انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى گاۋ فىڭ
ىرگەسى مىقتى بولسا، ٴوسىپ ـ وركەندەي الادى. تامىرى تەرەڭ بولسا، ماۋەسى باياندى بولادى.
بەينە بيىك اعاشتىڭ ٴوسىپ ـ ونگەندە تامىرى بارعان سايىن تەرەڭگە بويلاپ، بۇتاقتارى مەن جاپىراقتارى بارعان سايىن قاۋلاپ وسكەنى سياقتى، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ بارىسىندا كورىكتى شينجياڭدى اناعۇرلىم ويداعىداي قۇرۋ ٴۇشىن دە مىزعىماس بەرىك نەگىز قاجەت.
نەگىزدىك قۇرىلعىلار _ ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى. قازىر شينجياڭ ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەدەلدەتەتىن كەلەلى تاريحي ورايعا يە بولىپ وتىر، وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىن جەدەل ورناتۋ كەزەك كۇتتىرمەيدى.
بيىلعى اۆتونوميالى رايوننىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداماسىندا مىنالار العا قويىلدى: مۇقيات زەرتتەپ، جوسپارلاپ، ”10 توردى“ اتقارۋ جوباسىن جاساپ، شىعىسپەن تۇتاسىپ، باتىسقا شىعارۋدىڭ تەمىر جول تورىن، قاتىناۋعا قولايلى بولعان تاس جول تورىن، نەگىزگى جانە تارماق لەنيالار ۇلاسقان اۋە قاتىناسى تورىن، رەتتەۋ ـ مەڭگەرۋى پارمەندى سۋ يگىلىگى تورىن، ىشكى جاقتى قامداپ، سىرتپەن تۇتاساتىن ەلەكتر تورىن، قامتىمى كەڭ تابيعي گاز قۇبىرى تورىن، جوعارى ٴونىمدى، ىركىلىسسىز ساۋدا ـ زات اينالىم تورىن، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، جوعارى ٴونىمدى ەسەپتەۋ قۋاتى تورىن، شوعىرلى، قولايلى جەر استى قۇبىر تورىن، ەۆروپا _ ازياعا تۇتاسقان شەكارا اتتاعان توردى بەلسەنە تۇلعالاۋ كەرەك.
اۋەدەن جەر استىنا دەيىن، ىشكى جاقتا ىركىلىسسىز بولۋدان سىرتپەن تۇتاسۋعا دەيىن، ادام اينالىمىنان زات اينالىمىنا، ونان ينفورماتسيا اينالىمىنا دەيىن... ”10 تور“ كەشەندى، ستەرەولدى نەگىزدىك قۇرىلعى تورىن قالىپتاستىرىپ، ٴوندىرىس فاكتورلارىنىڭ اينالمالى قوزعالىس جاسايتىن ”تامىرىن“ ىركىلىسسىزدەندىرىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا تەرەڭ وزگەرىس الىپ كەلەدى.
ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا پارمەندى تىرەك ازىرلەيدى
”تور“ دەگەنىمىز نە؟ سوناۋ جاڭا تاس قۇرالدار داۋىرىندە ـ اق ادامدار ٴجىپ ٴتۇيىپ تورعا اينالدىرۋدى، تەرەڭ سۋدا بالىق اۋلاۋدى ۇيرەنىپ، جىپتەردى ٴوزارا ٴتۇيۋ ارقىلى جاڭا وندىرگىش كۇشتى جاراتتى. قوعامنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنا ىلەسە، ٴتۇرلى ايقاسپالى جۇيەلەر مەن ۇيىمدار جارىققا شىعىپ، ادامدار ونى ”تور“ دەپ اتادى، مىسالى، تەمىر جول تورى، اۆياتسيا تورى سياقتىلار ادامداردىڭ جانە زاتتاردىڭ قولايلى اعىلۋىن جەبەپ، گەومەتريالىق ەسەلىك سانعا اينالىپ ٴوندىرىس ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى. 20 ـ عاسىردا جارىققا شىققان ينتەرنەت ينفورماتسيا جەتكىزۋ مەن الماستىرۋ ونىمدىلىگىن بارىنشا جوعارىلاتىپ، اناعۇرلىم دامىعان وندىرگىش كۇش پەن اناعۇرلىم قولايلى تۇرمىس ٴتاسىلىن قالىپتاستىردى.
توراپتاندىرۋ + نەگىزدىك قۇرىلعى تورى دا وسىنداي، جول، كابەل، قۇبىر سياقتىلار ارقىلى قالا ـ قالاشىقتار مەن اۋىل ـ قىستاقتاردى، مەكەمە ـ ورىندار مەن وتباسىلارىن تۇتاستىرىپ، ٴتۇرلى ٴوندىرىس فاكتورلارىنىڭ اينالىم ونىمدىلىگىن بارىنشا جوعارىلاتىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىنا تىرەك بولدى.
شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، بايلىعى مول، نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىنىڭ كەمەلدەنۋى ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋى جونىنەن توتەنشە ماڭىزدى رول اتقارادى. سوڭعى جىلدارى، شينجياڭ نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىنىڭ اياق الىسىن جەدەلدەتتى، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىنا تىرەك بولاتىن شارت ـ جاعدايدا وزگەرىس تۋىلدى. تەمىر جول، تاس جول، حالىقتىق اۆياتسيا سياقتى قاتىناس جۇيەسى ”شينجياڭ ٴىشىن بايلانىستىرۋدى، شينجياڭعا كىرىپ ـ شىعۋدى تەزدەتۋدى“ نەگىزىنەن جۇزەگە اسىردى؛ ەلەكتر تورى ”ىشكى جاقتى قامدايتىن 4 اينالمالى تور، سىرتقا جەتكىزەتىن 4 ارنا“ سىندى نەگىزگى تور جۇلگەسىن قالىپتاستىردى؛ ٴبىر توپ تىرەكتى ينجەنەريالار، تىزگىندەۋ سيپاتتى سۋ يگىلىگى تورابى ينجەنەريالارى جەدەل سالىنىپ، ەكولوگيا، سۋارۋ، رەتتەۋ ـ ساقتاۋ، تاسقىننان ساقتانۋ، ەلەكتر تاراتۋ ٴبىر تۇلعالانعان سۋ يگىلىگى تورى العاشقى ادىمدا قالىپتاستى...
شينجياڭ وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىنىڭ ”10 تورىن“ قۇرۋدى تۇڭعىش رەت العا قويدى، بۇل بارلىق نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى بىرىكتىرۋ، قايتا قۇرۋ بولىپ، شينجياڭنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىنىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن جەبەيدى. ”10 تور“ ٴورىس جاعىندا اسپاننان جەر بەتىنە، ونان جەر استىنا دەيىنگى ستەرەولدانۋدى جۇزەگە اسىردى، يقۋات جاعىندا ادام اعىنى، زات اينالىمى، ينفورماتسيا اعىنى سياقتىلاردىڭ بايلانىسىن جۇزەگە اسىرىپ، توراپ ۇلگىسىندەگى نەگىزدىك قۇرىلعىلار ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىردى، بۇل ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىرەك بولاتىن جاڭاشا وندىرگىش كۇش.
”10 توردى“ بەلسەنە تۇلعالاۋ شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن قالاي جەبەيدى؟
نەگىزدىك قۇرىلعىلار حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامنىڭ دامۋىندا نەگىزدىك، نۇسقاۋشىلىق، ستراتەگيالىق، جەتەكشىلىك رول اتقارادى. توردى تۇتاستىرۋدى، توردى تولىقتاۋدى، تىزبەكتى كۇشەيتۋدى قۇرىلىس ٴتۇيىنى ەتىپ، توراپ ۇلگىسىندەگى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىن قۇرىپ، ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتىڭ، قوعامدىق ونىمدىلىكتىڭ، ەكولوگيالىق ونىمدىلىكتىڭ، حاۋىپسىزدىك ونىمدىلىگىنىڭ بىرلىگىن جۇزەگە اسىرىپ، شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن سەرپىمدىلىگىن ۇزدىكسىز كۇشەيتەدى.
نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى _ تۇراقتى مۇلىككە قارجى قوسۋداعى ٴتۇيىندى سالا، ”10 توردى“ جەدەل قۇرۋ ىشكى سۇرانىستى ونان ارى كەڭەيتىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن جەبەيدى. بيىل شينجياڭدا سۋ يگىلىگى، ەلەكتر قۋاتى، قاتىناس، ەنەرگيا سياقتى ٴبىر توپ كەلەلى نەگىزدىك قۇرىلعى نىساندارىنا قوسىلعان قارجى ۇزدىكسىز كوبەيىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا ”سارقىلماس“ قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى. بارعان سايىن كەمەلدەنگەن توراپتانعان نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسى ەكونوميكا فاكتورلارى اينالىمىنىڭ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن ارتتىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ سەرپىمدىلىگىن، ورنىقتىلىعىن جانە حاۋىپسىزدىگىن جوعارىلاتادى.
ٴداستۇرلى نەگىزگى قۇرىلىس سالاسىندا ورەنى جوعارىلاتۋمەن بىرگە، جاڭا نەگىزدىك قۇرىلىس تا ورنىقتى كۇش سالىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىنا ماڭىزدى ستراتەگيالىق تىرەك ازىرلەيدى. جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، جوعارى ٴونىمدى ەسەپتەۋ قۋاتى تورى قۇرىلىسىندا، شينجياڭنىڭ كوپتەگەن جەرى ەسەپتەۋ قۋاتى ورتالىعىن ورنالاستىرۋدى جەدەلدەتۋدە، سالىنىپ بولىپ ىسكە قوسىلعاننان كەيىن تۇيىندەردى جەلىگە، تىزبەكتەردى تورعا اينالدىرىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ سيفرلاندىرۋ، ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىن پارمەندى قامتاماسىز ەتىپ، وڭىرلىك ٴبىر تۇلعالانعان ەسەپتەۋ قۋاتى قىزمەت وتەۋ تۇعىرى مەن سيفرلى جىبەك جولىن قالىپتاستىرادى.
ەل ٴىشى، حالىقارا سىندى قوس اينالىم جاڭا دامۋ ارناسىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسادى
ەلىمىزدىڭ جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي جورىق جاساعان جاڭا دامۋ كەزەڭىنە وتۋىنە بايلانىستى، ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمىن نەگىزگى تۇلعا ەتكەن، ەل ٴىشى، حالىقارا سىندى قوس اينالىم ٴبىرىن ـ ٴبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلدى. ٴدال وسىنداي ساتتە، شينجياڭ دامۋدا ٴبىر وڭىرمەن شەكتەلىپ قالماي، قايتا ٴوزىنىڭ دامۋىن مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسىنا قىزمەت وتەيتىن جانە ونىمەن توعىستىراتىن ورىنعا قويۋ كەرەك.
بىلتىردان بەرى، پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس حالىق تۇرمىسىنا اناعۇرلىم تىعىز جاناسىپ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن اتقارۋ جوباسىن ارناۋلى شىعارىپ، مەملەكەتتىڭ جالپى جاعدايىنداعى شينجياڭنىڭ ”بەس ۇلكەن ستراتەگيالىق ورنىن“ تۇراقتاندىرىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن قولدايتىن ٴبىر قىدىرۋ ماڭىزدى شارالاردى العا قويىپ، كورىكتى شينجياڭدى اناعۇرلىم ويداعىداي قۇرۋعا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.
4 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى، بيىل الاتاۋ ساعاسى شەكارا وتكەلىنەن قاتىناعان جۇڭگو _ ەۆروپا (ورتا ازيا) كەزەكشى پويەزى 2016 كەزەككە جەتىپ، بىلتىرعىدان 17 كۇن بۇرىن 2000 كەزەكتەن استى. كەزەكتە الاتاۋ ساعاسى شەكارا وتكەلى ارقىلى قاتىنايتىن جۇڭگو _ ەۆروپا (ورتا ازيا) كەزەكشى پويەزدەرىنىڭ جەلىسى جيىنى 118گە جەتىپ، بۇكىل ەلدەگى 26 ولكەنى، اۆتونوميالى رايوندى، قالانى قامتىپ، گەرمانيا، پولشا، ۆەنگريا سياقتى 21 مەملەكەتكە جەتىپ، جالپى قاتىناعان جۇڭگو _ ەۆروپا كەزەكشى پويەزدەرىنىڭ سانى 37 مىڭنان استى.
”قوڭىراۋ ٴۇنى ٴشول دالادا سىڭعىر قاعىپ ەستىلەر، تۇيەلى كەرۋەن تورعىن ـ تورقانى انشيگە تاسىپ جەتكىزەر“. مىڭداعان جىلداردان بەرى، بايىرعى جىبەك جولىندا ساۋدا كەرۋەندەرىنىڭ، ەلشىلەردىڭ اياعى ۇزىلمەي، جۇڭگونىڭ ورتا ازيامەن، باتىس ازيامەن، ٴتىپتى، ەۆروپا ەلدەرىمەن بولعان ساۋدا بارىس ـ كەلىسىنىڭ، گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستىڭ كوپىرىن سالدى. بۇگىنگى تاڭدا، بۇرىنعى كەرۋەن قوڭىراۋىنىڭ ورنىن تەمىر جولدىڭ زىمىراعان ٴۇنى باسىپ، شينجياڭنان وتەتىن جۇڭگو _ ەۆروپا (ورتا ازيا) كەزەكشى پويەزدەرى ازيا _ ەۆروپا قۇرلىعىنداعى ەلدەر اراسىنداعى تاۋار ساۋداسىن اناعۇرلىم قولايلى تۇتاستىردى.
شينجياڭعا كىرىپ ـ شىعاتىن سولتۇستىك، ورتا، وڭتۇستىك سىندى 3 ۇلكەن ارنا شينجياڭدى ەل ىشىندەگى باسقا ولكەلەرمەن تىعىز بايلانىستىردى، جۇڭگو _ ەۆروپا (ورتا ازيا) كەزەكشى پويەزى، حالىقارالىق تاس جول تاسىمال جۇيەسى ەۆروپا _ ازيانى تۇتاستىرىپ، شينجياڭنىڭ ازيا _ ەۆروپا التىن ارناسى جانە باتىسقا ەسىك اشۋداعى الدىڭعى شەبى بولعان ورنى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندى.
شينجياڭ _ بۇكىل ەلدىڭ ەنەرگيا بايلىعىن ستراتەگيالىق قامتاماسىزداندىرۋ بازاسى. شينجياڭنىڭ تازا ەلەكتر ەنەرگياسىن ەل ىشىندەگى باسقا ولكەلەرگە جەتكىزۋ ٴارى مەملەكەتتى ەنەرگيامەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەلەلى جاعدايىنا قىزمەت وتەگەندىك ٴارى شينجياڭنىڭ ەنەرگيا بايلىعى باسىمدىعىن ەكونوميكا باسىمدىعىنا اينالدىرۋدى ىلگەرىلەتكەندىك.
قازىر شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋدەگى 3 ـ توتە ارنا _ قۇمىل _ چۇڭچيڭ ±800 كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك جەتكىزۋ ينجەنەرياسى جەدەل سالىنۋ ۇستىندە. بۇل مەملەكەتتىڭ ”14 ـ بەسجىلدىق“ دامۋ جوباسىندا بەلگىلەنگەن 102 كەلەلى ينجەنەريانىڭ ٴبىرى، سالىنىپ بولعاننان كەيىن شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ كولەمى 33 ميلليون كيلوۆاتتان اسادى.
ىشكى جاقتى قامداپ، سىرتپەن تۇتاساتىن ەلەكتر قۋاتى تورىن قۇرۋ _ شينجياڭ جوسپارلاپ اتقارعان وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسى بولعان ”10 توردىڭ“ ٴبىرى. ”14 ـ بەسجىلدىقتىڭ“ سوڭىنا بارعاندا، شينجياڭدا ”ىشكى جاقتى قامدايتىن 7 اينالمالى تور، سىرتقا جەتكىزەتىن 6 ارنا“ سىندى ەلەكتر تورىنىڭ نەگىزگى تور قالىبى جاعدايى قالىپتاسادى.
شينجياڭنىڭ قابىلەتىن ساۋلەلەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ قاجەتىنە قىزمەت ەتۋ 25 ميلليون تيانشان پەرزەنتتەرىنىڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزاماندانعان شينجياڭ امالياتىن ىلگەرىلەتۋىنىڭ شىعار تۇيىنىنە اينالدى.
كەزىندە ەل ىشىندەگى باسقا ولكە، اۆتونوميالى رايون، قالالارمەن تۇتاساتىن جولدار جالاڭ، ارالىعى الىس بولعاندىقتان، شينجياڭ شالعايدا، تۇيىقتالىپ قالعانداي بولىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولدى. بۇگىنگى تاڭدا، وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىنىڭ ”10 تورىن“ بەلسەنە قالىپتاستىرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ۇلاسۋ، تۇتاسۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ شينجياڭنىڭ جوعارى دەڭگەيدە ىشكە، سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتكەن بەلسەندى ىسكەرلىگىن ايگىلەدى، شينجياڭنىڭ دامۋىن مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسىمەن توعىستىرعان، مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسىنا قىزمەت وتەيتىن تىلەگىن ايگىلەدى.
دامۋ جەتىستىكتەرىنەن حالىق تۇرمىسىن اناعۇرلىم كوپ يگىلىكتەندىرەدى
1955 ـ جىلى، كەريا اۋدانىنىڭ ديقانى قۇربان تۇلىم 100 جىڭنان استام نان دايىنداپ، ەسەككە ٴمىنىپ بەيجيڭگە بارىپ ٴتوراعا ماۋ زىدۇڭدى كورىپ كەلمەكشى بولعان. 2020 ـ جىلى، قۇربان اتايدىڭ اۋىلىندا كەريا ۋانفاڭ اۋەجايى سالىندى ٴارى ۇشاق قاتىنادى. 2023 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، بۇل اۋەجاي 7 اۋە لەنياسىن اشىپ، شاڭحاي، گۋاڭجوۋ، شىنجىن، ٴۇرىمجى، حوتان، كورلا، قاشقار سياقتى شينجياڭنىڭ ٴىشى ـ سىرتىنداعى قالالارعا جەتىپ، جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسىنا جانە اۋدان كولەمىندەگى ەرەكشەلىككە يە اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋىنا بارىنشا قولايلىلىق جاسالدى.
قازىر شينجياڭدا 25 اۋەجاي ىسكە قوسىلدى، حالىقتىق اۆياتسيا كاسىبى ”نەگىزگى جەلى مەن تارماق جەلى تۇتاسقان، تۇتاس تور بايلانىسقان“ اۆياتسيا تورى قۇرىلىسىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسىنا اناعۇرلىم قولايلىلىق تۋدىردى.
قاتىناس، ٴجۇرىس ـ تۇرىس، حاۋىپسىز اۋىز سۋ، ەلەكترمەن قامداۋ... حالىقتىڭ تۇرمىسىنىڭ قۇت ـ ىرىسىنا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن وسى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ونىمدەرىنىڭ ٴبارى نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ۇزدىكسىز كەمەلدەنۋىنە سۇيەنەدى. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ اياق الىسىنىڭ ىلگەرىلەۋىنە بايلانىستى، بۇقارانىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتى وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىنىڭ تىرەك بولۋىنان تىپتەن قول ۇزە المايدى. وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىنىڭ ”10 تورىن“ بەلسەنە قۇرۋ ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ وسى زامانعى وركەنيەتتى تۇرمىس، ٴوندىرىس قاجەتىن پارمەندى قامتاماسىز ەتەدى.
اس _ ادامنىڭ ارقاۋى. اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىسى حالىق بۇقاراسىنىڭ ”استىعىنا“، ”كوجە قاتىعىنا“ سايادى، بۇل ناعىز حالىق تۇرمىسى شارۋاشىلىعى. سۋ بايلىعىنىڭ تەجەمى _ شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىندەگى ەڭ شەشۋشى تەجەۋشى فاكتور، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى سۋارۋدى قامتاماسىزداندىرۋدى سۋ بايلىعىنان عىلمي، ۇيلەسىمدى پايدالانۋ، قورعاۋ مەحانيزمىنىڭ ماڭداي الدى مىندەتى ەتىپ، رەتتەۋ ـ مەڭگەرۋى پارمەندى بولعان سۋ يگىلىگى تورىن بەلسەنە قۇرۋ بارىسىندا بۇنى شەشتى.
قازىر شينجياڭدا الۋان ٴتۇرلى 641 سۋ قويماسى (بيڭتۋاندى قامتيدى) سالىنىپ، نەگىزگى، تارماق، كۇرە 3 دارەجەلى توعاننىڭ جالپى ۇزىندىعى 125 مىڭ 400 كيلومەترگە جەتىپ، سۋ يگىلىگى نەگىزدىك قۇرىلعىلارىنداعى ولقىلىقتار بىرتىندەپ تولىقتانۋدا. 2023 ـ جىلى شينجياڭنىڭ سۋارمالى سۋدان پايدالانۋ كوەففيتسەنتى 0.575كە جەتىپ، 2022 ـ جىلداعىدان 0.002 جوعارىلادى. تەك وسى ٴبىر ٴتۇردىڭ وزىنەن جىلىنا ۇنەمدەلگەن سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋ بايلىعى 100 ميلليون تەكشەمەتردەن استى، مۇنىمەن شامامەن 120 مىڭ توننا استىق وندىرۋگە بولادى.
وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسى شينجياڭداعى ٴار ۇلت بۇقاراسىنا باقىت جاراتۋمەن بىرگە، بۇكىل ەلدىڭ حالىق تۇرمىسى قاجەتىن قامتاماسىز ەتۋگە دە ۇلەس قوستى.
شينجياڭ كەڭ كولەمدى تابيعي گاز قۇبىر تورىن بەلسەنە قۇرىپ، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭ تابيعي گاز ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ قۇبىرىن كەڭەيتىپ سالۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋدا، بۇل 24 اۋدان، قالاداعى جانە شينجياڭ ٴوندىرىس ـ قۇرىلىس بيڭتۋانىنداعى 52 تۋان ـ الاڭداعى 11 ميلليون حالىقتى يگىلىككە كەنەلتەدى. سالىنىپ جاتقان گازدى باتىستان شىعىسقا جەتكىزۋ 4 ـ لەنياسى ينجەنەرياسى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن، گازدى باتىستان شىعىسقا جەتكىزۋ قۇبىر جۇيەسىنىڭ جىلدىق جەتكىزۋ قۋاتى 100 ميلليارد تەكشەمەترگە جەتەدى. 2023 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، گازدى باتىستان شىعىسقا جەتكىزۋ بويىنشا جالپى گاز جەتكىزۋ مولشەرى 830 ميلليارد تەكشەمەتردەن اسىپ، 400دەن استام قالاعا، 3000نان استام ٴىرى، ورتاشا كاسىپورىنعا جانە 500 ميلليونعا جۋىق حالىققا تيىمدىلىك جاساپ، ەلىمىزدىڭ ەنەرگيا قۇرىلىمىن رەتتەۋدە ماڭىزدى رول اتقاردى.
بۇل قازىر ەڭبەك ەتىپ، پايداسىن بولاشاقتا كورەتىن ٴىس. شينجياڭ وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسىنىڭ ”10 تورىن“ تۇلعالاپ، مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق سۇرانىسىنا قىزمەت وتەۋگە كۇش ۇستەپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرىپ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جاقسارتۋعا كۇش قوسادى.
