انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ليۋ دۇڭلاي، ءرايدا
8 - ايدىڭ 8 - كۇنى كونتەينەرلەردى تولتىرا تيەگەن ءبىر پويەز رەليستى سىلكىنتىپ جۇڭگو − قازاقستان (ليانيۇنگاڭ) زات اينالىمى سەلبەستىك بازاسىنا باياۋ كىردى. بيىكتەن كوز تاستاساڭىز، تاۋ مەن تەڭىز اراسىندا زىمىراعان پويەزدەر تىلمەن ايتىپ جەتكىسىز ايبىندى اسەر بەرەدى.
ازيا − ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ توسىنەن كەلگەن، رەسەيدىڭ الۋمين ۇرشىعىن تيەگەن وسى پويەز جۇمىستاردى تەز راسىمدەگەن سوڭ پورتتان اتتانىپ، 8 - ايدىڭ 11 - كۇنى شاڭحايعا جەتەدى. مۇنداي ىركىلىسسىز، جاتىق اۋىستىرۋ ليانيۇنگاڭ پورتىنداعى ەرەكشە قاراپايىم شارۋا.
ليانيۇنگاڭ پورتى رايونىنا بارساڭىز، مەيلى كۇندىز، نە تۇندە بولسىن، قاشاندا جوعارى ءونىمدى اينالىم دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن سەزىنە الاسىز. كۇن نۇرى مەن جارقىراعان شام استىندا جۇمىس كۇنى - ءتۇنى جالعاسىپ جاتادى، شالعايداعى تەڭىز بەتىندە، الىپ كەمەلەر ايالدامالاردا پورتقا كىرۋدى كۇتۋدە، جاقىن ماڭداعى شىعاناقتا، ءتۇرلى - ءتۇستى اۆتوكولىكتەر تولتىرا تيەلگەن سىرعىتپا كەمەلەر تارتىپپەن الاڭعا كىرۋدە، پورت رايونىنداعى تەمىر جول جەلىسىندە پويەزدەر قايشالىسۋدا، قىپ - قىزىل جاعالاۋ - كوپىر كراندارى، كوك ءتۇستى جول - كوپىر كراندارى دامىل تاپپاي كونتەينەرلەردى تيەپ، تۇسىرۋمەن ابىگەر... تاۋ مەن تەڭىز اراسىندا وسىزاماندانعان، زەردەلىلەنگەن پورت كوز الدا پايدا بولدى.
”10 جىلدىڭ الدىنداعىمەن سالىستىرعاندا، قازىرگى كەمەلەردىڭ سانى الدەقايدا كوپ، ءبىزدىڭ قىزمەت كۇشەمەلىلىگىمىز دە بارىنشا ارتتى“. ليۋ ياڭ ”يۇنيىن 1 - ءنومىرلى“ جول باستاۋ كەمەسىن جۇرگىزىپ كەمەجايدان باياۋ سىرعىپ شىعىپ، تولقىن جارا 10 كيلومەتر شالعايداعى تەڭىز بەتىندەگى ياكور تاستايتىن ايالداماعا باردى، ءبىر الىپ كەمە وسىندا ونى مەن كاسىپتەسىنىڭ جول باستاۋ مىندەتىن وتەۋىن كۇتىپ تۇر ەدى. جول باستاۋ كەمەسى العا قاراي زىمىراعاندا، كەمە دامىلىسز تەڭسەلدى، ليۋ ياڭ قوس قولىمەن كومپاستى ۇستاپ، ارتىنداعى ورىندىققا مىقتاپ سۇيەندى.
”بۇل ورىندىققا نەگىزىنەن وتىرىپ كورمەدىم، ىلعي دا تۇرەگەپ سۇيەنىپ تۇرامىن، تولقىن تەربەگەندە، وتىرۋ مۇلدە مۇمكىن ەمەس“. ليۋ ياڭنىڭ ارتىنداعى ورىندىقتىڭ الدىڭعى جاعىنداعى تەرى توسەنىش ونىڭ بەلىنە ۇيكەلە - ۇيكەلە جىرتىلىپ، ىشىندەگى ۇلپا شىعىپ قالىپتى.
”اقىرىنىراق جۇرگىزسەڭىزشى!“، - دەدى ءتىلشى.
”بولمايدى، قاربالاسپىن، كەيدە ءبىر كۇندە 4 − 5 رەت قاتىنايمىن. ليانيۇنگاڭ پورتى پورتتار شوعىرى، تەك نەگىزگى پورت رايونى عانا ەمەس، سولتۇستىكتەگى گانيۇي پورت رايونى، وڭتۇستىكتەگى شۇييۇي پورت رايونى دا ءبىزدىڭ جول باستاۋ مىندەتىن وتەۋىمىزدى قاجەت ەتەدى، سوندىقتان ءبىز حاۋىپسىزدىككە كەپىلدىك ەتۋ شارتى استىندا، مۇمكىندىگىنشە ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋىمىز كەرەك“، - دەدى ليۋ ياڭ، - ”حاۋىپسىز ءجۇرۋ مەن جوعارى ءونىمدى قاتىناۋ اراسىنداعى تەپە - تەڭدىك ءبىزدىڭ تالپىناتىن نىسانامىز“.
كەمەمەن جاعاعا شىعىپ، وسى قاربالاس كۇيدەگى كەمەجايدىڭ قاي - قاي جەرىنەن ادامداردى جولىقتىردىق، ايتسە دە ايالداپ بىزبەن سويلەسەتىندەي ادام شىقپادى. 42 جاستاعى جاعالاۋ - كوپىر كرانىن جۇرگىزۋشى چىن فىڭياڭ مەڭگەرۋ تۇعىرىنان ءبىر ءسات تە كوز الماي وتىر، ول كۇيەنتەنى اقىرىن عانا يتەرگەندە، جۇرگىزۋشى بولمەشەسى كراننىڭ ورتاڭعى بولىگىنەن قوزعالىپ، كەڭىستىكتە كەمە تۇراقتىڭ توبەسىندەگى نەشە 10 مەتر بيىكتىكتەگى ورىنعا توتە سىرعىپ باردى. ول وسىندا كوتەرگىش بىلىكتى مەڭگەرىپ كونتەينەرلەردى تيەيدى، تۇسىرەدى، الدىڭعى جاعى كوگىلدىر تەڭىز، استىڭعى جاعى 10 مىڭ توننالىق الىپ كەمە، كۇيەنتەنىڭ ۇستىندە مىزعىماس الاقان، قۇلاق تۇبىندە كوتەرگىش شىنجىردىڭ شيراتىلعان داۋىسى.
چىن فىڭياڭ كەمەجايعا 2005 - جىلى كەلگەن، 2016 - جىلدان باستاپ الىپ جاعالاۋ - كوپىر كرانىن جۇرگىزگەن. جۇرگىزۋشىلەر كونتەينەردى ءبىر رەت تيەپ - ءتۇسىرۋدى ”ءبىر كوتەرۋ“ دەپ اتايدى. ”ەڭ قاربالاس كەزدە ءبىر كۇندە 300 كوتەردىم، ەڭ شۇعىل كەزدەردە ورتا ەسەپپەن 2 مينۋتتا ءبىر كوتەردىم“، - دەدى چىن فىڭياڭ، - ”بۇل ارادا توقتايتىن ەڭ ۇلكەن كەمەنىڭ ۇزىندىعى 366 مەتر، بۇل ورتا تيپتەگى اۆياماتكانىڭ ۇزىندىعىنا بارابار، كوتەرىپ تيەۋ مولشەرى 4000 دا 6000 اراسىندا، ءبىز 24 ساعات ىشىندە جۇمىستى ءبىتىرۋىمىز كەرەك، بۇل ءۇشىن كوپتەگەن كراننىڭ بىرگە جۇمىس ىستەۋى قاجەت“.
ءتىلشى تىلشىلىك ىستەگەن كۇنى اۋا رايى سۋىق تا، ىستىق تا ەمەس جايلى بولدى، ايتسە دە ليانيۇنگاڭ پورتىندا جازدا شىلىڭگىر ىستىق بولادى دا، قىستا قار جاۋادى، باسىم كوپ ۋاقىتتا جۇمىس ىستەۋ ورتاسى ەرەكشە جاپالى، چىن فىڭياڭدار بۇعان ۇيرەنىپ كەتكەن. ”ءبىزدىڭ جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءبارى دە جانىن سالا ىستەيدى، قاشاندا ءبىر كەمە كەلىسىمەن - اق باسەكەلەسىپ ىستەپ كەتەمىز. دۇنيە جۇزىندەگى ءارقانداي ءبىر كەمەجايدا كەمەنىڭ پورتتا ايالداعان ءار سەكۋندىنا قاراجات كەتەدى، ونىمدىلىك جوعارى بولسا، جۇك يەلەرى اناعۇرلىم كوپ وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ قالادى“، - دەدى چىن فىڭياڭ كۇلىپ، - ”بۇل جەكە جۇك يەلەرى ءۇشىن عانا ەمەس، ءبىزدىڭ ەڭبەكاقىمىز جۇمىسقا قاراي بەرىلەدى، وسى 10 جىلدان بەرى پورتتاعى كەمەلەر ەرەكشە كوبەيدى، جۇك مولشەرى دە ارتتى، ءبىزدىڭ كىرىسىمىز دە كوپ جوعارىلادى“.
2022 - جىلى ليانيۇنگاڭ پورتى جيىنى 300 ميلليون توننا جۇك قابىلدادى، جونەلتتى، بۇل سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％3. 8 ارتتى. الەمدىك تەڭىز تاسىمالى جاعىنداعى بەدەلدى مەديا «لويد گازەتى» جاريالاعان 2022 - جىلعى الەمدەگى 100 ۇلكەن كونتەينەر پورتى قاتارىندا ليانيۇنگاڭ پورتى 33 - ورىندى يەلەدى.
كۇن باتتى، تۇتاس تەڭىز پورتى جاعىمدى التىن تۇسكە ەنىپ، ءتىپتى دە كۇشتى ومىرشەڭدىك بايقاتتى. بولاشاقتا ليانيۇنگاڭ پورتى كەزەكشى كەمەلەر لەنياسىنىڭ جالپى سانىن 120عا جەتكىزبەك، كوپ ءتۇرلى ۇلگىدە بىرلەسىپ تاسىمالداۋ مولشەرى ءبىر ميلليون 500 مىڭ كونتەينەردەن اسپاق، 2025 - جىلعا جەتكەندە قابىلداۋ - جونەلتۋ مولشەرى 400 ميلليون تونناعا جەتەتىن شىعىستاعى الىپ پورتتى قۇرادى. ”شىعىستا تىنىق مۇحيت جاعالاۋىنا جالعاساتىن، باتىستا ازيا − ەۆروپا ىشكى قۇرلىعىنا تۇتاساتىن، تەڭىز جاعالاۋىن بويلاپ وڭتۇستىك - سولتۇستىك پورتتى ۇلاستىراتىن، ىشكى وزەندەردە جياڭسۋعا، شاندۇڭعا، حىنانعا، انحۇيعا جەتەتىن زات اينالىمى ۇلكەن ارناسىن قالىپتاستىرامىز“، - دەدى ليانيۇنگاڭ پورتى جارناسى شەكتەۋلى توبى شەكتى سەرىكتەستىگى پارتكومىنىڭ شۋجيى، القا باستىعى ياڭ لۇڭ.
