى ايقىن العا قويدى.

　　بۇگىنگى كۇندەرى تاماشا ەكولوگيالىق ورتاعا سۇيەنگەن يۇيسۇن قىستاعىندا شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ ساۋداسى كۇسەت بولدى، اۋىل - قىستاق ساياحاتى جالىنداپ جانداندى، بامبۇك ورمانى ارقىلى كومىر قىشقىل گازىن ءسىمىرىپ ساقتاۋ قىستاقتا ”اۋاعا سۇيەنىپ اقشا تابۋدى“ جۇزەگە اسىردى. يۇيسۇن قىستاعى ەكولوگياسى كوركەم، كاسىپ سالاسى گۇلدەنگەن، بۇقارا بايىعان باياندى دامۋ جولىنا ءتۇستى.

　　ۋاقىت زىمىراپ وتە شىقتى. 2020 - جىلى 3 - ايدا كوكتەم جاڭبىرى سەبەزگىلەگەن ءبىر كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ يۇيسۇن قىستاعىنا قايتا بارىپ، قىستاقتىڭ وزگەرىسىن كورگەننەن كەيىن سۇيىنە بىلاي دەدى: ”يۇيسۇن قىستاعىنىڭ قازىرگى قول جەتكىزگەن ناتيجەلەرى جاسىل دامۋ جولىنىڭ دۇرىس ەكەندىگىن، جولدى دۇرىس تاڭداعاننان كەيىن تاباندىلىقپەن جۇرە بەرۋ كەرەكتىگىن دالەلدەدى“.

　　شاعىن تاۋلى قىستاق قۇددى ءبىر تەرەزە ىسپەتتى، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جونىندەگى تەرەڭ ويىن ايگىلەدى.

　　”مەن ەكولوگيالىق ورتا قىزمەتىنە ەجەلدەن ءمان بەرىپ كەلەمىن. جىڭديڭ، شيامىن، نيڭدى، فۋجيان، جىجياڭ، شاڭحاي سياقتى جەرلەردە قىزمەت ىستەگەن كەزدە بۇل قىزمەتتى كەلەلى قىزمەت رەتىندە يگەردىم“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ.

　　پارتيانىڭ 18 - قۇرىلتايى ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىنىڭ ”بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىنا ەنگىزدى. جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جولىنا باتىل قادام تاستادى.

　　سىچۋان يبين، ”ون مىڭ شاقىرىمدىق چاڭجياڭ بويىنداعى ءبىرىنشى قالا“. مينجياڭ وزەنى مەن جينشاجياڭ وزەنى وسى ارادا توعىسىپ، وسىدان ارى چاڭجياڭ وزەنى دەپ اتالادى. الىستاعى تاۋلار جاسىل جەلەك جامىلىپ، وزەن سۋى جوڭكىلىپ جاتىر، جاعاداعى ”زور كولەمدە قورعاۋدى بىرگە يگەرىپ، جاپپاي اشۋمەن اينالىسپاۋ“ دەگەن ۇلكەن سوزدەر كوزگە وتتاي باسىلادى.

　　2022 - جىلى 6 - ايدىڭ 8 - كۇنى ءۇش وزەننىڭ قۇيعانىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ايالداپ الىسقا كوز جىبەرىپ، جاعداي تانىستىرۋىن تىڭدادى.

　　جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداس بىلاي دەپ مالىمەت بەردى: يبين قالاسى دا كەزىندە ”حيميا ونەركاسىبى داريانى قورشاعان، لاستانۋ قالانى قاپتاعان“ ماسەلەگە تاپ بولعان ەدى. جاقىنعى جىلداردان بەرى ەنەرگيا جۇمسالىمى جوعارى، لاستاۋشى شىعارىندىلارى كوپ كاسىپورىنداردى وندىرىستەن توقتاتۋ، قاعاز جاسايتىن شاعىن شەبەرحانالاردى جابۋ، داريا بويىنداعى قۇم قازۋ الاڭدارىن جۇمىستان توقتاتۋ، لاس سۋ شىعارىندىلارىن ازايتۋ سياقتى شارالار ارقىلى جاعالاۋدىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتتى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ مۇنى تۇراقتاندىرىپ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”چاڭجياڭ وزەنىنىڭ جوعارعى اعارىنداعى قالا رەتىندە، جوعارى اعارعا ءتان جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ كەرەك، وزەن بويىندا ’زاڭسىز دۇكەندەر‘ اشىپ، لاس سۋ شىعارۋعا بولمايدى، بال شاراپ اشىتۋ ولشەمىمەن، چاڭجياڭنىڭ جوعارعى اعارىنىڭ سۋ ساپاسىن ءتۇرلى ءادىس - امالدارمەن ويداعىداي قورعاپ، چاڭجياڭنىڭ ورتا، تومەنگى اعارىن جانە تۇتاس الاپتى باقىتقا كەنەلتۋ كەرەك“.

　　”زور كولەمدە قورعاۋدى بىرگە يگەرىپ، جاپپاي اشۋمەن اينالىسپاۋ“ جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالادى، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، وزەن جاعاسىن رەتتەۋ - وڭاۋ، ”بالىق اۋلاۋعا 10 جىل تيىم سالۋ“ سياقتى شارالار تياناقتانىپ، ونىمدىلىك كورسەتۋدە... چاڭجياڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىندا تاريحي، بۇرىلىس سيپاتتى وزگەرىستەر تۋىلىپ، وزەن سۋى مولدىرەگەن، جاعالاۋداعى تاۋلار جاسىل جەلەك جامىلعان كورىنىس قايتا كوزگە ءتۇستى.

　　ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل دامۋ ادامداردىڭ تۇرمىسىن قايتا سومداۋدا جانە وزگەرتۋدە.

　　وسىدان ءبىراز بۇرىن ءبىر ەرەكشە جاۋاپ حات شاڭحاي قالاسى حۇڭكوۋ رايونى جياشيڭ جولى ءمالى باسقارماسىنداعى قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋ ەرىكتىلەرىن ايرىقشا شابىتتاندىردى.

　　بۇل حاتتىڭ قولتاڭباسى شي جينپيڭدىكى ەدى.

　　”5 جىلدىڭ الدىندا كوپشىلىكپەن قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋ قىزمەتى جونىندە اڭگىمەلەسكەن كەزدەگى بەينە ەسىمە ءتۇستى، سىزدەردىڭ الەۋمەتتىك يگىلىك ىستەرى جونىندەگى قىزۋ ىنتالارىڭىز، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ تەبىندەرىڭىز ماعان تەرەڭ اسەر قالدىردى“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ جاۋاپ حاتىندا.

　　5 جىلدىڭ الدىندا 2018 - جىلى 11 - ايدىڭ 6 - كۇنى شاڭحايدا قىزمەت تەكسەرىپ جۇرگەن باس شۋجي شي جينپيڭ حۇڭكوۋ رايونى قالا تۇرعىندارى ايالداماسىنىڭ جياشيڭ جولى ءمالى باسقارماسىنداعى 1 - بولىمشەسىنە كەلدى. بۇل ارادا بىرنەشە جاس ازامات الەۋمەتتىك اۋماقتا قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋدى جالپىلاستىرۋدىڭ ادىستەرى جونىندە پىكىر اۋىستىرىپ وتىرعان ەدى. ءبىر جىگىت باس شۋجيگە الەۋمەتتىك يگىلىك قيمىلىنا قاتىناسۋدىڭ جاستار ءۇشىن جاڭا سالتقا اينالعاندىعىن ايتتى.

　　”قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋدىڭ ءوزى جاڭا سالت“! باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەدى: قوقىر - قوقسىقتى جان - جاقتى ءبىر جاقتى ەتۋ جالپى حالىقتىڭ ات سالىسۋىنا مۇقتاج، مەن بۇل ىسكە كوڭىل ءبولىپ كەلەمىن، شاڭحاي وسى جۇمىستى مىقتى يگەرىپ، جاقسى ىستەۋى كەرەك.

　　8 ايدان كەيىن 2019 - جىلى 7 - ايدىڭ 1 - كۇنى «شاڭحاي قالاسىنىڭ تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىقتى باسقارۋ ەرەجەسى» اتقارىلدى.

　　5 جىل وتە شىقتى، بۇگىنگى تاڭداعى شاڭحايدا بۇكىل قالاداعى تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىق جاپپاي زالالسىزداندىرىلىپ ءبىر جايلى ەتىلەتىن بولدى، قوقىر - قوقسىقتى سانالى تۇردە تۇرگە ايىرۋ بارعان سايىن كوپ قالا تۇرعىندارىنىڭ ادەتىنە اينالدى.

　　ەرىكتىلەر وڭاي - وسپاق كەلمەگەن ناتيجە جونىندە حات جازىپ، باس شۋجيگە مالىمەت بەرىپ، قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋدىڭ اناعۇرلىم كەڭ كولەمدە گۇل اشىپ، جەمىس بەرۋىنە كۇش قوساتىن بەكىمدەرىن ءبىلدىردى.

　　تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − جاراتىلىستىق بايلىق، ەكولوگيالىق بايلىق، سونداي - اق قوعامدىق بايلىق، ەكونوميكالىق بايلىق.

　　شاي اعاشتارى جايقالا ءوسىپ، شايدىڭ ءيىسى جايبىراقات كۇيگە بولەيدى. فۋجيان ولكەسى ۋ - يشان قالاسى شيڭسۇن قالاشىعىنىڭ يانزىكى 1000 مۋلىق ەكولوگيالىق شاي باقشاسىندا جاپ - جاسىل شاي اعاشتارى اراسىنا اتباس بۇرشاق قاتارلانا ەگىلىپتى. كۇز كەلگەندە وسى بۇرشاق ساباقتارى جەرگە كومىلىپ، ورگانيكالىق تىڭايتقىش ەتىلەدى.

　　2021 - جىلى 3 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ شاي باقشاسىنا ارنايى كەلىپ، كوكتەمگى شايدىڭ ءوسۋ جاعدايىن تەكسەرىپ كورىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ شاي شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ جاعدايىمەن تانىستى. باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”شاي مادەنيەتى، شاي شارۋاشىلىعى، شاي عىلىم - تەحنيكاسى سىندى وسى اۋقىمدى جۇمىستى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ويداعىداي ىستەۋ كەرەك“، ”جاسىل دامۋ بەتالىسىنان جازباۋ كەرەك“.

　　”ەكولوگيالىق شاي باقشاسىنىڭ ءادىسى باس شۋجيدىڭ قۇپتاۋىنا يە بولىپ، جۇمىسقا ىنتامىز اناعۇرلىم كۇشەيە ءتۇستى“. سول كەزدەگى كورىنىستى ءسوز ەتكەندە، شاي باقشاسىنىڭ جاۋاپتىسى ياڭ ۋىنچۇن كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇمىتپاعاندىعىن ايتتى. ول بىلاي دەپ تانىستىردى: اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىن ىستەتپەي ەگۋ ۇلگىسى جەرگىلىكتى شايشى شارۋالاردىڭ ورتاق تانىمىنا اينالدى، ”ەكولوگيا جاقسى بولسا، شايدىڭ ءدامى اناعۇرلىم جاقسى، باعاسى اناعۇرلىم جوعارى بولادى. تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ سىندى ’التىن كەسەنى‘ ساقتاپ، كىرىستى ارتتىرىپ بايۋ سەنىمىمىز اناعۇرلىم ارتا ءتۇستى“.

　　جاسىل ءتۇس − جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ءتۇپ بوياۋى.

　　ءدال باس شۋجي شي جينپيڭ تاياۋدا اشىلعان مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جينالىسىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەپ، اتاپ كورسەتكەندەي: پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى ءبىز ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ماڭگى ۇزدىكسىز دامۋىنا ساياتىن ءتۇبىرلى ۇلى جوسپار ەتىپ، ءبىر قىدىرۋ جاسامپازدىق قىزمەتتەردى ورىستەتتىك، بەكىمىمىزدىڭ زور، سەرپىنىمىزدىڭ كۇشتى، ونىمدىلىگىمىزدىڭ مول بولۋى بۇرىن بولماعان دەڭگەيگە كوتەرىلدى، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىندا نازاريادان امالياتقا دەيىن تاريحي سيپاتتى، بۇرىلىس سيپاتتى، جالپى جاعداي سيپاتتى وزگەرىستەر تۋىلدى، كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىندا ماڭىزدى قادام تاستالدى.

　　(2) قامال الۋ شاراسى: ”ەكولوگيالىق ورتا ساپاسىنىڭ جاقسارعاندىعىن بۇقاراعا شىنايى سەزىندىرۋ كەرەك“

　　سالقىن سامال ەسىپ، قۇستار سايراي باستادى. تاڭعى تۇمان سەيىلمەي جاتىپ، ديانچى كولى مەن تاڭعى شىنىعۋعا كەلگەن كۇنميڭ قالا تۇرعىندارى ءبىر ۋاقىتتا وياندى.

　　ديانچى كولى سياقتى ”ۇستىرتتەگى مەرۋەرت“ ءبىر مەزگىل ەلىمىزدەگى لاستانۋى ەڭ اۋىر كولدەردىڭ ءبىرى بولعان ەدى. جەرگىلىكتى ورىنداعى ادامداردىڭ تانىستىرۋىنشا، بۇرىندارى كول بەتىندە قالقىعان كوك بالدىر ءبىر قابات جاسىل سىر ىسپەتتى، ”تىشقان ۇستىندە جۇگىرەدى، لاقتىرعان تاس كولگە شوكپەيدى“ ەكەن.

　　2020 - جىلى 1 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ يۇننانعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە، ارنايى ديانچى كولىنە بارىپ كوردى. 2008 - جىلى ول يۇننانعا تەكسەرۋ - زەرتتەۋگە بارعاندا ديانچى كولىنىڭ لاستانۋىن جونگە سالۋ ينجەنەرياسىن، ت . ب كوزدەن كەشىرىپ، ەكونوميكانى دامىتۋ − ناتيجە، جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋدى ساقتاپ قالۋ ءتىپتى دە ۇلكەن ناتيجە سىندى عىلمي باعداردىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتۋدى باسا دارىپتەدى.

　　2020 - جىلعى قىزمەت تەكسەرۋدە جەرگىلىكتى ورىن بىرنەشە ستاكان سۋ ۇلگىسىن ازىرلەدى، مۇندا ديانچى كولىنىڭ دە، باس شۋجي باستان - اياق كوڭىل بولگەن ىرحاي كولى مەن فۋشيان كولىنىڭ دە سۋ ۇلگىسى بار.

　　ءبىر - بىردەن تەكسەرىپ كورىپ، ەگجەي - تەگجەيلى سۇراستىردى. باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ ىقىلاستى قامقورلىقپەن بىلاي دەدى: ”ديانچى كولى كۇنميڭدى ارلەندىرىپ تۇرعان جاقۇت، العان بەتتەن قايتپايتىن ارىنمەن، تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم − تىرشىلىكتىڭ ورتاق تۇلعاسى دەگەن ۇستانىم بويىنشا كەشەندى جونگە سالۋدى، جۇيەلى جونگە سالۋدى، قاينارىنان جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، كۇش ۇستىنە كۇش قوسىپ، ديانچى كولىن وڭاۋ قىزمەتىن اناعۇرلىم جاقسى ىستەۋ كەرەك“.

　　قاينارىن تىزگىندەپ، لاستانۋدى توسۋ جۇمىسىن جۇرگىزدى، ەكولوگيالىق سازدىقتى قالپىنا كەلتىردى، جاعاداعى بەلگىلەمەگە قايشى سالىنعان قۇرىلىس ماسەلەلەرىن رەتتەدى، وڭادى... بۇگىنگى ديانچى كولى ناشار دەگەن 5 تۇردەگى قالپاعىن الىپ تاستادى، كوك تولقىن بۇيرالانىپ، شاعالا سامعاپ، مەرۋەرتتىڭ كورىكتى كەلبەتى قايتا كوزگە ءتۇستى.

　　”بۇراڭ جولدى باستان كەشىرگەن سوڭ، كەلەسى قادامداعى بەتالىسىمىزدى ءتىپتى دە ايقىن تاني الدىق“. كۇنميڭ قالاسى ديانچى كولىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى چىن جيڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ديانچى كولىن قورعاۋ الدەقاشان ورتاق تانىمعا اينالدى، بۇرىندارى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ قۇرىلىس سالعان كاسىپورىندار بار بولاتىن، ال قازىر كاسىپورىندار ىرىقتىلىقپەن كەلىپ ”مۇنداي قۇرىلىس ديانچى كولىن قورعاۋ تالابىنا ساي كەلە مە، جوق پا؟ - دەپ سۇرايتىن بولدى“.

　　ايدىن كول، اشىق اسپان، تاماشا ەكولوگيالىق ورتا − جالپىعا ەڭ ءتيىمدى حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت - ىرىسى، جۇرت تىلەگى.

　　”بۇقارانىڭ ماڭايىنداعى كورنەكتى ەكولوگيالىق ورتا ماسەلەلەرىنەن شوعىرلى تۇردە قامال الىپ، ەكولوگيالىق ورتا ساپاسىنىڭ جاقسارعاندىعىن بۇقاراعا شىنايى سەزىندىرۋ كەرەك“ دەپ باس شۋجي شي جينپيڭ ايقىن تالاپ ەتكەن بولاتىن.

　　سولتۇستىك ءوڭىردىڭ كۇز، قىس ماۋسىمىنداعى اۋىر لاستانعان اۋا رايى ءبىر مەزگىل ءجيى تۋىلدى، اۋانىڭ لاستانۋى بۇقارانىڭ وندىرىسىنە، تۇرمىسىنا اۋىر ىقپال جاسادى.

　　2014 - جىلى 2 - ايدىڭ سوڭعى شەنىندە بەيجيڭ قاتارلى جەرلەردى اۋىر تۇمشا باسىپ، ءۇرتىس 7 كۇنگە جالعاستى. 2 - ايدىڭ 25 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ بەيجيڭدە قىزمەت تەكسەردى، لاس سۋدى، قوقىر - قوقسىقتى، تۇمشانى وڭاۋ وسى رەتكى قىزمەت تەكسەرۋدىڭ ءتۇيىندى جاعى بولدى.

　　”قورشاعان ورتانى وڭاۋ − جۇيەلى ينجەنەريا، ءسوزسىز، حالىق تۇرمىسىنداعى كەلەلى ناقتى ءىس رەتىندە مىقتى يگەرۋ كەرەك“. باس شۋجي بايىپتى تۇردە بىلاي دەدى: اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ جانە ونى وڭاۋ بەيجيڭنىڭ دامۋىندا ءدوپ كەلگەن ەڭ كورنەكتى ماسەلە.

　　بىرنەشە كۇننەن كەيىن مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس بەيجيڭدە اشىلدى.

　　شاڭحاي ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ سۇرادى: ”5. PM2، شاڭحاي بەيجيڭمەن سالىستىرعاندا قانداي“؟ ”قازىر بەيجيڭدە كومىر جاعاتىن شاعىن پار قازاندى رەتتەۋ قيمىلى دابىرالى جۇرگىزىلىپ جاتىر، شاڭحايدا قانداي“؟

　　شاڭحاي قالاسىنىڭ ورتانى قورعاۋ جۇيەسىنەن كەلگەن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: ”شاڭحايدىڭ دا تەبىنى كۇشتى، قازىر تياناقتاندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋدە“.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ”كوپشىلىكتىڭ ورتانىڭ لاستانۋىنا اڭىسى كۇشتى ەكەن، بۇل دامۋ كەزەڭىندە وراعىتىپ وتۋگە، تايساقتاپ كەتۋگە كەلمەيتىن ءىس، ءسوزسىز، لاستانۋدى وڭاۋدى قامال الۋ شايقاسى رەتىندە ىلگەرىلەتۋ كەرەك، اۋانىڭ لاستانۋىن وڭاۋدا تاباندىلىق پەن قۇلشىنىس كەرەك“.

　　ايتقان سوزىنەن تايمادى، ءىس تەتىگى ادامدا.

　　سولتۇستىك وڭىردە شامامەن 37 ميلليون اۋىل - قىستاق تۇرعىنى وت جالاپ، ءتۇتىن شالعان كومىر مەشكە قوش ايتتى، كومىر ەلەكتر، بولات - تەمىر سياقتى كاسىپ سالالارى جاراقسىز زاتتاردى ەڭ از شىعاراتىن ەتىپ جاڭالادى، موتورلى كولىكتەردىڭ جاراقسىز زاتتاردى شىعارۋ ولشەمى ءتىپتى دە قاتايتىلدى... قازىر كوپ جىلدىق قۇلشىنىس ارقىلى تۇمشا كۇندەر ازايدى، اسپان اشىق كۇندەر كوبەيدى، جۇڭگو دۇنيە جۇزىندەگى اۋا ساپاسىنىڭ جاقسارۋى ەڭ تەز مەملەكەتكە اينالدى.

　　ۇزاق بولاشاققا جوسپار جاساپ، ۇرپاقتار ءۇشىن قامداندى. ءبىر - بىرلەگەن جاندى كورىنىستەر ادامداردىڭ شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنا بولعان تانىمىن ءتىپتى دە تەرەڭدەتە ءتۇستى.

　　2022 - جىلى 8 - ايدا لياۋنيڭ جينجوۋ دۇڭحۋ ورمان باقشاسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ەكولوگيالىق ورتانى باسى - قاسىندا تەكسەرىپ كورىپ، لاستانۋدان ساقتانۋدىڭ جانە ونى وڭاۋدىڭ قانداي شارالارى بار ەكەندىگىن، وزەن سۋى ساپاسىنىڭ قانداي ەكەندىگىن، بالىق تۇرلەرىنىڭ قالپىنا كەلۋىنىڭ قانداي ەكەندىگىن ەگجەي - تەگجەيلى سۇراپ ۇعىستى.

　　شياۋليڭحى وزەنىنىڭ جاعاسىندا ايالداعان باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ”تاريحتىڭ ۇزاق كوشىنەن الىپ قاراعاندا، ءبىزدىڭ وسى بۋىن كەلەر ۇرپاققا نە قالدىرادى دەگەن ماسەلەگە كەلسەك، مەنىڭشە، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى مۇنىڭ اسا ماڭىزدى ءبىر جاعى بولماق. ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ بۇقاراعا تابىس سەزىمىن سيلاۋ مۇمكىندىگى ەڭ زور، قورشاعان ورتا جاقسارسا، بۇقارانىڭ اسەرى دە ەڭ تەرەڭ بولادى“.

　　ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ − ”مەملەكەتتىڭ زور ءىسى“، دامۋ ماسەلەسى، حالىق تۇرمىسى ماسەلەسى، ونان دا ماڭىزدىسى ساياسي ماسەلە.

　　بيىل 5 - ايدىڭ 18 - كۇنى كەش، شانشي شي - ان داتاڭ فۋرۇڭ باقشاسىندا، جۇڭگو مەن ورتا ازيا ەلدەرى حالىقتارىنىڭ مادەنيەت - كوركەمونەر جىلىنىڭ جانە جۇڭگو − ورتا ازيا جاستارى كوركەمونەر فەستيۆالىنىڭ باستالۋ سالتىنىڭ كونسەرتى قويىلىپ جاتتى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو − ورتا ازيا باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناسۋعا كەلگەن شەتەلدىك سيلى قوناقتارمەن بىرگە كونسەرتتى تاماشالادى، ۇلكەن ەكراندا ”چينليڭنىڭ ءتورت اسىلى“ − قىزىل قۇتان، مىسىق ايۋ، سابالاق مايمىل، بوكەن سياقتىلار ىركەس - تىركەس كورىندى، ۇشقان قۇس پەن جۇگىرگەن اڭ، جاندىكتەر ەمىن - ەركىن مەكەندەپ، اسەم ەكولوگيالىق كارتينا جاندى جادىراتتى.

　　الايدا بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا چينليڭنىڭ سولتۇستىك باۋرايىنداعى 1000عا جۋىق بەلگىلەمەگە قايشى سالىنعان ساياجايلار ويدىم - ويدىم ەكولوگيالىق تىرتىق ىسپەتتى، ولار تاۋ ەتەگىندەگى جاسىل جامىلعىنى جالماپ كەتتى.

　　ماسەلەنىڭ شەشىلۋىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ىلگەرىندى - كەيىندى 6 رەت ماڭىزدى نۇسقاۋ بەردى، بەكىتۋ جاسادى. ارناۋلى رەتتەۋ - وڭاۋ ارەكەتىنىڭ ورىستەتىلۋىنە ىلەسە، بەلگىلەمەگە قايشى سالىنعان 1194 ساياجاي زاڭ بويىنشا ءبىر جايلى ەتىلدى، ىلە - شالا جاسىلدى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتى ورىستەتىلدى.

　　2020 - جىلى كوكتەمدە باس شۋجي شي جينپيڭ بەيجيڭنەن اتتانىپ شانشيگە قىزمەت تەكسەرۋگە باردى، مۇندا چينليڭ ءبىرىنشى بەكەتى بولدى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ رەتتەۋ - تۇزەتۋ ونىمدىلىگىن ءوزى تىكەلەي ”تەكسەرىپ وتكىزىپ الدى“. جاسىلى جاپپاي قالپىنا كەلتىرىلگەن ساياجاي اۋماعىنىڭ سۋرەتىن كورىپ، الىستاعى جاندى دا جالىندى چينليڭگە كوز جىبەرىپ، باس شۋجي ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ جونىندە باسشى كادرلارعا بىلاي دەپ تاپسىرما بەردى: ”ەڭبەك ماعان جازىلماسا دا بولادى دەيتىن دارقاندىقپەن تاريحقا، ۇلتقا شىنايى جاۋاپتى بولۋ، تاريحتا جامان ات قالدىرماۋ كەرەك“.

　　تاباندى پوزيتسيا، ناجاعايداي تەبىن. ”ۇلانسۇحا جونىندە مەن تالاي رەت بەكىتۋ جازدىم“، ”تەڭگىر جونىندە دە بەكىتۋ جازعانمىن. لاس زاتتاردى قۇمدى شولگە توگۋ تۋرالى كوپ رەت قاتتى ەسكەرتۋ بەردىم“... ەكولوگيالىق ورتانى اۋىر دارەجەدە بۇلدىرگەن ىستەرگە باس شۋجي شي جينپيڭ ماڭىزدى نۇسقاۋلار بەرىپ، بەكىتۋ جازىپ، قاتاڭ تەكسەرىپ ءبىر جايلى ەتۋدى تالاپ ەتتى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ ءوزى جوسپارلاعان، ءوزى ورنالاستىرعان، ءوزى ىلگەرىلەتكەن ورتالىقتىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جونىندەگى باقىلاۋ - تەكسەرۋى ءىشىنارا وڭىرلەردىڭ كوپ جىلداردان بەرگى ەكولوگيالىق ورتاسىنداعى ”ايىقپاس سىرقاتتى“ جازۋدى ىلگەرىلەتىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرۋىن قۋزاۋداعى قاتاڭ شاراعا، ناقتى شاراعا اينالدى.

　　”بۇقاراعا اشىق اسپان، اقشا بۇلت، جۇلدىزى جىمىڭداعان اسپان سيلاۋ“، ”بۇقاراعا ءمولدىر سۋ، جاسىل جاعالاۋ، بالىقتار تۇنىق سۋدا جۇرگەن كورىنىس سيلاۋ كەرەك“ ”بۇقارا ءۇشىن قۇستار سايراپ، گۇلدىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان ساحارا كورىنىسىن ساقتاپ قالۋ“... باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ حالىق ءۇشىن سالعان اسەم كارتيناسى رەالدىققا اينالۋدا.

　　(3) قاتار ءومىر ءسۇرۋ جولى: ”ادام مەن تابيعات تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسى“

　　”سۇييۇن ءدالىزىن، شىنىمەن، كەرەمەت كوركەم دەۋگە بولادى“! ”كوز تويمايتىنداي سەزىمدەمىن“. بيىل 7 - ايدىڭ 25 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ سىچۋانعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، ەڭ الدىمەن، جيانمىن شيۇڭگۋان ماڭىنا ورنالاسقان سۇييۇن دالىزىنە كەلدى.

　　بۇل ارا ەرتە زامانداعى گۋانجۇڭ جازىعىنان سىچۋان ويپاتىنا باراتىن بايىرعى سىچۋان جولىنىڭ ماڭىزدى جول بولىگى، مۇندا قازىرگە دەيىن ەڭ كەمەلدى ساقتالعان بايىرعى زامانداعى بەكەت جولىندا قولمەن ەگىلگەن بايىرعى ساۋىر اعاشى شوعىرى بار.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن وسى قولمەن ەگىلگەن بايىرعى ساۋىر اعاشى ورمانىنىڭ وسىنشاما ۇزاق ۋاقىت جالعاسا الۋى، وسىنشاما جاقسى قورعالۋى ميڭ داۋىرىنەن باستاپ جاريالانىپ اتقارىلعان ”ءمانساپتىلار مەن حالىقتىڭ اعاش كەسۋگە ءوزارا تيىم سالۋى“، ”اعاشتى وتكىزىپ بەرىپ تاڭبانى وتكىزۋ“ سياقتى تۇزىمدەردىڭ بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ، سالتقا اينالۋىنىڭ ارقاسى، اسىرەسە، جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ ۇرپاقتار بويى بىرگە قورعاۋىنىڭ ارقاسى.

　　نەشە مىڭ جىلدان بەرى بايىرعى ساۋىر اعاشىمەن بىرگە جالعاسىپ كەلە جاتقانى − جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرۋىنە بۇلجىماي تاباندى بولعان تالپىنىسى.

　　پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى ارشان تاۋىنىڭ ورماندى اۋماعىنان سايحانباعا دەيىن، بابۋشا ورمان الاڭىنان نانحايدىڭ كەڭ كوسىلگەن قىزىل اعاش ورمانىنا دەيىن... ءاربىر ءتۇپ اعاش، ءاربىر بولىك ورمان باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتانىڭ جاراسىمدىلىعىن ەشقاشان ويىنان شىعارماندىعىنىڭ كۋاسى بولدى.

　　”كەزىندە جۇڭگونىڭ سارى توپىراقتى ۇستىرتىندەگى ءبىر شاعىن قىستاقتا كوپ جىل تۇرمىس كەشىرگەنمىن، سول كەزدە ول ارانىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى بۇلىنگەن، بۇقارانىڭ تۇرمىسى دا جوقشىلىقپەن وتەتىن. سول كەزدىڭ وزىندە - اق تابيعاتقا زيان جەتكىزۋ تۇبىندە ادامزاتتىڭ وزىنە زيان جەتكىزەتىندىگىن بىلگەن ەدىم“. سول كەزدەن باستاپ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ تانىمى جاس شي جينپيڭنىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاعان ەدى.

　　2002 - جىلى 4 - ايدا ماماننىڭ مينجياڭ وزەنىنىڭ قۇيارىنداعى سازدىق بايلىعىن شۇعىل قۇتقارۋ سيپاتىندا قورعاۋعا ۇندەگەن ءبىر ماتەريالى سول كەزدەگى فۋجيان ولكەسىنىڭ ولكە باستىعى شي جينپيڭنىڭ ۇستەلىنە جەتكىزىلەدى. ول بىلاي دەپ بەكىتۋ جاسايدى: ”سازدىقتى قورعاۋ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ ءبىر ماڭىزدى مازمۇنى، ولكەمىز ەكولوگيالىق ورتا ولكەسىن قۇرۋدا، ءسوز جوق، سازدىقتى قورعاۋعا باسا ءمان بەرۋى كەرەك“.

　　مينجياڭ وزەنىنىڭ قۇيارىنداعى سازدىق ”ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ شايقاسى“ سودان باستالدى:

　　2003 - جىلى مينجياڭ وزەنىنىڭ قۇيارىنداعى سازدىق اۋدان دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق بولىپ قۇرىلىپ، الدەقاشان باستالعان قورشاپ تىڭ يگەرۋ نىسانى دەرەۋ كۇشىنەن قالدىرىلادى؛ 2007 - جىلى بۇل سازدىق ولكە دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق دارەجەسىنە جوعارىلايدى؛ 2013 - جىلى مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق دارەجەسىنە جوعارىلايدى؛ 2015 - جىلى مەملەكەتتىك سازدىق باقشاسى ەتىپ قۇرۋ بەكىتىلەدى...

　　قازىرگى مەن بۇرىنعى سۋرەتتەردى سالىستىرعاندا، سازدىقتان ”ادام شەگىنىپ، جاسىل القاپ ىلگەرىلەگەنىن“ انىق كورۋگە بولادى: وسى عاسىردىڭ باسىندا بار جەردە قاپتاعان باعىمشىلىق الاڭى مەن بالىق كولشىگىندە كولەمدى قارا ءتۇس پايدا بولعان؛ قازىر جاسىل اۋماق تۇتاسىپ، كوك ءتۇستى تەڭىزبەن ءبىر - بىرىنە ءسان قوستى.

　　ناقتى جەرگە بارىپ تەكسەرىپ كورۋ ادامدى ءتىپتى دە تاڭ قالدىرادى: سازدى جەر كەڭ كوسىلىپ، ولەڭ ءشوپ جاپ - جاسىل بولىپ، كوكپەڭبەك اسپان استىندا سان مىڭداعان قۇستار قالىقتاپ ءجۇر، جۇڭحۋا ايدارلى ءبىز تۇمسىق شاعالا، قاسىق تۇمسىق بالىقشى، جالباعاي سياقتى سيرەك كەزدەسەتىن قۇرۋعا بەت العان قۇس ءتۇرى بۇل ارادا قايتا پايدا بولدى... 21 جىلدىق ۇزدىكسىز قاجىماي كۇش سالۋدىڭ ارقاسىندا مينجياڭ وزەنى قۇيارىنداعى سازدىق ”قۇرۋعا بەت الۋدان“ ”قايتادان قالپىنا كەلدى“.

　　”ادام مەن تابيعات تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسى“ دەگەندى تەرەڭ ۇعىنىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋ جولىن ىشكەرىلەي جۇزەگە اسىردى.

　　2013 - جىلى باس شۋجي شي جينپيڭ ”تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول − تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسى“ ۇستانىمىن جاسامپازدىقپەن ورتاعا قويادى، سودان باستاپ ”جايلىم“ سىندى وسى ءبىر ماڭىزدى ەكولوگيالىق جۇيە بۇعان قوسىلدى.

　　”تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم، قۇمدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ جۇيەلى جونگە سالۋ قاجەت، بۇعان ’قۇم‘ دەگەن ءسوزدى قوسۋ كەرەك“. بۇل 2021 - جىلى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس كەزىندە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا سويلەگەن ءسوزى. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدا باس شۋجي ”ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ“ دەگەن ەكى ءسوزدى قايتا - قايتا دارىپتەيدى، وسى رەت قۇمدى جونگە سالۋ ماسەلەسىن دە بۇعان قوستى.

　　”تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم، قۇم جۇيەسىن قالاي ورنالاستىرۋدا جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋدى جاقسى ىستەپ، جان - جاقتى جونگە سالۋ كەرەك، بۇل ءبىر جۇيەلى ينجەنەريا، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك ەتۋدى قاجەت ەتەدى“، ”تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم، قۇم − بولىنبەس ەكولوگيالىق جۇيە. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدا باس اۋىرسا باستى ەمدەۋگە، اياق اۋىرسا اياقتى ەمدەۋگە بولمايدى“... باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تەرەڭ تولعانىسى ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىشكەرىلەتۋگە باستادى.

　　تابيعات زاڭىمەن بارشا تىرشىلىكتى باپتادى. بۇل جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ تاقىرىبىنىڭ ءمانى ءارى تابيعات پەن ادام ءبىر تۇلعا، بارشا تىرشىلىك بىرگە وسەدى دەيتىن جۇڭگو اقىل - پاراساتى.

　　بيىل 6 - ايدىڭ 5 - كۇنى قورشاعان ورتا كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ ىشكى موڭعۇلدىڭ باياننورىنا قىزمەت تەكسەرۋگە باردى.

　　ءبىرىنشى كۇنى الدىمەن ۇلانسۋحاعا بارىپ سۋدى كوردى؛ ونان سوڭ ۇلانسۋحانىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىنا ورنالاسقان وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ باقشا رايونىنا بارىپ ەگىنجايدى كوردى.

　　ەكىنشى كۇنى لينحى رايونىنداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى شينحۋا ورمان الاڭىنا بارىپ ورماندى كورەدى؛ ونان سوڭ حىتاۋ سۋارمالى رايونىنىڭ سۋ مولشەرىن ينفورماتسيالاندىرۋ، باقىلاۋ - ولشەۋ ورتالىعىنا بارىپ توعاندى كوردى.

　　سوڭىنان شولەيتتەنۋدەن جالپىلىق ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتۋ جانە ”ءۇش تەرىستىك“ سياقتى ءتۇيىندى ەكولوگيالىق ينجەنەريا قۇرىلىستارىن ىلگەرىلەتۋ اڭگىمە ءماجىلىسىن اشقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ورمان، جايلىم، سازدىق، ءشول ەكولوگياسىن قورعاۋدى، قالپىنا كەلتىرۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، قۇمدى تىزگىندەۋدى، سۋدى تىزگىندەۋدى، تاۋدى تىزگىندەۋدى جالپى فاكتورلى سايكەستىرۋدى جانە باسقارۋدى كۇشەيتىپ، اقاۋسىز، ورنىقتى، يقۋاتى كەمەلدى ورمان، جايلىم، سازدىق، ءشول ەكولوگيالىق جۇيەسىن كۇش سالا جەتىلدىرۋ كەرەك.

　　نازاردى حاينانعا اۋداردى، ىستىق بەلدەۋلى جاڭبىرلى ورماننىڭ قالىڭ قويناۋىنا باردى.

　　2022 - جىلى 4 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حاينان ىستىق بەلدەۋلى جاڭبىرلى ورمان مەملەكەت باقشاسىنا بارىپ قىزمەت تەكسەردى. ساپار بارىسىندا باس شۋجي ماڭىنداعى حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەرگە قىزىعا قاراپ، ءالسىن - ءالى توقتاپ ماڭىنداعى اعاشتارعا ۇڭىلە قاراپ، ۇلى تابيعاتتىڭ ۇنىنە قۇلاق سالدى، سونداي - اق تۇقىمى قۇرۋعا بەت العان حايۋانات گيببوننىڭ حيكاياسىن ەسكە الدى.

　　”باس شۋجي ’حاينان ىستىق بەلدەۋلى جاڭبىرلى ورمانى تەك حاينانعا عانا تاۋەلدى ەمەس، بۇكىل مەملەكەت حالقىنا تاۋەلدى، جەر شارىنا تاۋەلدى، مەملەكەتتىڭ اسىلى‘ دەدى، ءبىز ونە - بويىمىزدا كۇش - قايرات تاسقىنداعانداي سەزىندىك، باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن قوزعاۋشى كۇشكە اينالدىرامىز“، - دەدى باقشا باسقارۋ مەكەمەسى ۋجىشان بولىمشە مەكەمەسىنىڭ باستىعى جۇڭ شىجين.

　　جۇڭ شىجين بىلاي دەپ تانىستىردى: ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى باقشانىڭ زەردەلى باسقارۋ ورتالىعى الدەقاشان ىسكە قوسىلدى. ورتتەن ساقتانۋ، ورمان بايلىعىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ، حايۋانات، وسىمدىكتەردى باقىلاۋ - تەكسەرۋ... تەك ءتىنتۋىردى اقىرىن باسساڭىز عانا، ساندى مالىمەت تاراتىلىسىمەن - اق جەتەدى.

　　مەملەكەت باقشاسىن نەگىزگى تۇلعا ەتكەن جاراتىلىستىق قورعالاتىن جەر جۇيەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ − باس شۋجي شي جينپيڭ جاساعان ماڭىزدى ورنالاستىرۋ. قازىر ەلىمىز جوبا شىعارىپ، بۇكىل مەملەكەتتەن 49 مەملەكەت باقشاسى كانديدات رايونىن سارالادى، 2035 - جىلى بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن مەملەكەت باقشاسى جۇيەسى نەگىزىنەن قۇرىلادى.

　　الەمدەگى ءاربىر جان يەسى ءوزىنىڭ جاراستىلىعىمەن تۋىندايدى، ءوزىنىڭ نارىمەن ەسەيىپ - ەرجەتەدى.

　　”ورمان استاناسى“ يچۇندا ”ادام مەن ورمان قاراما - قارسى بولۋدان“ ”ادام مەن ورمان جاراسىمدىلىعىنىڭ“ حيكاياسى جازىلۋدا.

　　بۇل ارادا وتكەندە اعاش كەسۋ ەكونوميكانىڭ تىرەگى سانالاتىن. 2013 - جىلى كەسۋگە بولاتىن ورمان اعاشى بايلىعى قۇرۋعا تاياعان اماليات الدىندا يچۇن تابيعي ورماندى ساۋدا سيپاتىندا كەسۋدى بۇكىلدەي توقتاتادى. سونىمەن داعدارۋ دا بىرگە كەلدى − اعاش كەسپەسەك، قايتىپ جان باعامىز؟

　　2016 - جىلى 5 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ يچۇنعا كەلىپ، ورمان الاڭىنىڭ جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەرىنە شىن ىقىلاسپەن امانداستى. ليۋ ياڭشۇن وتباسىندا باس شۋجي وسى وتباسىنداعىلارمەن ورمان الاڭىنىڭ دامۋ تاريحىن، كىرىس - شىعىستى ەسەپتەۋ سياقتىلاردى اڭگىمەلەسىپ، كوپشىلىكتى ورمان رايونى بۇرىلىس جاساعاننان كەيىن ”كوبىرەك جاڭا جول تابۋعا“ شابىتتاندىردى.

　　ءدال تىڭ تىنىس تەبىندەگەن كەز. وتكەندەگى اعاش كەسەتىن جۇمىسشىلار ارت - ارتىنان قىزىل قاراعاي ەگىپ، جەرگىلىكتى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىن بەلگىلەپ، ءتۇرلى تابيعي قورىق قۇرىپ، قورشاعان ورتانى بۇلدىرەتىن نىسانداردى باتىل توقتاتتى...

　　تاۋ جولى ورمان اراسىندا. جەرگىلىكتى بۇقارا تاۋ - تاستى كومكەرگەن ورمان اعاشىنا سۇيەنىپ، ورمان ەكونوميكاسىمەن شۇعىلدانىپ، سيىر بۇلدىرگەن، ازىقتىققا پايدالانىلاتىن ساڭىراۋقۇلاق سياقتى كاسىپ سالالارىن گۇلدەندىردى. اعاش كەسۋدى 10 جىل توقتاتىپ، ورمان ءوسىرۋ، ورماندى قورعاۋ جانە كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا ىلەسە، ورمان رايونىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى بارىنشا جاقساردى.

　　ليۋ ياڭشۇن قازىر شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ قوجايىنى. ”قاۋىرت مەزگىلدە نە جەگىسى كەلسە دە الدىمەن زاكاز بەرىلەدى، اۋلاداعى 10 نەشە ۇستەل ادامعا تولادى“.

　　اعاش كەسۋدەن ورماندى قورعاۋعا دەيىن ادام مەن تابيعاتتىڭ قارىم - قاتىناسى قايتالاي تۇراقتاندى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ورمان رايونىنداعى ادامدار مىنانداي ورتاق تانىم قالىپتاستىردى: ورمان جاسىلدانعان سايىن، ”جاسىل اعاشتان التىن تابۋ“ جولى دا بارعان سايىن كەڭەيە تۇسەدى.

　　ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋى جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا تىرشىلىك تىنىسىن تاسقىنداتتى.

　　(4) بولاشاقتىق ۋادە: ”جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋ“

　　جاز ورتاسى، بەلگيانىڭ كورىكتى مەكەن حايۋاناتتار باقشاسىنىڭ جۇڭگو باقشاسىنداعى ماگنوليا اعاشى وركەن جايىپ، قاۋلاپ ءوسىپ، جاپ - جاسىل بولىپ قۇلپىردى.

　　2023 - جىلى 6 - ايدىڭ 20 - كۇنى ەرەكشە مانگە يە وسى ماگنوليا اعاشىنىڭ الدىندا كورىكتى مەكەن حايۋاناتتار باقشاسىنىڭ باس جوراسى، قۇرۋشىسى دۇڭ بو جۇڭگونىڭ بەلگياداعى ەلشىلىگى تابىس ەتكەن ءبىر قىمباتتى حاتتى تاپسىرىپ الدى.

　　تاياۋدا دۇڭ بو ءتوراعا شي جينپيڭگە حات جازدى. ”حاتىمدا مەن ءتوراعا شي جينپيڭ ساپاردا بولعان كەزىندەگى تاماشا ەستەمەلەرىمدى، سونداي - اق حايۋاناتتار باقشاسىنىڭ ەڭ جاڭا جاعدايلارىن ايتتىم“، - دەدى ول، ”ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ قىزمەتى ەرەكشە قاربالاس، وسىنشاما تەز ارادا جاۋاپ حات الارىمدى ويلاماپپىن“.

　　2014 - جىلى 3 - ايدا بەلگيادا مەملەكەتتىك ساپاردا بولعان كەزدە ءتوراعا شي جينپيڭ مەن بەلگيانىڭ پاتشاسى فيليپ كورىكتى مەكەن حايۋاناتتار باقشاسىنداعى مىسىق ايۋ باقشاسىنىڭ اشىلۋ سالتىنا بىرگە قاتىناستى. قيمىل بارىسىندا ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى مەن حانىمدارى دوستىق سيمۆولى بولعان ماگنوليا اعاشىن بىرگە ەگىپ، توپىراق ءۇيدى.

　　”قازىر جۇڭگو ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋى سىندى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، تۇقىمى قۇرۋعا تاياعان ءبىر توپ سيرەك كەزدەسەتىن تۇرلەردى ءونىمدى قورعادى، مىسىق ايۋ ’تۇقىمى قۇرۋعا تاياعاندار‘ قاتارىنان ’وڭاي تۇقىمى قۇريتىندار‘ قاتارىنا قوسىلدى“. ءتوراعا شي جينپيڭ جاۋاپ حاتىندا ايتقانداي، جۇڭگو ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى جوعارى ساپالى دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ءجۇرىپ، دۇنيە جۇزىنە اناعۇرلىم كوپ وراي ازىرلەپ، بۇكىل ادامزاتتىڭ العا باسۋىنا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسادى.

　　قازىر جەر شارى كليمات وزگەرىسى، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنىڭ جويىلۋى، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى سىندى 3 ۇلكەن داعدارىسقا ءدوپ كەلىپ وتىر، بۇل ءارقايسى ەلدىڭ بىرگە جاۋاپ بەرۋىن قاجەت ەتەتىن قيىن ماسەلە.

　　”ەكولوگيالىق ورتانىڭ سىن - سايىسىنا ءدوپ كەلگەندە، ءبىرى گۇلدەنسە ءبارى گۇلدەنەتىن، ءبىرى قۇلدىراسا ءبارى قۇلدىرايتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا، ەشقانداي ءبىر مەملەكەت قارا باسىنىڭ عانا قامىن كۇيتتەي المايدى“، - دەپ تەرەڭدەي اتاپ كورسەتكەن بولاتىن باس شۋجي شي جينپيڭ.

　　بولاشاقتى بەتكە الىپ، جۇڭگو دارىپتەمەسىن العا قويدى −

　　2021 - جىلى التىن كۇز، «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ 1 - كەزەڭدەگى ءماجىلىسى كۇنميڭدە اشىلدى.

　　”وتكەن ءبىر مەزگىلدە يۇننان پىلدەرىنىڭ سولتۇستىككە كەلۋ جانە قايتۋ ساپارى بىزگە جۇڭگونىڭ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ جەتىستىكتەرىن كورسەتتى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ارقاۋ سوزىندە ايتقان حيكاياسى جينالىسقا قاتىناسقان ەل ءىشى - سىرتىنداعى سيلى قوناقتاردىڭ ۇندەستىگىن قوزعادى.

　　جينالىس اشىلۋ قارساڭىندا يۇننانداعى ءبىر توپ جابايى ازيا ءپىلى سولتۇستىككە كەلدى ءارى وڭتۇستىككە قايتتى، ”ساپار“ 1000 نەشە كيلومەتر بولىپ، بۇكىل جەر شارىنىڭ نازارىن اۋداردى. جۇڭگو ۇكىمەتى مەن بۇقاراسىنىڭ ءپىلدى قورعاۋ ارەكەتى دۇنيە ءجۇزىنىڭ القاۋىنا يە بولدى، ”ءپىل“ باسقان جول ەڭ كوركەم كورىنىسكە اينالدى.

　　”حالىقارالىق قوعام سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ويدى ءبىر اراعا شوعىرلاندىرىپ، كۇشتى ءبىر اراعا جۇمساپ، جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭ ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جەر شارى مەكەنىن قۇرۋدى، ەكونوميكا مەن قورشاعان ورتا سايكەستى بىرگە ىلگەرىلەيتىن جەر شارى مەكەنىن قۇرۋدى، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل بىرگە داميتىن جەر شارى مەكەنىن قۇرۋدى العا قويدى.

　　الدىمەن ءبىر ميلليارد 500 ميلليون يۋان حالىق اقشاسىن شىعارىپ، كۇنميڭ ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى قورىن قۇرىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ ىستەرىن قولدادى. كۇنميڭنەن باستالىپ، تاريحي سيپاتتى ماڭىزعا يە ”كۇنميڭ − مونترەال بۇكىل جەر شارىنداعى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن“ جاساسۋدى ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل جەر شارىنداعى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن باسقارۋدىڭ جاڭا پاراعىن اشتى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوڭىلىندە ەكولوگيالىق وركەنيەت − ادامزات وركەنيەتى دامۋىنىڭ تاريحي اۋقىمى. ادامزاتتا نەبارى ءبىر عانا جەر شارى بار، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ، باياندى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ − ءار ەلدىڭ ورتاق جاۋاپكەرشىلىگى.

　　”ادام مەن تابيعات تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسى“ دەگەندى ىشكەرىلەي بايىمداپ، ”جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن“ بىرگە قۇرۋدى دارىپتەدى، باس شۋجي شي جينپيڭ العا قويعان ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى ۇستانىمى ەكولوگيالىق ورتا سالاسىندا جالپىلاسىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ باياندى دامۋىنا العا ىلگەرىلەۋ بەتالىسىن كورسەتتى.

　　بولاشاقتى بەتكە الىپ، جۇڭگو ۋادەسىن بەردى −

　　”جۇڭگو مەملەكەتتىڭ ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ۇلەس قوسۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، اناعۇرلىم پارمەندى ساياسات جانە شارا قولدانىپ، 2030 - جىلدان بۇرىن كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋگە ۇمتىلادى، 2060 - جىلدان بۇرىن كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنادى“.

　　2020 - جىلى 9 - ايدا 75 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ جاي تالقىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بۇكىل دۇنيە جۇزىنە وسىنى جاريالادى.

　　جۇڭگو مىناداي ايتتى ءارى مىناداي ىستەدى:

　　جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، اينالمالى داميتىن ەكونوميكالىق جۇيەنى ورناتىپ، اقاۋسىزداندىرىپ، كاسىپ سالاسى قۇرىلىمى مەن ەنەرگيا قۇرىلىمىن رەتتەۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل مەملەكەتتىك كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ ۇقىعى ساۋدا بازارى ايىرباسىن ىسكە قوسىپ، شەكارا سىرتىندا جاڭادان كومىر - ەلەكتر نىسانىن ەندىگارى سالماۋدى جاريالاپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ ساياسات جۇيەسىن جەدەل ورناتىپ، كليمات وزگەرىسى جونىندەگى حالىقارالىق كەلىسسوزدەرگە بەلسەنە ات سالىستى...

　　چاڭجياڭ نەگىزگى اعارىندا 6 الىپ ساتىلى سۋ ەلەكتر ستانسياسى ”تۇتاسىپ تىزبەكتەلىپ“، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن ”تازا ەنەرگيا ءدالىزىن“ قالىپتاستىردى؛ جۇڭگو بۇكىل جەر شارىن ％50 جەل ەلەكتر جابدىعىمەن، ％80 فوتوۆولت بولشەگى جابدىعىمەن قامدادى؛ جاڭا ەنەرگيا اۆتوكولىگىنىڭ ءوندىرىلۋ - ساتىلۋ مولشەرى ءۇرتىس 8 جىل بويى بۇكىل الەمدە ءبىرىنشى ورىندى يەلەدى، بۇكىل الەمدەگى جاڭا ەنەرگيا اۆتوكولىكتەرىنىڭ تەڭ جارتىسىنان استامى جۇڭگودا ىستەتىلۋدە...

　　كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋدى، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ − جۇڭگونىڭ حالىقارالىق قوعامعا بەرگەن ايبىندى ۋادەسى، سونداي - اق جۇڭگونىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ىشكى تالابى. باس شۋجي شي جينپيڭ: ”كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋدى بىزگە باسقالار مىندەتتەپ وتىرعان جوق، قايتا ءبىزدىڭ ءوزىمىز، ءسوز جوق، ىستەۋىمىز كەرەك“، - دەپ قايتا - قايتا باسا دارىپتەدى.

　　2021 - جىلى 9 - ايدا شانشيدىڭ يۇيلينىندە قىزمەت تەكسەرگەندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”كومىر كاسىپ سالاسىن دامىتۋدا تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، جاسىل تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋ جولىمەن ءجۇرۋ كەرەك، وسىلاي بولعاندا بايلىقتىڭ، ەنەرگيانىڭ، قورشاعان ورتانىڭ ەڭ جوعارى شەگىنەن اسىپ كەتپەيدى“.

　　بيىل 4 - ايدا بەيجيڭدە باس شۋجي شي جينپيڭ استاناداعى بۇقارامەن بىرگە مىندەتتى اعاش ەگۋ قيمىلىنا قاتىناسىپ، ”ورمان − ءارى سۋ قويماسى، اقشا قامباسى، استىق قامباسى، ءارى كومىرتەگى قامباسى. اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ ەرەكشە مانگە يە ءىس، قازىر ەڭبەك ەتىپ، بولاشاقتا يگىلىگىن كورەتىن ارداقتى ءىس، ونى باستان - اياق جالعاستىرۋ، ۇزدىكسىز ىستەۋ كەرەك“، - دەپ اتاپ كورسەتتى.

　　بيىل 6 - ايدا ىشكى موڭعۇلدىڭ كوكحوتىندا باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭحۋان كاسىپ سالاسى باقشاسىنا بارىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ جاڭا ەنەرگيا، جاڭا ماتەريال كاسىپ سالاسىن دامىتۋى سياقتى جاعدايلاردى ۇعىسىپ، ءوندىرىس سەحىندا ونىمدەردىڭ ءوندىرىلۋ بارىسىن تەكسەرىپ كورىپ، ”ءداستۇرلى ەنەرگيا كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاسىل ەنەرگيانى زور كۇشپەن دامىتۋدى“ تالاپ ەتتى.

　　جەكە GDP نەگىزىندە عانا باعا بەرمەي، كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىن، ەنەرگيا قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، قولدانىلمالى ەنەرگيا ۇنەمدەپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ تەحنيكاسىن جالپىلاستىرىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى تۇرمىستى دارىپتەدى... دامۋ ۇستانىمىنىڭ تەرەڭ وزگەرىسى جۇڭگونىڭ جاسىلدانۋدى، تومەن كومىر قىشقىل گازدى بولۋدى جەدەلدەتەتىن جوعارى ساپالى دامۋ كەزەڭىنە ءوتۋىن ىلگەرىلەتتى.

　　بولاشاقتى بەتكە الىپ، جۇڭگو جاۋاپكەرشىلىگىن ايگىلەدى −

　　”جۇڭگو ادامزات قوعامىنا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسۋى كەرەك“، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن ءىرى ەل رەتىندە، جۇڭگو جاۋاپكەرشىلىگى ءبىر - بىرىمەن تامىرلاسىپ جاتىر.

　　كەنيانىڭ گاليسا ايماعىندا جۇڭگو كاسىپورىندارى شىعىس افريكاداعى ەڭ ۇلكەن فوتوۆولت ەلەكتر ستانسياسىن مىندەتىنە الىپ قۇرىپ، جىلىجاي گازىن شىعارماۋمەن قاتار، كەنياداعى ”ەلەكتر تاپشىلىعىن“ دا جاقسارتتى؛ جۇڭگونىڭ سۋ ۇنەمدەيتىن ساتىلى اتىز ۇلگىسى ەگيپەتكە ”كوشىرىلىپ“، سيناي تۇبەگىندەگى تاۋلى ءوڭىردىڭ سۋ قاينارى ساقتاپ قالىندى؛ افريكاداعى ”جاسىل ۇلى قورعانعا“ جۇڭگو تەحنيكالىق قولداۋ كورسەتىپ، ساحارا ءشولىنىڭ وڭتۇستىككە قاراي كوشۋىن تىزگىندەدى... جۇڭگو اقىل - پاراساتى مەن جۇڭگو جوباسى جەر شارى ەكولوگيالىق ورتاسىن جونگە سالۋعا سەنىم جانە قوزعاۋشى كۇش سيلادى.

　　جۇڭگو ەكولوگيالىق وركەنيەت سالاسىنداعى سەلبەستىكتى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋداعى ءتۇيىندى مازمۇن ەتىپ، ءبىر قىدىرۋ جاسىل ارەكەت باستاماسىن باستاپ، جاسىل نەگىزدىك قۇرىلىس، جاسىل ەنەرگيا، جاسىل قاتىناس سياقتى ءبىر قىدىرۋ ناقتى شارالار قولدانىپ، ءار ەل حالقىن يگىلىككە كەنەلدىردى.

　　بيىل 5 - ايدا جۇڭگولىق، شەتەلدىك قايراتكەرلەردىڭ بىرگە كۋا بولۋىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ورتا ازياداعى 5 ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىمەن بىرگە «جۇڭگو − ورتا ازيا باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ شي - ان جارناماسىنا» قول قويدى، مۇنىڭ ىشىندە تومەن كومىر قىشقىل گازدى ەنەرگيانى دامىتۋ، جاسىل شارالاردى بىرگە اتقارۋ سياقتى مازمۇندار قامتىلدى.

　　داڭعىل جولمەن بولاشاققا بىرگە بەت الدى. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىندە، كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسى ۇزدىكسىز تىڭ قادام تاستاپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن حۋاشيا كارتيناسى ۇزدىكسىز جاڭا كەرەمەتتەردى ايگىلەۋدە.

　　(تىلشىلەر زوۋ ۋي، گاۋ جيڭ، حۋاڭ ياۋ، يان فۋجيڭ، ۋي حۇڭ - ي)

　　 (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 14 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)