شينجياڭدا كومىر ءونىم مولشەرى ارتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگى ۇزاردى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان، پراكتيكانت لي جيڭ
كومىر − ونەركاسىپ ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىنىڭ ”تارازى نۇكتەسى“، ”ورنىقتىرعىشى“. بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ مەملەكەتتىڭ ”ءۇش بازا، ءبىر ارنا“ قۇرىلىسىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، كومىر كاسىبىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، كومىردىڭ ساپالى ءوندىرىس قۋاتىن ۇزدىكسىز جارىققا شىعاردى. ساندى مالىمەت الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ سۇرىپتالماعان كومىر ءونىم مولشەرىنىڭ 211 ميلليون 511 مىڭ 200 توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％5. 16 ارتقاندىعىن، ەلەكتر تاراتۋ مولشەرى 237 ميلليارد 501 ميلليون كيلوۆات ساعات بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％7. 2 ارتقاندىعىن كورسەتتى.
بايلىق باسىمدىعىن كاسىپ سالاسى باسىمدىعىنا اينالدىرۋدا، كەزەكتە شينجياڭ كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ تىزبەگىن ۇزاتۋدى، تىزبەگىن تولىقتاۋدى، تىزبەگىن كەڭەيتۋدى، تىزبەگىن كۇشەيتۋدى ىلگەرىلەتۋدە.
كومىر ءوندىرۋ، ساتۋ ۇزدىكسىز ارتۋدا
ءدال جازعى قاۋىرت مەزگىل ەلەكترمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ شەشۋشى مەزگىلى، رايونىمىزداعى ءارقايسى ۇلكەن كومىر ءوندىرۋ بازالارى قايراتتانا كومىر قازىپ، ەلەكتر تاراتۋعا قاجەتتى كومىردى قامتاماسىز ەتۋدە.
”قازىر ورتا ەسەپپەن كۇنىنە 33 مىڭ توننا كومىر ساتىلادى، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％30 ارتتى“، - دەدى حىنان ەنەرگياسى شينجياڭ بولىمشە سەرىكتەستىگى ساتۋ ءبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىعى سۇڭ جىيۋان، - سەرىكتەستىگىمىز شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى ەلەكتر ستانسيالارىمەن بيىلعى قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەلىسىمىن جاساستى، وندىرگەن كومىرىمىزدىڭ ％80ى ەلەكتر ستانسيالارىن قامدايدى، قازىر ەلەكترگە جۇمسالاتىن كومىرمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ شەشۋشى مەزگىلى.
شينجياڭدا كومىردىڭ مەجەلەنگەن بايلىق مولشەرى 2 تريلليون 190 ميلليارد توننا، بۇكىل ەلدىڭ ％40ىن يەلەيدى. مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، سوڭعى جىلدارى حىنان ەنەرگياسى شينجياڭ بولىمشە سەرىكتەستىگىن قامتىعان ءبىر توپ كومىر وندىرەتىن كاسىپورىننىڭ كومىر ءوندىرۋى، ساتۋى بۇكىل ەلدەگى ءبىر تۇتاس ۇلكەن بازارمەن توعىستى. مۇنىڭ ىشىندە شينجياڭنان سىرتقا شىعارىلىپ ساتىلاتىن كومىردىڭ باسىم كوپ ءبولىمى ەلەكتر ستانسيالارىنا ساتىلدى.
قۇمىل قالاسى − شينجياڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋدىڭ الدىڭعى شەبى، گۋاڭحۇي ەنەرگيا جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى، شينجياڭ جياڭنا كەن كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگى قاتارلى ءبىر توپ كاسىپورىن وندىرگەن كومىر بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىنە ساتىلدى. شينجياڭنىڭ كومىردى سىرتقا تاسىمالداۋ قۋاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن، بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ تەمىر جول تاراۋلارى لانجوۋ − شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ، لينحى − قۇمىل تەمىر جولىنىڭ، گولمۋد − كورلا تەمىر جولىنىڭ ”ءبىر نەگىزگى، ەكى قوسىمشا“ ارنالىق تاسىمال كومەسكى قۋاتىن ىشكەرىلەي اشتى. الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ كومىر تاسىمال مولشەرى 62 ميلليون 740 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％5. 8 ارتتى. مۇنىڭ ىشىندە شينجياڭنان 26 ميلليون 521 مىڭ توننا كومىر سىرتقا تاسىلىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％8. 13 ارتقان.
ءتىلشىنىڭ قۇمىل قالالىق دامۋ - رەفورما كوميتەتىنەن ۇعىسۋىنا قاراعاندا، الدىڭعى جارتى جىلدا قۇمىل قالاسىنداعى كولەمنەن جوعارى كاسىپورىنداردىڭ سۇرىپتالماعان كومىر ءونىم مولشەرى 69 ميلليون توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％35 ارتقان.
بايلىق باسىمدىعى كاسىپ سالاسى باسىمدىعىنا اينالدى
كومىر اۋەدەن ءجۇرىپ، ەلەكتر بۇكىل جۇڭگوعا جەتكىزىلدى.
تاياۋدا قۇمىلدان چۇڭچيڭگە دەيىنگى 800± كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك جەتكىزۋ ينجەنەرياسى مەملەكەتتىك دامۋ - رەفورما كوميتەتىنىڭ تەكسەرىپ بەكىتۋىنەن ءوتتى، بۇل شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزەتىن 5 - ارنا.
قازىرگە دەيىن شينجياڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋدە ”ىشكى جاقتى قامدايتىن ءتورت ساقينالى تور، سىرتقا جەتكىزەتىن ءتورت ارنا“ سىندى نەگىزگى تور جۇلگەسى جاعدايى قالىپتاسىپ، سىرتقا جەتكىزۋ كولەمى چۇڭچيڭ، جياڭسۋ، سىچۋان، حۋنان قاتارلى 20 ولكە، اۆتونوميالى رايون، قالانى قامتىدى. شينجياڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ ينجەنەرياسى شينجياڭنىڭ كومىر، جەل، كۇن ەنەرگياسى سياقتى بايلىق باسىمدىعىن ەكونوميكالىق باسىمدىققا اينالدىرۋىن جەتەكتەدى.
كومىر − حيميا ونەركاسىبىنىڭ اناسى، كومىردى شيكىزات ەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتۋ ارقىلى سان مىڭ ءتۇرلى ءونىم وندىرۋگە بولادى.
بيىل 6 - ايدان بەرى شينجياڭ شين - يە ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ جىلىنا 40 مىڭ توننا بىرىكپەلى فورمالدەگيد وندىرەتىن 1 - مەرزىمدىك ءوندىرىس لەنياسى جابدىعىنا ماتەريال سالىنىپ، ماشينا سىناق ەتىلدى، 7 - ايدىڭ 9 - كۇنى ءوندىرىس ءتارتىبى تۇگەلدەي ىسكە قوسىلىپ، تولىمدى بىرىكپەلى فورمالدەگيد ءونىمىن ءوندىردى. ”بىرىكپەلى فورمالدەگيد 5 ۇلكەن ينجەنەريالىق سۋلياۋدىڭ ءبىرى، اۆتوكولىك، ەلەكترون سياقتى سالالاردا كەڭ كولەمدى قولدانىلادى“. شينجياڭ شين - يە ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى پارتكومىنىڭ شۋجيى، القا باستىعى ما جينرۇڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: بولاشاقتا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتىپ، كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە، تومەن قىشقىل گازدى، كوپ نەگىزدى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءاربىر كەسەك كومىردىڭ اناعۇرلىم جوعارى قۇن جاراتۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.
”بايلىق ارتىقشىلىعىن تياناق ەتىپ، شينجياڭ كومىر حيمياسى ارشىندى قاداممەن دامىدى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەڭگەرمەسى شيكىزات ونەركاسىبى باسقارماسىنىڭ 2 - دارەجەلى مەڭگەرۋشى ءبولىم قىزمەتكەرى جاينا، - اسىرەسە، مەملەكەت ”ءۇش بازا، ءبىر ارنا“ قۇرىلىسىن العا قويىپ، شينجياڭنىڭ مەملەكەتتىك ءىرى تيپتى كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى بازاسى ورنىن تۇراقتاندىرعاننان كەيىن، كومىر حيميا نىسانىنا قارجى قوسىلۋ سەرپىنى كۇشەيدى.
كوپ جىل قۇلشىنۋ ارقىلى شينجياڭنىڭ كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ كولەمى، ءونىم ءوندىرىس مولشەرى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، جۇندۇڭ، تۇرپان − قۇمىل، ىلە سياقتىلاردى نەگىز ەتكەن كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ شوعىرلى رايونىن جانە كومىردەن تابيعي گاز الۋ، كومىردەن ولەفين الۋ، كومىردەن 1 -، 4 - بۋتيلەنگليكول الۋ، كومىردى دارەجەگە ايىرۋ، ساپاعا ءبولىپ پايدالانۋ سياقتىلاردى نەگىز ەتكەن وسى زامانعى كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ جۇلگەسى العاشقى ادىمدا قالىپتاستى.
2022 - جىلعا دەيىن شينجياڭدا (شينجياڭ ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانىن قامتىمايدى) كومىردەن تابيعي گاز الۋ ءوندىرىس قۋاتى 3 ميلليارد 375 ميلليون تەكشەمەترگە، كومىردەن ولەفين الۋ ءوندىرىس قۋاتى 680 مىڭ تونناعا، كومىردەن BDO الۋ ءوندىرىس قۋاتى 520 مىڭ تونناعا، كومىردەن ەتيلەن گليكول الۋ ءوندىرىس قۋاتى 400 مىڭ تونناعا جەتتى.
كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى شوعىرىن قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، شينجياڭ كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ تىزبەگىن ۇزارتۋدى، تىزبەگىن تولىقتاۋدى، تىزبەگىن كەڭەيتۋدى، تىزبەگىن كۇشەيتۋدى بار كۇشپەن قولدادى، كەلەسى قادامدا مەملەكەت ەنەرگياسى، جۇڭمەي قۇمىل كومىر حيميا ونەركاسىبى بازاسى سياقتى ءتۇيىندى نىسانداردىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك قىزمەتتەرىن ىلگەرىلەتىپ، شاندۇڭ ەنەرگيا توبىنىڭ 800 مىڭ توننالىق ولەفين نىسانىنىڭ، دۇڭميڭ پلاستماسسا 800 مىڭ توننالىق ولەفين نىسانىنىڭ تەزىرەك جۇمىس باستاپ قۇرىلىس جۇرگىزۋىن جەدەلدەتىپ، شينجياڭ كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ اقاۋسىز، ورنىقتى دامۋىن ىلگەرىلەتەدى.
”تولىق پايدالانىپ“، جاسىل دامىدى
قارا كومىر، جاسىل ءوندىرىس. ءبىر كەسەك كومىردى ”تولىق پايدالانۋ“ ءۇشىن، بيىل 3 - ايدا گۋاڭحۇي ەنەرگياسىنىڭ العاشقى مەرزىمدىك ”جىلىنا 100 مىڭ توننالىق CCUS (كومىر قىشقىل گازىن جيناۋ، پايدالانۋ جانە پەشەتتەپ ساقتاۋ) ۇلگى كورسەتۋ نىسانىن“ سىناق رەتىندە ىسكە قوسىپ، تولىمدى سۇيىق كۇيدەگى كومىر قىشقىل گازىن ءوندىردى.
وسى كومىر قىشقىل گازى كومىردەن كاربينول الۋ بارىسىندا شىعارىلعان جاراقسىز گاز، قازىر گۋاڭحۇي ەنەرگياسى جاراقسىزدى كادەگە جاراتىپ، توڭىرەكتەگى مۇناي الابىندا مايدى شىعارۋعا پايدالاندى. ”العاشقى مەرزىمدىك نىساننىڭ اتقارىلۋى مولشەرمەن ءار جىلى 100 مىڭ توننا كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتىپ، توڭىرەكتەگى مۇناي الابىندا شيكى مۇناي الۋ مولشەرىن ％20تەن استام جوعارىلاتادى“، - دەدى گۋاڭحۇي ەنەرگياسىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى ياڭ شيان.
قازىر بۇل سەرىكتەستىك جىلىنا 3 ميلليون توننالىق CCUS نىسانىنىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك دالەلدەۋ جۇمىستارىن جەدەل ىلگەرىلەتۋدە، شارت - جاعداي پىسىپ - جەتىلگەننەن كەيىن ۇيلەسىمدى ۋاقىتتا قۇرىلىس باستايدى.
كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ جاسىل دامۋىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، شينجياڭ چيڭحۋا ەنەرگيا توبى شەكتى سەرىكتەستىگى كومىر قىشقىل گازىنان پايدالانۋ نىسانىن ىلگەرىلەتۋدە. ”كومىردەن تابيعي گاز الۋ بارىسىندا شىعارىلعان كومىر قىشقىل گازىن پايدالانىپ، مۇنى فوتوۆولت ارقىلى سۋتەگىن وندىرۋدەن قالىپتاسقان جاسىل سۋتەگىمەن رەاكسيالاستىرىپ كاربينول شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز“، - دەدى شينجياڭ چيڭحۋا ەنەرگيا توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كومىردەن گاز الۋ نىسانىنىڭ باس ينجەنەرى جاۋ حۇڭگۋاڭ.
بۇل نىسان قۇلجا قالاسىنداعى اقتوبە ونەركاسىپ باقشاسى رايونىنا ورنالاسقان، 1 - مەرزىمى جۇمىس باستاپ قۇرىلىس جۇرگىزدى. كەزىندە 30 كيلومەتر ۇزىندىقتاعى كومىر قىشقىل گازىن جەتكىزەتىن ۇزىن قۇبىر ارقىلى جينالعان كومىر قىشقىل گازىن ونەركاسىپ باقشاسىنا جەتكىزەدى. 2 - مەرزىمى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن اناعۇرلىم ۇزارتىپ، كاربينولدى شيكىزات ەتىپ كومىر قىشقىل گازدى ديمەتيل ەستەر، ىدىرايتىن پوليمەر، سونداي - اق پولي امين ەستەر تالشىعى سياقتى قوسىمشا قۇنى جوعارى ونىمدەردى وندىرەدى.
اۆتونوميالى رايوندىق ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەڭگەرمەسى جۇندۇڭ مەملەكەت دارەجەلى وسى زامانعى كومىر حيميا ونەركاسىبى ۇلگى كورسەتۋ رايونى، قۇمىل مەملەكەت دارەجەلى وسى زامانعى ەنەرگيا جانە حيميا ونەركاسىپ كاسىپ سالاسى ۇلگى كورسەتۋ رايونى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسىنىڭ جاسىل دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، قولداۋ كورسەتىپ، كومىردەن تازا، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋدى وزەك ەتكەن اينالمالى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قۇرادى، شينجياڭنىڭ كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسىنىڭ جاسىل دامۋ بولاشاعى نۇرلى.
