فينانس ەگىس جۇمىستارىن دەمەدى، ”نەگىزگى تىڭايتقىش“ جەتكىلىكتى بولدى
_ ”ەگىس ۋاقىتىن مىقتى يگەرىپ، كوكتەمگى ەگىسكە دايىندالۋ“ جەلىلەس حابارى (3)
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ران حۋ
جىل باسى كوكتەمدە، بارلىق سالا اۋىل شارۋاشىلىعىن نەگىز ەتەدى. قازىر شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرى كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسىن قاۋىرت جۇرگىزۋدە. فينانس قۇرىلىمدارى دا ەگىس ۋاقىتىن مىقتى يگەرىپ، استىق، ماي، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى جانە اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن ٴوندىرۋ، اينالىمعا سالۋ، وڭدەۋ سياقتى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ٴاربىر بۋىنىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ، ەگىمشىلىك ٴىرى وتباسىلارى، وتباسى ەگىس الاڭدارى، شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن كاسىپورىندار سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسى مەن قىزمەت وتەۋ تۇلعالارىنىڭ قارجى قاجەتىن ارقاۋ ەتىپ، سەنىمدى امانات ـ قارىز ۇسىنىلىمى سەرپىنىن ارتتىرىپ، فينانس ۇتىمدى شارالارىنىڭ اتىز باسىنا جەتكىزىلۋىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتتى.
تيانشان الابىندا فينانس ەگىس جۇمىستارىنا دەم بەرگەن كارتينالار كوكتەمگى ەگىنجايلاردا ايگىلەندى.
ىرىقتىلىقپەن قىزمەت وتەدى
قارىز اقشانىڭ دەر كەزىندە تولىق تياناقتاۋىنا شىنايـى كەپىلدىك ەتتى
كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنىڭ سەنىمدى امانات ـ قارىز اقشا سۇرانىسى كەڭ، ۋاقىت تىعىز بولۋداي ەرەكشەلىگىنە مەڭزەس، شينجياڭنىڭ فينانس قۇرىلىمدارى الدىن الا ورنالاستىرۋ جاساپ، كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسى قارىز اقشاسىن تەكسەرۋ، تەكسەرىپ بەكىتۋ ٴتارتىبىن ساپالىلاندىرىپ، كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى قارجىسىن دايىنداۋدى جەدەلدەتتى.
بۇكىل شينجياڭنىڭ بيىلعى كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى قىزمەتىنىڭ تارتىپپەن ورىستەتىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ٴۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋ بانكەسى شينجياڭ بولىمشە بانكەسى ساياساتتىق فينانس باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، بىلتىر 9 ـ ايدا بيىلعى كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى سەنىمدى امانات ـ قارىز قىزمەتىن ورنالاستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىسى قۇرال ـ جابدىقتارى، اۋىل ـ قىستاق جەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسى سياقتى شەشۋشى فاكتورلاردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، تۇقىم، حيميالىق تىڭايتقىش ٴوندىرىسى، ەگىنجاي سۋ يگىلىگى، جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى سياقتى سالالارعا سەنىمدى امانات ـ قارىز اقشا بەرۋ سەرپىنىن ارتتىردى.
بيىلعى كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنا قىزمەت وتەۋدە ٴارقايسى فينانس قۇرىلىمدارى ىرىقتى تۇردە اتتانىسقا كەلىپ، ”كۇتىپ وتىرۋدان” “ارالاپ جۇرۋگە“ قاراي بۇرىلىس جاسادى. اۋىل شارۋاشىلىق بانكەسىنىڭ شينجياڭ بولىمشە بانكەسى، پوچتا امانات بانكەسىنىڭ شينجياڭ بولىمشە بانكەسى، شينجياڭ اۋىل ـ قىستاق امانات ـ قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسكەن كووپەراتيۆى سياقتى فينانس قۇرىلىمدارى كوكتەمگى ەگىسكە قىزمەت وتەۋ ۇجىمىن قۇرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن كاسىپورىنداردى جانە شارۋا وتباسىلارىن ارالاپ، ولاردىڭ كوكتەمگى ەگىس قارجىسى قاجەتىن اداقتاپ تەكسەرىپ، كوكتەمگى ەگىس امانات ـ قارىز اقشا كولەمىن الدىمەن قامتاماسىز ەتتى.
قارىز اقشا الۋدى ٴوتىنىش ەتۋ مولشەرىنىڭ شۇعىل ارتۋىنا مەڭزەس، اۋىل شارۋاشىلىق بانكەسىنىڭ شينجياڭ بولىمشە بانكەسى ”ەرتە“، ”تەز“ بولۋعا بىردەي ٴمان بەرىپ، امانات ـ قارىز اقشا بەرۋگە قىزمەت وتەۋ جاسىل ارناسىن اشىپ، تەكسەرىپ بەكىتۋ ٴتارتىبىن ىقشامداپ، جۇمىس ٴبىتىرۋ، تەكسەرىپ بەكىتۋ، قارىز اقشا بەرۋ ”ۇشەۋىن الدىمەن ٴبىتىرۋدى“ جۇزەگە اسىرىپ، قارىز اقشانىڭ دەر كەزىندە تولىق تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى قارجىسىنىڭ ”ۋاقىت قىسقا، ٴجيى، شۇعىل“ بولۋ قاجەتىن جاپپاي قاناعاتتاندىردى.
اقتاۋ اۋدانىنداعى ديقان زۇنۇن يمىن 530 مۋ جەرگە ٴبيداي جانە ماقتا ەكتى، اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسى قۇرال ـ جابدىقتارىن ساتىپ الۋىنا اينالىمدىق قارجى قاجەت بولدى، جۋىقتا ول اۋىل شارۋاشىلىعى بانكەسىنىڭ الاقانداعى بانكەسى ارقىلى 200 مىڭ يۋاندىق ”اۋىل شارۋاشىلىعىنا تيىمدىلىك جاساۋ e قارىز اقشاسىن“ ٴوتىنىش ەتتى. ”15 مينۋتقا جەتپەي ـ اق قارىز اقشا ەسەپكە كىردى، تەز دە قولايلى ەكەن“، ـ دەدى زۇنۇن يمىن، ـ ”وسى قارىز اقشا بولعان سوڭ، بيىل كىرىستى ارتتىرۋ سەنىمىم اناعۇرلىم كۇشەيدى“.
نازاردى تۇيىنگە شوعىرلاندىردى
ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ٴوندىرىس قاجەتىن قاناعاتتاندىردى
جەرگىلىكتى ورىننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا، اۋىل ـ قىستاققا، شارۋالارعا قىزمەت وتەيتىن اۋىل ـ قىستاق فينانسىنىڭ نەگىزگى قوسىنى رەتىندە، شينجياڭ اۋىل ـ قىستاق امانات ـ قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسكەن كووپەراتيۆى بيىلعى كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى امانات ـ قارىز اقشا بەرۋ قىزمەتىندە نازاردى ”سەگىز ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىنا“ شوعىرلاندىرىپ، استىق، ماي، ماقتا جانە توقىماشىلىق، كيىم ـ كەشەك، جاسىل، ورگانيكالى جەمىس ـ جيدەك، كوكونىس، ساپالى مال شارۋاشىلىق ونىمدەرى سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن كاسىپ سالاسى شوعىرى قۇرىلىسىن ارقاۋ ەتىپ، استىق، ماقتا، جەمىس ـ جيدەك، مال، ەرەكشە كاسىپ سالاسى ورنالاسىمى بويىنشا، ٴارقايسى ايماق، وبلىس، قالانىڭ جانە اۋدان كولەمىندەگى كاسىپ سالاسى ەرەكشەلىگىن ارقاۋ ەتىپ، فينانستىق قىزمەت وتەۋ جوباسىن جاساپ، تاپسىرىستىق فينانس ونىمدەرى مەن فينانستىق قىزمەت وتەۋ ۇلگىسىن ازىرلەپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ وڭدەۋ، ساقتاۋ، ساتۋ سياقتى بۋىندارىن قارىز اقشامەن قولداۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، ەرەكشە كاسىپ سالاسىنىڭ كوپ نەگىزدى، دارالانعان فينانس قىزمەت قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ دامۋىن، زورايۋىن بار كۇشپەن قولدايدى.
بيىل شينجياڭنىڭ كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسىنىڭ فينانس قاجەتىندە الۋان تۇرلىلەنۋ جاعدايى جارىققا شىقتى، بۇل فينانس قۇرىلىمدارىنان ونىمدەرىنىڭ ٴتۇرىن مولايتۋدى، قىزمەت وتەۋدىڭ دالمە ـ دالدىگىن كۇشەيتۋدى قاجەت ەتەدى. عىلىم ـ تەحنيكانىڭ قۋات ۇستەۋى، سيفرلانعان ٴتاسىل فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ الۋان تۇرلىلەنگەن كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنا قىزمەت وتەۋ قاجەتىن دالمە ـ ٴدال قاناعاتتاندىرۋىنىڭ ماڭىزدى تۇتقاسىنا اينالدى.
پوچتا امانات بانكەسىنىڭ شينجياڭ بولىمشە بانكەسىن مىسالعا الساق، بيىلعى كوكتەمگى ەگىس كەزىندە بۇل بانكە دامۋ دەڭگەيى جوعارى، تيجارات ونىمدىلىگى جاقسى، باستاماشىلدىق قابىلەتى كۇشتى، سەنىمدىلىك جاعدايى جاقسى اۋىل شارۋاشىلىق تيجارات تۇلعالارىنا باعىتتاي وتىرىپ، ماقتا قارىز اقشاسى، قىزىل بۇرىش قارىز اقشاسى، قىزىلشا قارىز اقشاسى، شىلان قارىز اقشاسى، المۇرت قارىز اقشاسى سياقتى كوپ تۇردەگى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپ سالاسى قارىز اقشا ونىمدەرىن شىعارىپ، شارۋالاردىڭ ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسىنىڭ الۋان تۇرلىلەنگەن فينانس قىزمەت وتەۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرادى.
لوپنۇر اۋدانى ٴدوڭقوتان اۋىلىنداعى ەگىمشىلىك وتباسى جۋ شياۋبىن 2500 مۋ جەرگە ماقتا ەككەن بولاتىن، جىلىنا تەرۋ اقىسىنىڭ وزىنە 600 نەشە مىڭ يۋان تولەيتىن. بيىل ول ماقتا تەرۋ ماشيناسىن ساتىپ الماقشى بولدى، ٴبىراق كەزەكتە جەردى وتكەرمەلەۋ اقىسىن تولەۋگە، سونىمەن قوسا اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىسى قۇرال ـ جابدىقتارىن ساتىپ الۋعا تۋرا كەلىپ، قارجىسى تاپشى بولادى. پوچتا امانات بانكەسى لوپنۇر اۋدانى تارماق بانكەسى بۇل جاعدايدان حاباردار بولعاننان كەيىن وعان 2 ميلليون 200 مىڭ يۋان ماقتا كاسىپ سالاسى قارىز اقشاسىن بەرىپ، ونىڭ قارجى قيىنشىلىعىن دەر كەزىندە شەشتى.
سايكەسە بىرگە ارەكەتتەندى
شارۋالارعا قارىز اقشا بەرۋدە قارىز اقشا الۋشىلار سانىن كوبەيتۋ، قارىز اقشا كولەمىن كەڭەيتۋدى جۇزەگە اسىردى
تاياۋدا اۆتونوميالى رايون ساياسات شىعارىپ، شامامەن 21 ميلليارد 500 ميلليون يۋاندىق فينانس كاپيتالىن ىسكە قوسىپ، استىق، ماقتا، جەمىس ـ جيدەك، مال سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ دامۋىنا كۇشتى شوعىرلاندىرا وتىرىپ قولداۋ كورسەتتى. بۇل ساياسات كوكتەمگى ەگىس وندىرىسىندە تياناقتاندى.
شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق امانات ـ قارىزىنا، قارجى قۇراۋىنا كەپىل بولۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى اۋىل شارۋاشىلىعى قارجى قۇراۋىنا كەپىل بولۋ ساياساتىنىڭ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، نازاردى اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ دامۋىنا شوعىرلاندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ بەتالىسىن مىقتاپ يگەرىپ، كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىنا فينانستىق قىزمەت وتەۋدى ويداعىداي ىستەدى. 2 ـ ايدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇل سەرىكتەستىكتىڭ باعالاپ تەكسەرىپ ماقۇلداعان كەپىل قارىز اقشا سوماسى 3 ميلليارد 143 ميلليون يۋانعا جەتىپ، كەپىل قارىز اقشاسىنان 2 ميلليارد 879 ميلليون يۋان تاراتىلدى، ٴبىرىنشى ماۋسىمنىڭ سوڭىندا تاراتىلعان كەپىل قارىز اقشا 4 ميلليارد 590 ميلليون يۋانعا جەتەدى دەپ مەجەلەندى.
شينجياڭنىڭ فينانس قۇرىلىمدارى قارجى قۇراۋعا كەپىل بولۋ قۇرىلىمدارىمەن، قامسىزداندىرۋ قۇرىلىمدارىمەن سايكەسە بىرگە ارەكەتتەنىپ، فينانستىڭ، قامسىزداندىرۋدىڭ، كەپىل بولۋدىڭ كوپ ولشەمدى سەلبەستىك ۇلگىسىنە ىزدەنىس جاساپ، كوكتەمگى ەگىس قارىز اقشاسىن قازىرگى اۋىل شارۋاشىلىعى قامسىزداندىرۋى قامسىزداندىرۋ قاراجاتى قوسىمشا قاراجاتى، ساياساتتىق قارىز اقشا ٴوسىمىن قازىنادان تولەۋ سياقتى ساياساتتارمەن ٴتۇيىلىستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تيجارات حاۋىپ ـ قاتەرىن بىتىراتىپ، شارۋالارعا قارىز اقشا بەرۋدە قارىز اقشا الۋشىلار سانىن كوبەيتۋدى، قارىز اقشا كولەمىن كەڭەيتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋىن دەمەدى.
شينجياڭ اۋىل ـ قىستاق امانات ـ قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسكەن كووپەراتيۆى پارتكومىنىڭ شۋجيى جىڭ يۇيفىڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: كوكتەمگى ەگىس كەزىندە شينجياڭ اۋىل ـ قىستاق امانات ـ قارىز كووپەراتيۆى قارجى قۇراۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتەستىگىمەن سەلبەستىك جاساپ، كەپىل بولۋ مەحانيزمىن ساپالىلاندىرۋ، كەمەلدەندىرۋ، فينانس ونىمدەرىن بىرلەسىپ اشۋ، جاڭا سەلبەستىك ۇلگىسىنە ىزدەنىس جاساۋ سياقتى جاقتاردا ىشكەرىلەي اۋىس ـ كۇيىس جاساسىپ، جۇمىس سەلبەستىك ۇلگىسى مەن ارناسىن بايىتىپ، وتباسىلىق ەگىس الاڭى، سەلبەستىك كووپەراتيۆى سياقتى جاڭاشا اۋىل شارۋاشىلىعى تيجارات تۇلعالارىنىڭ كوكتەمگى ەگىس امانات ـ قارىز قاجەتىنە پارمەندى قامتاماسىزدىق ازىرلەدى.
