نازاردى تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولعان قيىن ماسەلەلەرگە شوعىرلاندىرىپ، ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى
شينجياڭ ءتىپتى دە كوپ ساپالى تۇقىم قولدانۋدى جەدەل ىلگەرىلەتتى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي
تۇقىم − وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ”چيپى“، استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدەگى وزەكتى فاكتور ءارى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋدىڭ وزەكتى اينىمالى شاماسى. شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسىن عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىنا، باستاماشى كاسىپورىندارعا، ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وندىرەتىن نەگىزگى رايوندارعا جانە اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ ورىندارىنا ىشكەرىلەي بارىپ جۇيەلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە جىبەردى، جەر - جەردىڭ تۇقىم شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا ءدوپ كەلگەن قيىن ماسەلەلەرىن جان - جاقتى يگەرىپ، باعىتتامالى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ شارالارىن العا قويىپ، جاسىل، ساپالى، جوعارى ءونىمدى ساپالى تۇقىمداردى قولدانۋدى جەدەلدەتىپ، شارۋالاردىڭ عىلمي جولمەن تۇقىم تاڭداۋىنا، تۇقىم پايدالانۋىنا دەم بەرىپ، تۇقىمنىڭ ”چيپتىك“ رولىن تولىق جانداندىردى.
7 - ايدىڭ 7 - كۇنى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى سانجى قالاسى ارليۋگۇڭ قالاشىعى شيڭفۋ قىستاعىنا كەلىپ، شينجياڭ حۋاشيا اۋىل شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جۇگەرى سىناق بازاسىنا بارىپ، كاسىپورىننىڭ ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋدە جاڭالىق اشۋ جانە جاڭا سورتتى جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن جۇمىس باسىندا ۇعىستى.
تاياۋ جىلداردان بەرى حۋاشيا اۋىل شارۋاشىلىعى ەل ءىشى - سىرتىنداعى عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىمەن تىعىز سەلبەسىپ، جۇگەرى، قانت قىزىلشاسى سياقتى داقىلداردىڭ جاڭا سورتىن تاڭداپ جەتىلدىرۋدى بەلسەنە ورىستەتتى، شينجياڭ، حاينان سياقتى جەرلەردە 5 زەرتتەۋ - اشۋ بازاسىن قۇرىپ، جىلىنا 10 مىڭنان استام DH جۇيەسىن (ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ ماتەريالىن) ءوندىرىپ، ينجەنەريالىق ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ جۇيەسىن العاشقى ادىمدا قالىپتاستىردى. كاسىپورىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرگەن حۋاشيا 813 سياقتى كوپتەگەن جۇگەرى سورتتارى بازاردىڭ جاپپاي مويىنداۋىنا يە بولدى، 2022 - جىلى كاسىپورىننىڭ تۇقىم ساتۋ كىرىسى 100 ميلليون يۋاننان اسىپ، ونىمدەرى ەل ىشىندەگى 13 ولكە، اۆتونوميالى رايونعا ساتىلدى.
تەكسەرۋ - زەرتتەۋ بارىسىندا جۇگەرى اتىزى باسىندا قۇرىلعان تاجىريبەحانا قىزمەتكەرلەردىڭ نازارىن اۋداردى.”ءبىز ينجەنەريالاندىرىلعان ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ تەحنيكاسىنان پايدالانىپ جۇگەرى سورتىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرسەك، ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ مەرزىمىن زور مولشەردە قىسقارتىپ، جاڭالىق اشۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتا الامىز“. شينجياڭ حۋاشيا اۋىل شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى مياۋ ليحۋا بىلاي دەدى: وسى تاجىريبەحانا ىسكە قوسىلعاننان كەيىن جاڭا سورتتى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋ، تاجىريبە جاساپ ۇلگى كورسەتۋ سياقتى قىزمەتتەر اتىز باسىندا شوعىرلى ورىندالىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ قىزمەت ونىمدىلىگى جوعارىلايدى.
جاڭالىق اشۋ ونىمدىلىگىنىڭ جوعارىلاۋى اناعۇرلىم مول ۇسىنىلىمدى قاجەت ەتتى. ”ءۇي قۇرىلىسىنا، جابدىق ەنگىزۋگە تۇگەلدەي قارجى قوسۋ كەرەك، بۇل كاسىپورىنعا قارجى جاعىنان ءبىرتالاي قىسىم ءتۇسىردى“، - دەدى مياۋ ليحۋا.
وسى جاعدايدان حاباردار بولعان تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسىنىڭ مۇشەلەرى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ شارالارىن العا قويدى. اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق مەڭگەرمەسى تۇقىم شارۋاشىلىعىن باسقارۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ياڭ گۋانيۇڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: بۇل كاسىپورىن اۆتونوميالى رايوندىق تۇقىم شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكاسىندا جاڭالىق اشۋ نىسانىن ءوتىنىش ەتۋدىڭ شارت - جاعدايى مەن قاتىستى قۋاتىن ازىرلەدى، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى كاسىپورىنداردىڭ قاتىستى نىسانداردى ءوتىنىش ەتۋىنە كومەكتەسىپ، قازىنالىق نىسانداردىڭ قولداۋىنا يە بولىپ، حۋاشيا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋىنە، جاڭالىق اشۋىنا كۇش سالا قولداۋ كورسەتەدى.
ياڭ گۋانيۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل بۇكىل رايونىمىز مەملەكەتتىك تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ شوعىرلى كاسىپورىندارىن، مەملەكەتتىڭ جەتىلدىرۋ، كوبەيتۋ، جالپىلاستىرۋ ءبىر تۇلعالانعان كاسىپورىندارىن، اۆتونوميالى رايوننىڭ باسىمدىققا يە تۇقىم شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىن ءتۇيىن ەتىپ، ”ءبىر كاسىپورىنعا ءبىر شارا“ بويىنشا كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى ورىستەتىپ، قارجى مەن ساياساتتىق قولداۋعا قول جەتكىزىپ، ءوندىرىس، وقىتۋ، زەرتتەۋ توعىسقان ساۋدالىق ساپالى تۇقىم جەتىلدىرۋ جۇيەسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالارىنان قامال الۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءتۇيىندى كاسىپورىنداردىڭ دامۋى ارقىلى شينجياڭنىڭ تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ جاپپاي دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتەدى.
الدىڭعى مەزگىلدەگى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ بارىسىندا، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسى رايونىمىزدىڭ تۇقىم شارۋاشىلىعى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ دامۋىندا عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىنىڭ كادەگە جاراۋى باياۋ بولۋ، ساپالى تۇقىمدى جالپىلاستىرۋ باياۋ بولۋ سياقتى ماسەلەلەردىڭ ءالى دە ورىن تەۋىپ وتىرعاندىعىن، تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ ”چيپتىك“ رولىن ساۋلەلەندىرۋىنە تۇساۋ بولعانىن بايقادى.
سوندىقتان سول كۇنى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ گرۋپپاسىنداعىلار سانجى قالاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارىنداعىلارمەن شينجياڭ جينتيانشان اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى بىرلەسىپ قۇرعان سىناق، كورمە بازاسىنا باردى. بۇل بازا كاسىپورىنداردىڭ سورتتى تۇقىمداردى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋىنە پايدالانىلۋمەن بىرگە، تاعى ون نەشە ساپالى ءبيداي سورتىن ەگىپ، شارۋا وتباسىلاردىڭ ءبيدايدىڭ ەرەكشەلىگى مەن ەگۋ تەحنيكاسىن جۇمىس باسىندا تۇسىنۋىنە قولايلىلىق جاساپ، ءوزى ەگۋگە ۇيلەسەتىن ساپالى سورتتى تاڭداپ، ”داقىلعا قاراپ تۇقىم سۇرىپتاۋدى“ شىن مانىندە جۇزەگە اسىردى.
”جينشىنۇڭ 1 - ءنومىرلىنىڭ جاپىرىلىپ قالۋعا قارسىلىق كورسەتۋ سيپاتى كورنەكتى، مەن بيىل كۇزدە 400 − 500 مۋ جەرگە سىناق رەتىندە ەگەمىن“. جەمسارى اۋدانى بەيتيڭ قالاشىعىندا استىق ەگەتىن شارۋا جاڭ جيانبين تاجىريبە جاساۋ، كورسەتۋ بازاسىندا كوپتەگەن سورتتاردىڭ ءوسۋ جاعدايىن جۇمىس باسىندا باقىلاعاننان كەيىن، ناق مايداندا كورۋ ساتۋشىلاردىڭ تانىستىرۋىنان دا تىكە اسەر بەرەتىندىگىن، ءاربىر جاڭا سورتتىڭ ەرەكشەلىگىن ءتىپتى دە وڭاي ەستە بەرىك ساقتايتىندىعىن ايتتى.
ساپالى تۇقىمنىڭ جالپىلاسۋى باياۋ بولۋ ماسەلەسىن ءونىمدى شەشۋ ءۇشىن، بيىل رايونىمىز ”داقىلعا قاراپ تۇقىم سۇرىپتاۋدى“ كەڭ كولەمدە جالپىلاستىرىپ، قولدانىپ، بۇكىل شينجياڭ كولەمىندە سورتتى تۇقىمداردى سىناقتان وتكىزۋدى، ۇلگى كورسەتۋدى عىلمي ورنالاستىرىپ، سورتتى تۇقىمدى نەگىز ەتىپ، سورتتى تۇقىم مەن تاماشا ءادىستى سايكەستىرۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى مەن ەگىنشىلىك تەحنيكاسىن ۇشتاستىرىپ، جاڭا سورتتىڭ، جاڭا تەحنيكانىڭ اناعۇرلىم كەڭ كولەمدە، اناعۇرلىم تەز قارقىنمەن اتىز باسىنا جەتكىزىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
قازىرگە دەيىن تۇتاس رايونىمىزداعى 13 ايماق ( وبلىس، قالا) 66 اۋدان (قالا، رايون) 2023 - جىلى كوكتەمگى ەگىس داقىلدارىنىڭ سورتىن سىناق ەتۋ، كورمەلەۋ قىزمەتىن ورىستەتتى، 26 مىڭ مۋدان استام جەردە سىناق جاساپ، كورمەلەپ، جيىنى 106 ءتۇرلى ءبيداي سورتى، 198 ءتۇرلى جۇگەرى سورتى، 143 ءتۇرلى ماقتا سورتى، 45 ءتۇرلى كۇرىش سورتى، 67 ءتۇرلى جەر جاڭعاعى سورتى، 19 ءتۇرلى سويا بۇرشاق سورتى، 105 ءتۇرلى قاۋىن سورتى، 40 ءتۇرلى قاربىز سورتى سىناق ەتىلىپ كورمەلەندى. بۇكىل رايون رايون، قالا، اۋدان سىندى 3 دارەجەلى تۇقىم جۇيەسىنىڭ ”بويلىعى“ جەتەكشى، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىنىڭ، تۇقىم كاسىپورىندارىنىڭ جانە جاڭاشا اۋىل شارۋاشىلىق تيجارات تۇلعالارىنىڭ ”ەندىگى“ تولىقتاۋشى بولعان جاڭا تۇقىم كورمەسىنەن ۇلگى كورسەتۋ جۇيەسىن بەلسەنە ورناتىپ، جوعارى مەن تومەن بىرلەسىپ قيمىلدايتىن ءوزارا ۇندەستىك تۇقىم كورمەلەۋ، باعالاۋ قىزمەت جاعدايىن قالىپتاستىرىپ، جاڭا سورت كورسەتۋدىڭ، ۇلگى كورسەتۋدىڭ جەبەۋ، جەتەكتەۋ رولىن بارىنشا ساۋلەلەندىردى.
