ارالىق شالعاي بولسا دا، قول ۇستاسا ەسىك اشۋدىڭ بيىك بەلەسىن تۇلعالادى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى لۋ فىڭباۋ، چىن چياڭۋي

　　ءبىرى، ”دۇنيە جۇزىندەگى ۇساق تاۋارلار ورتالىعى“، ەندى ءبىرى، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى، اراسى نەشە مىڭ شاقىرىم كەلەتىن جىجياڭ مەن شينجياڭ ءوز باسىمدىقتارىن ساۋلەلەندىرىپ، كوپ سالادا ىشكەرىلەي سەلبەستىك جاساسىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ بارىسىندا سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ بيىك بەلەسىن تۇلعالادى.

ۇساق تاۋارلار جالعاۋشى دانەكەرگە اينالدى

　　ۇساق تاۋارلار بازارى اۋىزعا الىنسا بولعانى، ادامداردىڭ ويىنا الدىمەن جىجياڭنىڭ ي - ۋى تۇسەدى.

　　”تاۋىق مامىعىنا ءتاتتى اۋىستىرۋدان“ وزدىگىنەن قالىپتاسقان ”جول بويىنداعى بازارعا“ دەيىن، 40 نەشە جىلدىق ەرەن وزگەرىس ارقىلى ي - ۋ حالىقارالىق ساۋدا بازارى دامىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن كۇندەلىكتى تۇتىنۋ تاۋارلارىن تولايىم ساتۋ بازارىنا اينالدى، دۇنيەنىڭ جەر - جەرىنەن كەلگەن 2 ميلليون 100 مىڭ ءتۇرلى تاۋار وسى ارادا جينالىپ، ونان سوڭ دۇنيە جۇزىندەگى 200 نەشە مەملەكەت پەن رايونعا ساتىلىپ، ”بۇكىل دۇنيەدەن ساتىپ الىپ، بۇكىل دۇنيەگە ساتىپ بەرۋدى“ جۇزەگە اسىردى.

　　تەڭىز بويىندا، شەكارا بويىندا ەمەس جىجياڭنىڭ ي - ۋى ۇساق تاۋار ارقىلى بۇكىل دۇنيە ءجۇزىن بايلانىستىرىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ قۇرىلىسىندا ماڭىزدى رول اتقارۋدا. بيىل 1 - ايدان 6 - ايعا دەيىن ي - ۋ قالاسىنىڭ يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسى 268 ميلليارد 970 ميلليون يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％21 ارتتى.

　　شينجياڭنىڭ تاۋار بازارى دا اشىق بازاردان باستالدى.

　　بازار − شينجياڭنىڭ ۇزاقتان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان اشىق بازارى، شينجياڭدىقتار بازاردان اقشا تاپقاننان كەيىن ونان ارى كىرىسىپ، اناعۇرلىم ۇلكەن بازارعا ات سالىستى، شينجياڭنىڭ وسىزاماندانعان تاۋار بازارى سونىڭ ىشىندە وركەن جايدى. وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا ءۇرىمجى بيانجياڭ قوناق ءۇيى ساۋدا بازارى بىرتىندەپ قالىپتاسىپ، كوپتەگەن شينجياڭدىقتار شەكارا ساۋداسىن سىناق ەتە باستادى. بۇل بازار دا جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋداعى ماڭىزدى تۇعىرىنا اينالىپ، تالايلاعان تاۋارلار شينجياڭ ارقىلى توڭىرەكتەگى ەلدەرگە كىردى.

　　”سوناۋ 1990 - جىلدىڭ وزىندە - اق كوپتەگەن شينجياڭدىق ساۋداگەرلەر ي - ۋ بازارىنا كەلىپ ۇساق تاۋار ساتىپ الىپ، ونان سوڭ شەتەلگە ساتقان، شينجياڭ ي - ۋدىڭ حالىقارالىق ساۋدانى، اسىرەسە، ورتا ازيا ساۋداسىن ورىستەتۋدەگى ماڭىزدى ’جول باستاۋشىسى‘“، - دەدى 8 - ايدىڭ 21 - كۇنى ي - ۋ قالالىق ساۋدا ىستەرى مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى.

　　العاشقى كەزدەگى دامۋ ارقىلى جىجياڭنىڭ ي - ۋى مەن شينجياڭنىڭ تاۋار بازارى ۋادەلەسىپ قويعانداي وسىزاماندانعان دامۋ جولىنا ءتۇستى، ۇساق تاۋار ەكى جەردىڭ ساۋدا اۋىس - كۇيىسىنىڭ دانەكەرىنە اينالدى.

　　بىلتىر اقسۋ جەڭىل ونەركاسىپ مەتال بۇيىمدار قالاشىعى مەن اقسۋ قالا رايونىنداعى بايلىق الاڭىندا جىجياڭ جينحۋا سارا بۇيىمدار سارايى مەن ي - ۋ ۇساق تاۋارلاردى تىكە ساتۋ ورتالىعى ىركەس - تىركەس اشىلىپ، جەرگىلىكتى تۇتىنۋشىلارعا اناعۇرلىم مول تاڭداۋ ازىرلەدى.

　　بيىل 6 - ايدىڭ 18 - كۇنى جۇڭگو قاشقار ي - ۋ ۇساق تاۋارلاردى تولايىم ساتۋ بازارى (حالىقارالىق ساتىپ الۋ ورتالىعى) نىسانىنىڭ ىرگە قالاۋ سالتى قاشقار قالاسىندا وتكىزىلدى، ي - ۋ ۇساق تاۋارلار بازارى ماركاسى وكىلەتتىك بەرگەن وسى نىسان ي - ۋ ۇلگىسىن، ي - ۋ تاجىريبەسىن جانە ي - ۋ تاۋارلارىن شينجياڭعا الا كەلىپ، ي - ۋ ۇساق تاۋارلارىنىڭ شينجياڭداعى ىقپالى ۇزدىكسىز كەڭەيدى.

　　ي - ۋ حالىقارالىق ساۋدا بازارىندا بۇكىل ەلدەن، بۇكىل دۇنيە جۇزىنەن كەلگەن ساۋداگەرلەر ساۋدا ورايىن قاراستىردى، مۇنىڭ ىشىندە شينجياڭنان كەلگەن ساۋداگەرلەر دە از ەمەس.

زات اينالىمى ارناسى جەدەل كەڭەيدى

　　8 - ايدىڭ 19 - كۇنى ۇساق تاۋار، مەتال بۇيىمدار، ەلەكتر جابدىقتارى سياقتى زاتتاردى تولتىرا تيەگەن جۇڭگو − ەۆروپا كەزەكشى پويەزى (ي - ۋ − شينجياڭ − ەۆروپا) جىجياڭ ي - ۋ تەمىر جول شەكارا وتكەلىنەن يسپانيانىڭ مادريدىنە قاراي جولعا شىقتى.

　　2014 - جىلى 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى جىجياڭنىڭ ي - ۋىنان مادريدكە باراتىن تۇڭعىش كەزەكشى پويەز ي - ۋ تەمىر جول شەكارا وتكەلىنەن اتتانىپ، ەۆروپا − ازيا قۇرلىعىنداعى 8 مەملەكەتتەن ەندەي ءوتىپ، كوزەۋلى جەرگە جەتتى.

　　”’ي - ۋ − شينجياڭ − ەۆروپا‘ كەزەكشى پويەزىنىڭ دامۋىندا ءوسۋ قارقىنى تەز بولۋ، اينالىم تورى تىعىز بولۋ، كاسىپ سالاسى ارقىلى جەتەكتەۋ زور بولۋ، كاسىپ ۇلگىسى جاڭا بولۋ، رەفورما ارقىلى كۇشتى دەم بەرۋ سياقتى ەرەكشەلىكتەر جارىققا شىقتى“، - دەدى ”ي - ۋ − شينجياڭ − ەۆروپا“ كەزەكشى پويەز تاسىمال سەرىكتەستىگى ي - ۋ قالاسى تيانمىڭ ساۋدا - ونەركاسىپ قارجى قوسۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ شارۋاشىلىققا جاۋاپتى ورىنباسار القا باستىعى يە چيۋران.

　　8 - ايدىڭ 20 - كۇنىنە دەيىن ”ي - ۋ − شينجياڭ − ەۆروپا“ كەزەكشى پويەزى ي - ۋ تۇعىرىندا جيىنى 6100 كەزەكشى پويەز قاتىناپ، ىلگەرىندى - كەيىندى ي - ۋدان مادريدكە دەيىنگى 18 جەلى اشىپ، ەۆروپا − ازيا قۇرلىعىنداعى 50دەن استام مەملەكەت پەن رايوندى شارپىدى، تاسىمالداناتىن زات تۇرلەرى دە ۇساق تاۋارلاردان اۆتوموبيل بولشەكتەرى، فوتوۆولتتىق بولشەك، زەردەلى جابدىق سياقتىلارعا دەيىن كەڭەيدى.

　　جىجياڭنىڭ ي - ۋىنان باستالعان كەزەكشى پويەزدەردىڭ ％70ى قورعاس جانە الاتاۋ ساعاسى شەكارا وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ - شىقتى.

　　ي - ۋ قالالىق ساۋدا ىستەرى مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى بىلاي دەپ تانىستىردى: ”ي - ۋ − شينجياڭ − ەۆروپا“ كەزەكشى پويەزىنىڭ دامۋ اۋقىمى نەگىزىندە، جىجياڭ مەن شينجياڭ ساۋدا، زات اينالىمى تورى قۇرىلىسى جاعىندا سەلبەستىكتى كۇشەيتۋگە باسا ءمان بەرىپ، ي - ۋ − شينجياڭ − ورتا ازيا (ەۆروپا) ساۋدا زات اينالىم ارناسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتەدى.

　　بىلتىر 3 - ايدىڭ 30 - كۇنى جىجياڭ يلۋحاڭ حالىقارالىق قامداۋ تىزبەگى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى شارۋاشىلىق جۇرگىزدى، قۇنى شامامەن 6 ميلليون 800 مىڭ يۋاندىق كۇندەلىكتى تۇتىنۋ بۇيىمدارى، ەلەكتروندىق ونىمدەر تيەلگەن 9 جۇك اۆتوموبيلى ي - ۋدان اتتانىپ، شينجياڭنىڭ باقتى شەكارا وتكەلى ارقىلى قوراپتاپ ەكسپورت ەتىپ، ەۆروپاعا جونەلتىلدى. بۇل جىجياڭنىڭ ي - ۋ قالاسىنداعى تۇڭعىش جۇك اۆتوموبيلى تاسىمالى جيناۋ، بىرىكتىرۋ ورتالىعى نىسانى بولىپ، ي - ۋدىڭ تەمىر جولدان، تەڭىز جولىنان، اۋە جولىنان كەيىنگى سىرتقى ساۋداداعى ”4 - ارناسىنا“ اينالدى.

　　ي - ۋ جۇك اۆتوموبيلى تاسىمالى كاسىبى − شينجياڭ شىڭدا جۇك اۆتوموبيلى تاسىمالى تىزبەگىن باسقارۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كەڭەيتكەن كاسىبى، ”ي - ۋ مەن شينجياڭ اراسىندا تاسىلاتىن زاتتار وتە كوپ، ءبىز اۆتوموبيل تاسىمالى كاسىبىن اشىپ، ەكى جەردىڭ زات اينالىمىنىڭ اناعۇرلىم كوپ نەگىزدى تاڭداۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز“، - دەدى جىجياڭ يلۋحاڭ حالىقارالىق قامداۋ تىزبەگى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى شىڭ ياۋفىڭ.

　　ءسوز اراسىندا ءبىر جۇك اۆتوموبيلى جۇك تيەۋ - ءتۇسىرۋ اۋزىنا توقتادى، قىزمەتكەرلەر شانىشقى ماشينامەن زاتتاردى جۇك اۆتوموبيلىنە جەتكىزەدى. ”كەزدەمە، بايپاق سياقتى بۇل زاتتار شينجياڭ ارقىلى ەۆروپاعا جونەلتىلەدى“، - دەدى شىڭ ياۋفىڭ.

　　8 - ايدىڭ 21 - كۇنى ي - ۋ قالاسى شىنتۇڭ جەدەل جەتكىزۋ شەكتى سەرىكتەستىگىندە قىزمەتكەرلەر جىكتەۋ جەلىسىندە جەدەل جولدامالاردى وڭىرلەر بويىنشا جىكتەپ جاتتى.

　　ءتىلشى ەكى جەدەل جولدامالاردى جىكتەۋ اۋزىندا ”ءۇرىمجى قالاسى ءوڭىرى جولدامالارى“ جانە ”ءۇرىمجى قالاسى وتكەرمەلەنەتىن جولدامالار“ دەگەن جازۋلار جازىلعانىن كوردى، شينجياڭعا قاتىستى جەدەل جولداما وسى ەكى جىكتەۋ اۋزى ارقىلى ءبىر تۇتاس قوراپتالىپ تاسىمالدانادى.

　　”ي - ۋدان شينجياڭعا كەلەتىن جەدەل جولدامالار ۇزدىكسىز كوبەيدى، سوندىقتان بىلتىر ءبىز شينجياڭ ارناۋلى جەلىسىن قۇردىق“، - دەدى ي - ۋ قالاسى شىنتۇڭ جەدەل جەتكىزۋ شەكتى سەرىكتەستىگى شينجياڭ ارناۋلى جەلىسىنىڭ جاۋاپتىسى لياڭ جۇن، - ”بيىل شينجياڭعا جونەلتىلگەن جەدەل جولدامالاردىڭ مولشەرى كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 20 − 30 مىڭ دانادان اينالدى، سونداي - اق ءالى دە ارتۋدا“.

　　جۇڭگو − ەۆروپا كەزەكشى پويەزى، جۇك اۆتوموبيلى تاسىمالى، جەدەل جەتكىزۋ... كۇن سايىن كوپ نەگىزدەنگەن زات جەتكىزۋ ءتاسىلى جىجياڭ مەن شينجياڭنىڭ بارىس - كەلىسىن، اۋىس - كۇيىسىن تەرەڭدەتىپ، ەكى جەردىڭ بايلانىسى اناعۇرلىم تىعىز، تەز بولدى.

باسىمدىقتار ارقىلى ءبىرىن - ءبىرى تولىقتاپ، سەلبەسۋ ارقىلى تەڭ يگىلىككە كەنەلدى

　　جىجياڭنىڭ ي - ۋىنىڭ باسىمدىعى نەدە؟ الۋان ءتۇرلى ۇساق تاۋار، سونداي - اق ۇساق تاۋارلار توڭىرەگىندە قالىپتاسقان جاساۋ، زات اينالىمى سياقتى كاسىپ سالاسىندا.

　　شينجياڭنىڭ باسىمدىعى نەدە؟ قۇرلىق جولى شەكارا وتكەلى ەڭ كوپ، سونداي - اق ىركىلىسسىز ءارى فورماسى الۋان ءتۇرلى سىرتقا ەسىك اشۋ ۇلكەن ارناسىندا.

　　ەكى جەردىڭ سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ كەڭىستىگى وتە كەڭ. ”ي - ۋ مەن شينجياڭ ءوڭىر اتتاعان زات جيناۋ سەلبەستىگىن كەڭەيتىپ، شينجياڭنىڭ شەكارا بويىنداعى شەكارا وتكەلدەرىمەن زات اينالىمى سەلبەستىگىن قاراستىرۋىنا بولادى“، - دەدى ي - ۋ قالالىق بازار دامىتۋ كوميتەتىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى.

　　ءوز باسىمدىقتارىن ساۋلەلەندىرگەندە، شينجياڭ مەن جىجياڭنىڭ اناعۇرلىم تەرەڭ قاتپارلى، اناعۇرلىم كوپ سالاداعى سەلبەستىك بارىسىندا اناعۇرلىم كوپ مۇمكىندىكتەردى جۇزەگە اسىرۋىنا ابدەن بولادى.

　　بيىل 4 - ايدا ي - ۋ قالاسىنىڭ قاتىستى باسشىلارى قاتىستى تاراۋلار مەن كاسىپورىنداردىڭ جاۋاپتىلارىن باستاپ، شينجياڭعا بارىپ شەكارا وتكەلدەرىنىڭ زات اينالىمى قىزمەتىنە ارناۋلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى.

　　7 - ايدا اقسۋ ايماعىنىڭ ساۋداگەر شاقىرۋ شاعىن اترەتى حاڭجوۋ قالاسىنا، شاۋشيڭ قالاسىنا، ي - ۋ قالاسىنا بارىپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ، اقسۋدى بەتپە - بەت ۇگىتتەپ، تانىستىرىپ، سەلبەستىك نيەتى جونىندە ءتۇيىندى تۇردە كەڭەس وتكىزدى.

　　7 - ايدىڭ 25 - كۇنى بۇراتالا قالاسى مەن ي - ۋ قالاسىنىڭ حالىقارالىق لۋگاڭ توبى شەكتى سەرىكتەستىگى ستراتەگيالىق سەلبەستىك قاتىناس ورناتىپ، ءوز باسىمدىقتارىن ساۋلەلەندىرىپ، سەلبەستىك تۇعىرىن بىرگە قۇرۋ، ساۋدا ەكونوميكاسىن كەڭەيتۋ، دارىندىلار مەن وقۋ - اعارتۋ اۋىس - كۇيىسىن كۇشەيتۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى شەكارا سەلبەستىك رايونىندا شارۋاشىلىق باسقارۋ، الدىڭعى قامبا نىسانى قۇرىلىسى، ساۋدا، زات اينالىمى، قامداۋ تىزبەگى سياقتى جاقتاردا جان - جاقتى، تەرەڭ قاتپارلى سەلبەستىك ورىستەتتى.

　　ەكونوميكالىق جاقتاعى اۋىس - كۇيىس پەن سەلبەستىك عانا ەمەس، گۋمانيتارلىق بارىس - كەلىس تە ەكى جەردىڭ اۋىس - كۇيىس سەلبەستىگىنىڭ مازمۇنىن بايىتتى.

　　3 - ايدا 17 - كەزەكتى جۇڭگو ي - ۋ مادەنيەت جانە ساياحات ونىمدەرى ساۋدا كورمەسى وتكىزىلدى، شينجياڭ كوپتەگەن مادەنيەت - ساياحات كاسىپورىندارىن كورمەگە قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرىپ، 800دەن استام مادەنيەت - ساياحات ونىمدەرىن الا بارىپ، سيفرلى مادەنيەت ساياحاتى، كاسىپ سالاسى تۇعىرى، مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرۋ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن جالعاستىرۋ، مادەنيەت جاسامپازدىعى IPى، شينجياڭ تارتۋى سياقتى كورمە اۋماقتارىندا كورمە اشىپ، شينجياڭ تارتۋى مەن ”ي - ۋ جاساعان“ ونىمدەردى ۇشقىن شاشتىردى.

　　ءبىر - بىرلەگەن سەلبەستىك نىساندارى ەكى جاقتىڭ بارىس - كەلىسىندە ءوز كەلبەتىن كورسەتتى. ”ءبىز ەل ءىشىنىڭ كوپ جەرىنەن قامبا سالىپ، باقتى وتكەلىندە الدىڭعى لەكتەگى قامبانى سالىپ، قازاقستاندا، ءتىپتى، ەۆروپادا شەتەل قامبالارىن سالىپ، ءتىپتى دە كوپ ونىمدەردىڭ شينجياڭ ارقىلى شەكارادان شىعۋىنا مۇمكىندىك جاساۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز“، - دەدى شىڭ ياۋفىڭ.