− ”جاڭا داۋىردەگى ەڭ ارداقتى توڭكەرىستىك اسكەري“ لي ياڭ جونىندە (2)
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ياڭ شۋحان، ەرىكتى تىلشىلەر سۇڭ گۇيچاڭ، ليۋ شۋ، تان جىشۋان
وقۋشىلاردان اسكەريلەرگە دەيىن، اۋە ارمياسىنىڭ جويىمپاز ۇشاق اسكەري بولىمىنەن بۇكىل ارمياداعى تۇڭعىش بارلاۋ، شايقاس جاساۋ ءبىر تۇلعالانعان ۇشقىش اپپارات اسكەري بولىمىنە دەيىن... بۇگىنگى تاڭدا اۋە ارمياسى اۋە اسكەرلەرى بەلگىلى تۋانى ۇشقىش اپپارات ۇلكەن اترەتىنىڭ باستىعى رەتىندە، لي ياڭ ۇشقىش اپپاراتتى مەڭگەرىپ، جالپى نەشە مىڭ ساعاتتىق ۇشۋ مىندەت ۋاقىتىن ورىنداپ، ۇشقىش اپپارات اسكەري ءبولىمى قۇرىلىسىنا قۇندى تاجىريبە توپتادى.
كوپ جىلدىق كۇرەس ارقىلى لي ياڭ وزىندىك بۇرىلىستى جۇزەگە اسىرىپ قانا قويماي، كوپتەگەن جاس ۇشقىشتاردى دا تاربيەلەدى، ۇشقىش اپپارات اسكەري ءبولىمىنىڭ جاۋىنگەرلىك قۋاتى ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ جاڭا داۋىرىندە جەدەل جەتىلدى.
بولاشاققا بەت الىپ، ”بارلاۋ، شايقاس جاساۋ“ اياسىن كەڭەيتتى
لي ياڭنىڭ كەڭسەسىندەگى كومپيۋتەردە ەكى حۇجات قالتاسى بار، ىشىندە ونىڭ وسى جىلدارداعى سورابى ەستەلىككە الىنعان.
ءبىرى، ول تۇرعان جەرىنىڭ قاريتاسى بار قالتا، باتىس سولتۇستىك ءشول دالادان قارلى ۇستىرتكە دەيىن، وڭتۇستىكتەگى جىنىس ورماننان شىعىس وڭتۇستىك تەڭىز جاعالاۋىنا دەيىن، ورتا جازىقتىڭ بايتاق دالاسىنان شىعىس سولتۇستىك ءبىرىنشى شەبىنە دەيىن، نەشە ونداعان اۋەجايدىڭ بارىندە ونىڭ جورىققا شىققان ىزدەرى جاتىر؛ ەندى ءبىرى، ۇشۋ لەنياسىنىڭ قاريتاسى بار قالتا، ىشىندە 100گە جۋىق اۋەجايدىڭ نەگىزگى جاعراپيالىق ينفورماتسياسى، 50دەن استام شىت جاڭا اۋە لەنياسى بار، قارلى ءوڭىر، ءۇستىرت، قۇمدى ءشول، سان - ساناقسىز سوعىستىق ونەر مانەۆرلەر ونىڭ ۇشقىش اپپاراتتى مەڭگەرۋدە ءتۇرلى كۇردەلى جاراتىلىستىق ورتاعا ۇيلەسۋىنە مۇمكىندىك جاساپ قالماستان، ونان دا ماڭىزدىسى، ۇشقىش اپپاراتتى قولدانۋ جونىندە وعان اناعۇرلىم كوپ وي سالۋى بولدى.
بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا باتىس سولتۇستىكتەگى بەلگىلى جەردە توقتام بويىنشا سوعىستىق ونەر مانەۆرى باستالدى. كوپتەگەن سوعىس ۇشاقتارى اۋەدە ايقاسىپ، جەڭىس پەن جەڭىلىستى ايىرۋ قيىنعا سوقتى. جەتەكشىلىك جاساۋ بولىمىندەگى بارلىق ادامنىڭ نازارى اۋەدەگى سوعىس مايدانىنا اۋعان كەزدە، كوك ءتۇستى جاقتىڭ ۇشقىشى لي ياڭ ۇشقىش اپپاراتتى مەڭگەرىپ، ”جاۋدىڭ“ قات - قابات قورعانىسىنان ءوتىپ، ”جاۋدىڭ“ اۋە شابۋىلىنان قورعانۋ قارۋىن ءساتتى شىرعالاپ اشتىرىپ، كەيىنگى دالمە - ءدال سوققى بەرۋگە ينفورماتسيالىق تىرەك ازىرلەدى.
”وسى زامانعى سوعىستا ينفورماتسيا باسىمدىعى شەشۋشى شايقاستاعى جەڭىسكە جەتۋدە شەشۋشى رولعا يە، ۇشقىش اپپارات اسكەري بولىمدەرىنىڭ دامۋ قۇرىلىسىندا توتەنشە ماڭىزدى مانگە يە“. لي ياڭنىڭ قاراۋىنشا، ۇشقىش اپپارات تەحنيكاسىنىڭ العا باسۋى مەن سايكەستى سوعىس ءتاسىلىنىڭ بىرتىندەپ پىسىپ - جەتىلۋىنە بايلانىستى، ۇشقىش اپپارات سوعىس مايدانىن باقىلايتىن اسپان كوزى رەتىندە، ينفورماتسيا جەتكىزەتىن بۋىن، سوعىس مايدانىن باعالايتىن تورەشى، كەسىپ ءوتىپ سوققى بەرەتىن امال - ايلا، ارميا، اسكەر تۇرلەرىنىڭ فاكتورلىق ينفورماتسيا قۋاتىن ەسەلەپ ارتتىرۋشى...
قازىر لي ياڭ مەن جاۋىنگەر سەرىكتەرىنىڭ قۇلشىنۋىندا ۇشقىش اپپارات اسكەري ءبولىمىنىڭ ”بارلاۋ“ اياسى كەڭەيىپ، ”شايقاس جاساۋ“ قابىلەتى كۇشەيۋدە. جاڭا سيپاتتى سوعىس جۇرگىزۋ كۇشتەرىنىڭ جەدەل دامۋىنا ىلەسە، لي ياڭ اسكەري ءبولىمدى باستاپ تەڭىزدەن ۇشىپ ءوتىپ، ءشول دالاعا، ۇستىرتكە بارىپ، كوپتەگەن بىرلەسكەن جاتتىعۋ الاڭدارىندا بولىپ، كوپ ارميا، اسكەر تۇرلەرىمەن، كوپ ءتۇرلى قارۋلارمەن جۇيەلى بىرلەسكەن جاتتىعۋ ورىستەتىپ، سوعىس جۇرگىزۋ ۇلگىسىن بايىتىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، وسىزاماندانعان، ينفورماتسيالانعان سوعىس جۇرگىزۋ تۇعىرىن اناعۇرلىم كەڭەيتتى.
ناقتى سوعىسقا بەت الىپ، جەڭىسكە جەتۋدىڭ شەشۋشى تەتىگىن يگەردى
جاتتىعۋ اقىلشىسى جوۋ جىجيەنىڭ نازارىندا، لي ياڭ قاشاندا باسقالارعا قاراعاندا الىستى بولجاي بىلەدى، ۇشقىش اپپاراتتىڭ وسى زامانعى سوعىسقا تابان تىرەگەن دامۋ بەتالىسىنان ۇشقىش اپپاراتتىڭ وسى زامانعى سوعىستاعى ورنىن تۇراقتاندىرۋعا دەيىن، لي ياڭ ءوزى تۇرعان ۇشقىش اپپارات ۇلكەن اترەتىن بىرگە العا باسۋعا جانە دامۋعا باستادى.
”بارلاۋ مەن شايقاس جاساۋدى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ ءسوزسىز تۇردە ۇشقىش اپپاراتتىڭ بولاشاق دامۋ بەتالىسى، جاۋ مەن ءبىز ەكى جاقتىڭ قايسىسى اناعۇرلىم انىق كورە السا، ايقىن سارالاي السا، دالمە - ءدال، تەز سوققى بەرە السا، ءدال سول بولاشاق سوعىس مايدانىنداعى قارسىلاسۋ بارىسىندا جەڭىسكە جەتەتىن باسىمدىققا يە“. لي ياڭ بىلاي دەدى: بۇل ۇشقىش اپپاراتتى جۇرگىزۋشىنىڭ كاسىپتىك سوعىس ونەرىن قاجەت ەتىپ قانا قويماي، سوعىس مايدانىن باقىلاۋ قابىلەتى مەن سوعىس مايدانىن يگەرۋ قابىلەتىن ءتىپتى دە قاجەت ەتەدى.
لي ياڭ دا ۇنەمى ”جەڭىمپاز گەنەرال“ بولا بەرگەن جوق. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا ءبىر رەتكى ناقتى اسكەري تىرەسۋ مانەۆرىنە قاتىناسقاندا، ول ۇشقىشسىز اپپاراتتى مەڭگەرىپ، ”جاۋدىڭ“ ارتقى شەبىنە ىشكەرىلەي ەنىپ، ءبىرىنشى كەزەڭدەگى بارلاۋ مىندەتىن ءساتتى ورىندادىم دەگەنىندە ويلاماعان ناتيجە تۋعان بولاتىن.
”سول كەزدە ءبىز تالاپ بويىنشا نىسانا ءتۇيىنىن بارلاپ بايقاعانبىز، بارلىعى دا ءبىزدىڭ مەڭگەرۋىمىزدە تۇرعانداي بولعان. الايدا تاڭ اتپاي جاتىپ - اق ’بارلاۋ ءساتسىز بولدى‘ دەگەن حابار تاپسىرىپ الدىق، ەگەر ناقتى سوعىس بولسا، ءبىز ماڭىزدى اقپاردى قاعىس قالدىرىپ، سوعىس جاعدايىنا ىقپال جەتكىزەر ەدىك“. سول كەزدەگى جاعداي لي ياڭنىڭ ءدال قازىرگىدەي ەسىندە قالىپتى.
سوعىستان كەيىن قايتا اداقتاۋ كەزىندە جاۋاپ بەلگىلى بولدى: ءاسىلى، بارلاۋ بارىسىندا لي ياڭ مەن جاۋىنگەر سەرىكتەرى زەيىن - زەردەسىن جوعارى جاق تالاپ ەتكەن ماڭىزدى اقپارلاردى ىزدەۋگە شوعىرلاندىرىپ، كوزگە تۇسە بەرمەيتىن قالىپسىز تۇستارعا نەمقۇرايدى قاراعاندىقتان، ماڭىزدى اقپارعا يە بولۋدىڭ تاماشا ورايىنان ايرىلىپ قالعان.
”ءبىز، ءسىرا، كىمنەن جەڭىلدىك“؟ لي ياڭ قورىتىندىدا بىلاي دەپ جازادى: ءبىز ”مەنىڭشە“ دەيتىن داعدىلى وي جۇگىرتۋدەن جەڭىلدىك، مۇقياتتىلىق جەتكىلىكسىز، سەزىمتالدىق جەتكىلىكسىز بولدى، مانەۆر دەگەنىمىز ناقتى سوعىس، سوعىس مايدانى سان قيلى وزگەرەدى، ءبىز ناقتى سوعىس بارىسىندا، ءسوز جوق، بارلىق ىستە شىنايى بولىپ، اسكەري ادام رەتىندە سوعىس مايدانىنداعى سەزىمتالدىقتى ساقتاۋىمىز كەرەك.
بۇل جەڭىلىس جەڭىمپاز لي ياڭدى ونان ارى جىگەرلەندىرە ءتۇستى. ”ۇشقىش اپپاراتپەن بارلاۋدا بەلگىسىز مۇمكىندىكتەر ءتىپتى كوپ، بارلاۋدىڭ، شايقاس جاساۋدىڭ اتويشىسى بولۋدا اناعۇرلىم ۇزاق بولاشاقتىق تۇرعىدان سوعىس ءادىسىن زەرتتەۋ، سوعىس ۇشاعىن مەڭگەرۋ ارقىلى جەڭىسكە جەتپەي تىنباۋ كەرەك“. سوڭعى جىلدارى لي ياڭ ۇشقىش اپپاراتتىڭ اۋەدەگى بارلاۋ ۇلگىسىن باستاماشىلدىقپەن ساپالىلاندىرىپ، نىسانانى پارىقتاۋ، سوعىس مايدانىن بارلاۋ، جاۋدىڭ بارلاۋىنا قارسى تۇرۋ سياقتى شەبەرلىكتەردى قايتا - قايتا شىڭدادى، سونداي - اق ۇشقىش اپپارات قوسىنىن باستاپ ۇشقىش اپپارات پەن كوپ اسكەر ءتۇرىنىڭ ينفورماتسيا تىزبەگىن اشىپ، كوپ ولشەمدى ستەرەولدى بارلاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى.
بارلاۋدىڭ، شايقاس جاساۋدىڭ اتويشىلارى ”ماكرو“ قاريتادان ”ميكرو“ وزگەرىستەردى ىزدەۋگە ادەتتەنۋى كەرەكتىگى لي ياڭعا ابدەن ايان، ءار رەتكى بايقاۋ سوعىس جاعدايىن وزگەرتۋدىڭ تەتىگى بولۋى، اۋەلى جەڭىس پەن جەڭىلىستى بەلگىلەيتىن وراي بولۋى مۇمكىن.
جەڭىسكە بەت الىپ، اۋەلگى ماقساتتى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىردى
ۇلكەن اترەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ تىزىمدىك داپتەرىن اشقاندا، ءبىر قاتار ساندى مالىمەت ءتىلشىنىڭ نازارىن اۋداردى: اترەت مۇشەلەرىنىڭ ورتاشا جاسى 30عا جەتپەيدى ەكەن، بۇل ءبىر جاس قوسىن. ءبىراق اترەت مۇشەلەرىنىڭ بارىندە جاستارىنان وزعان كاسىپتىك ۇشۋ، سوعىس جۇرگىزۋ تەحنيكاسى مەن پىسىپ - جەتىلگەن، ورنىقتى كوڭىل كۇي بار، ناقتى سوعىس جاتتىعۋىندا تالاي رەت تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزدى، مۇنى ولاردىڭ قۇلشىنىسى مەن لي ياڭنىڭ ەڭبەگىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى.
2020 - جىلى مىندەت وتەۋ ۇلكەن اترەتىنىڭ باستىعى لي ياڭ ”جاستۇلەككە“ جەتەكشىلىك ەتىپ تۋ باسىنان باستايدى.
قايتكەندە جاڭا ۇشقىشتاردىڭ مەڭگەرۋ تۇيىندەرىن تەز تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا بولادى؟ لي ياڭ جاسامپازدىقپەن ناقتى ساندى مالىمەتتەن پايدالانىپ، مەڭگەرۋ جاي - جاپسارىن كورسەتىپ وتىردى، ول شەشۋشى ساندى مالىمەتتەردى سالىستىرىپ سارالاعاننان كەيىن، مەڭگەرۋمەن ءبىر - بىرلەپ سايكەستىردى ءارى ادەتتەگى جاتتىعۋمەن ۇشتاستىرىپ، ۇزدىكسىز جيناقتاپ، قورىتىندىلاپ، زەرتتەپ، ىزدەنىپ، كەڭ كولەمدە پىكىر الۋ نەگىزىندە، ولشەمدەنگەن، كورنەۋ، ساندى مالىمەتكە اينالعان بارىس قالىپتاستىردى.
”جاڭا ادام تاربيەلەۋ دەگەنىمىز تەحنيكا ۇيرەتۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، ءادىس - امال ۇيرەتۋ، قول - اياقتى جاتتىقتىرۋ، قۇلاق پەن كوزدى جاتتىقتىرۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، جۇرەكتى جاتتىقتىرۋ، اتاپ ايتقاندا، مەڭگەرۋ ءتۇيىنىن ولاردىڭ ساناسىنا شەگەلەۋ كەرەك“. جاتتىعۋ اياقتاعاننان كەيىن لي ياڭ جاڭا ۇشقىشتىڭ جاتتىعۋ جاعدايىن قايتا - قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزۋىنە كومەكتەسىپ، جاتتىعۋ جاعدايىن قايتا قويىپ بەرىپ، مەڭگەرۋ ءتۇيىنىن، دالمە - ءدال ساندى مالىمەتتەردى سەزىنۋگە، ۇستاپ كورۋگە بولاتىن ناقتى جاعدايعا اينالدىردى.
سوڭعى جىلدارى لي ياڭ قوسىنمەن بىرگە دارىندىلاردى دامىتۋ جولىن عىلمي بەلگىلەپ، دارەجەگە ءبولىپ، تۇرگە ايىرىپ، ”مايسانى“ تاڭداپ ءوسىرىپ، «5 ءتۇرلى دارىندىلار مايسا قامباسىن» قالىپتاستىرىپ، ءتۇرلى قىزمەتكەرلەردىڭ قابىلەت ولشەمىن ارناعا ءتۇسىردى؛ «دارىندىلاردى تۇرگە ءبولىپ باۋلۋ قولدانباسىن» جاساپ، قاتىستى كاسىپتىك باۋلۋ پەريودىنىڭ تەڭ جارىمىن قىسقارتىپ، ۇلكەن اترەتتى جاڭا سالادا سوعىس جۇرگىزۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ جەدەل ارناسىنا ءتۇسىرىپ، ۇشۋ - مەڭگەرۋ قابىلەتىن بۇكىل تۋاننىڭ الدىڭعى قاتارىنا شىعاردى.
”ءبىز ۇشقىش ۇشاق ءبولىمىنىڭ تۇقىم قوسىنىمىز، مەن الاۋ بولىپ، جاڭا سيپاتتى جاۋىنگەرلىك قۋاتتىڭ جالىنىن تۇتاندىرىپ، جۇڭگو اسكەريلەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتىن اناعۇرلىم كوپ جاس جاۋىنگەر سەرىكتەرگە جەتكىزۋدى قالايمىن“. بولاشاققا زور ءۇمىت ارتقان لي ياڭ پارتيانىڭ باسشىلىعىنداعى ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ جاڭا داۋىرىندە ءار ۇرپاق ۇشقىش اپپارات جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ، ءسوز جوق، باس قولباسشىنىڭ جەتەكشىلىگىنە ءجىتى ىلەسىپ، ۇشۋدىڭ جەڭىسىنەن جەڭىسىنە جەتە بەرەتىندىگىنە دە ونان ارى كامىل سەنەدى.
