انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ءرايدا
11 - ايدىڭ 5 - كۇنى ساعات 12 مولشەرىندە ”ءتورت ماۋسىمداعى شينجياڭعا نازار“ ”شەكارا وتكەلدەرىنە بارىپ، شينجياڭعا كوز جىبەرۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تىلشىلىك قيمىلى جالپىلىق مەديالار حابار توبى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تيانشان رايونىنداعى شينجياڭ باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىنا باردى. بۇل كەزدە 500 نەشە كولىك توقتاتۋ ورنىندا بوس ورىن قالماپتى، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ حالىقارالىق ساۋدا بازارىنىڭ 1 - ءنومىرلى، 2 - ءنومىرلى كورمە زالىندا، يمپورت ازىق - تۇلىكتەرى ساۋدا بازارىندا ادامدار قايشالىسادى؛ فارفور ىدىس، اشەكەي بۇيىمدار، كيىم - كەشەك، ءتۇرلى بۇيىمدار، قانت - كامپيت، كوفە، قىزىل اراق... ءتۇرلى تاۋارلار جانە يمپورت ازىق - تۇلىكتەرى كوز سۇرىندىرەدى؛ زات اينالىمى باقشا رايونى كونتينەرلىك تاسىمال كولىكتەرى قايشالىسىپ، قاربالاس بەينەگە شومعان.
باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسى ۇرىمجىدەگى ەڭ ۇلكەن ىشكى - سىرتقى ساۋدا ارناۋلى بازارلارىنىڭ ءبىرى، شينجياڭدىقتار قىزىعا زات ساتىپ الاتىن جەرلەردىڭ ءبىرى ءارى شەتەلدىك ساياحاتشىلاردىڭ جۇڭگو ونىمدەرىن تاڭداپ ساتىپ الاتىن تۇعىرلاردىڭ ءبىرى.
باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىنىڭ جاڭادان سالىنعان جىبەك جولى بۇلتتىق قامبا يمپورت - ەكسپورت تاۋارلارى جالپىلىق قىزمەت وتەۋ عيماراتىنا كىرگەنىمىزدە، جۇمىسشىلار بولمە ءىشىن بەزەندىرىپ جاتىپتى، ءبىر ءبولىم دۇكەندەردىڭ زاتتارى جەتكىزىلىپ بولىپ، دۇكەن قىزمەتكەرلەرى زاتتاردى رەتتەگەلى جاتىر ەكەن.
”قازىر باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىنىڭ اتى الىسقا تارادى، ەل ءىشى - سىرتىنان كەلەتىن ساۋداگەرلەر بارعان سايىن كوبەيۋدە، قازىر بار دۇكەندەر الارمانداردىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا الماي قالدى، سوندىقتان ءبىز جىبەك جولى بۇلتتىق قامبا يمپورت - ەكسپورت تاۋارلارى جالپىلىق قىزمەت وتەۋ عيماراتىنان 300 شارشى مەترگە تاياۋ ءبىر دۇكەندى مايعا الدىق، قازىر بەزەندىرىلۋ ۇستىندە“. شينجياڭ سايياح ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ءيۇسۇپجان ادىل بىلاي دەدى: 2017 - جىلى سەرىكتەستىگىمىز باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ يمپورت ازىق - تۇلىكتەرى ساۋدا بازارىنان تۇڭعىش دۇكەنىن اشىپ، نەگىزىنەن ورتا ازيا، ەۆروپا ەلدەرىنەن يمپورت ەتىلگەن ازىق - تۇلىك سياقتىلاردى ساتتى. قازىر سەرىكتەستىگىمىز بۇكىل شينجياڭ كولەمىندە 8 دۇكەن اشتى.
”’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى‘ بىرگە قۇرۋ باستاماسى ورتاعا قويىلعان 10 جىلدان بەرى، شينجياڭنىڭ ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى‘ بىرگە قۇراتىن ەلدەرمەن بولعان ساۋدا بارىس - كەلىسى بارعان سايىن جيىلەپ، ءۇرىمجى جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونىنىڭ ورتالىق قالاسى رەتىندە، سىرتقا باعىتتالعان ەكونوميكادا ءۇرتىس ’سيىمدىلىقتى ارتتىردى‘، بۇل كاسىپورنىمىزدىڭ دامۋىنا وراي اكەلدى. ەل ءىشى - سىرتىنداعى ساياحاتشىلاردىڭ زات ساتىپ الۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن، بيىل ءبىز تاعى جىبەك جولى بۇلتتىق قامبا يمپورت - ەكسپورت تاۋارلارى جالپىلىق قىزمەت وتەۋ عيماراتىن جاڭادان سالدىق، 12 - ايدىڭ باسىندا ىسكە قوسىلادى، سول كەزدە 300 نەشە ساۋداگەر تۇراتىن بولادى“. شينجياڭ باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسى (توبى) شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ (تومەندە قىسقارتىلىپ ”باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى“ دەلىنەدى) ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار باس ديرەكتورى جاڭ ۋىن بىلاي دەدى: بۇل كاسىپورىننىڭ 19 جىل دامۋ بارىسىنداعى 3 - رەت دارەجەسىن جوعارىلاتۋى بولىپ وتىر.
باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى 2004 - جىلى قۇرىلعان، تىنباي قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا، قازىر دامىپ ”’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول‘ جالپىلىق قىزمەت وتەۋ ساۋداسىن“ تيجارات باس ماقساتى ەتكەن، ”جاتاق، ساياحات، ساتىپ الۋ، كوڭىل اشۋ، قامبا، تاسۋ“ تىزبەگىندەگى ىشكى - سىرتقى ساۋدا قىزمەت وتەۋىمەن قامدايتىن كاسىپورىنعا اينالدى. كەزەكتە ساۋدا، زات اينالىمى سىندى ەكى ۇلكەن بولىكتى نەگىز ەتكەن، ىشكى - سىرتقى ساۋدا قوس اينالىم بولعان قامداۋ تىزبەگى ەكولوگيالىق جۇيەسىن؛ ەل ءىشى ۇلكەن اينالىمىن نەگىزگى تۇلعا ەتكەن، ەل ءىشى، حالىقارا سىندى قوس اينالىم ءبىرىن - ءبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىردى.
”مۇنداي دامۋ ارناسى وڭاي - وسپاق قالىپتاسا قويعان جوق“، - دەدى جاڭ ۋىن.
قۇرىلعان العاشقى تۇستا، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى ءۇرىمجىنىڭ باتىسقا ەسىك اشۋداعى وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنا سۇيەنىپ، حالىقارالىق ساۋدا - زات اينالىمىن، قامبادا ساقتاۋدى دامىتىپ، ”زات اينالىمى قىزمەت وتەۋى، زات اينالىمى دانەكەرى، زات اينالىمى قاجەتى، زات اينالىمى جۇمىسى“ سىندى 4 ۇلكەن بايلىقتى بىرىكتىرىپ، قاريدارلارعا جوعارى ءونىمدى، قولايلى قىزمەت وتەدى.
بيىل 9 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىنىڭ زاتتاردى ەكسپورت ەتەتىن اۆتوكولىكتەرى 6100 اۆتوكولىككە (رەت) جەتىپ، زات قابىلداۋ - جونەلتۋ مولشەرى شامامەن 190 مىڭ توننا، ساۋدا سوماسى شامامەن ءبىر ميلليارد دوللار بولدى.
”ءۇرىمجى باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ حالىقارالىق مەيمانحاناسى − باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبىنىڭ قاراستىلىعىنداعى شەتەلگە ساياتىن 4 جۇلدىز دارەجەلى مەيمانحانا، شينجياڭنىڭ سىرتقى ساۋداسىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنا ىلەسە، مەيمانحاناعا تۇنەيتىن شەتەلدىك ساۋداگەرلەر بارعان سايىن كوبەيدى، ءبىزدىڭ كاسىبىمىز دە وسىعان ساي تۇڭعىش رەتكى دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى قارسى الدى“، - دەدى جاڭ ۋىن.
2007 - جىلى باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى بازادا حالىقارالىق ساۋدا بازارى 1 - ءنومىرلى كورمە زالىن سالدى، مۇندا، باستىسى، بىلعارى، اۆتوكولىك بولشەكتەرى، ەلەكترون ونىمدەرى، كۇندەلىكتى بۇيىم سياقتىلار ساتىلادى. ”شەتەلدىك ساۋداگەرلەر جۇڭگونىڭ جەڭىل ونەركاسىپ ونىمدەرىن بۇرىننان بەرى قاتتى ۇناتادى، مەيمانحاناعا تۇسكەن شەتەلدىك ساۋداگەرلەر دە ەسىكتەن شىعا سالا كوڭىلدەگىدەي تاۋار ساتىپ الۋدى ءۇمىت ەتەدى، بۇل رەتكى كاسىپ جۇمىستارىنىڭ كەڭەيۋى باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبىنىڭ دامۋىنا نەداۋىر قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى ءارى مۇنان بىلايعى دارەجەنى جوعارىلاتۋعا دا نەگىز قالادى“، - دەدى جاڭ ۋىن.
مىنە وسىلايشا، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى حالىقارالىق زات اينالىمى جانە سىرتقى ساۋدا سالاسىندا ءبىر كىسىلىك ورىن يەلەدى.
2022 - جىلدىڭ باسىندا باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ حالىقارالىق ساۋدا بازارىنىڭ 2 - ءنومىرلى كورمە زالى اشىلدى. ”ءبىز مەيمانحانانىڭ بۇرىنعى 1 - مەرزىمدىك قوناق بولمەسىن جاڭالاپ، بارلىعىن ىشكى ساۋدا دۇكەنىنە وزگەرتىپ، باستىسى، ەل ىشىندەگى ساۋداگەرلەرگە شاعىن تاۋار ساتۋ، ساتىپ الۋ تۇعىرىن ازىرلەدىك“، - دەدى جاڭ ۋىن، - وسىدان كەيىن، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىنىڭ ىقپالى شينجياڭ ىشىندە ۇزدىكسىز جوعارىلادى.
قازىر باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىندا 1334 دۇكەن بار، مۇنىڭ 115ى كاسىپورىن، 1219ى جەكە ساۋداگەرلەر مەن ونەركاسىپشىلەر. بيىل جىل باسىنان بەرى، بازادا 137 تيجارات تۇلعاسى تىڭنان قوسىلدى، مۇنىڭ 8ى كاسىپورىن، 129ى جەكە ساۋداگەرلەر مەن ونەركاسىپشىلەر بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％11 ارتتى.
بيىل ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى ورتاعا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ توبى ورايدى مىقتى يگەرىپ، باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىندا 600 مىڭ شارشى مەتر كەلەتىن ءىرى تيپتى شەكارا اتتاعان جالپىلىق قىزمەت وتەۋ بازاسىن قۇردى، ياعني ”بەس ساراي، ەكى ورتالىق“، بۇل شەكارا اتتاعان ساۋداعا قىزمەت وتەۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋدى، جاڭالىق اشۋدى، ەلەكتروندى ساۋدانى شوعىرلى ءبىر تۇلعالاندىرعان ەل ءىشى، حالىقارالىق ساۋداعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعى. نىساندا جۇڭگو سارايى، تۇركيا سارايى، رەسەي سارايى، ەۆروپا سارايى، ورتا ازيا − شىعىس وڭتۇستىك ازيا سارايى، جىبەك جولى ءدامدى تاعامدار ورتالىعى جانە جىبەك جولى مادەنيەت، كوركەمونەر اۋىس - كۇيىس ورتالىعى سىندى 7 ءونىم كورمەسى، اۋىس - كۇيىس ورتالىعى بار، سالىنىپ بىتكەننەن كەيىن، جىلدىق ءونىم قۇنى شامامەن 650 ميلليون يۋان بولاتىندىعى مەجەلەندى.
”شينجياڭنىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ قادامى بارعان سايىن زورايدى، كاسىپورنىمىز جاعدايعا قاراي العا ىلگەرىلەۋى كەرەك. تاياۋدا جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى رەسمي ماڭدايشالىق اشىپ، قۇرىلدى، بۇل ءۇرىمجىنىڭ مەملەكەتتىڭ باتىسقا ەسىك اشۋ ستراتەگياسىنا اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسۋىنداعى كەلەلى تاريحي وراي، كاسىپورىن جونىنەن العاندا، شىت جاڭا دامۋ ءورىسىن قارسى الاتىن بولادى. ءبىز باتىس ءوڭىر جەڭىل ونەركاسىپ بازاسىن باتىس ازيا، وڭتۇستىك ازيا، ورتا ازيا سياقتى جەرلەرگە بەت العان، جەڭىل ونەركاسىپ تاۋارلارىن نەگىز ەتكەن ءىرى تيپتى حالىقارالىق ساۋدا - زات اينالىمى بازاسى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا قۇلشىنامىز“، - دەدى جاڭ ۋىن.
