انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاڭ شياۋمي
تىرشىلىك جاندانعان ٴساۋىر ايىندا ورىك گۇلى، المۇرت گۇلى، شابدالى گۇلى، اق ماقسارى گۇلى، جەر شيە گۇلى سياقتىلار ىركەس ـ تىركەس اشىلىپ، شوق ـ شوق ادەمى گۇلدەردىڭ حوش ٴيىسى اڭقىپ، كورىكتى كوكتەم كارتيناسى جايىلىپ، شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندە گۇل تاماشالاۋ ورلەۋى كوتەرىلدى.
كۇنەس اۋدانى نارات ورىك گۇلى اڭعارى كورىنىس وڭىرىندە ورىك گۇلى قۇلپىرىپ، قويۋ كوكتەم لەبى ەسىپ، سوڭعى جىلداردا شينجياڭ ىشىندەگى گۇل تاماشالاۋدا قىزۋ قارسى الىناتىن جەلىگە اينالدى. كۇلىمدەگەن كۇن شۋاعىندا ساياحاتشىلار كورىنىس تاماشالاپ حوش يىستەن ٴلاززات الىپ، سۋرەتكە ٴتۇسىپ ەستەلىك قالدىرىپ، كوكتەم كوركى كوز تارتقان تاۋلى القاپپەن قاۋىشتى. ”بيىل گۇلدەر تاماشا اشىلىپ، گۇل تاماشالايتىن ’قۇتتى جىل‘ بولدى.“ 4 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى كۇنەس اۋدانى مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو ـ تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسىنىڭ باستىعى ليۋ باڭ بىلاي دەدى: ورىك گۇلى اڭعارى كورىنىس ٴوڭىرى گۇلدەر قۇلپىرعان مەزگىلگە اياق باستى، مەجەمەن 4 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنىنىڭ الدى ـ ارتىنا دەيىن جالعاسادى، ەڭ تاماشا كەز جەتتى.
كوكتەم سامالى گۇلدەردىڭ حوش ٴيىسىن تاراتىپ، كوكتەم جاڭبىرى قىستان قالعان شاڭ ـ توزاڭدى باستى. وسى بىرنەشە كۇندە نارات كورىنىس وڭىرىندەگى اق ماقسارى گۇلى ەڭ جاقسى گۇل تاماشالاۋ مەزگىلىنە ٴوتتى. نارات كورىنىس ٴوڭىرى ساياحاتتى دامىتۋ، باسقارۋ مەكەمەسى ٴوندىرۋ ـ ساتۋ ورتالىعى جاڭا مەديا ٴبولىمىنىڭ جاۋاپتىسى ما دىجۇن بىلاي دەدى: ”مەجەمەن 4 ـ ايدىڭ ورتا شەنىندە كورىنىس وڭىرىندەگى اق ماقسارى گۇلى كەڭ كولەمدە قۇلپىرا اشىلادى، 4 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنىنىڭ الدى ـ ارتىندا التاي جارىقگۇلى، باقباق سياقتىلار ىركەس ـ تىركەس اشىلادى“.
تاياۋدا كورلا قالاسىنداعى المۇرت گۇلى تۇگەل قۇلپىردى، اۋات اۋىلىنداعى 10 مىڭ مۋلىق المۇرت گۇلى دە اشىلدى، مەجەمەن 4 ـ ايدىڭ 13 ـ كۇنىنىڭ الدى ـ ارتىندا قۇلپىرۋ مەزگىلىنە وتەدى. شىحىزى قالاسىنداعى شابدالى گۇلى اشىلۋعا تاياپ تۇر، اۋا تەمپەراتۋراسى جوعارى، كۇننىڭ ٴتۇسۋى ۇزاق جەرلەردە جەر شيە گۇلى شەشەك اتا باستادى.
جەر ـ جەر گۇلدى دانەكەر ەتە وتىرىپ ”گۇل تاماشالاۋ شارۋاشىلىعىن“ جانداندىرىپ، مەرەكە جانە باي مازمۇندى نەگىزگى تاقىرىپتىق مادەنيەت ـ ساياحات قيمىلدارى ارقىلى جەرگىلىكتى ورىننىڭ تابيعي كوركەم كورىنىسى، حالىقتىق سالت ـ سانا مادەنيەتى سياقتى ساياحات بايلىعىن ساياحاتشىلارعا تولىعىمەن كورسەتتى.
ورىك گۇلى ساياحات ماۋسىمىن ارقاۋ ەتكەن كۇنەس اۋدانى تۇزدە تۇنەۋ، كۋايشان، ٴان ـ ٴبي، ونەر كورسەتۋ سياقتى قيمىلداردى ۇسىندى. كورىنىس ٴوڭىرى ٴوزارا بىرلەسە قيمىلداپ، ورىك گۇلى اڭعارى كورىنىس وڭىرىنەن نارات كورىنىس وڭىرىنە دەيىنگى توتە كولىك جەلىسىن اشتى، 4 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنىنەن بۇرىن ساياحاتشىلار نارات ورىك گۇلى اڭعارى كورىنىس ٴوڭىرىنىڭ ەسىك بەلەتىن، نارات اۋەجايىندا قونۋ انىقتاماسىن الا ٴجۇرىپ، نارات كورىنىس وڭىرىندە ساياحاتتاسا ەسىك بەلەتىن جارتى باعامەن الۋ تيىمدىلىگىنەن يگىلىكتەنەدى.
بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ المۇرت گۇلىن ارقاۋ ەتكەن جەلىلەس مادەنيەت ـ ساياحات قيمىلى 4 ـ ايدىڭ ورتا، اياق شەنىندە باستالادى، جەرگىلىكتى ورىن ”المۇرت گۇلى قۇلپىرعاندا كوكتەم كەلگەنىن جىرلايمىز“ اتتى جۇڭحۋانىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتى وتاندىق ٴىلىم كلاسسيكتەرىن اندەتە وقۋ، حالىقتىق اۋەن كورمەلىك قويىلىمى، ۆەلوسيپەد ٴمىنۋ، فوتو سۋرەت ٴتۇسىرۋ جارىسى سياقتى نەگىزگى تاقىرىپتىق قيمىلداردى وتكىزەدى. بيىل جەرگىلىكتى ورىن گۇل تاماشالاۋ جەلىسىن جانە ونىمدەرىن بايىتىپ، گۇل تاماشالاۋدىڭ 4 نەگىزگى تاقىرىپتىق جەلىسىن، كوكتەمدە المۇرت گۇلىن تاماشالاۋ ماۋسىمى ساياحاتىنىڭ 6 ٴتۇرلى ٴونىمىن ۇسىندى.
شىحىزى قالاسىنىڭ مادەنيەت ـ ساياحات تاراۋلارى مەجەمەن 4 ـ ايدىڭ سوڭعى شەنىندە گۇل تاماشالاۋ مەرەكە قيمىلدارىن وتكىزەدى، سول كەزدە تاۋيە مۋزيكا ساۋىعى، مانتاۋلين بازارى، دالالىق باسەكە جارىسى، ”گۇلدەي جايناپ بوي تۇزەۋ“ اتتى حانفۋ كيىمىن سەزىنۋ، شابدالى نىشانىن جاساپ باقىت تىلەۋ سياقتى قيمىلدار بولادى. شىحىزى جياڭجۇنشان لياۋجياڭ ەكولوگيالىق باقشاسى تۇڭعىش كەزەكتى ەلەكتروندى ”شيە“ فەستيۆالىن تۇلعالاپ، اسىل ىزدەۋ، باقىت تىلەۋ، ارالاپ ساياحاتتاۋ، ٴان ـ ٴبي سياقتى جەلىلەس قيمىلدار وتكىزىپ، كوپشىلىكتى گۇل تەڭىزى مەن مۋزيكا ىشىندە كوكتەمدى سەزىنۋگە ۇسىنىس ەتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
”بيىل ٴبىز تاۋيۋان ساياحات وڭىرىندە ’جاس قالا گۇلى جولى‘، ’تاۋيۋانداعى قيالداعىداي گۇل جولى‘ سىندى ەكى نەگىزگى تاقىرىپتىق جاياۋلار جولىن تۇلعالادىق، اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ جاياۋ ٴجۇرۋ سپورتىنا ات سالىسىپ، ۇلى تابيعاتتىڭ كوركەمدىگىن سەزىنۋىن ٴۇمىت ەتەمىز“. شىحىزى قالاسى مادەنيەت ـ ساياحات قارجى قوسۋ توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴماجىلىس ـ كورمە جوسپارلاۋعا جاۋاپتىسى ياڭ يەشۇي بىلاي دەدى: كوپشىلىكتىڭ گۇل تەڭىزىنە قادام تاستاپ، گۇلدىڭ حوش يىسىنەن ٴلاززات الىپ، ادەمى سۋرەتكە ٴتۇسىپ، شينجياڭنىڭ جانعا جايلى كوكتەمىن بارىنشا سەزىنۋىن قارسى الامىز.
