جەر اۋدانى، جالپى ءونىمى، بىرلىك ءونىمى ”ۇشەۋى بىردەي ارتتى“ −
شينجياڭنىڭ استىق ءوندىرىس قۋاتى جاپپاي جوعارىلادى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي
شينجياڭنىڭ بايلىق ورتاسى باسىمدىعى كورنەكتى، وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا تابيعي باسىمدىققا يە. اۆتونوميالى رايون اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى رايون ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارۋدى ورتاعا قويىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى رايون قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، شينجياڭنىڭ مەملەكەتتىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن قامداۋدى قامتاماسىزداندىرۋداعى ۇلەسىن جوعارىلاتتى.
بيىل جىل باسىنان بەرى تۇتاس شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ”استىق القاپتارىن قورعاپ، ەگىستىك جەر بايلىعىنان عىلمي، ۇيلەسىمدى پايدالانۋدا“ زاتتىق نەگىزدى بار كۇشپەن بەكەمدەپ، جەر اۋدانىن ورنىقتىرىپ، بىرلىك ونىمگە ارناۋلى كۇش سالىپ، استىق ءوندىرىسىن ويداعىداي يگەرىپ، جازعى استىقتان تاعى دا مول ءونىم الىپ، استىق، ماي ونىمدەرىمەن قامداۋ جەتكىلىكتى بولدى. الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ جازعى استىقتا جەر اۋدانىن، جالپى ءونىمدى، بىرلىك ءونىمدى بىردەي ارتتىرىپ، جالپى ءونىم مولشەرى 7 ميلليون 12 مىڭ تونناعا جەتىپ، بىلتىرعىدان 460 مىڭ توننا ارتىق ءونىم الىپ، جازعى استىقتىڭ ءونىم مولشەرى تاريحتاعى تىڭ ورەگە جەتتى، جالپى ءونىمنىڭ ارتۋ مولشەرى بۇكىل ەل بويىنشا 1 - ورىندا تۇردى. شينجياڭ استىق حاۋىپسىزدىگىنىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن ءوز قولىندا مىقتى مەڭگەرىپ قويماي، تاعى مەملەكەتتىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىنە بەلسەندى ۇلەس قوسىپ، ساپالى شينجياڭ استىعىمەن قامدادى.
جەر اۋدانىن كەڭەيتىپ، ءونىمدى ورنىقتىرۋدىڭ، ءونىمدى ارتتىرۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەدى
بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭداعى ءار دارەجەلى پارتكوم، ۇكىمەت جانە اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى مەملەكەتتىڭ جاڭا ءبىر كەزەكتى 100 ميلليارد جىڭ استىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ ارەكەتىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، ”رايون ىشىندە ىركىندى قالۋ، مەملەكەتتى قامداۋ“ سىندى استىق قىزمەتى باعىتى بويىنشا ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋ، سۋ بايلىعىن ورنالاستىرۋدى ساپالىلاندىرۋ، ساياساتتىق قولداۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى جازعى استىق ءوندىرىسىن بار كۇشپەن ويداعىداي يگەردى.
”بۇكىل رايوندا استىق ءوندىرىس قۋاتى جاپپاي جوعارىلادى“. اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار مەڭگەرمە باستىعى لي جيڭ بىلاي دەدى: شينجياڭ ساياساتتىق جەتەكشىلىكتى كۇشەيتۋ، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ سياقتىلار ارقىلى استىق ءوندىرىسىنىڭ جەر اۋدانىن كەڭەيتىپ، مول ءونىم نەگىزىن بەكەمدەدى.
”ساياسات جاقسى، تەحنيكا جاقسى بولعاندىقتان، ءبىز استىق ەگەتىن شارۋالاردىڭ سەنىمى مىعىم“. قوبىقسارى موڭعۇل اۆتونوميالى اۋدانى شازعەت اۋىلى حارسۋحاي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جۇي پىڭباۋ بيىل 301 مۋ جەرگە ءبيداي ەككەنىن، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكتەرىنىڭ ۇنەمى اتىز باسىنا بارىپ وعان جەتەكشىلىك ەتكەندىگىن، اۆتونوميالى رايوننىڭ استىق ەگەتىن شارۋالارعا تىكەلەي قوسىمشا قاراجات بەرەتىندىگىن، مول ءونىم العاننان كەيىن، استىق ساتۋ باسقىشىنىڭ ىركىلىسسىز بولىپ، بيىل ەككەن ءبيدايىنىڭ مۋ باسىندىق ءونىم مولشەرىنىڭ 500 كيلوگرامنان اسىپ، ءونىمى دە، كىرىسى دە ارتقاندىعىن ايتتى.
استىق ەگەتىن شارۋالاردىڭ كەنەلەتىن پايداسى − استىق ءوندىرىسىن ورنىقتىرۋدىڭ ماڭىزدى نەگىزى. بيىل جىل باسىنان بەرى اۆتونوميالى رايون ورتالىقتىڭ ەگىستىك جەر قۇنارلىلىعىن قورعاۋعا بەرىلەتىن قوسىمشا قاراجاتتان جانە ناقتى استىق ەككەن شارۋالارعا بەرىلەتىن ءبىر رەتتىك قوسىمشا قاراجاتتان 3 ميلليارد 290 ميلليون يۋان قارجىنى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، دۇمبە ءبيداي، جازدىق ءبيداي قوسىمشا قاراجاتىن مۋىنا 230 يۋانعا جوعارىلاتىپ، ءبيداي ەگەتىن ءبىر ميلليون 300 مىڭنان استام وتباسىنا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، شارۋالاردىڭ استىق ەگۋ تابىسىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتتى. سونىمەن بىرگە بۇكىل رايونداعى مەملەكەت دارەجەلى 43 استىق ەگەتىن ءىرى اۋدانعا ورتالىق قازىنا سيلىق قاراجاتىنان 910 ميلليون يۋان تاراتىپ، استىق ەگەتىن ءىرى اۋدانداردى استىق كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋگە شابىتتاندىردى.
سونىمەن بىرگە تۇتاس رايوندا ەگىمشىلىك جەر اۋدانىن كەڭەيتۋ، قايتالاي ەگۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى استىق ەگۋ جەر اۋدانىن ءونىمدى ارتتىردى. تۇتاس رايوندا جازعى استىق ەگىلەتىن جەر اۋدانى (نەگىزىنەن ءبيداي) جالپى 18 ميلليون 164 مىڭ مۋعا جەتىپ، بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 792 مىڭ مۋ ارتىپ، بۇكىل ەلدەگى جازعى استىقتىڭ ارتقان جەر اۋدانىنىڭ ％2. 67ىن يەلەپ، جەر اۋدانىنىڭ ارتۋ مولشەرى بۇكىل ەل بويىنشا 1 - ورىندا تۇرىپ، استىق ءونىمىن ورنىقتىرۋعا، ءونىمىن ارتتىرۋعا پارمەندى كەپىلدىك ەتتى.
”استىق القاپتارىن قورعاپ، ەگىستىك جەر بايلىعىنان عىلمي، ۇيلەسىمدى پايدالانۋ“ استىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتتى
بيىل جىل باسىنان بەرى جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى مەن تولىق تامشىلاتىپ سۋارۋ قامتاماسىزدىعىنىڭ پايداسىن كورگەن اۋات اۋدانى شينحۇيچىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى قىزمەت وتەۋ كاسىپتىك شارۋالار سەلبەستىك بىرلەسكەن كووپەراتيۆى باسقارعان 4000 مۋدان استام دۇمبە ءبيدايدىڭ ءونىمى دە، كىرىسى دە ارتتى.
”ورتاشا مۋ باسىندىق ءونىم مولشەرى بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 50 كيلوگرام جوعارىلاپ، ارتۋى كورنەكتى بولدى“. اتالعان سەلبەستىك بىرلەسكەن كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى لەي يانگاڭ بىلاي دەدى: بيىل سەلبەستىك بىرلەسكەن كووپەراتيۆىنىڭ ءبيدايى تۇگەلدەي جوعارى ولشەمدى ەگىنجايدا ەگىلىپ، سۋ، تىڭايتقىش ءبىر تۇلعالانعان شوعىرلى باسقارۋدى جۇزەگە اسىردى. اۋىل شارۋاشىلىعى، سۋ يگىلىگى قاتارلى تاراۋلار استىق داقىلدارىنىڭ سۋدان پايدالانۋ قاجەتىنە قاراي، تامشىلاتىپ سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋمەن تولىق قامداپ، كوكتەمگى سۋدان پايدالانۋدىڭ قاۋىرت مەزگىلىندە ”القىمدايتىن قۋاڭشىلىق“ عايىپ بولىپ، ءبيدايدىڭ ءوسۋ جاعدايى وتكەن جىلداعىلاردان كورنەكتى ساپالى بولىپ، تۇتاس جىلدىق مول ءونىم نەگىزىن قالادى.
سۋ − شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىنىڭ ”بۇيداسى“. بيىل جىل باسىنان بەرى رايونىمىزدىڭ سۋ يگىلىگى، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق قاتارلى تاراۋلارى وزەن ارناسىنان كەلگەن سۋ، سۋ قويماسىندا ساقتالعان سۋ، جەر استى سۋ جانە شارۋاشىلىق قۇرىلىمى سياقتى جاعدايلارمەن بىرلەستىرىپ، الدىمەن استىق داقىلدارىن، 2 - رەت كوتەرمەگە بەرىلگەن جەردى، نەگىزگى ەگىنجايدى جانە جوعارى ولشەمدى ەگىنجايدى سۋمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا، باسقا داقىلداردى يكەمدى سەپتەۋ پرينسيبى بويىنشا 2023 - جىلعى تامشىلاتىپ سۋارۋدى سۋمەن قامداۋ جوسپارىن ءبىر تۇتاس جاساپ، استىق داقىلدارىن تامشىلاتىپ سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋعا تولىق كەپىلدىك ەتىپ، اسىرەسە، استىق داقىلدارىن تامشىلاتىپ سۋارۋعا ىستەتىلەتىن سۋ قاجەتىن تولىق قامتاماسىز ەتىپ، سۋمەن قامداۋدىڭ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، ەگىنجايدى سۋارۋدىڭ قولايلى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
ءار دارەجەلى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى تۇقىم جانە ەگىستىك جەر سىندى ەكى ماڭىزدى ءتۇيىندى مىقتى يگەرىپ، جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى. 2022 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇكىل رايوندا (جەرگىلىكتى ورىن) 36 ميلليون 260 مىڭ مۋ جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي سالىنىپ، تۇراقتى نەگىزگى ەگىنجايدىڭ ％4. 57ىن يەلەدى. بۇندا جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەپ تامشىلاتىپ سۋارىلاتىن جەر اۋدانى جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى كولەمىنىڭ ％75ىنەن استامىن يەلەدى. بيىل رايونىمىز جوعارى ولشەمدى ەگىنجايدان 4 ميلليون 350 مىڭ مۋىن ۇزدىكسىز سالادى، مۇنىڭ ىشىندە 3 ميلليون 400 مىڭ مۋىن جاڭادان سالادى، 950 مىڭ مۋ ەگىنجايدى جاڭالاپ، دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، استىق ءوندىرىسى قۋاتىنىڭ جوعارىلاۋىنا ”جەر قۇنارلىلىعى“ نەگىزىمەن قامدايدى.
سونىمەن بىرگە جەر - جەر عىلىم - تەحنيكا جانە جابدىقتاۋدى استىقتىڭ جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋدىڭ ماڭىزدى تىرەگى ەتىپ، كەزەكتەگى بۇكىل رايوننىڭ استىق حاۋىپسىزدىگى مەن كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ قاجەتىن تياناق ەتىپ، تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، بۇكىل رايوندا ءبيداي، جۇگەرى سياقتى نەگىزگى استىق داقىلدارىنىڭ ساپالى، جوعارى ءونىمدى ولشەمدەستىرىپ ءوسىرۋ تەحنيكاسىن جالپىلاستىرىپ، قولدانىپ، قۇرعاق ەگىپ، از - ازدان تامشىلاتىپ سۋارۋ، سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ سياقتى ەگىمشىلىك باسقارۋ تەحنيكاسىن زور كۇشپەن جالپىلاستىرىپ، ساپالى تۇقىم، تاماشا ءادىس، ساپالى اتىز، جاقسى وراي ارقىلى ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، ءونىمدى ارتتىرۋ كومەسكى كۇشىن ىشكەرىلەي اشادى.
قازىر بۇكىل رايوندا جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەۋدىڭ قولدانىلۋ كولەمى 63 ميلليون مۋعا تايادى، مۇنىڭ ىشىندە دالمە - ءدال سۋ، تىڭايتقىش رەتتەۋ - مەڭگەرۋدەن ۇلگى كورسەتۋ اۋدانى ءبىر ميلليون 200 مىڭ مۋدان اسىپ، استىق داقىلدارىنىڭ ساپالى تۇقىممەن كومكەرىلۋ مولشەرى ％98تەن اسىپ، بۇكىل رايونداعى (جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ) ەگىس داقىلدارىن جالپىلىق ماشينالاندىرۋ دەڭگەيى ％74. 86كە جەتىپ، بۇكىل ەلدىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن 13 پايىز جوعارى بولدى، ءبيداي، جۇگەرى، ماقتا سياقتى نەگىزگى ەگىس داقىلدارىن ەگۋ، جيناۋ جالپى بارىسىن ماشينالاندىرۋ جۇزەگە اسىرىلدى.
زاپاس ساقتاۋدى، وڭدەۋدى كۇشەيتىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتى
استىق، ازىقتىق ماي كاسىبى سالاسىنىڭ اقاۋسىز دامۋى جوعارعى بۋىنداعى ءوندىرىس بۋىندارىنىڭ پارمەندى قامداۋىن قاجەت ەتۋدەن سىرت، تومەنگى بۋىنداعى ساتىپ الۋ، مانەرلەۋ بۋىندارىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدان دا قول ۇزە المايدى.
”ينتەرنەت جەلىسىندە الدىن الا كەلىسىپ استىق ساتامىز، نەگىزىنەن كەزەك كۇتۋدىڭ قاجەتى جوق“. اۋات اۋدانى بەسارىق قالاشىعى قاراتاسىن قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابىليكىم تۇرعۇن بىلاي دەدى: بيىل استىق ساتۋ قولايلى، تەز، استىقتىڭ باعاسى دا جاقسى، استىق ساتۋ اقىسىن تەز ارادا الۋعا بولادى.
جازعى استىقتان مول ءونىم العاننان كەيىن، استىق ەگەتىن شارۋالاردىڭ استىقتى الاڭسىز ساتۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، جەر - جەردەگى استىق جانە زاتتىق ماتەريالداردى زاپاس ساقتاۋ تاراۋلارى كوپ نەگىزدى تۇلعالاردى بازارعا كىرىپ ساتىپ الۋعا بەلسەنە جەتەكتەپ، استىق وندىرگەننەن كەيىنگى قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنىڭ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، اداقتاۋ، جيناۋ، ساقتاۋ سياقتى قىزمەت وتەۋمەن دەر كەزىندە قامداپ، شارۋالاردىڭ ”استىق جونىنەن بارلىعىنان حابارلى بولۋىنا“، استىعىن ”شىن پەيىلمەن ساتۋىنا“، ”استىعىن جايلى ساتۋىنا“، ”استىعىن الاڭسىز ساتۋىنا“ مۇمكىندىك جاسادى. سونىمەن بىرگە جەر - جەر وسى زامانعى قامبادا ساقتاۋدى باسقارۋ تەحنيكاسىن بەلسەنە جالپىلاستىرىپ، قولداندى، قامبا سيىمدىلىعى جاسىل استىق ساقتاۋ تەحنيكاسىن قولدانۋ سالىستىرماسى ％74كە جەتىپ، استىق قامباسىنداعى استىقتىڭ جالپىلىق ىسىراپ بولۋ مولشەرى ％43. 0كە تومەندەپ، قامباداعى استىقتىڭ ساقتاۋعا بولاتىن مولشەرى كوپ جىلدان بەرى ％100 كۇيدى ساقتاپ، قامباداعى استىقتىڭ ساپا ونىمدىلىگى ساننان ساپاعا دەيىنگى ءتۇبىرلى وزگەرىستى جۇزەگە اسىردى.
استىق جيناۋ، ساقتاۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ نەگىزىندە، بۇكىل رايون مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق ساتىپ الۋ - ساتۋ كاسىپورىندارى رەفورماسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، وڭىرلىك استىق، ازىقتىق ماي توبىن قۇرۋ ارقىلى بايلىقتى بىرىكتىرۋ، مال - مۇلىكتى قايتا ۇيىمداستىرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، استىق كاسىپورىندارىنىڭ بازارداعى باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتتى.
”توپ ۇلگىسىندە دامۋ كاسىپورىنداردىڭ تيجارات ونىمدىلىگىن بارىنشا جوعارىلاتتى“. سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى استىق، ازىقتىق ماي ساتىپ الۋ - ساتۋ (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى پارتكومىنىڭ شۋجيى، القا باستىعى جاڭ سۋميڭ بىلاي دەدى: كاسىپورىن ىلگەرىندى - كەيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قالىپتاستىرۋ ينجەنەرياسى، ۇيىمداستىرۋ، وزگەرتۋ ينجەنەرياسى سياقتى ءبىر قىدىرۋ رەفورمالاردى اتقارىپ، اۆتونوميالى رايون مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ ماكرولىق رەتتەۋىندەگى ساياساتتىق استىق تيجاراتى كاسىبىن ۇستىنە الۋمەن بىرگە، بازاردىڭ قاجەتىنە قاراي استىق اينالىمى تيجاراتىن ويداعىداي ىستەپ، بىرتىندەپ ساتىپ الۋ، ساقتاۋ، ساتۋ جانە ءوندىرۋ، مانەرلەۋ ءبىر تۇلعالانعان مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق ناقتى كاسىپورنىنا اينالدى.
قازىر شينجياڭنىڭ جەر - جەرى قاراستى اۋماقتاعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق ساتىپ الۋ - ساتۋ كاسىپورىندارىن بىرتىندەپ بىرىكتىرىپ، 10 وڭىرلىك استىق، ازىقتىق ماي توبىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ بولدى. استىق، ازىقتىق ماي توپتارى ”ءىرى استىق“، ”ءىرى كاسىپ سالاسى“، ”ءىرى بازار“، ”ءىرى اينالىم“ ۇستانىمىن ورناتىپ، بۇرىنعى ”استىقتى جيناۋ، استىقتى ساتۋ“ سىندى تيجارات ۇلگىسى مەن باسقارۋ تاسىلىنە بۇرىلىس جاساپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتۋعا، قامداۋ تىزبەگىن قالىپتاستىرۋعا، قۇن تىزبەگىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا كۇش سالىپ، شينجياڭنىڭ استىق، ازىقتىق ماي كاسىبى سالاسىنىڭ دامۋ كومەسكى كۇشىن ۇزدىكسىز اشىپ، اناعۇرلىم كوپ ساپالى استىق، ازىقتىق ماي ونىمدەرىن شينجياڭ سىرتىنداعى ءىرى بازارعا بەت الدىردى.
