جارتى جىلدىق ەكونوميكالىق ساندى مالىمەتتەردەن حالىق تۇرمىسى جاۋاپناماسىنا نازار

 انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گاۋ فىڭ

　　الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ حالىق تۇرمىسىمەن تىعىز جاناستىرا وتىرىپ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، ارتۋدى ورنىقتىرۋ، جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋ، زات باعاسىن ورنىقتىرۋ قىزمەتىن كورنەكتى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، بازار سۇرانىسى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ، ەكونوميكالىق اينالىم ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋعا بەت الىپ، حالىق تۇرمىسى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، جۇمىستانۋ، زات باعاسى جالپى جاقتان ورنىقتى بولدى.

　　جازعى استىق ءونىم مولشەرى تاعى دا تاريحتاعى جاڭا ورەگە جەتىپ، تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسى از مولشەردە ارتىپ، قالا - اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى ۇزدىكسىز ارتتى... اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اقپارات كەڭسەسى وتكىزگەن الدىڭعى جارتى جىلداعى ەكونوميكانىڭ اينالىم جاعدايىن جاريالاۋ ماجىلسىندە جاريالانعان ساندى مالىمەتتەر − جارتى جىلدان بەرگى شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنداعى حالىق تۇرمىسى جاۋاپناماسى بولىپ تابىلادى.

جازعى استىقتان تاعى مول ءونىم الىندى ەتتىڭ ءونىم مولشەرى ارتتى

　　اس ادامنىڭ ارقاۋى. بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ مەملەكەتتىڭ جاڭا ءبىر كەزەكتى 100 ميلليارد جىڭ استىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ ارەكەتىن تاباندىلىقپەن دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ساپالى مال ونىمدەرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن جەدەل قۇرىپ، استىق جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ءونىمىن ورنىقتىرۋدى، قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋدى مىقتى، ويداعىداي يگەرىپ، جازعى استىق وندىرىسىنەن تاعى مول ءونىم الدى، ەت ءوندىرۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز ارتتىردى.

　　ساياساتتىق قولداۋدى كۇشەيتىپ، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋدىڭ، سۋ بايلىعىنىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرۋدىڭ، بار كۇشپەن كولەمدى كەڭەيتىپ، ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋدىڭ ناتيجەسىندە، شينجياڭدا جازعى استىق ەگىلگەن جەرى اۋدانى، جالپى ءونىم مولشەرى، بىرلىك اۋدانداعى ءونىم مولشەرى بىردەي ارتتى.

　　مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى شينجياڭ تەكسەرۋ باس اترەتى جاريالاعان ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، بۇكىل رايوندا جازعى استىق ەگىلگەن جەرى اۋدانى 18 ميلليون 163 مىڭ 800 مۋ بولىپ، بىلتىرعىدان 792 مىڭ 700 مۋ كوبەيىپ، ％6. 4 ارتقان؛ جازعى استىقتىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 7 ميلليون 12 مىڭ توننا بولىپ، بىلتىرعىدان 460 مىڭ توننا كوبەيىپ، ％7 ارتىپ، ءونىم مولشەرى 1978 - جىلدان بەرگى جاڭا ورەگە جەتكەن.

　　مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى شينجياڭ تەكسەرۋ باس اترەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار باس اترەت باستىعى ۋاڭ ۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل شينجياڭدا جازعى استىق ەگىلگەن جەر اۋدانى ءۇرتىس 5 - جىل ارتۋدى ساقتادى؛ جازعى استىقتىڭ جالپى ءونىم مولشەرى تۇڭعىش رەت 7 ميلليون توننادان اسىپ، ءونىم مولشەرى 1978 - جىلدان بەرگى جاڭا ورەگە جەتىپ، ءونىم مولشەرى مەن ارتۋ قارقىنى جەكە - جەكە مەملەكەت بويىنشا 6 - ورىندى جانە 5 - ورىندى يەلەدى.

　　بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ سويىس قويدىڭ جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، سويىس سيىردىڭ ءونىم مولشەرىن ارتتىرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ءبىر توپ ءىرى مال، ءۇي قۇستارى باعىمشىلىعى بازاسىن قۇرۋ نىسانىن تياناقتاندىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ تىزبەگىن ۇزارتۋدى، تىزبەگىن تولىقتاۋدى، تىزبەگىن كۇشەيتۋدى ىلگەرىلەتتى. الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭدا شوشقا، سيىر، قوي، ءۇي قۇسى ەتىنىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 924 مىڭ 600 توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％1. 8 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 4. 5 پايىز تەز بولدى. مۇنىڭ ىشىندە، شوشقا، سيىر، قوي ەتىنىڭ ءونىم مولشەرى جاپپاي ارتىپ، بازار باعاسىن ورنىقتىرۋعا، حالىق تۇرمىسىن ءونىمدى قامتاماسىز ەتۋگە پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.

تۇرعىندار تۇتىنۋ باعاسى ورنىقتى بەتالىستى ساقتادى

　　الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭدا تۇرعىندار تۇتىنۋ باعاسى (CPI) سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％1.0 ارتىپ، زات باعاسى جالپى جاقتان قالىپتى ارتۋ جاعدايىن ساقتادى. مۇنىڭ ىشىندە ءبىرىنشى ماۋسىمدا ％6. 1 ارتتى، ەكىنشى ماۋسىمدا ارتۋ مولشەرى ءبىراز تومەندەپ، ％5. 0 ارتتى.

　　ۋاڭ ۋي مىنانى ءبىلدىردى: تۇرعىندار تۇتىنۋ باعاسىنىڭ سايكەس مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا ارتۋ مولشەرىنىڭ جالپى جاقتان تومەندەۋى، باستىسى، كەزەڭدىك فاكتورلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىرۋىنان بولدى.

　　ازىق - تۇلىك باعاسىنان قاراعاندا، الدىڭعى جارتى جىلدا ازىق - تۇلىكتىڭ باعاسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％ 8. 2 ارتىپ، ارتۋ مولشەرى ءبىرىنشى ماۋسىمداعىمەن سالىستىرعاندا 0.3 پايىز تومەندەدى. بۇل، باستىسى، ءوندىرىس قۋاتى مەن قامداۋ جەتكىلىكتى بولىپ، مال ەتى باعاسىنىڭ ارتۋدان تومەندەۋگە بەت الۋىنىڭ ىقپالىنان بولدى. مۇنىڭ ىشىندە سيىر، قوي ەتىنىڭ باعاسى ۇزدىكسىز تومەندەپ، الدىڭعى جارتى جىلدا جەكە - جەكە سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％0. 3 جانە ％5. 3 تومەندەدى، شوشقا ەتىنىڭ باعاسى الدىڭعى مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا ءۇرتىس 6 اي تومەندەپ، بىلتىرعى سول تۇستاعى جيناقتىق سان ءبىرشاما تومەن بولعان جاعدايدا، الدىڭعى جارتى جىلداعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％3. 5 ارتىپ، ءبىرىنشى ماۋسىمداعىمەن سالىستىرعاندا 2. 8 پايىز تومەندەدى.

　　ازىق - تۇلىككە جاتپايتىن زاتتاردىڭ باعاسىنان قاراعاندا، باستىسى، ەنەرگيا باعاسىنىڭ تومەندەۋ مولشەرىنىڭ كەڭەيۋ ىقپالىنا ۇشىرادى. بيىل جىل باسىنان بەرى الەمدىك ەنەرگيا باعاسى جالپى جاقتان تومەندەۋگە بەت الىپ، ەل ءىشى تۇرعىندارىنىڭ بەنزين، ديزەل تۇتىنۋ باعاسىنا كورسەتكەن ەنگىزۋ سيپاتتى ىقپالى ۇزدىكسىز ايقىن كورىندى، سونىمەن بىرگە بىلتىرعى سول تۇستاعى جيىنتىق سان ءبىرشاما جوعارى بولىپ، الدىڭعى جارتى جىلدا رايونىمىزدا بەنزيننىڭ، ديزەلدىڭ باعاسى جەكە - جەكە ％9. 7 جانە ％1. 8 تومەندەپ، تومەندەۋ مولشەرى ءبىرىنشى ماۋسىمداعىدان جەكە - جەكە 6. 6 پايىز جانە 1. 7 پايىز كەڭەيىپ، ەكەۋى قوسىلىپ CPIدىڭ 29. 0 پايىز تومەندەۋىنە ىقپال جاسادى.

　　وزەكتى CPIدان قاراعاندا، الدىڭعى جارتى جىلدا وزەكتى CPI سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％0. 1 ارتىپ، جالپى جاقتان نەگىزىنەن ورنىقتى بولۋ جاعدايىن ساقتادى، بۇل بازار سۇرانىسىنىڭ جاقسارىپ، قالپىنا كەلە جاتقانىن بىلدىرەدى. مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى شينجياڭ تەكسەرۋ باس اترەتىنىڭ باقىلاۋ - تەكسەرۋ ساندى مالىمەتىنە قاراعاندا، قىزمەت وتەۋ سۇرانىسىنىڭ ورنىقتى كەڭەيۋىنە ساي، ساياحات، قاتىناس، تۇسەلحانا، اس - سۋ سياقتىلاردىڭ باعاسىنىڭ ارتۋ مولشەرى جوعارىلاپ، الدىڭعى جارتى جىلدا قىزمەت وتەۋ باعاسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％9. 0 ارتقان.

　　ۋاڭ ۋي بىلاي دەپ تالداۋ جاسادى: ەندىگى كەزەڭدە، ءبىر جاعىنان، رايونىمىز جازعى استىقتان تاعى مول ءونىم الىپ، مال ەتى ءوندىرىس قۋاتى، قامداۋ جەتكىلىكتى بولىپ، ازىق - تۇلىك باعاسىنىڭ زور مولشەردە ارتۋىنا شارت - جاعداي تۋىلمايدى؛ ەندى ءبىر جاعىنان، بولاشاقتا قىزمەت وتەۋ سۇرانىسىنىڭ ورنىقتى كەڭەيۋىنە، اسىرەسە، مادەنيەت - ساياحات، اس - سۋ تۇتىنۋى سۇرانىسىنىڭ ۇزدىكسىز ارتۋىنا ساي، قىزمەت وتەۋ باعاسى ورنىقتىلىق ىشىندە جوعارىلاپ، CPI جالپى جاقتان ۇيلەسىمدى ارالىق ىشىندە ورنىقتى بەتالىستى ساقتايدى.

تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋىندا اۋىل - قىستاقتىكى قالا - قالاشىقتىكىنەن تەز بولدى

　　بيىل جىل باسىنان بەرى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت حالىق تۇرمىسىمەن تىعىز جاناستىرا ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتتى، ارتۋدى ورنىقتىرۋ، جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋ ساياساتىنىڭ ونىمدىلىگى ۇزدىكسىز ايقىن كورىنىپ، ەكونوميكالىق اينالىم ورنىقتىلىق ىشىندە جاقسارۋعا بەت الىپ، جۇمىستانۋ جاعدايى جالپى جاقتان ورنىقتى بولىپ، قالا - اۋىل تۇرعىندارى كىرىسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىنا بەرىك نەگىز قالادى.

　　الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭدا تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق ورتاشا قولداعى تابىسى 11 مىڭ 378 يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن اتامالى ％9. 5 ارتىپ، ءبىرىنشى ماۋسىمداعىدان 9. 1 پايىز تەزدەدى؛ باعا فاكتورىن شىعارىپ تاستاعاندا، ءىس جۇزىندە، ％8. 4 ارتىپ، ءبىرىنشى ماۋسىمداعىدان 4. 2 پايىز تەزدەپ، تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋى ەكونوميكانىڭ ارتۋىمەن نەگىزىنەن بىردەي بولدى.

　　تۇراقتى قونىستانعان جەرىنە قاراي بولگەندە، قالا - قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا قولداعى تابىسى 20 مىڭ 701 يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن اتامالى ％6. 4 ارتىپ، ءىس جۇزىندە، ％4. 3 ارتتى؛ اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا قولداعى تابىسى 2693 يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن اتامالى ％9. 7 ارتىپ، ءىس جۇزىندە، ％7.4 ارتتى. الدىڭعى جارتى جىلدا اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا قولداعى تابىسىنىڭ اتامالى ارتۋ قارقىنى مەن ءىس جۇزىندىك ارتۋ قارقىنى قالا - قالاشىقتىكىنەن جەكە - جەكە 3. 3 پايىز جانە 0. 4 پايىز تەز بولدى.

　　ۋاڭ ۋي بىلاي دەپ تالداۋ جاسادى: شينجياڭدا تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ورنىقتى ارتۋى ەڭبەكاقىلىق كىرىستىڭ دەمەۋ رولىنىڭ كورنەكتى بولۋىنىڭ، شارۋاشىلىق تازا كىرىسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىنىڭ جانە وتكەرمەلەنگەن تازا كىرىستىڭ ۇزدىكسىز ارتۋىنىڭ ارقاسى.

　　بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ جۇمىستاندىرۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋ ساياساتىن ۇزدىكسىز ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرىپ، ءتۇيىندى قاۋىمنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋىن، جۇمىستانۋىن كوپ ارنامەن ىلگەرىلەتىپ، ”تومەندەتۋ، كەشىكتىرۋ، قايتارۋ، تولقتاۋ“ سىندى كاسىپورىندارعا كومەكتەسىپ، قىزمەت ورنىن ورنىقتىرۋ شارالارىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، تۇرعىنداردىڭ ەڭبەكاقىلىق كىرىسىنىڭ ءبىرشاما تەز ارتۋىن جەبەدى. الدىڭعى جارتى جىلدا تۇتاس رايوندا تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق ورتاشا ەڭبەكاقىلىق كىرىسى ％6. 7 ارتىپ، جان باسىندىق ورتاشا قولداعى تابىستىڭ 5 پايىز ارتۋىن جەبەپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا قوسقان ۇلەسى ％6. 85 بولدى.

　　ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ ءبىرشاما تەز ورنىقتى كەزەڭگە وتۋىنە ساي، شينجياڭ تۇتىنۋعا تولىقتاما بەرۋدىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ءتۇرلى تۇتىنۋدى جەبەۋ ساياساتتارى ۇزدىكسىز ونىمدىلىك كورسەتىپ، شارۋاشىلىق تۇلعالارىنىڭ مەجەسى جاقسارىپ، بۇكىل رايوندا تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق ورتاشا شارۋاشىلىق تازا كىرىسىنىڭ سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％4. 5 ارتۋىن جەبەپ، بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 1. 4 پايىز تەزدەدى. اسىرەسە، اس - سۋ تۇتىنۋى ۇزدىكسىز قالپىنا كەلىپ، ساياحات بازارى جىلدام جاندانىپ، تۇنگى ەكونوميكا، تۇتىنۋ جاعدايى اناعۇرلىم مولايىپ، 3 - كاسىپتىڭ شارۋاشىلىق تازا كىرىسىنىڭ ％4. 5 ارتۋىن جەبەدى.

　　جەر - جەر حالىق تۇرمىسى شىعىسىن پارمەندى قامتاماسىز ەتىپ، زەينەتكەرلىك قاراجاتى مەن ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىز ەتۋ ولشەمىن جوعارىلاتىپ، استىق ەگۋگە قوسىمشا قاراجات بەرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ماقتانىڭ نىسانالى باعا قوسىمشا قاراجاتى سياقتىلاردى دەر كەزىندە تاراتتى، مۇنىڭ ءبارى تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋىندا جانە حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ترەكتىك رول اتقاردى.