انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴابيبا
”تۇڭ گۇيفىن بالالاردى ەرەكشە جاقسى كورەدى، تۇشپارا تۇيسە بولدى ولارعا ىلعي نەشە ٴتۇرلى قيما دايىندايدى. ول دايىنداعان قيما وتە ٴدامدى، مەنى قامىردى جۇقا دا، قالىڭ دا قىلماي جاقسى جاياسىڭ دەپ ماقتايدى، سوندىقتان تۇشپارا جەيتىن بولساق بولدى مەن قامىردى تالاسا جايامىن“... ٴار جولى وسىنداي قىزىقتى جەرلەرىن جازعاندا بۇايشىحان قول تەلەفونىن الىپ، تۇڭ گۇيفىنمەن بەينە ەكراندا سويلەسىپ، سول تاماشا ساتتەردى بىرگە ەسكە الادى.
ۇرىمجىدە تۇراتىن بۇايشىحان بيىل 67 جاستا، بالالارىنا ەستەمە قالدىرۋ ٴۇشىن، 2022 ـ جىلدان باستاپ ول ەستەلىك جازۋدى باستاعان. ال ەستەلىكتە ٴالسىن ـ ٴالى ايتىلىپ وتىرعان تۇڭ گۇيفىن ونىڭ ومىرلىك دوسى ٴارى وعان ەڭ تەرەڭ اسەر قالدىرعان ادام.
”تۇڭ گۇيفىن ەكەۋىمىز دە اسكەريلەر وتباسىنداعىلارمىز، ٴبىز 1982 ـ جىلى كوكتوعاي اۋدانىندا تانىسقانبىز. سول كەزدەرى ول جاڭادان كەلگەن، مەنىمەن اڭگىمەلەسكەندى جاقسى كورەتىن. بۇيرىقشا، 1984 ـ جىلى ەكەۋىمىز تاعى دا ٴبىر مەكەمەگە بولىندىك.“ 3 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى بۇايشىحان تىلشىمەن سۇحباتتاسقاندا، وسىناۋ تاماشا ساتتەرىن تىلشىمەن ٴبولىستى. انە سودان باستاپ ەكەۋىنىڭ جۇپتارى جازىلماي، ەكى وتباسى دا تۋىستارداي بولىپ كەتتى، بۇگىنگى كۇندە بۇل دوستىققا 40 جىلدان استى.
”جاس كەزدەرىمىزدە باسقالاردىڭ بارلىعى قىشى مايىمەن تاماق ىستەيتىن، ال ٴبىزدىڭ وتباسىمىز كۇنجۇت مايىن ىستەتەتىنبىز. تۇڭ گۇيفىن ٴار جولى حىنانداعى اۋىلىنان قايتىپ كەلگەندە، جۇگى قانشالىقتى اۋىر بولسا دا، ەكى كۇبى كۇنجۇت مايىن الىپ كەلۋدى مۇلدە ۇمىتپايتىن“، ـ دەدى بۇايشىحان. ارينە، شينجياڭنان جولعا شىققاندا تۇڭ گۇيفىننىڭ جۇگىنە دە بۇايشىحان دايىنداپ قويعان قۇرعاق جەمىستەر تولتىرا سالىناتىن.
”ول كەزدەرى ۇلىم تەنتەك، ۇنەمى ساباقتان قاشاتىن، تابا الماي ىزدەپ جۇرەتىنمىن. بالالاردىڭ اكەسىنىڭ قىزمەتى قاربالاس ٴارى قاتال بولعاندىقتان، وعان ايتۋعا باتىنا الماي، جالعىز ٴوزىم جان ـ جاقتان ىزدەۋشى ەدىم“. بۇايشىحان بىلاي دەدى: ”وسى كەزدە تۇڭ گۇيفىن مەن جولداسى دۇڭ جيشيان ماعان كومەكتەسىپ بىرگە ىزدەيتىن، بالانى ىزدەپ تاپقاننان كەيىن تاعى وعان ساباق پىسىقتاتىپ، وعان ٴجون ـ جوسىن ايتاتىن. انە سودان باستاپ مەنىڭ قيقار ۇلىم وزگەرە باستادى، اقىل دا كىردى، قازىر اسكەري ادام بولدى“.
وسىنداي تاماشا ساتتەردىڭ بارلىعى بۇايشىحاننىڭ ەستەلىگىندە، ٴاربىر كىشكەنتاي ىستەردىڭ ۋاقىتىنا، ورنىنا دەيىن اپ ـ انىق ەستەلىككە الىنعان. مىسالى، 1984 ـ جىلدىڭ قىسىندا ونىڭ كەنەتتەن ٴوتى قابىنىپ شۇعىل بالنيتساعا جاتادى، جولداسى قوسىندا مىندەت اتقارىپ جاتقاندىقتان ۇيگە قايتا المايدى، تۇڭ گۇيفىن ونىڭ 3 بالاسىن تۇگەلدەي ۇيىنە اكەلىپ ٴوزى قارايلاسادى. مىسالى، 1985 ـ جىلدىڭ جازىندا ەكى وتباسىنداعىلار بۇايشىحاننىڭ ۇيىندە باس قوسىپ تاماقتانادى، تۇڭ گۇيفىن ونىڭ اتلاس كويلەگىن، دوپپاسىن كيىپ، ەكەۋى بىرگە سۋرەتكە تۇسەدى. مىسالى، 1987 ـ جىلى جولداسى ٴيۇسۇپ سىمايىلدىڭ ۇرىمجىگە اۋىسىپ كەلىپ قىزمەت ىستەيتىنىن بىلگەندە، ايىرىلىسۋعا شىداماعان بۇايشىحان تۇڭ گۇيفىننىڭ ۇيىنە جۇگىرىپ بارىپ، ونى قۇشاقتاپ جىلاعاندا، كوپشىلىك بىرەر ٴىس بولعان ەكەن دەپ شوشىپ قالادى...
”جاسىم ۇلعايىپ قالدى، كوپ ىستەر ەسىمدە قالماپتى، الايدا تۇڭ گۇيفىن ەكەۋىمىزدىڭ ارامىزداعى ۇلكەن ـ كىشى ىستەردىڭ بارلىعى انىق ەسىمدە، بەينە كەشە عانا بولعان ٴتارىزدى“، ـ دەدى بۇايشىحان.
بۇايشىحان وتباسى ۇرىمجىگە كوشىپ كەلگەننەن كەيىن، ەكى وتباسىنىڭ دوستىعى ونان ارى بەكەمدەلە تۇسەدى. ٴار اپتادا، ٴسوز جوق، تەلەفون بەرۋدى ايتپاعاندا، بالالار قىستىق، جازدىق دەمالىسقا تاراسا بولدى، ول، ٴسوزسىز، كوكتوعايعا قايتىپ جاقسى دوسىمەن كەزدەسەدى. ”سول جىلداردا التىن جۇزىك تاعۋ سانگە اينالعان ـ دى، مەن وتە جاقسى كورسەم دە ساتىپ المادىم. تۇڭ گۇيفىن مەنىڭ نە ويلاعانىمدى بىلگەندەي باسقالاردان ماعان ٴبىر التىن جۇزىك بەرىپ جىبەرىپتى، مەن ٴارى قاتتى قۋاندىم، ٴارى اسەرلەندىم“. بۇايشىحان بىلاي دەدى: ”1988 ـ جىلدىڭ قىسىندا مەن ومىرىمدەگى تۇڭعىش التىن جۇزىككە يە بولدىم، مۇنى مەنىڭ ەڭ جاقسى دوسىم تۇڭ گۇيفىن ۇسىندى، ول جۇزىكتى مەن قازىرگە دەيىن قاستەرلەپ ساقتاپ كەلەمىن“.
جىلدار جىلجىپ ٴوتتى، بالالارى وتاۋ تىگىپ، تىرشىلىك قۇردى، ولاردىڭ سۇيىسپەنشىلىگى دە بارعان سايىن قويۋلاسا ٴتۇستى. كەيىن بۇايشىحاننىڭ جولداسىنىڭ ميى سالدانىپ توسەك تارتىپ جاتىپ قالعاندا، تۇڭ گۇيفىن وتباسىنداعىلار ۇنەمى كەلىپ امانداسىپ تۇردى. قىس كۇندەرى دۇڭ جيشيان يۇسۇپكە سەرىك بولىپ اڭگىمە دۇكەنىن قۇرسا، تۇڭ گۇيفىن مەن بۇايشىحان اس ۇيدە شاي ـ تاماق ازىرلەيدى؛ جاز كۇندەرى كوپشىلىك دوڭگەلەكتى ورىندىقتى يتەرىپ، يۇسۇپپەن بىرگە سىرتقا شىعىپ سەيىلدەيدى.
2022 ـ جىلى ٴيۇسۇپ قايتىس بولعاندا دۇڭ جيشيان قاتتى قايعىرىپ، ”بىرگە جۇرگەن قادىرمەندى دوسىم ـ اۋ، مۇمكىن بە سەن كەتكەندە قۇلازىماۋ. ٴوتىپ ەدىك ٴبىز بەينە اعا ـ باۋىرداي، جالعاستىرسىن وسىنى ۇرپاقتار ـ اي“ دەگەن ازالى ولەڭ جازدى. تۇڭ گۇيفىن بۇايشىحانعا تەلەفون جالعاپ: ”قورىقپا، قاسىڭدا ٴبىز بارمىز، بارلىق قيىندىقتى بىرگە كوتەرەمىز“، ـ دەيدى.
ٴدال وسى ٴسوز بۇايشىحاننىڭ قايراتتانا ٴومىر سۇرۋىنە قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى، قارت اپەكە ـ سىڭلىلەرى مەن بالالارىنىڭ جىگەرلەندىرۋىندە بۇايشىحان قايعىدان ارىلىپ، ارەدىك ۋاقىتتارىنان پايدالانىپ دوۋيىندا تىكە تاراتۋمەن اينالىستى، تىكە تاراتۋ بارىسىندا ٴوزىنىڭ وسى اڭگىمەلەرىن دە ايتا وتىراتىن بولدى.
2024 ـ جىلى كوكتەم مەرەكەسىندە ەكى وتباسىنداعىلار تاعى باس قوستى. ”بۇل جولى بالالاردىڭ ۇسىنىسىمەن بولدى“. بۇايشىحان كۇلىپ تۇرىپ بىلاي دەدى: ەكى وتباسىنداعى بالالار بىلدىرمەي اقىلداسىپ، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىندا باس قوسۋ ۇيىمداستىرىپتى، كوپشىلىك كونە سۋرەتتەردى اقتارىپ، بىرگە ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەپ، بىرگە توپتىق سۋرەتكە تۇستىك... سول دوستىق نەمەسە جاقىندىق بەينە ادەمى گۇلدەي حوش ٴيىسىن تاراتتى.
وسىنداي ٴبىر كورىنىس بۇايشىحاننىڭ كىشكەنتاي جيەن قىزى شيرىنراندونىڭ نازارىندا قالىپ، ىشتەي اسەرلەندىرگەن ەكەن، سونىمەن مۇنى قىسقا بەينەجازبا ەتىپ ٴتۇسىرىپ، ينتەرنەتكە جۇكتەپ، ”ناعاشى اپامنىڭ تاماشا تۇرمىسى“ دەپ ات قويىپتى. بەينەجازبالارداعى شاعىن اڭگىمەلەردى كورگەن سايتتاستار ىركەس ـ تىركەس ”ۇيىڭدەگىلەردى ۇناتىپ قالدىم“، ”كورىپ كوزىمە جاس الدىم، مۇنداي دوستىق ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسا ٴتۇسسىن“، ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعىنىڭ ۇلگىسى“ دەپ لەبىز قالدىردى، كوپتەگەن ادام تاعى لەبىز جازۋ اۋماعىنا وزدەرىنىڭ ٴار ۇلت دوستارىمەن ارالاسقان، ىشتەسكەن، توعىسقان اسەرلى حيكايالارىن بايانداپتى.
”سۇيىسپەنشىلىك بەينە شاراپ ىسپەتتى، ۋاقىت ۇزارعان سايىن قويۋلانا تۇسەدى“. بۇايشىحان ەستەلىگىنە وسىلاي دەپ جازدى. ونىڭ قاراۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا اپەكەلى ـ ٴسىڭلى ەكەۋىنىڭ دوستىعىنا 40 جىلدان اسىپتى، ال ونداعى اڭگىمەلەردى ٴبىر ەستەلىك داپتەرگە عانا سيدىرۋعا كەلمەيدى، ”وسى حيكايالارىمىزدى جازىپ قالدىرۋداعى ماقساتىم ۇرپاقتارىمىزدىڭ دا وسى دوستىقتى جالعاستىرىپ، وتباسى اسىلىنداي ۇرپاقتار بويى ۇلاستىرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.
