”جۇڭگو مادەنيەتىنىڭ الۋان ٴتۇرلى، باي مازمۇندى ەكەنىن شىنايى سەزىندىك“

 انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى يۇي شي

　　”جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتى قانداي مازمۇنداردى قامتيدى؟“، ”جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ تاريحى ۇزاق بولۋىنىڭ سەبەبى نە؟“ 4 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى 2024 ـ جىلعى ”حانزۋ ٴتىلى كوپىرى“ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر جاس وقۋشىلار كوكتەمگى لاگەرىنىڭ مۇشەلەرى ٴۇرىمجى قالاسىنىڭ يڭبين جولىنداعى حاۋيۋە يۋانلين شاي ونەرى سارايىنا كىردى، لاگەر مۇشەلەرىنىڭ ىقىلاستى سۇراقتارى شاي ونەرى سارايىنىڭ جاۋاپتىسى لۋ يانى قاربالاستىققا ٴتۇسىردى.

　　كولەمى 2500 شارشى مەتر كەلەتىن شاي ونەرى سارايىندا، نەگىزىنەن، شاي ونەرى، حاتكەرلىك، سۋرەت سالۋ، ٴيىستى تۇتانعىش جاساۋ سياقتى جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىن سەزىنۋ نىساندارى بار. سول كۇنى لاگەر مۇشەلەرى شينجياڭ داشۋەسىنەن كەلگەن مۇعالىمنىڭ باستاۋىندا، وسى نىسانداردى بىردەن ـ بىردەن سەزىنىپ شىقتى. ”جۇڭگو مادەنيەتىنىڭ الۋان ٴتۇرلى، باي مازمۇندى ەكەنىن شىنايى سەزىندىك“، ـ دەدى لاگەر مۇشەلەرى اسەرلەنە.

　　الينا بورانبايەۆا قىرعىزستان مەملەكەتتىك تەحنيكا داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى. وسى رەت جۇڭگونىڭ شينجياڭىنا كەلۋدەن بۇرىن ول گۋجىڭدى ۇستاپ تا، اۋەلى، ەستىپ تە كورمەپتى. ول شاي ونەرى سارايىنداعى گۋجىڭنىڭ الدىندا وتىرىپ، گۋجىڭنىڭ قۇرىلىمى مەن جاسالۋ تەحنولوگياسىن ەگجەي ـ تەگجەيلى ۇعىستى. جۇڭگونىڭ وسى ەجەلگى مۋزيكا اسپابىنىڭ 2500 جىلدىق تاريحقا يە ەكەندىگىن بىلگەن الينا گۋجىڭدى شەرتىپ كوردى. ٴاپ ـ ساتتە، جايساڭ، ويناقى، جۇرەكتى ەلىتەتىن اسەم دىبىس ونى تامساندىردى، ”گۋجىڭدى شەرتكەنىمدە، مەن بەينە جۇڭگو مادەنيەتىمەن توعىسىپ ٴبىر تۇلعاعا اينالعانداي بولدىم، شىنىندا، ٴلاززاتقا شومدىم“.

　　”مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىردى جازىپ، جاڭبىر سەبەزگىلەگەن ۇزىن دا تىپ ـ تىنىش تار كوشەدە جالعىز كەتىپ بار جاتقانداي...“ شاي ونەرى سارايىنىڭ مادەنيەت كورمە زالىندا، مايلى قاعازدان جاسالعان اق ٴتۇستى قول شاتىرلاردى كورگەن لاگەر مۇشەلەرى داي ۋاڭشۋدىڭ «جاڭبىرلى كوشەسىن» مانەرلەپ وقي جونەلدى. ىلە ـ شالا قول شاتىردىڭ كەرمە شىبىعىن ساناپ، شاتىرىن سيپاپ، سابىن اينالدىرعان كوپشىلىك قولدارىنا مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىردى ۇستاپ، سۋرەتشى چاي سۋمياۋعا قولدارىنداعى مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىرعا سۋرەت سىزىپ بەرۋدى ٴوتىندى.

　　”قول شاتىردىڭ كەرمە شىبىعى بامبۋكتان جاسالعان، ونىڭ ۇزاق ٴومىر ٴسۇرۋ ٴارى ورگە ۇمتىلۋ دەگەن ٴمانى بار؛ جازىلعان قول شاتىردىڭ دوڭگەلەك ٴپىشىنى تاتۋلىقتىڭ، باقىتتىڭ سيمۆولى“. چاي سۋمياۋ، ٴبىر جاعىنان، مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىردىڭ تاريحي حيكاياسىن جانە مادەنيەت ٴمانىن تۇسىندىرسە، ٴبىر جاعىنان، مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىرعا سۋرەت سالدى. مايلى قاعازدان جاسالعان قول شاتىردا نوبايى تولىق مۋدان گۇلىنىڭ سۋرەتى كورىنگەندە، كوپشىلىك الاقايلاپ كەتتى. ”جۇڭگوشا سۋرەتتە بەينەلەنگەن وي ـ سەزىم اسا ادەمى ەكەن“، ـ دەدى قىرعىزستان ارابايەۆ مەملەكەتتىك داشۋەسى كۇڭزى ساباقحاناسىنىڭ وقۋشىسى ماراتبەك امانتۇر.

　　سول كۇنى، لاگەر مۇشەلەرىنە حاتكەرلىك ونەردى ايگىلەۋ ٴۇشىن، شاي ونەرى سارايى تاعى حاتكەر، ورنەك سالۋشى شۋە ليندى ۇسىنىس ەتتى. شۋە ليننىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى مىس جازباسىن، قاس تاسى جازباسىن قۇلاي ۇڭىلە زەرتتەپ ٴارى ٴداستۇرلى مىس جازبا حاتكەرلىگى، قاس تاسى ورنەگى سياقتى كوركەمونەر تاسىلدەرىن ورگانيكالى توعىستىرعاندىعىنان حاباردار بولعان لاگەر مۇشەلەرى كىتاپ قىستىرعىسىن الىپ شىعىپ، شۋە ليننىڭ ٴوزى ۇناتاتىن ٴسوز ـ سويلەمدەردى جازۋىن ٴوتىندى. ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“، ”بارلىق ٴىسىڭ وڭعا باسسىن“، ”جاقسى ۇيرەنىپ، كۇن سايىن العا باسايىق“ ...

　　حاجىم يگەنبەردىيەۆ قىرعىزستان جالالاباد مەملەكەتتىك داشۋەسى كۇڭزى شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى، حاتكەر مۇعالىمنىڭ جەتەكشىلىگىندە، حاجىم ٴوزىنىڭ جۇڭگوشا اتى ”گاۋ حان“ دەگەن جازۋدى جازىپ ەدى، ٴبىر شەتتە تۇرعان لاگەر مۇشەلەرى ەرىكسىزدەن ول ٴۇشىن شاپالاق سوقتى.

　　”بۇگىن جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ تارتىمدىلىعىن جاقىننان سەزىنىپ، اسەمدىكتىڭ الۋاندىعىن تەرەڭ سەزىندىك“. قىرعىزستان ارابايەۆ مەملەكەتتىك داشۋەسى كۇڭزى ساباقحاناسىنىڭ وقۋشىسى ايانا ريسكۇلوۆنا ەلىنە قايتقان سوڭ ٴوزىنىڭ ٴتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىن ٴتىپتى دە كوپ دوستارىنا جەتكىزەتىندىگىن ٴبىلدىردى.