تۇركيا مەديا ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى شينجياڭعا كەلدى
كوپ نەگىزدى مادەنيەتتى سەزىنىپ، گۇلدەنىپ دامۋدى ءوز كوزدەرىمەن كوردى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جىڭ جو
قالىڭ ادام قايشالىسقان بازار، ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەگەن كورىنىس ءوڭىرى، قالىڭ جۇرت ساپىرىلىسقان كوشە، قۋانىشتى جۇزدەر... مىنە بۇل تۇركيالىق بىلىكتى تىلشىلەردىڭ، جازۋشىلاردىڭ اپپارات كوزىندەگى شينجياڭنىڭ شىنايى بەينەسى.
تۇركيا مەديا ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەر 7 - ايدىڭ 9 - كۇنىنەن 13 - كۇنىنە دەيىن ءۇرىمجى، تۇرپان، قاشقار قاتارلى جەرلەردە ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى. ولار بازارلاردى، مۇراجايلاردى، كاسىپورىنداردى، كورىنىس وڭىرلەرىن، مەكتەپتەردى جانە مەشىتتەردى ارالاپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكا، مادەنيەت، ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ، ءدىني سەنىم ەركىندىگى جانە اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ سياقتى جاقتارىنداعى دامۋشىلىقتاردى، وزگەرىستەردى ىشكەرىلەي ۇعىستى.
”دۋماندى“، ”بەرەكەلى“، ”ومىرشەڭدىككە تولى“، مىنە بۇلار مەديا ۇيىرمەسىندەگىلەردىڭ شينجياڭ جونىندەگى ەڭ تەرەڭ اسەرى. 7 - ايدىڭ 12 - كۇنى كەشكى ساعات 11دە قاشقار بايىرعى قالاسى ءبىر كۇندەگى ەڭ دۋماندى ءساتتى قارسى الدى، ءيىن تىرەسكەن قالا تۇرعىندارى مەن سىرتتان كەلگەن ساياحاتشىلار گەكحۇن گەچماننىڭ اپپارات كوزىنە ىلىنگەن اسا تاماشا ماتەريال بولدى. گەكحۇن ورتالىق راديو - تەلەۆيزيا باس ستانسياسىنىڭ ستامبۋلدا تۇراتىن ءتىلشىسى. ءار بارعان جەرىندە ول مۇرنىنا سۋ جەتپەي بەينەجازبالار مەن فوتوسۋرەتتەر تۇسىرەدى. تۇرپان قالاسىنداعى وۋباي ەلەكتروندى ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىن ەكسكۋرسيالاعاندا گەكحۇن كاسىپورىن جاۋاپتىسى ابەيدوللا ومارمەن بىرگە ىقىلاس قويا تىكە تاراتۋدا زات تا ساتتى.
”شينجياڭ نازار اۋدارۋعا ەرەكشە تاتيتىن جەر ەكەن“. گەكحۇن بىلاي دەدى: شينجياڭ ەجەلدەن كوپ ۇلت شوعىرلى قونىستانعان ءوڭىر، بۇل ارانىڭ قوعامىنىڭ ورنىقتى بولۋى، ەكونوميكاسىنىڭ دامىعاندىعى، كوپ نەگىزدى مادەنيەتتىڭ قاتار ءومىر ءسۇرۋى، توعىسۋى شينجياڭدى ومىرشەڭدىك كۇشكە تولى ەتىپتى. ەلگە قايتىپ بارعاننان كەيىن ءوزىم تۇسىرگەن بەينەجازبالار جانە ءوز كوزىممەن كورگەن شىنايى جاعداي ارقىلى دۇنيە جۇزىنە شىنايى شينجياڭدى باياندايمىن.
حاسان بوەن تۇركيانىڭ نەگىزگى اعىمدىق مەدياسى سانالاتىن «رەسپۋبليكا گازەتىنىڭ» بىلىكتى ارناۋلى ستون جازۋشىسى. ول شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىمەن جاقىن وتىرىپ اڭگىمەلەسىپ، شىنايى ينفورماتسيالارعا يە بولۋدى ءۇمىت ەتىپ كەلگەن بولاتىن. ەكسكۋرسيا، ساپار اياقتاعاننان كەيىن، ول شينجياڭداعى ساپارىن ”كەمەلدى“ دەگەن سوزبەن سۋرەتتەدى. ”ءار ۇلت حالقىنىڭ جاراسىمدى بىرگە جاساپ جاتقاندىعىن، ءتۇرلى مادەنيەتتىڭ توعىسقاندىعىن كوردىم“. حاسان مۇنان دا كوپ مامانداردىڭ، وقىمىستىلاردىڭ شينجياڭعا كەلىپ، وسى جەردىڭ وزگەرىسىن ءوز كوزدەرىمەن كورۋىن شىن جۇرەكتەن ءۇمىت ەتەتىندىگىن ايتتى.
ەكسكۋرسيا، ساپار كەزىندە مەديا ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى شينجياڭداعى قاتىستى جاقتارمەن بەينە ەكراندا اۋىس - كۇيىس ءماجىلىسىن وتكىزدى. ماجىلىستە شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ شينجياڭنىڭ نەگىزگى احۋالىن تانىستىردى. ول بىلاي دەدى: قازىر شينجياڭ قوعامىنىڭ كەلەلى جاعدايى ءۇرتىس ورنىقتى بولۋدا، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋى جۇزەگە اسىرىلىپ، حالىقتىڭ تۇرمىسى كورنەكتى جاقسارىپ، ۇلتتار ىنتىماعى بارعان سايىن بەكەمدەلە ءتۇستى، ءدىن سالاسى تاتۋ دا ۇيلەسىمدى، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى بارعان سايىن كۇشەيدى. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى دە وزدەرىنىڭ ەكسكۋرسيا، ساپار بارىسىندا كورگەن - بىلگەندەرى تانىستىرىلعان احۋالدىڭ شىندىعىن دالەلدەگەندىگىن ايتتى. ەكى جاق جانە وزدەرى قىزىققان تاقىرىپتار توڭىرەگىندە ىشكەرىلەي كەڭەستى.
جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ ءبىر ميلليارد 700 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ ءپايزاۋات اۋدانىندا قالا، اۋىل اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن اتقارعاندىعىن ءبىلىپ، 470 مىڭنان استام بۇقارانىڭ حاۋىپسىز اۋىز سۋ ماسەلەسى شەشىلگەنىن ۇعىسقاننان كەيىن، مەديا ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى بۇعان بەلسەندى باعا بەردى. ولار ”ءار جاقتاعى كۇشتەر شينجياڭنىڭ دامۋى ءۇشىن وراسان زور قۇلشىنىس جاساپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تۇرمىسى كورنەكتى جاقسارىپتى“ دەپ قارادى.
كونەشار اۋدانىنىڭ ۇلتتىق مۋزيكا اسپاپتارى قىستاعىندا مەديا ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى مۋزيكا اسپاپتارىن جاساۋ شەبەرحاناسىنا باردى، راۋاپ، عىجەك سياقتى ۇلتتىق مۋزيكا اسپاپتارى ولاردى ەرەكشە قىزىقتىردى. جەرگىلىكتى شەبەرلەرمەن اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن، ولار جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ تۇرمىس ورتاسىن جاقسارتۋمەن بىرگە، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اشۋ، جالعاستىرۋ جانە قورعاۋ تەبىنىن ارتتىرعاندىعىن ءبىر اۋىزدان القادى.
”جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرى توتەنشە ءساتتى دامىپتى، ناتيجەسى بىردەن كورىنىپ تۇر“. مەديا ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى حاليل كامىل ەردودۋ باتىستاعى ءىشىنارا مەديالاردىڭ حابارلارى ءوزىنىڭ شينجياڭ جونىندەگى كوزقاراسىن بيلەي المايتىندىعىن ءبىلدىردى.
حاليل تۇركياداعى بىلىكتى مەديا قىزمەتكەرى، كوپ جىلدىڭ الدىندا شينجياڭدا ساپاردا بولعان. ول تەبىرەنە: شينجياڭنىڭ وزگەرىسى زور ەكەن، - دەدى. ول ەسكە الىپ بىلاي دەدى: العاش شينجياڭعا كەلگەنىمدە كوشەدە اۆتوكولىك مۇنداي كوپ ەمەس ەدى، ۇشاق سانى دا شەكتى بولاتىن، پويەزدىڭ قارقىنى دا باياۋ ەدى، ال قازىر ءزاۋلىم عيماراتتار اسپانمەن تالاسىپ، قاتىناسى شار تاراپقا تۇتاسىپتى، ۇرىمجىدەن تۇرپانعا باراتىن ۇشقىر پويەز نەبارى 50 مينۋتتا جەتەدى ەكەن.
تۇركيانىڭ نەگىزگى اعىمدىق مەدياسى سانالاتىن «رەسپۋبليكا گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى ماحماد الي گۇلەر بىلاي دەپ قارادى: جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ زور كۇشپەن قولداۋىندا، شينجياڭ جۇڭگوداعى قارىشتاپ دامىعان وڭىرلەردىڭ بىرىنە اينالدى. وسى جىلداردا شينجياڭ كوپتەگەن حالىقارالىق كورمە - ماجىلىستەردى وتكىزىپ، كەڭ كولەمدى حالىقارالىق سەلبەستىك ورىستەتتى، وسىنىڭ ءبارى شينجياڭنىڭ وسى زامانعى جىبەك جولىنداعى ءبىر ماڭىزدى ءتۇيىن، وراسان زور دامۋ كومەسكى كۇشىنە يە ەكەندىگىن تولىق دالەلدەيدى.
”باتىس مەديالارى ىلعي دا جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىق تاقىرىبىن ويدان شىعارادى، مەنىڭشە، مۇنىڭ ءبارى شىندىققا ساي كەلمەيدى“. حاليل مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭعا كەلىپ، بۇل ارانىڭ ناقتى جاعدايىن شىنايى كورەر بولساڭ، شينجياڭ حالقىنىڭ باقىتتى تۇرمىس كەشىرىپ جاتقانىن، شينجياڭنىڭ بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتۋگە بولاتىندىعىن بايقايسىڭ.
